Het verhaal als kwaliteitsinstrument

Transcriptie

1 Het verhaal als kwaliteitsinstrument Drs. Beatriz Roman Science-practitioner / Promovendus Tranzo (Tilburg University) Docent / Onderzoeker Fontys Hogescholen HRM en TP

2 2 Er is een groot verschil tussen wat iemand je antwoordt en wat iemand je vertelt

3 1 Aanleiding Kunnen we van de huidige onderzoeksmethoden voldoende leren? - als zorgprofessional - als zorgaanbieder - als toezichthouder, inkoper, beleidsmaker etc. 3

4 De ouderenzorg is in transitie van aanbod- naar mensgericht. Doen we de dingen goed? Doen we de goede dingen? Zorgprofessionals Ik herken me niet in die score. Wat moet ik morgen dan anders doen? Is het nu mogelijk om het gesprek over kwaliteit structureel aan te vullen met inzichten die passen bij de leefwereld van ouderen en zorgverleners?

5 Wat is kwaliteit? Doelmatigheid Effectiviteit K Meerwaarde Communicatie Wachttijd Kwaliteitsindicatoren zijn afhankelijk van het gekozen perspectief De onderzoeksmethode laat het leidende perspectief zien? Protocollen Efficiency Outcome Productiviteit Tevredenheid Benchmark 5

6 Wat is de positie van de cliënt? Cliëntenperspectief in de ouderenzorg - Wie kan deelnemen aan vragenlijstonderzoek? - Wie bepaalt de thema s in vragenlijsten en interviews (en de doorvragen / het afkappen)? - Zijn alle mensen mondig genoeg voor open space, spiegelgesprekken, etc.? - Is echte co-creatie mogelijk vanuit een afhankelijkheidspositie? 6

7 Welke kwaliteitsindicatoren benoemen ouderen in zorg als we hen zonder sturing laten vertellen? Hoe kunnen we de inzichten in WAT men belangrijk vindt en WAAROM benutten om na te denken over hoe we de zorg zouden moeten vormgeven? 7

8 Verhalen zijn krachtig Verhalen geven inzicht in het betekeniskader van de respondent zelf. Verhalen motiveren, inspireren en zetten aan tot actie: impuls voor kwaliteitsverbetering op meerdere niveaus? Verhalen geven mensen een stem: -Die moeilijk te bevragen zijn op andere manieren. -Die niet zo mondig zijn. Verhalen kunnen zo bijdragen aan de emancipatie van deze groepen. Denk bijvoorbeeld aan slachtoffers, kinderen, patiënten, ouderen..?

9 Ons project Doelstelling De gap tussen de leefwereld van cliënten en professionals en de systeemwereld van het kwaliteitsonderzoek overbruggen door op een valide en betrouwbare wijze, met gebruik van narratieve onderzoeksmethoden, het verhaal te benutten als input voor het kwaliteitsbeleid. Alternatief voor ervaringsdeskundigheid? IK Stappen 1. Literatuuronderzoek naar uitgangspunten voor het (verantwoord) gebruik van narratieven. 2. Narratief onderzoek onder ouderen die V&V zorg ontvangen om te zien wat voor (type) nieuwe informatie dit oplevert (n=32). Expertinterviews (n=5) en focusgroepen met zorgmedewerkers. 3. Ontwikkelen van een voor zorgorganisaties praktisch bruikbare methode die het verhaal ophaalt en verwerkt tot input geschikt voor professionals, teams, organisaties en eventuele andere geïnteresseerden op macro-niveau (financiers, publiek, etc.). 4. Een training ontwikkelen waarmee zorgprofessionals kunnen leren te werken met verhalen. 5. De ontwikkelde methode uitproberen in de praktijk d.m.v. een pilot en deze gezamenlijk evalueren. De opgedane kennis delen.

10 In co-creatie met

11 Werken met verhalen We zijn van nature goed in het werken met verhalen (vertellen én luisteren) en in het leren ervan. De praktische relevantie is groot omdat ze altijd leiden tot leren. Ze dragen bij aan emancipatie. 11

12 Aandachtspunten Het gevaar van één verhaal: show people as one thing, one single thing every time,and that is what they become. (Adichie, 2009) Aselecte steekproef respondenten: balans in verhalen. Betrouwbaarheid: verhalen zijn geen waarheidsvinding. Validiteit: wordt verondersteld heel hoog te zijn (respondent leidt). 12

13 Narratieve methode Verhalen als data gebruiken betekent het werken volgens een wetenschappelijk framework. Hierin schuilt de rigor : Vertrekpunt is een onderzoeksvraag Selectie van respondenten Opstelling onderzoeker en toepassing methode Analyse en conclusies 13

14 Aandachtspunten van experts Iedere cliënt heeft een uniek verhaal, sla het niet plat door teveel te willen aggregeren. Let op het gevaar van casuïstiek én op het gevaar van dit geldt voor iedereen. Het grip krijgen op kwaliteit hangt altijd samen met het leerproces dat erop volgt, borg dit al in de methode. Verhef het middel (de methode) niet tot doel: de beste schrijvers zijn niet persé de beste zorgverleners. 14

15 Aandachtspunten zorgorganisaties De methode moet idealiter (na training) door zorgmedewerkers zelf uitgevoerd kunnen worden. De terugkoppeling van resultaten naar teams en anderen verdient de aandacht. Investeringen in tijd en geld moeten passen bij de opbrengst. 15

16 Methode Het verhaal als kwaliteitsinstrument Een toepassing van narratief onderzoek voor de Ouderenzorg 16

17 Aanpak 1. Geen thema s of kader opleggen. 2. Onderzoeker stelt zich zo objectief mogelijk en volgend op. 3. Het interview volgt de lijnen van een natuurlijk gesprek. 17

18 18 We willen weten wat u vanuit uw eigen ervaring verstaat onder kwaliteit van zorg. U ontvangt nu al een tijd zorg. Vertelt u daar eens over. Free Association Narrative Interviewing Technique (Hollway & Jefferson, 2000)

19 Thema s: Analyse Aandacht, Oog voor de mens, Professionele expertise, Persoonlijke band, Gezelschap van medebewoners, Participeren, Autonomie, Inspraak, Lerende houding, Locatie en woonruimte, Vertrouwen, Geborgenheid, Zorgvuldige uitvoering taken, Veiligheid. Portret (narratieve analyse) Verhaal Thema s/ theorie (analyse van narratieven) Inhoud: voorstellen respondent, beschrijving ervaringen / gebeurtenissen, centraal punt (o.b.v. analyse, inhoudelijk en semantisch), gevoelens en gedachten daarbij, betrokken actoren, afronding. 19

20 Hoe doe je dit concreet? Opbrengsten Operationeel Inzicht in wat individuele ouderen belangrijk vinden en waarom -> handelingsplan? Reflectie op het eigen handelen en inleven in de doelgroep. Tactisch Een overzicht van thema s die leven bij de ouderen (Gefundeerde Theoriebenadering) én portretten ter illustratie hiervan. Inhoudelijke input voor verbeterplannen. Strategisch Continu inzicht in wat relevante kwaliteitsindicatoren zijn en hoe deze zich ontwikkelen, bijv. o.b.v. beleid of wetgeving. Input voor het ontwerp van zorg vanuit de leefwereld van ouderen. 20

21 Leerproces Macro stakeholders Netwerk zorgaanbieders Organisatie Team Input evaluatie/ experience-based ontwerp structuur zorg Leren als netwerk: collegiale intervisie op ervaringsverhalen Input cliëntenperspectief t.b.v. beleid Teamroutines + oplossingen als team Individuele zorgprofessional Eigen handelen + snelle oplossingen 21

22 Experience-based design 1. Ken de ervaring 2. Begrijp de ervaring 3. Verbeter de ervaring 4. Evalueer samen met de ouderen 22

23 Stappen Literatuur Experts Zorgmw Narratief onderzoek Ontwikkelen methodiek + training Pilot 5 zorgaanbieders + evaluatie Verder! 23

24 To do (macro): een structureel aangevulde database met gebalanceerde actuele verhalen uit de ouderenzorg, toegankelijk voor iedereen die zorg mee-ontwerpt. Vervolg 1. Implementatie van de methodiek door een (leernetwerk) zorgaanbieders: eerste aanbieder is reeds gestart. 2. Link naar actie o.b.v. verhalen faciliteren d.m.v. experiencebased design/ design thinking methoden. 3. Doorontwikkelen training t.b.v. onderwijs. 24

25 Zijn er vragen? Neem gerust contact op / Bedankt voor uw aanwezigheid vandaag en voor uw aandacht! 25