Investeren in duurzame groei
|
|
- Patricia van de Velden
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Investeren in duurzame groei Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2011 Samenvatting
2 De Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2011 beschrijft de resultaten en de effecten van de inspanningen van het Programma Duurzaam in het afgelopen jaar. De resultaten van het publiek-private samenwerkingsverband Rotterdam Climate Initiative (RCI) zijn verwerkt in deze duurzaamheidsmonitor. Rotterdam wil de duurzaamste wereldhavenstad zijn. En daar is ook in 2011 hard aan gewerkt. In mei 2011 werd het Programma Duurzaam : Investeren in duurzame groei gepresenteerd waarin de weg naar een schone, groene, gezonde en economisch sterke stad wordt geschetst. Het RCI, een initiatief van de gemeente Rotterdam, het Havenbedrijf Rotterdam, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs, maakt hiervan deel uit. De ambities voor 2025 zijn stevig: 50% -reductie ten opzichte van 1990 en 100% klimaatbestendigheid. In het Programma Duurzaam dat tot stand kwam met inbreng van vele partners in de stad staan het verminderen van geluidshinder en het verbeteren van de luchtkwaliteit centraal, in relatie tot de gezondheid. Het programma moet bovendien tot een versterking van de Rotterdamse economie leiden, met in de periode tot 2014 minimaal 350 miljoen euro aan duurzame investeringen als resultaat. Die moeten ook bijdragen aan meer werkgelegenheid en een betere leefkwaliteit voor de Rotterdammers en een nog aantrekkelijker vestigingsklimaat voor bedrijven. Activiteiten en resultaten De partners van het RCI bereikten in 2011 diverse resultaten die bijdragen aan het realiseren van de Rotterdamse klimaatdoelstellingen. In oktober ondertekenden het Rijk en het RCI de Rotterdamse Green Deal, dat met een streven naar groen én groei nauw aansluit bij de ambities van het Programma Duurzaam. Het Rijk steunt hiermee met meer dan twee miljoen euro aan subsidie zeven Rotterdamse projecten voor energie besparing en duurzame energie in stad én haven. Met het bedrijfsleven werden in december 14 Letters of Cooperation ondertekend die moeten leiden tot nieuwe investeringen in duurzame en efficiënte processen, grondstoffen en logistiek. Minister Verhagen diende het Green Hydrogen Project van Air Liquide in bij de Europese Commissie voor de NER-300, een subsidieregeling voor duurzame energie- en -opslagprojecten. Het OCAP-netwerk werd uitgebreid, zodat de glastuinbouw nu ook geleverd krijgt van de nieuwe biobrandstoffenfabriek van Abengoa Bioenergia. De opening van Plant One als testlocatie voor duurzame procestechnologie, het besluit van Stedin, AVR en EKC om te gaan investeren in het stoomnetwerk in de Botlek en de ontwikkelingen in de Rotter- FOTO OCAP FOTO JACQUELINE DE HAAS Minister Verhagen opende in mei een nieuwe testfaciliteit voor duurzame In 2011 is in totaal 334 kton afgevangen vanuit de industrie in de Rotterdamse haven geleverd aan de glastuinbouw. procestechnologie in de regio Rijnmond: Plant One.
3 De Rotterdamse Schieveenstraat werd uitgeroepen tot beste klimaatstraat van Rotterdam en nummer twaalf van Nederland. Het ontwerp voor de herontwikkeling van het Rotterdamse Stadskantoor heeft het label Breeam Excellent behaald. damse aanpak Groene Gebouwen zijn belangrijke activiteiten die de energie-efficiency verbeteren. Daarnaast had Rotterdam een primeur met de eerste handelsbeurs voor biomassa. Op het gebied van duurzame energie kunnen we onder meer het zonnedak van Rotterdam Centraal noemen met vierkante meter aan zonnecellen en de uitvoering van het convenant over windenergie in de haven. De opening van het nationaal Elektrisch Vervoer Centrum voor zowel consumenten als bedrijven was een belangrijk resultaat op het gebied van duurzame mobiliteit. Dit is de eerste locatie in Nederland waar alles op het gebied van elektrisch vervoer beschikbaar is. Ook werd de eerste oplaadpaal voor elektrische auto s geplaatst en stapte de Rotterdamse Mobiliteit Centrale voor het vervoeren van leerlingen over op aardgasbussen. En het Havenbedrijf Rotterdam startte een proef met Neste Oil s hernieuwbare biobrandstof NExBtL voor patrouillevaartuigen. Een rode draad in het Programma Duurzaam is de aandacht voor de gezondheid van de Rotterdammers. De aanleg van stille wegdekken is één van de belangrijkste maatregelen om het geluid van wegverkeer te verminderen. In 2011 zijn de Brede Hilledijk, de Laan van Avant Garde, de Burgemeester Baumannlaan en de Groene Kruisweg voorzien van stil asfalt. Daarnaast viel het besluit om een geluidsscherm te plaatsen langs de A20. In de aanpak van de luchtkwaliteit werden stappen gezet op het gebied van dynamisch verkeersmanagement. Ook het ombouwen van sleepboot Adriaan van het bedrijf Kotug tot de eerste volledig geclassificeerde groene sleepboot in Europa, de installatie van walstroom (voor de binnenvaart en zeeschepen) en het toepassen van de Environmental Ship Index in de Rotterdamse haven waarmee schone schepen korting krijgen op de havengelden, droegen bij aan een schonere lucht en daarmee aan een betere gezondheid voor de Rotterdammers. De vergroening van de stad draagt eveneens bij aan een betere leefomgeving. In 2011 heeft de gemeente samen met geïnteresseerde partijen de beleidsnotitie over stadslandbouw Food in the City opgesteld en in de tien meest stenige wijken van Rotterdam zijn bijna zeventig bomen bijgeplant. In 2011 werd door Rotterdammers subsidie aangevraagd voor vierkante meter groen dak en kwam het totaal aantal groene schoolpleinen op tien. In 2011 viel ook het FOTO AEROVIEW ROTTERDAM Duurzaamheid is een vanzelfsprekend en integraal onderdeel van de groei en ontwikkeling van de Rotterdamse haven.
4 Het nieuwe Rotterdam Centraal heeft met vierkante meter aan zonnecellen het grootste zonnestationsdak van Europa. Minister Melanie Schultz van Haegen opende in augustus het nationaal Elektrisch Vervoer Centrum, de eerste locatie in Nederland waar alles op het gebied van elektrisch rijden beschikbaar is. besluit om het Zadkine Koudecentrum uit te breiden tot een compleet kennis- en expertisecentrum voor het bedrijfsleven. Onderwijs én bedrijfsleven spelen hiermee in op duurzaamheid en innovatie. Op het gebied van klimaatadaptatie kreeg de samenwerking tussen Rotterdam en Ho Chi Minh City verder vorm door de Vietnamese deltastad te begeleiden bij het opstellen van een klimaatadaptatiestrategie. Deze samenwerking, maar ook die met andere deltasteden als Jakarta en New Orleans, draagt bij aan de internationale bekendheid van Rotterdam en heeft een positieve uitwerking op economische activiteiten. Mede door de Rotterdamse inzet gaan regionale bedrijven aan het werk in Nederlandse consortia elders in de wereld. Zowel op gebouw- als gebiedsniveau speelt duurzaamheid in Rotterdam een grote rol. Zo werden het waterplein Kleinpolderplein en de ondergrondse waterberging onder de Museumparkgarage met een waterbergingscapaciteit van tien miljoen liter geopend. Daarnaast wordt via het Rotterdamse Warmtebedrijf industriële restwarmte ingezet voor de verwarming van gebouwen in de stad. In 2011 steeg dit aantal naar woningen; op termijn zullen dat er zijn. Het ontwerp voor de herontwikkeling van het Rotterdamse Stadskantoor kreeg het predicaat BREEAM Excellent. En de Rotterdamse binnenstad laat een aantal voorbeelden van duurzame gebiedsontwikkeling zien met het Rotterdam Central District waarin energie-efficiency en duurzame energie centraal staan en de grootscheepse renovatie van het Plazacomplex. Niet alleen overheid en RCI-partners werken aan een duurzaam Rotterdam. Het MKB leverde een bijdrage aan de Rotterdamse klimaatdoelstellingen door het verder verduurzamen van hotels en congrescentra, 15 locaties behaalden het Green Key-keurmerk. Ziekenhuizen in de regio Rijmond volgden energiemasterclasses. En tot slot mogen we de Rotterdammers niet over het hoofd zien. Zo was de Rotterdamse Schieveenstraat de beste Rotterdamse klimaatstraat en nummer twaalf van Nederland. Het ontwerp van het waterplein Benthemplein kwam met nadrukkelijke inbreng van omwonenden en studenten tot stand. En op Heijplaat wordt de energieneutrale gebiedsontwikkeling met en door bewoners opgepakt. FOTO KOTUG OSCAR VAN BEEK ARTIST IMPRESSION DE URBANISTEN FOTO KEES STUIP De RT Adriaan E-KOTUG is de eerste volledig geclassificeerde groene sleepboot in Europa. Rotterdam-Noord krijgt met het nieuwe Benthemplein het eerste multifunctionele waterplein van de wereld.
5 Effectenmonitor Mton Het gaat niet alleen om de resultaten en activiteiten die in 2011 zijn neergezet, maar ook om de effecten van de inspanningen en wat deze bijdragen aan het behalen van de doelstellingen. Uit de effectenmonitor blijkt dat diverse opgaven al in 2011 een aanzienlijk effect van de inspanningen laten zien. Voor een aantal opgaven geldt dat de effecten nog niet duidelijk waarneembaar zijn. Vaak echter is dit conform verwachting. Dat geldt bijvoorbeeld voor de reductie van de -uitstoot of windenergie in het havengebied. Door de aanleg van Maasvlakte 2 zijn op een aantal locaties windmolens verwijderd, maar met de realisatie van de plannen voor nieuwe windmolens wordt deze (tijdelijke) daling in de jaren hierna ruimschoots gecompenseerd. Hieronder enkele conclusies uit de effectenmonitor. Verminderen van de -uitstoot De totale -uitstoot in Rotterdam lag in 2011 op kton. Dat is zo n 150 kton minder dan in De afname is vooral zichtbaar bij de chemie en bij de huishoudens. De daling van de -uitstoot door een lagere productie bij een aantal energiecentrales werd teniet gedaan door de uitstoot van ruim 400 kton van het in 2011 gestarte energiebedrijf Enecogen. Als we kijken naar de inzet van het RCI, dan begint het -effect van de inspanningen zichtbaar te worden. De hoeveelheid die vanuit de industrie in de Rotterdamse haven voor hergebruik aan de glastuinbouw wordt -emissie Onzekerheidsmarge Reductie door aanpak RCI -uitstoot Prognose Doel RCI geleverd nam in 2011 verder toe. Door een proef met biobrandstoffen voor vrachtverkeer en de uitbreiding van het aantal oplaadpalen voor elektrisch vervoer op groene stroom zijn de eerste kilotonnen -reductie door duurzame mobiliteit gerealiseerd. De gemeentelijke zwembaden zijn onder handen genomen met een unieke aanpak om de energie-efficiency te verbeteren. Voor MKB en voor grootverbruikers als ziekenhuizen is een intensief voorlichtingstraject uitgevoerd. Ook is een start gemaakt met het geven van energieadviezen aan huishoudens met een lager inkomen. De jaren 2015 en verder laten zien dat de -reductie als gevolg van de RCI-aanpak steeds meer toeneemt. Bij uitvoering van het huidige pakket aan RCI-maatregelen is 27 Mton -reductie te realiseren in Het doel is daarmee nog steeds haalbaar. Klimaatbestendigheid In 2011 steeg het aantal vierkante meter groen dak waarvoor subsidie werd aangevraagd met , dat is meer dan een verdubbeling ten opzichte van Eind 2011 stond de teller op De waterbergingscapaciteit werd het afgelopen jaar uitgebreid met ruim kubieke meter, waarvan kubieke meter in de vorm van tijdelijke waterberging via waterpleinen, zoals bij het Kleinpolderplein en kubieke meter via de ondergrondse waterberging bij het Museumpark. De overige capaciteit is ontstaan door nieuw open water (onder meer bij het Spinozapark) en door de aanleg van groene daken. In totaal is sinds 2010 bijna kubieke meter extra waterberging gerealiseerd. Versterking van de Rotterdamse economie Het Programma Duurzaam moet onder andere leiden tot een versterking van de Rotterdamse economie, met in de periode tot 2014 minimaal 350 miljoen euro aan duurzame investeringen als resultaat. De teller stond eind 2011 op 235 miljoen euro, 60 miljoen meer dan het afgesproken doel voor Het gaat dan om investeringen in maatregelen die bijdragen aan het halen van de doelstellingen voor -reductie en klimaatbestendigheid. Daarmee liggen we voor deze doelstelling ruim op koers. De Rotterdamse duurzaamheidsaanpak valt ook internationaal op met als gevolg dat er steeds meer internationale delegaties en conferenties naar Rotterdam komen. Rotterdam Climate Proof is koploper op het gebied van klimaatadaptatie. Via internationale profilering op dit gebied zijn inmiddels bedrijven uit deze regio actief in Ho Chi Minh City, Jakarta, New Orleans en Sao Paulo. Overige effecten Het aantal gereden fietskilometers is toegenomen ten opzichte van 2010 en laat al geruime tijd een stijgende lijn in hoeveelheid kilometers zien. Ook het aantal elektrische auto s nam toe. Tot 2011 reden er in Rotterdam incidenteel elektrische voertuigen rond; in 2011 werd de aanleg van laadpunten structureel opgepakt en groeide het aantal elektrische auto s op de weg naar eenenzestig. Naar verwachting neemt het aantal elektrische auto s en het aantal laadpunten de komende jaren met minimaal enkele honderden per jaar toe. Door bezuinigingen bij het wegonderhoud wordt er minder stil asfalt aangelegd dan gepland waardoor het onzeker is of de collegetarget op het gebied van geluid haalbaar is. Er wordt gezocht naar alternatieven om het oorspronkelijke doel, Rotterdammers met minimaal 3 db minder geluidhinder, toch zo dicht mogelijk te naderen. Transitiemonitor Het Rotterdamse streven naar duurzaamheid betekent dat economische ontwikkelingen gepaard moeten gaan met een steeds lagere -uitstoot. Hiervoor zijn fundamentele veranderingen nodig in de manier waarop energie gebruikt wordt in alle sectoren: in het stedelijk gebied, bij verkeer en vervoer, bij de industrie en energieopwekking. Het realiseren van deze transitie vraagt inzet over vele jaren. De transitiemonitor laat zien dat op belangrijke onderdelen de kiemen voor deze omslag zijn gelegd. In termen van structuur zijn de uitbreiding van het warmtenet, de infrastructuur voor elektrisch rijden en de voorbereiding voor -afvang en -opslag (CCS) duidelijke voorbeelden die een flinke sprong in de nabije toekomst mogelijk gaan maken.
6 Tien duurzaamheidsopgaven Door zowel de oorzaken als de gevolgen van de klimaatverandering aan te pakken, werkt Rotterdam aan het totale duurzaamheidsdossier. De Rotterdamse aanpak is vertaald in tien duurzaamheidsopgaven: 1 Vooroplopen bij het verminderen van -uitstoot 2 Verbeteren van de energie-efficiency 3 Omschakelen naar duurzame energie en biomassa als grondstof 4 Bevorderen van duurzame mobiliteit en transport 5 Verminderen van geluidsoverlast en bevorderen van schone lucht 6 Groener maken van de stad 7 Vergroten van duurzame investeringen en bevorderen van duurzame producten 8 Duurzaamheid in onderwijs en onderzoek 9 Voorbereiden op de gevolgen van klimaatverandering 10 Bevorderen van duurzame gebiedsontwikkeling De complete uitgave van de Rotterdamse Duurzaamheids monitor 2011 met daarin de resultaten en effecten op deze punten is te downloaden op Partners Rotterdam Climate Initiative Colofon Publicatie: Programmabureau Duurzaam, gemeente Rotterdam Samenstelling en tekst: Programmabureau Duurzaam, gemeente Rotterdam / Rotterdam Climate Initiative Vormgeving: BeeldinZicht, Rotterdam Foto omslag: Rogier Bos Foto achterpagina: Aeroview bv
Investeren in. duurzame. groei
Investeren in duurzame groei Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2011 De Rotterdamse aanpak Met het Programma Duurzaam 2010-2014: Investeren in duurzame groei werkt Rotterdam aan een schone, groene, gezonde
Nadere informatieInvesteren in duurzame groei
Investeren in duurzame groei De Rotterdamse aanpak Met het Programma Duurzaam 2010-2014: Investeren in duurzame groei werkt Rotterdam aan een schone, groene, gezonde en economisch sterke stad. Als daadkrachtige
Nadere informatieInvesteren in duurzame groei
Investeren in duurzame groei Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2012 - Samenvatting Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2012 Rotterdam wil de duurzaamste wereldhavenstad zijn. Via het programma Duurzaam 2010-2014:
Nadere informatieInvesteren in duurzame groei
Investeren in duurzame groei De Rotterdamse aanpak Het programma Duurzaam 2010-2014: Investeren in duurzame groei is het draaiboek waarmee Rotterdam werkt aan een schone, groene, gezonde en economisch
Nadere informatieInvesteren in. duurzame. groei
Investeren in duurzame groei Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2012 De Rotterdamse aanpak Het programma Duurzaam 2010-2014: Investeren in duurzame groei is het draaiboek waarmee Rotterdam werkt aan een
Nadere informatieGreen Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei
Green Deals gesloten voor stimuleren groene economische groei Burgers, bedrijven, milieu-organisaties en overheden hebben vandaag op initiatief van minister Verhagen van Economische Zaken, Landbouw en
Nadere informatieRotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Programmabureau Duurzaam Rotterdam Climate Proof Adaptatie? Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing Nutsnetwerken
Nadere informatieInvesteren in duurzame groei
Investeren in duurzame groei Rotterdamse Duurzaamheidsmonitor 2013 De Rotterdamse aanpak Het programma Duurzaam 2010-2014: Investeren in duurzame groei is de leidraad naar een schoon, groen, gezond en
Nadere informatieDUURZAME MOBILITEIT IN TERMEN VAN CO2
DUURZAME MOBILITEIT IN TERMEN VAN CO2 2013 2014 2015 2017 / 2018 10-pagers functionaliteiten: - beleidsverkenning INEK: integraal nationaal energie en klimaat plan - bestuurlijk stuk (TK) - alle lidstaten
Nadere informatieRotterdam, 23 mei 2013. Geachte heer Van der Touw, beste Ab,
Rotterdam, 23 mei 2013 Geachte heer Van der Touw, beste Ab, Onlangs was u te gast in de RCI Board waar we spraken over de totstandkoming van het nationale energieakkoord. Inmiddels hebben wij dit onderwerp
Nadere informatieRotterdamse adaptatiestrategie. John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof
John Jacobs Afdeling Water Rotterdam Climate Proof Adaptatie is niet nieuw! Effecten klimaatverandering Rotterdam: er is urgentie om te handelen Strategie gericht op functioneren van de stad Bebouwing
Nadere informatieBiomassa. Pilaar in de energietransitie. Uitgangspunt voor de biobased economie
Biomassa Pilaar in de energietransitie en Uitgangspunt voor de biobased economie Klimaatverandering: onze uitdaging Onze opdracht om er snel en écht iets aan te gaan doen Overeenstemming: er moet wat gebeuren!
Nadere informatieinput voor programma duurzaamheid
Rotterdamse input voor programma duurzaamheid Momenteel wordt hard gewerkt en geschreven aan het Programma Duurzaamheid voor Rotterdam. Wethouder van Huffelen, duurzaamheid, binnenstad en buitenruimte,
Nadere informatieENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED. Maart 2019
ENERGIE-INFRASTRUCTUUR IN HET ROTTERDAMSE HAVENGEBIED Maart 2019 Inleiding De concentratie van industrie in de Rotterdamse haven is een goede uitgangspositie voor het doen slagen van de energietransitie:
Nadere informatieStartnotitie Energietransitie. November 2018
Startnotitie Energietransitie November 2018 Startnotitie Energietransitie Een klimaatneutrale stad. Dat is wat Rotterdam wil zijn. Een groene en gezonde stad met schone lucht voor iedereen. Met een economie
Nadere informatieRotterdam CCUS Project Porthos: transport en opslag van CO2
Rotterdam CCUS Project Porthos: transport en opslag van CO2 Klimaatdoelstellingen in Nederland Nederland heeft duidelijke klimaatdoelstellingen: in 2030 moet de uitstoot van broeikasgassen met 49% zijn
Nadere informatiePresentatie SIM MEA-Industrie & LEA. Ron Bissels 16 april 2018
Presentatie SIM MEA-Industrie & LEA Ron Bissels 16 april 2018 Inhoud 1.MEA-Industrie (Maastrichts Energie Akkoord) 2.LEA (Limburgs Energie Akkoord) 2 3 Uitnodiging Niet alleen besparing Ook opwekking Duurzame
Nadere informatieMainport en blueports: samenwerken aan multimodaal netwerk
Mainport en blueports: samenwerken aan multimodaal netwerk Jaarcongres Nederlandse Vereniging van Binnenhavens, Venlo, 5 oktober 2012 Hans Smits, CEO Havenbedrijf Rotterdam N.V. 1 Haven Rotterdam in cijfers
Nadere informatiePraktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie. Alex Ouwehand Directeur NMZH
Praktische voorstellen voor energiebesparing in haven en industrie Alex Ouwehand Directeur NMZH CO2 emission CO2 reduction Ambities klimaat en energie EU en Rijk 2020 : 20 % CO 2 -reductie (tov 1990),
Nadere informatieRabin Baldewsingh. 27 juni SBR congres
Samen op weg naar een klimaatneutraal Den Haag Rabin Baldewsingh wethouder duurzaamheid gemeente Den Haag 27 juni SBR congres Den Haag Ambitie Den Haag klimaatneutraal in 2040 CO 2 -emissie reduceren door:
Nadere informatieDuurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld
Duurzaamheidsmonitor 2017 Voorbeeld Duurzaamheidsmonitor 2017 De duurzaamheidsmonitor is vernieuwd. De hoeveelheid data is flink gecondenseerd en meer beeldend vormgegeven ten behoeve van de leesbaarheid.
Nadere informatieGoevaers Consultancy. Geluid Trillingen en luchtkwaliteit Wat kan de Green Deal aanpak doen? 9 november 2016
GC Goevaers Consultancy Geluid Trillingen en luchtkwaliteit Wat kan de Green Deal aanpak doen? 9 november 2016 Onderwerpen Wie ben ik? Wat is een Green Deal? Wat is duurzame logistiek? Duurzaam vrachtvervoer
Nadere informatieProvinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL
Provinciaal klimaat- en energiebeleid: doelen, emissies, maatregelen. Robert Koelemeijer - PBL Doelstellingen - Mondiaal Parijs-akkoord: Well below 2 degrees. Mondiaal circa 50% emissiereductie nodig in
Nadere informatieWATER- SCHAPPEN & ENERGIE
WATER- SCHAPPEN & ENERGIE Resultaten Klimaatmonitor Waterschappen 2014 Waterschappen willen een bijdrage leveren aan een duurzame economie en samenleving. Hiervoor hebben zij zichzelf hoge ambities gesteld
Nadere informatieSTRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA
STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA UPDATE 2016 SAMENVATTING STRATEGIE DUURZAME ENERGIETRANSITIE GEMEENTE BREDA Opdrachtgever Gemeente Breda Afdeling Mobiliteit en Milieu Opdrachtnemer Evert
Nadere informatie7 Ondersteunen kansrijke initiatieven van Rotterdammers Minimaal 2 "meet and greensessies" en een fonds voor burgerinitiatieven
Bijlage 1 Overzicht van activiteiten en resultaten Inwoners van Rotterdam 1 Energiebesparingscompetities stimuleren tussen straten en buurten 500 energiebesparingcompetities 2 Bevorderen dat consortia
Nadere informatieElektrisch rijden in de praktijk
We gaan elektrisch vooruit! Een impuls voor elektrisch vervoer in Rotterdam Elektrisch rijden in de praktijk Klimaatprobleem? Google earth januari 2009 Rotterdam Climate Initiative Als stad met wereldhaven
Nadere informatieHelmonds Energieconvenant
Helmonds Energieconvenant Helmondse bedrijven slaan de handen ineen voor een duurzame en betrouwbare energievoorziening. Waarom een energieconvenant? Energie is de drijvende kracht Energie is de drijvende
Nadere informatieDuurzame groei. Rapportage 2010
Duurzame groei Rapportage 2010 Rotterdam Climate Initiative Het Rotterdam Climate Initiative (RCI) richt zich op 50% -reductie en 100% klimaatbestendigheid in 2025. Het is een initiatief van de gemeente
Nadere informatieMaak werk van zon & wind Schone energie voor heel Tynaarlo. Tynaarlo
Maak werk van zon & wind Tynaarlo Aanleiding Najaarsnota 2008 aankondiging plannen voor duurzame energie Voorjaar 2009 ontwikkelen scenario s Mei 2009 raadpleging inwoners Tynaarlo Juni 2009 voorstellen
Nadere informatiedelft energieneutraal delft smart city thema
thema delft energieneutraal delft smart city afbeelding: Prêt-à-Loger Gemeente Delft heeft de ambitie om in 2050 energieneutraal te zijn. Dit betekent: geen door fossiele brandstofverbruik veroorzaakte
Nadere informatieIndustrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam. Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet
Industrie koppelen aan het warmtenet Rotterdam Verkenning van kansen voor aansluiting van acht bedrijven in Botlek/Pernis op het warmtenet Openbare samenvatting Delft, oktober 2012 Opgesteld door: A. (Ab)
Nadere informatieInvesteren in duurzame groei. Programma Duurzaam 2010-2014
Investeren in duurzame groei Programma Duurzaam 2010-2014 Investeren in duurzame groei Programma Duurzaam Programma Duurzaam pag 3 Programma Duurzaam pag 4 Leeswijzer Voor u ligt het programma Duurzaam
Nadere informatie28 december 2011. Subsidieaanvraag Stadsinitiatief Rotterdam. Solar Green Point
28december2011 SubsidieaanvraagStadsinitiatiefRotterdam SolarGreenPoint Inhoudsopgave Voorwoord...1 1. Introductie Solar Green Point.......2 2. Salderingsregeling Electriciteitswet..........2 3. Activiteiten....3
Nadere informatieRotterdam Climate Proof
Rotterdam Climate Proof Connecting water with opportunities in a delta city John Jacobs Rotterdam Climate Proof RCI: PUBLIEK PRIVAAT PARTNERSHIP RCI & ROTTERDAM CLIMATE PROOF DOELEN RCI 50% CO2-reductie
Nadere informatieH-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program
H-vision Blauwe waterstof voor een groene toekomst Alice Krekt, programmadirecteur Deltalinqs Cimate Program 13-12-2018 Steven Lak voorzitter Om 2030 ambitie van broeikasgas emissiereductie te behalen
Nadere informatieSamen Duurzaam DOEN! Stap 1 // Welkom en inleiding. Stap 2 // Voorstelronde aanwezigen. (5 minuten) (10 minuten)
Samen Duurzaam DOEN! Leuk dat u samen met uw buren na wilt denken over duurzaamheid. Aan de hand van dit stappenplan helpen wij u graag op weg om het gesprek op gang te brengen. Dit stappenplan is bedoeld
Nadere informatieNEW BUSINESS. Guy Konings
2015 Guy Konings Stedin is verantwoordelijk voor transport van gas en elektriciteit in West Nederland Onze missie: Altijd energie voor onze klanten, vandaag en morgen. Simpel, betaalbaar en duurzaam KERNGETALLEN
Nadere informatieHet KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne)
Het KlimaatAkkoord (ieder z n opinie; hier is de mijne) Gert Jan Kramer Tilburg Science Café, 15 Januari 2019 Haalbaarheid en Draagvlak 300 Dutch GHG emissions emissions (Mton CO 2eq ) 200 100-12% -49%
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. Februari 2019
Raadsakkoord energietransitie Februari 2019 De energietransitie in Rotterdam Een klimaatneutraal en duurzaam Rotterdam. Dat is waar we naar toe willen. Een groene en gezonde stad met schone lucht, waarin
Nadere informatie2-7-2014. Energieakkoord voor duurzame groei. Juli 2014 WERK IN UITVOERING. Ed Nijpels. Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen?
Energieakkoord voor duurzame groei Juli 2014 WERK IN UITVOERING Ed Nijpels Wie zaten aan tafel tijdens de onderhandelingen? 1 Waarom een Energieakkoord? Perspectief Consistentie Ambitie Realiteit Groei
Nadere informatieDuurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden. 11 februari 2016
Duurzaamheidsonderzoek en subsidiescan Combibad De Vliet te Leiden 11 februari 2016 1 Managementsamenvatting Inleiding De gemeente Leiden heeft in haar duurzaamheidsambitie doelen gesteld voor de korte
Nadere informatieROTTERDAM WORLDCLASS MAINPORT, FRONTRUNNER IN ENERGY
ROTTERDAM WORLDCLASS MAINPORT, FRONTRUNNER IN ENERGY Performance Inhoud Duurzame groei: economie, milieu en werkgelegenheid 4 Deltalinqs Energy Forum 6 Meesturen in Business Platforms 8 RCI Actieplan Energie
Nadere informatieFiscaal beleid voor duurzaamheid
Fiscaal beleid voor duurzaamheid Erik Theissing Ruimte en Duurzaamheid, gemeente Amsterdam Arjen Schep Erasmus Studiecentrum voor Belastingen van Lokale overheden (ESBL) Fiscaal beleid voor duurzaamheid
Nadere informatievolgens HbR zelfs verder Rotterdam
Heel Rijnmond één grote keten? Havenbedrijf Rotterdam Sandra Prenger 1 Heel Rijnmond industrial area logistics hub metropolitan area distribution volgens HbR zelfs verder Rotterdam Inhoud Havenvisie 2030
Nadere informatieHealthy Urban Living Slim, Gezond en Groen
SMART CITY UTRECHT Healthy Urban Living Slim, Gezond en Groen Brigitte Hulscher Program Manager Smart Cities, Marketing & Innovation Utrecht Jong en hoog opgeleid 334.862 inwoners, 20 % < 17, 18% 18-26,
Nadere informatieKlimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen
Klimaat- en energiebeleid Gemeente Nijmegen Fons Claessen sr.adviseur klimaat, energie & duurzaamheid Gemeente Nijmegen Waarom moeten we iets doen?? 1: Klimaatverandering 2: Energie en grondstoffen 3.
Nadere informatieCO 2 -uitstootrapportage 2011
Programmabureau Klimaat en Energie CO 2 -uitstootrapportage 2011 Auteurs: Frank Diependaal en Theun Koelemij Databewerking: CE Delft, Cor Leguijt en Lonneke Wielders Inhoud 1 Samenvatting 3 2 Inleiding
Nadere informatieWKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl
WKO in duurzame gebiedsontwikkeling case Westland Ir. Marion Bakker SenterNovem 030 2393677 m.m.c.bakker@senternovem.nl 12-11-2007Sheet nummer 1 Ontwikkelingen wereldwijd Heeft de Al Gore film impact?
Nadere informatieDuurzaamheid: Anne Mollema Projectmanager SO. Hoe een boerenjongen van de stad ging houden. 11 mei 2017
Duurzaamheid: Hoe een boerenjongen van de stad ging houden Anne Mollema Projectmanager SO 11 mei 2017 . En in de lucht Maar vooral op de grond Waar gaat het over? De transitie De omgeving Anders werken;
Nadere informatieKLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018
KLIMAATAKKOORD NETBEHEER NEDERLAND 11 JULI 2018 DE OPDRACHT. Meer dan 100 partijen verlagen CO 2 -uitstoot van Nederland met 49% ten opzichte van 1990 via het klimaatakkoord. Maatschappelijke organisaties,
Nadere informatieVoortgangsrapportage CO 2 -emissie Ministerie IenM januari - juni 2016
Voortgangsrapportage CO 2 -emissie Ministerie IenM januari - juni 2016 Versie 1.0 Datum 8 november 2016 Status Definitief Colofon Bestuurskern Integrale Bedrijfsvoering IenM Koningskade 4, Den Haag Contactpersoon
Nadere informatieElektrisch rijden is de toekomst
Elektrisch rijden is de toekomst Duurzaam onderweg in Rotterdam www.rotterdam.nl/elektrischrijden Elektrisch rijden neemt een vlucht. Er rijden steeds meer elektrische voertuigen rond. Een positieve ontwikkeling
Nadere informatiewww.rotterdam.nl 0800-1545 stadswinkel Klimaatakkoord Rotterdam Parijs
www.rotterdam.nl 0800-1545 stadswinkel Klimaatakkoord Rotterdam Parijs Rotterdam biedt kabinet hulp uitvoering klimaatakkoord Parijs Rotterdam neemt deze collegeperiode extra duurzame maatregelen. Met
Nadere informatieCONNECT2025. Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls )
Theo Ockhuijsen (Innovatie Express & BIMpuls ) De impact van techniek op weg naar 2025 Voor een Nederland dat mee voorop loopt Zes toekomstthema s Mensenwerk oud naast nieuw De stad Nederland op zoek naar
Nadere informatieBalans van de Leefomgeving
Balans van de Leefomgeving 14 september 2010 Maarten Hajer Agenda 2 In vogelvlucht Successen Resterende problemen Inzoomen op grote dossiers, inclusief beleidsopties Gevolgen van economische crisis Successen:
Nadere informatieHet milieu in de regio Rotterdam
Het milieu in de regio Rotterdam 2010 Colofon In het project Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam werken samen: DCMR Milieudienst Rijnmond Gemeente Rotterdam GGD Rotterdam-Rijnmond Hoogheemraadschap van
Nadere informatieIenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving
IenM begroting 2015: inzetten op betere verbindingen in een schonere leefomgeving 16 september 2014-15:25 Het ministerie van Infrastructuur en Milieu besteedt in 2015 9,2 miljard euro aan een gezond, duurzaam
Nadere informatieRaadsakkoord energietransitie. April 2019
Raadsakkoord energietransitie April 2019 Inhoudsopgave De energietransitie in Rotterdam 1 De energietransitie als kans 1 Tegengaan energiearmoede 1 Klimaatakkoord van Parijs 2 Rotterdamse klimaatambitie
Nadere informatieEnergievoorziening Rotterdam 2025
Energievoorziening Rotterdam 2025 Trends Issues Uitdagingen 9/14/2011 www.bollwerk.nl 1 Trends (1) Wereld energiemarkt: onzeker Toenemende druk op steeds schaarsere fossiele bronnen Energieprijzen onvoorspelbaar,
Nadere informatieTechnisch-economische scenario s voor Nederland. Ton van Dril 20 mei 2015
Technisch-economische scenario s voor Nederland Ton van Dril 20 mei 2015 Overzicht Energieplaatje in historisch perspectief Hoeveel en hoe gebruiken we energie? Wat gebeurt er met verbruik en uitstoot
Nadere informatieRCI Actieplan Energie
Het Rotterdam Climate Initiative is het klimaatprogramma van de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, Deltalinqs en DCMR Milieudienst Rijnmond RCI Actieplan Energie Rotterdamse uitwerking van
Nadere informatieZou het niet prachtig zijn als
, YouCongres 2014 6-2-2014 Zou het niet prachtig zijn als YouCongres 6 feb 2014 Duurzame infra: ambities van opdrachtgevers ProRail wil in 2020 de energie-efficiency met 30 procent verbeterd hebben ten
Nadere informatieTweede Kamer der Staten-Generaal
Tweede Kamer der Staten-Generaal 2 Vergaderjaar 2014 2015 21 501-33 Raad voor Vervoer, Telecommunicatie en Energie Nr. 538 BRIEF VAN DE MINISTER VAN ECONOMISCHE ZAKEN Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer
Nadere informatieHet milieu in de regio Rotterdam
Het milieu in de regio Rotterdam 2013 Colofon In het project Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam werken samen: DCMR Milieudienst Rijnmond Gemeente Rotterdam GGD Rotterdam-Rijnmond Havenbedrijf Rotterdam
Nadere informatieSámen werken aan. Voor gemeenten en MKB. erduurzaming
Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB erduurzaming Sámen werken aan verduurzaming Voor gemeenten en MKB Gemeenten hebben forse ambities op het gebied van duurzaamheid, innovatie en lokale
Nadere informatieCertificering CO 2 -Prestatieladder
Certificering CO 2 -Prestatieladder Al een aantal jaar werken we aan het handen en voeten geven van het thema duurzaamheid binnen M+P. En met succes. Sinds 2015 zijn we gecertificeerd op niveau 5 van de
Nadere informatieWELKOM IN ROTTERDAM! Regio West-Brabant en het Havenschap Moerdijk te gast bij Havenbedrijf Rotterdam N.V. Maasvlakte, 11 september 2015
WELKOM IN ROTTERDAM! Regio West-Brabant en het Havenschap Moerdijk te gast bij Havenbedrijf Rotterdam N.V. Maasvlakte, 11 september 2015 1 PROVINCIE BRABANT BELANGRIJK VOOR ROTTERDAM! Rotterdam-Noord-Brabant:
Nadere informatieActieplan CO 2 -prestatieladder
Actieplan CO 2 -prestatieladder 2017-2019 Inleiding Dit actieplan CO 2 -prestatieladder beschrijft de doelstellingen voor de reductie van scope 1, 2 en 3 emissies over een periode van drie jaar en wordt
Nadere informatieInformatiebijeenkomst schone scheepvaart. SHIP, 1 november Henri van der Weide
Informatiebijeenkomst schone scheepvaart SHIP, 1 november Henri van der Weide Vluchtige organische stoffen (VOS), geur van lading en geluid bij overslag Kooldioxide (CO2),Stikstofoxiden (NO X), Zwaveloxiden
Nadere informatieWATERHUB: HALTE ALS ICONISCHE STADSPOORT
WATERHUB: HALTE ALS ICONISCHE STADSPOORT Waterhub Waterbus en haar opdrachtgevers willen de komende jaren meer forenzen, toeristen, bewoners en bezoekers over water vervoeren. Het netwerk voor openbaar
Nadere informatie31 januari 2018 agendapunt 4.4. Aan de bestuurscommissie Vervoersautoriteit,
31 januari 2018 agendapunt 4.4. Onderwerp: 30% CO 2 -reductie door verkeer in de MRDH Portefeuille: Datum: Strategie en beleid 31 januari 2018 Contactpersoon: Maya Weirauch Telefoonnummer: 088 5445 606
Nadere informatieHet milieu in de regio Rotterdam
Het milieu in de regio Rotterdam 2008 Colofon In het project Milieumonitoring Stadsregio Rotterdam werken samen: DCMR Milieudienst Rijnmond Gemeente Rotterdam GGD Rotterdam-Rijnmond Hoogheemraadschap van
Nadere informatieEnergieakkoord voor duurzame groei
Energieakkoord voor duurzame groei Netwerkbijeenkomst Duurzame regionale energie Gelderland 15 januari 2014 Lodewijk de Waal Energieakkoord Wie zaten aan tafel? Inhoud presentatie Hoofdlijnen Energieakkoord
Nadere informatieW & M de Kuiper Holding
2 januari t/m juni 2018 2 Pagina 2 van 6 Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 2 Overzicht -emissie gegevens 3 Vergelijking met voorgaande jaren 4 3 -gerelateerd gunningsvoordeel 5 4 Doelstellingen 5 Reductiedoelstellingen
Nadere informatieHavenvisie 2030 Drechtsteden 5 april 2011
Havenvisie 2030 Drechtsteden 5 april 2011 1 Doel Havenvisie 2030 Richting geven aan de verdere ontwikkeling van de Rotterdamse mainport. Zekerheid en perspectief bieden aan klanten, burgers, overheden
Nadere informatie1 Nederland is nog altijd voor 92 procent afhankelijk van fossiele brandstoffen
achtergrond Afscheid van fossiel kan Klimaatverandering is een wereldwijd probleem. Energie(on)zekerheid ook. Dat betekent dat een transitie naar een veel duurzamere economie noodzakelijk is. Het recept
Nadere informatieOntwerp Gezonde Systemen
Ontwerp Gezonde Systemen Het huidige zonne-inkomen gebruiken De cycli van de natuur worden aangedreven door de energie van de zon. Bomen en planten vervaardigen voedsel op zonlicht. De wind kan worden
Nadere informatieDuurzame Ruimtelijke Ordening in Nederland: De regio is slagvaardiger in klimaatbeleid De tussenstand van onze verkenning: West en Noord Nederland
Duurzame Ruimtelijke Ordening in Nederland: De regio is slagvaardiger in klimaatbeleid De tussenstand van onze verkenning: West en Noord Nederland Ir. Martin Dubbeling, stedenbouwkundige bij SAB Drs. Wouter
Nadere informatieRotterdam, 3 oktober 2012
Rotterdam, 3 oktober 2012 Aan: De informateurs voor de kabinetsformatie 2012 P.a. De Tweede Kamer der Staten Generaal Postbus 20018 2500 AE s-gravenhage Kopie aan: Betreft: Fractieleiders en woordvoerders
Nadere informatieHoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam?
Hoe denken Schiedammers over bepaalde duurzame maatregelen en in hoeverre dragen zij zelf bij aan een duurzaam Schiedam? Kenniscentrum MVS november 2015 oud papier gescheiden aanbieden textiel gescheiden
Nadere informatieDe doelstellingen luidt: 4% reductie veroorzaakt door elektraverbruik door het geheel over te stappen naar groene stroom in 2017.
Twee maal per jaar voert Rail Partner Holland een review uit m.b.t. de stand van zaken aangaande CO2- reductiedoelstellingen. Tijdens deze halfjaarlijkse evaluatie worden alle genoemde maatregelen gecheckt.
Nadere informatieEmissievrije mobiliteit
Emissievrije mobiliteit Geen tijd voor dagdromen Huib van Essen 7 juli 2018 Emissies: What s the problem? Luchtvervuiling Vooral fijnstof en NO x Gezondheid hier en nu Locatie uitstoot cruciaal Aandeel
Nadere informatieOntwerpbesluit hogere waarden Wet geluidhinder
Ontwerpbesluit hogere waarden Wet geluidhinder Reconstructie Brede Hilledijk Kenmerk 21221394 1. Aanleiding De reconstructie van de Brede Hilledijk is noodzakelijk om een betere verbinding te krijgen tussen
Nadere informatie4 oktober Utrecht
4 oktober 2017 Utrecht 1 Waarom een RES? 1. Verantwoordelijkheid energietransitie wordt voor een belangrijk deel bij gemeenten gelegd. Maar ze hebben beperkte grip. 2. Praten over energietransitie betekent
Nadere informatieedup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017
1 edup 2016 Overzicht monitoringinstrumenten planet -onderdelen (onderdeel II) Gemeente Zuidhorn februari 2017 2 Inleiding Voor u ligt het de evaluatie van het Duurzaamheidsuitvoeringsplan 2016: het edup
Nadere informatieBijlage 3 Duurzame gebiedssjablonen verder uitgewerkt
Bijlage 3 Duurzame gebiedssjablonen verder uitgewerkt De volgende sjablonen voor duurzame gebiedsontwikkeling zijn te onderscheiden: gezonde wijk Klimaatvriendelijke wijk / gebied Prachtig compacte wijk
Nadere informatieOverview 2012-2015 energiemanagement VolkerRail. Organisatie: VolkerRail Nederland
Overview 2012-2015 energiemanagement VolkerRail Organisatie: VolkerRail Nederland Publicatiedatum: 01-02-2016 ton CO2 CO2 Footprint VolkerRail Medio 2008 is VolkerRail begonnen met de monitoring van haar
Nadere informatieRCI Actieplan Energie
Het Rotterdam Climate Initiative is het klimaatprogramma van de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, Deltalinqs en DCMR Milieudienst Rijnmond RCI Actieplan Energie Rotterdamse uitwerking van
Nadere informatieDeltaplan Energie-infrastructuur, voorstel Havenbedrijf Rotterdam, 27 juni 2013
DELTAPLAN ENERGIE-INFRASTRUCTUUR: ENERGIEBESPARING OP WERELDSCHAAL Energiebesparing is samen met hernieuwbare energie de basis voor een duurzame energievoorziening, gericht op besparing op fossiele brandstoffen
Nadere informatieDe ondergrond als energiefabriek
De ondergrond als energiefabriek Onbekende keuzes en complexiteit Door Frans Dubbeldam, Ruimte en Duurzaamheid, Gemeente Amsterdam De ondergrond als energie fabriek van de toekomst: onbekende keuzes en
Nadere informatieHaven Amsterdam Gateway to Europa
IJ (voor 1850) Haven Amsterdam Gateway to Europa Jan Egbertsen 26 september 2011, Amsterdam Haven Amsterdam is een bedrijf van de gemeente Amsterdam Amsterdam Noordzeekanaalgebied (rond 1875) Overzicht
Nadere informatieGemeente Ede energieneutraal 2050
De gemeente Ede wil uiterlijk in 2050 energieneutraal zijn. Dit betekent dat we alle energie die in onze gemeente wordt gebruikt op een schone (hernieuwbare) manier willen opwekken. Dat doen we het liefst
Nadere informatieDe Europese lidstaten in het kader van de Lissabon-afspraken de EU tot de meest innovatieve economie ter wereld willen maken;
INTENTIEVERKLARING CO 2 AFVANG, TRANSPORT en OPSLAG Partijen 1. De Minister van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer, vertegenwoordigd door de heer ir. J. van der Vlist, Secretaris-Generaal
Nadere informatieLinks naar brondocumenten
Links naar brondocumenten PS-doelen en GS-taken Visie Ruimte en Mobiliteit Beleidsvisie Cultureel Erfgoed en Basisvoorzieningen Cultuur 2017-2020 Beleidsvisie en uitvoeringsstrategie regionale economie
Nadere informatieKLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN
KLIMAAT, ENERGIE EN GRONDSTOFFEN AKKOORDEN EN GREEN DEALS Rafaël Lazaroms Coördinator Energie en duurzaamheid Unie van Waterschappen 1. Duurzaamheid en taken waterschappen 2. Duurzame ambities in akkoorden
Nadere informatieNAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030
NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie:
Nadere informatieAnalyse Prinsjesdag 2016 Troonrede & Miljoenennota
Analyse Prinsjesdag 2016 Troonrede & Miljoenennota Inhoud 1. Samenvatting Miljoenennota en Troonrede 2. Advies Raad van State 3. Budgettair beleid per Ministerie 4. Vervolg 2016 Samenvatting Miljoenennota
Nadere informatieSterker, Slimmer, Schoner
Sterker, Slimmer, Schoner D66 visie op duurzaamheid en groei C100 01-11-2014 Stientje van Veldhoven Groene genen Van Mierlo Terlouw Club van Rome Richtingwijzer: streef naar een duurzame en harmonieuze
Nadere informatieSymposium De Groene Delta van Nijmegen. Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014
Symposium De Groene Delta van Nijmegen Dag van de duurzaamheid 10 oktober 2014 Noodzaak tot veranderen 13-10-2014 2 En toen was daar... http://www.energieakkoordser.nl/ https://energiekgelderland.nl/paginas/default.aspx
Nadere informatie