RCI Actieplan Energie

Transcriptie

1 Het Rotterdam Climate Initiative is het klimaatprogramma van de gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam NV, Deltalinqs en DCMR Milieudienst Rijnmond RCI Actieplan Energie Rotterdamse uitwerking van het nationale Energieakkoord voor duurzame groei Rotterdam, december 2013

2 Rotterdam Climate Initiative, december 2013 Dit RCI Actieplan is de Rotterdamse uitwerking van het nationale Energieakkoord voor duurzame groei. Foto voorzijde: Aanleg Nieuwe Warmteweg tussen AVR Rozenburg en Rotterdam Zuid. Bron: Visser & Smit Hanab Het Rotterdam Climate Initiative (RCI) richt zich op 50% CO2-reductie, 100% klimaatbestendigheid in 2025 en een versterking van de Rotterdamse economie. Het RCI is een initiatief van de gemeente Rotterdam, het Havenbedrijf Rotterdam NV, DCMR Milieudienst Rijnmond en Deltalinqs, de koepelorganisatie van de logistieke en industriële bedrijven in het Rotterdamse havengebied. De ambities en resultaten op het gebied van milieu, klimaat, energie en water dragen bij aan een groene, schone, gezonde en economisch sterke stad en maken van Rotterdam de duurzaamste wereldhavenstad. Meer informatie: 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting 1. Inleiding 6 2. Energietransitie in Rotterdam 7 3. Rotterdam en het Energieakkoord RCI-aanpak in 7 speerpunten 12 Speerpunt 1: Deltalpan energie-infrastructuur 13 Speerpunt 2: Expertisecentrum energiebesparing 16 Speerpunt 3: Energiebesparing in de gebouwde omgeving en MKB, Versnelling Speerpunt 4: Duurzame, elektrische, mobiliteit 22 Speerpunt 5: Rotterdam bioport 25 Speerpunt 5: Stimuleren van het gebruik van LNG 29 Speerpunt 7: CO2-afvang, transport, hergebruik en opslag 32 3

4 Samenvatting Rotterdam realiseert groot deel Energieakkoord Het Rotterdam Climate Initiative (RCI) realiseert ambities rond energie, klimaat, water en verbetering van de leefbaarheid en leefkwaliteit in de stad. In dit RCI Actieplan Energie ligt de nadruk op energie en klimaat, waarbij gekeken wordt naar wat in de periode nodig is om de ambities voor 2025 te realiseren. Het vormt de Rotterdamse bijdrage aan het nationale Energieakkoord. Met het Actieplan stellen de RCI-partners structurele samenwerking voor met het Rijk. Een vijfde van de nationale energiebesparingsdoelstelling kan samen met het Rijk in Rotterdam worden gerealiseerd. In dit gebied wordt in 2025 grofweg 10% van het nationale doel voor duurzame energie op land opgewekt. Rotterdam is bovendien de aangewezen partner voor de uitvoering van de door het Rijk op te stellen CCS-visie. Hiermee neemt Rotterdam een groot deel van de uitvoering van het Energieakkoord voor haar rekening. En draagt bij aan het verzilveren van het economische effect daarvan voor Nederland. De realisatie van dit Actieplan draagt ook bij aan de uitvoering van de Klimaatagenda van het Rijk. Economische impact De inzet op een duurzame energietransitie heeft grote economische impact. Dit komt door werkzaamheden die moeten worden uitgevoerd om de transitie gestalte te geven (in Rotterdam alleen al naar schatting 2 tot 3 duizend banen 1 ), door nieuwe bedrijvigheid die dit aantrekt en doordat een efficiënte energie- en CO 2-infrastructuur de concurrentiepositie van Rotterdam als vestigingsplaats voor de industrie versterkt. De gezamenlijke inzet van de RCIpartners, inclusief een beperkte investering van de gemeente ( 25,5 miljoen in de huidige collegeperiode) om de duurzaamheidsagenda op te stellen en de uitvoering te stimuleren, leidde in de periode tot meer dan 350 miljoen aan grotendeels private investeringen in Rotterdam 2. De economische potentie van een gezamenlijke aanpak Rijk en Rotterdam is enorm. Om deze ten volle te benutten, heeft het RCI zeven speerpunten benoemd die zij graag met het Rijk oppakt. Gezamenlijke uitvoering Energieakkoord RCI nodigt het Rijk uit om per speerpunt de samenwerking te concretiseren. Dit kan door een gezamenlijke uitvoeringsagenda op te stellen, zodat belemmeringen voor de energietransitie en verduurzaming van de economie, gezamenlijk kunnen worden aangepakt. Het RCI biedt aan om de inspanningen van het Rijk voor een betere werking van het Europese emissiehandelssysteem vanuit de praktijk te versterken. Het belang hiervan is evident: zolang het uitstoten van CO 2 nauwelijks iets kost, ontbreekt de prikkel voor bedrijven om te investeren in efficiëntere processen en CO 2-vermindering. Onderdeel van de op te stellen uitvoeringsagenda is voor de RCI-partners ook het uitwerken van financiële arrangementen, specifiek voor de energietransitie in Rotterdam. Dit is met name nodig voor de investeringen in infrastructuur voor de uitwisseling van industriële restwarmte, - stoom en CO 2. Deze investeringen vinden in fases plaats tussen 2014 en 2020 en hebben naar schatting een totale omvang van 750 miljoen. Door het collectieve karakter ( common carrier ) van de te bouwen infrastructuur hebben de investeringen een onrendabele top. De RCIpartners en de Provincie Zuid-Holland stellen voor om met het Rijk te onderzoeken hoe de realisatie financieel mogelijk gemaakt kan worden. Oplossingen die hierbij verkend worden, richten zich op het genereren van externe 1 Bron: CO2-besparingsmaatregelen in Rotterdam, economisch en technisch potentieel, The Boston Consulting Group, Bron: Tweede bestuursrapportage 2013, gemeente Rotterdam. 4

5 gelden, waaronder fondsen vanuit de Europese Commissie. Daarbij wordt ook gekeken hoe en in welke mate lokale en nationale cofinanciering mogelijk is. Dit legt een basis voor duurzame energievoorziening en voor de economische structuurversterking van de regio, zowel het haven- en industriecomplex als het Westland. Zeven Rotterdamse speerpunten Dit Actieplan beschrijft wat het RCI de komende jaren doet om bij te dragen aan de doelen uit het nationale Energieakkoord. De focus ligt op zeven speerpunten, waaraan het RCI de komende jaren prioriteit geeft en waarbij versnelling en opschaling nodig zijn: 1. Deltaplan Energie-infrastructuur. Gericht op common carrier infrastructuur in het haven- en industriecomplex en ontsluiting naar stedelijke gebieden en de glastuinbouw, om hergebruik van restwarmte, reststoom en CO 2 te bevorderen. Doel is twintig petajoule energiebesparing mogelijk te maken in Expertisecentrum energiebesparing. Doel is kennis en ervaring op het gebied van energie-efficiency in Rotterdam te bundelen voor advisering van bedrijven. Plant One, de testfaciliteit voor duurzame procestechnologie in de Botlek, kan een rol spelen bij demonstratie en bekendmaking van nieuwe energiebesparende technologieën. 3. Grootschalige energiebesparing in de gebouwde omgeving en het MKB. Het programma Versnelling 010 is een grootschalig energiebesparinginitiatief, gericht op versnelde verduurzaming van bestaande woningen en maatschappelijk vastgoed. In 2018 zijn meer dan woningen energiezuiniger gemaakt (in ). Voor het MKB wordt een vergelijkbaar programma opgezet. 4. Duurzame, elektrische, mobiliteit. Stimuleren van elektrisch vervoer en ontwikkelen van waterstoftoepassing in mobiliteit. Het laadnetwerk wordt uitgebreid voor meer dan elektrische voertuigen in Rotterdam Bioport. De biobased economy wordt gerealiseerd, met toepassingen in biochemie, biobrandstoffen en gebruik van biomassa voor elektriciteitsopwekking. Doel is dat in 2025 dertien petajoule aan biomassa wordt bijgestookt in de Rotterdamse elektriciteitscentrales, mits dat voldoet aan breed geaccepteerde duurzaamheidscriteria. 6. Stimuleren van het gebruik van LNG in de binnenvaart, de kustscheepvaart en bij het vrachtvervoer over de weg. Rotterdam draagt bij aan het nationale doel van vijftig kustvaartschepen, vijftig binnenvaartschepen en vijfhonderd vrachtwagens op LNG (Liquified Natural Gas ofwel vloeibaar aardgas) in Afvang, transport, hergebruik en opslag van CO 2. Op korte termijn de realisatie van het ROAD-project, het demonstratieproject voor de afvang, transport en opslag van CO 2 van de nieuwe E.ON centrale. Daarna opschaling naar de afvang van tien megaton CO 2 bij energiecentrales en industrie, tot vijftien megaton in de vervolgfase. Efficiënter, schoner en minder CO 2 Rotterdam voert de energietransitie uit via stimulering van: Efficiënter gebruik van energie: met meer dan twintig petajoule aan energiebesparing bij de industrie, gebouwde omgeving en mobiliteit draagt Rotterdam bij aan 20% van de nationale ambitie om per 2020 honderd petajoule energie te besparen. Schonere vormen van energieopwekking en -gebruik: in 2025 levert Rotterdam meer dan achthonderd megawatt aan vermogen voor elektriciteitsopwekking door wind, biomassa en zon. Grofweg draagt Rotterdam hiermee 10% bij aan het duurzame energievermogen op land in Daarnaast forse inzet op het gebruik van schonere fossiele bronnen zoals LNG en het gebruik van waterstof. Hergebruiken en opslaan van CO 2: de aanwezige CO 2-infrastructuur wordt uitgebouwd. Er wordt minimaal tien megaton CO 2 afgevangen bij energiecentrales en industriële bronnen, voor nuttig hergebruik (bijvoorbeeld in de tuinbouw, de verf- en frisdrankindustrie of voor enhanced oil recovery ) en voor opslag in lege olie- en gasvelden onder de Noordzee. In de volgende fase vindt opschaling tot afvang van vijftien megaton CO 2 plaats. 5

6 1. Inleiding Op 7 september 2013 sloten maatschappelijke organisaties, werkgevers, werknemers, natuur- en milieuorganisaties en het kabinet het Energieakkoord voor duurzame groei. Partijen leggen hiermee de basis voor een breed gedragen, robuust en toekomstbestendig energie- en klimaatbeleid. Het akkoord is belangrijk voor de stad Rotterdam en het haven- en industriecomplex om hier de duurzame energietransitie gestalte te kunnen geven. Andersom is dit gebied onmisbaar om de in het akkoord afgesproken doelen te kunnen bereiken. Rotterdam huisvest de grootste haven van Europa en het grootste industrie- en energiecluster binnen Europa. De haven is van groot belang voor de energievoorziening van Nederland en West-Europa. Al tientallen jaren worden grote energiestromen zoals ruwe olie en kolen aangevoerd en in haven en achterland verwerkt tot (transport)brandstoffen en elektriciteit. De duurzame energietransitie is hier in volle gang, waarbij de stad meer en meer verbonden wordt met restenergie uit de haven. Op het gebied van hergebruik van industriële restwarmte- en stoom zijn met het Warmtebedrijf Rotterdam en het common carrier stoomnetwerk in de Botlek belangrijke eerste stappen gezet op weg naar een grootschaliger aanpak. Dat geldt ook voor de ontwikkelingen op het gebied van biochemie en biobrandstoffen en de afspraken om het windenergie-vermogen in Rotterdam meer dan te verdubbelen. Elektrische mobiliteit maakt een forse groei door en gebouwen en stedelijke gebieden worden voortvarend verduurzaamd. Op het gebied van CO 2- afvang, -transport en -opslag is Rotterdam nadrukkelijk in beeld als Europese koploper om CCS daadwerkelijk toe te passen. In dit RCI Actieplan Energie geven de vier samenwerkende partners in het Rotterdam Climate Initiative (gemeente Rotterdam, havenbedrijf Rotterdam, milieudienst DCMR en ondernemersorganisatie Deltalinqs) aan hoe zij aan de realisatie van de doelen van het nationale Energieakkoord bijdragen en wat daarvoor nodig is van het Rijk. Tegelijk wordt hiermee bijgedragen aan de realisatie van de Klimaatagenda van het Rijk. Scope Het Rotterdam Climate Initiative is een geïntegreerd programma om ambities te realiseren rond drie thema s: energie en klimaat, waterveiligheid en veerkracht (het voorbereid zijn op en aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering) en verbetering van de leefomgevings-kwaliteit. In dit Actieplan ligt de nadruk op energie en klimaat, waarbij gekeken wordt wat er in de periode nodig is om de ambities voor 2025 te realiseren. Dit Actieplan is de uitwerking van de Rotterdamse bijdrage aan het nationale Energieakkoord. Het aangrijpen van dit nationale akkoord om de eigen werkwijze aan te scherpen, past bij de werkwijze van het RCI. De overall ambitie om in % minder CO 2 uit te stoten dan in 1990 en om in % klimaatbestendig te zijn, blijft gehandhaafd. De weg daar naartoe en de haalbaarheid worden regelmatig kritisch bekeken. De wereld verandert, RCI verandert mee. 6

7 2. Energietransitie in Rotterdam Wereldwijde ontwikkelingen Het International Energy Agency (IEA) voorspelt 3 dat het energieverbruik wereldwijd blijft groeien, met een toename van circa 33% in 2035 ten opzichte van Het aandeel fossiele energiebronnen (steenkool, aardolie en aardgas) zal licht afnemen (van 82% naar 76% in 2035). Het absolute gebruik van fossiele energie blijft de elektriciteitssector domineren. Volgens het IEA gaan onconventionele fossiele bronnen zoals schaliegas en olie uit teerzanden een steeds belangrijkere rol spelen. Daarnaast komen nieuwe, voorheen onontginbare gebieden, zoals de bodem van de noordelijke ijszeeën, nadrukkelijk in beeld voor de winning van olie en gas. Ook duurzame energie zal een forse groei doormaken. Het aandeel hernieuwbare energie in de totale energieproductie stijgt van 20% in 2011 naar 31% in Bijna de helft van de groei in de wereldwijde elektriciteitsproductie wordt daarbij geleverd door hernieuwbare energiebronnen. Hierbij gaat het met name om wind, zon en biomassa. Tenslotte geeft het IEA aan dat CO 2-emissies van de energiesector van 13 gigaton in 2011 stijgen naar 15.2 gigaton in 2035 (40% van de totale CO 2 uitstoot). Om de impact van deze ontwikkelingen op het klimaat te beperken is forse inzet nodig op CO 2-beperkende maatregelen. CCS (CO 2-afvang, -transport en -hergebruik of -opslag) wordt als onmisbare technologie gezien en CO 2 beprijzing (zoals in het Europese emissiehandelssysteem) als onmisbaar instrument. De Rotterdamse positie Mainport Rotterdam is een essentiële motor van de Nederlandse economie en een belangrijke schakel in de Europese energiemarkt. De haven is van groot belang voor de energievoorziening van Nederland en West-Europa. Al tientallen jaren worden grote energiestromen zoals ruwe olie en kolen aangevoerd en in haven en achterland verwerkt tot (transport)brandstoffen en elektriciteit. Ook voor de raffinage van biobrandstoffen neemt Rotterdam in Europa een centrale positie in. Het geïnstalleerde opwekvermogen in energiecentrales zal in 2015 bijna 5500 megawatt zijn. Het opgesteld vermogen van gasgestookte WKK-installaties 4, in totaal circa 2100 megawatt (exclusief WKK-installaties bij individuele industriële partijen), staat daarentegen behoorlijk onder druk. Dit komt door een negatieve spark spread, ofwel een verschil tussen prijsontwikkeling van gas (kosten) en elektriciteit (opbrengst). Als lokatie voor windenergie is Rotterdam ideaal gelegen. Een substantieel deel van de nationale ambitie voor wind op land zal in Rotterdam worden ingevuld. Afspraak is dat in het Rotterdamse gebied in 2020 minimaal 350 megawatt vermogen voor windenergie staat opgesteld. De grote capaciteit aan elektriciteitsopwekking in Rotterdam en de toevloed van duurzame energie uit bijvoorbeeld Duitsland maken het noodzakelijk de flexibiliteit op het net te vergroten. Ook daarin speelt Rotterdam een belangrijke rol, door de ontwikkeling te stimuleren van systemen voor flexibel omgaan met energie en opslag van elektriciteit. 3 International Energy Agency, World Energy Outlook WKK: Warmte Kracht Koppeling, installaties die zowel elektriciteit als warmte produceren. 7

8 Voor de inwoners en bedrijven van Rotterdam is het belangrijk dat ontwikkelingen op het gebied van energie zich vertalen in onder meer een betere luchtkwaliteit, innovaties, arbeidsplaatsen en werkgelegenheid. Daarnaast leidt meer energie efficiency tot lagere energiekosten. De betrokkenheid en de wil van bedrijven, kennisinstellingen, ontwikkelaars, corporaties, burgers en anderen om met elkaar tot concrete resultaten te komen is groot. De uitdaging hierbij is om het technisch gedreven aanbod te koppelen aan de vaak kleinschalige en over de wijken en buurten verspreide marktvraag. De in Rotterdam actieve partijen werken om deze reden actief aan het identificeren en in de praktijk toepassen van vernieuwende vormen van samenwerken, financieringsconstructies en bedrijfsmodellen. Rotterdam stimuleert de duurzame energietransitie De wereldwijd toenemende vraag naar energie en brandstoffen en de steeds hogere kosten van fossiele grondstoffen, veroorzaken naar verwachting een stijging van de energieprijzen. Dit en de noodzaak om minder CO 2 uit te stoten, maken dat Rotterdam zich onverminderd inzet voor een energie-efficiënter en minder CO 2-intensief haven- en industriecomplex en voor diversificatie in vormen van energieopwekking. Dit vraagt grote veranderingen, een duurzame energietransitie. Deze transitie maakt het gebied aantrekkelijker voor bestaande en nieuwe industrie en maakt Rotterdam minder afhankelijk van ontwikkelingen op de internationale energiemarkten. Nu nog wordt de concurrentiepositie van de energie-intensieve industrie in de regio in hoge mate bepaald door de razendsnelle ontwikkelingen op het gebied van onconventionele fossiele brandstoffen, zoals schaliegas. Hierdoor zijn de Verenigde Staten momenteel aantrekkelijk als vestigingsplaats voor de energie-intensieve industrie. Het Rotterdam Climate Initiatieve stimuleert de duurzame energietransitie sinds Die transitie bestaat uit het verhogen van de energie-efficiency (van het haven- en industriecomplex en van de gebouwde omgeving en de mobiliteit in de stad), inzet van schonere fossiele energiebronnen (zoals Liquified Natural Gas, ofwel vloeibaar aardgas) en duurzame energie (windenergie, biomassa en in mindere mate zonne-energie). Deze inzet resulteert in minder CO 2-uitstoot in de atmosfeer en is aantrekkelijk voor de Rotterdammer, omdat het kosten bespaart en minder luchtvervuiling en geluidsoverlast geeft. Denk bij dat laatste aan elektrische mobiliteit en het gebruik van waterstof. Voor drastische reductie van CO 2-uitstoot wordt daarnaast ingezet op CCS, de grootschalige afvang en opslag of hergebruik van CO 2 bij de industrie en de energiesector. De energietransitie moet het leven en werken in de stad aantrekkelijker maken. De inzet resulteert daarom niet alleen in minder CO 2-uitstoot, maar draagt ook bij aan een aantrekkelijke, schone, groene en gezondere stad en aan een sterke economie. Duurzame economische ontwikkeling is op stoom De inzet op de duurzame energietransitie heeft grote economische impact. Dit komt door werkzaamheden die moeten worden uitgevoerd om de transitie gestalte te geven, door de aantrekkingskracht die hiervan uitgaat op nieuwe bedrijvigheid en doordat het bieden van voorzieningen voor CO 2-vermindering en efficiënter werken de concurrentiepositie van Rotterdam als vestigingsplaats voor industrie versterken. Dit heeft inmiddels geleid tot: Nieuwe initiatieven en investeringen in de stad: o.a. elektrische mobiliteit, warmtebedrijf, windenergie, energiebesparing bij industrie en gebouwen, het stoomnetwerk in de Botlek. Verbetering van de leefomgevingskwaliteit: o.a. door walstroom. Diverse innovaties: financieringsconstructies voor energiebesparing (ESCO-formule), biochemie. Duurzame maatregelen: oplaadpalen, duurzaam inkopen. Nieuwe netwerken en coalities: RCI, Deltalinqs Energy Forum, Versnelling010, Clean Tech Delta. 8

9 De inzet op duurzame economische ontwikkeling heeft alleen al in de huidige collegeperiode ( ) geleid tot meer dan 350 miljoen aan, voor een groot deel private, investeringen in Rotterdam. Met een RCI budget 5 van 25,5 miljoen betekent dit een financiële multiplier van bijna veertien. Inmiddels is Rotterdam als relatief kleine stad in het internationale samenwerkingsverband de C40 van het Clinton Climate Initiative uitgeroepen tot innovator city. Rotterdam wordt gezien als trendsetter en laboratorium, door een consequente keuze voor en gerichte inzet op duurzame economische en stedelijke ontwikkeling. 5 RCI wordt gefinancierd vanuit het budget van het gemeentelijke Programma Duurzaam. Budget in deze collegeperiode, 2011 t/m 2014: 25,5 mln. 9

10 3. Rotterdam en het Energieakkoord Rotterdamse ambities Rotterdam wil een schone, groene en gezonde wereldhavenstad zijn. Daartoe stimuleert Rotterdam de duurzame energietransitie, gericht op een halvering van de CO 2-uitstoot in 2025 ten opzichte van 1990, in combinatie met duurzame economische ontwikkeling. Deze ambitie is, in combinatie met het streven naar 100% klimaatbestendigheid in 2025, sinds de start in 2007 uitgangspunt van het handelen van het RCI en zal dat ook de komende jaren blijven. De vaart die gemaakt kan worden met de realisatie van deze ambitie is afhankelijk van de kracht die de RCI-partners weten te mobiliseren en van een aantal externe factoren die het RCI slechts ten dele kan beïnvloeden. Denk hierbij aan de economische ontwikkeling en de ontwikkeling van de CO 2-prijs in het Europese emissiehandelssysteem. Een structurele samenwerking met het Rijk is nodig om wet- en regelgeving zodanig in te richten dat dit de duurzame energietransitie faciliteert en om gezamenlijk (financiële) support vanuit het Rijk en de Europese Commissie te betrekken. Op die manier en door de unieke krachtenbundeling in RCI-verband, kan de regio Rotterdam een fors aandeel leveren aan de realisatie van de doelen van het nationale Energieakkoord. Rotterdam zet in op de stimulering van: Efficiënter gebruik van energie: met meer dan twintig petajoule aan energiebesparing bij de industrie, gebouwde omgeving en mobiliteit draagt Rotterdam meer dan 20% bij aan de nationale ambitie om per 2020 honderd petajoule energie te besparen. Schonere vormen van energieopwekking en -gebruik: in 2025 is er in Rotterdam voor meer dan achthonderd megawatt aan vermogen voor elektriciteitsopwekking door wind, biomassa en zon. Grofweg draagt Rotterdam hiermee 10% bij aan het duurzame energievermogen op land in Daarnaast wordt fors ingezet op het gebruik van schonere fossiele bronnen zoals LNG (Liquified Natural Gas ofwel vloeibaar aardgas) en op het gebruik van waterstof. Hergebruiken en opslaan van CO 2: de aanwezige CO 2-infrastructuur wordt uitgebouwd en er wordt minimaal tien megaton CO 2 afgevangen bij energiecentrales en industriële bronnen voor nuttig hergebruik (bijvoorbeeld in de tuinbouw, de verf- en frisdrankindustrie of voor enhanced oil recovery) en voor opslag in lege olie- en gasvelden onder de Noordzee. In de volgende fase vindt opschaling naar de afvang van vijftien megaton CO 2 plaats. Betekenis van het nationale Energieakkoord voor Rotterdam Het nationale Energieakkoord biedt voor RCI aanknopingspunten. De Rotterdamse ambities worden deels maar niet in alle opzichten ondersteund: Het akkoord legt veel nadruk op energiebesparing: 1,5% finale energiebesparing per jaar en honderd petajoule besparing in het finale energiegebruik in 2020, ten opzichte van 2012, voor alle sectoren samen. Veel ruimte voor wind op land en op zee. De benutting van industriële restwarmte en onderzoek naar de mogelijkheden voor een regionale warmteinfrastructuur worden bevorderd. Het Rijk committeert zich aan het scheppen van de randvoorwaarden om het Rotterdamse voorstel Deltaplan Energie-Infrastructuur ruim voor 2020 van de grond te krijgen. Er komt een onafhankelijk nationaal Exptertisecentrum energiebesparing, ter ondersteuning van de industrie en de Regionale Uitvoeringsdiensten, (RUD s), zoals de DCMR Milieudienst Rijnmond. 10

11 Het MJA3- en het MEE-convenant blijven in stand. Dit betreft vrijwillige afspraken over energiebesparing tussen middelgrote (MJA3) en grote, onder het ETS vallende, bedrijven (MEE) en het Rijk. Aanvullend dienen er door de overheid een-op-een maatwerk afspraken te worden gemaakt met MEE-partijen over energie-efficiency. De kolenbelasting wordt afgeschaft en vijf oude kolencentrales worden op korte termijn uit bedrijf genomen. De E.ON-centrale op de Maasvlakte sluit in Hierbij wordt ervan uitgegaan dat er een oplossing komt voor het mededingingsvraagstuk dat is aangekaart door de Autoriteit Consument en Markt. De dreigende teloorgang van WKK-vermogen wordt als gegeven geaccepteerd. Dit is nadelig voor de energieefficiency van de industrie. RCI heeft gepleit voor een gerichte ondersteuning van WKK-installaties, die een belangrijke rol spelen in industriële clusters. CCS wordt erkend als onmisbaar onderdeel van de energietransitie. Het Rijk gaat een langetermijnvisie opstellen. Bijstook van biomassa wordt (landelijk) begrensd tot 25 petajoule per jaar. De huidige inzet is circa negen petajoule. Wanneer de Rotterdamse energiecentrales hun fair share gaan gebruiken dan is de grens van 25 petajoule geen belemmering. De huidige MEP-subsidieregeling loopt echter nog tot uiterlijk 2015 door en er is geen leveranciersverplichting afgesproken. De manier waarop het bijstoken wordt gestimuleerd, wordt niet benoemd in het akkoord. Voor het MKB is afgesproken dat de wet milieubeheer (energiebesparende maatregelen met een terugverdientijd van vijf jaar of korter moeten verplicht worden uitgevoerd) beter wordt uitgevoerd en gehandhaafd. Er komt een pilot met een zogenaamde energie prestatie keuring (EPK) naar analogie van de APK voor auto s. Voor de gebouwde omgeving bevat het akkoord veel aanknopingspunten. Zo wordt het zelf opwekken van duurzame energie fiscaal vergemakkelijkt en er komt een groot revolverend fonds (tot mogelijk 600 miljoen publiek en privaat geld) gericht op energiebesparing door verhuurders en woningbezitters. Op het gebied van mobiliteit moet nog veel nader worden ingevuld. Elektriciteit, biobrandstoffen en waterstof blijven opties en ook voor LNG is er ruimte. Het akkoord spreekt vooral van nader onderzoek en uitwerking van een totaalvisie. 11

12 4. RCI-aanpak via zeven speerpunten Om de Rotterdamse ambities te realiseren is meer nodig dan alleen de invulling van de afspraken die zijn gemaakt in het nationale Energieakkoord. Het RCI pakt dit aan door de focus te leggen op zeven speerpunten. Dit zijn de thema s die het RCI de komende jaren veel aandacht geeft en waarbij versnelling en opschaling nodig zijn. Specifiek op deze speerpunten vraagt RCI een intensievere samenwerking met het Rijk. Ambitie Efficiënter gebruiken van energie Speerpunt 1. Deltaplan Energie-infrastructuur 2. Expertisecentrum energiebesparing 3. Grootschalige energiebesparing in de gebouwde omgeving en het MKB (Versnelling 010) 4. Duurzame elektrische mobiliteit Stimuleren van schonere vormen van energieopwekking en -gebruik 5. Rotterdam Bioport 6. Stimuleren van het gebruik van LNG Bevorderen hergebruik en opslag 7. CO 2-afvang, transport, hergebruik en opslag van CO 2 Naast deze speerpunten zetten de RCI-partners zich in het kader van de energietransitie in voor o.a.: Energie-efficiency maatregelen van de industrie op eigen terrein. Energie-efficiency maatregelen van de gemeente (bedrijfsvoering, eigen vastgoed). Overige maatregelen voor duurzame mobiliteit: minder autokilometers, modal shift. Realisatie van windconvenanten in stedelijk gebied en in de haven. Vergroten van de installatie en het gebruik van zon PV-systemen op bedrijfsdaken. Opslag van elektriciteit, bijvoorbeeld power to gas. Het uitwerken van projecten op het gebied van circulaire economie. Hierbij wordt van te voren nagedacht over het beperken van afval en het hergebruik van materialen, gedurende de hele levensduur van de producten die men produceert. Organisatie en samenwerking Voor de uitvoering van de activiteiten door de RCI-partners wordt de bestaande organisatie- en governancestructuur gehanteerd. Over de financiering na 2014 worden nog nadere afspraken gemaakt. De keuzes van het in 2014 aan te treden nieuwe gemeentebestuur zullen bepalend zijn voor de financiële inzet van de gemeente. De voortzetting van de RCI-samenwerking gaat tevens gepaard met een grotere eigen financiële inzet van de partners, in verhouding tot die van de gemeente. De inzet van het RCI op het gebied van energie en klimaat in het haven- en industriecomplex past verder binnen de kaders en ambities van de havenvisie Port Compass 2030 die in december 2011 werd vastgesteld. 12

13 Speerpunt 1: Deltaplan energie infrastructuur Wat willen we bereiken? Energiebesparing is samen met duurzame energie de basis voor een duurzame energievoorziening, gericht op besparing van fossiele brandstoffen en reductie van CO 2. Realisatie van een Deltaplan voor een geïntegreerde energie-infrastructuur in en vanuit de Rotterdamse haven kan hier een forse bijdrage aan leveren. Infrastructuur die niet alleen de bedrijven in het cluster met elkaar verbindt, maar ook het cluster met de wijde omgeving huishoudens, bedrijven en de glastuinbouwsector zorgt voor optimale benutting van reststoom, restwarmte en CO 2. Energie die nu nog op grote schaal in het water dan wel de lucht wordt geloosd. In het nationale Aanleg stoomnetwerk in de Rotterdamse Botlek / bron: Stedin Energieakkoord is afgesproken dat overheid en bedrijven zich maximaal inspannen om de voorwaarden te scheppen die nodig zijn om het Deltaplan ruim voor 2020 operationeel te krijgen. De eerste stappen voor deze energie-infrastructuur zijn reeds gezet. Er ligt al een aantal jaren een CO 2-netwerk vanuit de haven naar de glastuinbouw. Dit netwerk is essentieel om in de glastuinbouw over te kunnen schakelen op duurzame warmte. In 2013 is in het Botlekgebied de eerste fase van een stoomnetwerk operationeel geworden. In het najaar van 2013 wordt de eerste fase van een warmtenetwerk voor industriële restwarmte vanuit de haven naar de stad in gebruik genomen. Deze drie energie-infrastructuursystemen hebben een enorm potentieel voor uitbreiding en intensievere benutting. In totaal is daarmee in 2020 een energiebesparing van twintig petajoule per jaar haalbaar, wat neerkomt op ruim een miljoen ton CO 2-reductie per jaar. Na 2020 komt er nog eens twaalf petajoule in beeld voor realisatie. Daarnaast is door koppeling met systemen voor CO 2-afvang en hergebruik of -opslag nog eens een veelvoud aan CO 2-reductie haalbaar. Naast energiebesparing is er ook een kostenbesparing: restwarmte, -stoom en CO 2 zijn niet langer restproduct zonder waarde, maar krijgen een nut en daardoor waarde, waardoor de industrie opbrengsten genereert. Gebruikers kunnen kosten besparen door duurdere warmte- en stoomvoorzieningen af te schakelen. Inschatting van de hoogte van die besparingen kan gegeven worden na uitwerking van het business model. Het voor 2014 beoogde resultaat bestaat uit: - Een investeringsbeslissing voor uitbreiding van het stoomnetwerk in de Botlek naar AKZO (door Stedin). 13

14 - Realisatie Leiding over Noord van AVR-Botlek naar Galileistraat (door Eneco). - Uitgewerkt voorstel uitvoeringsagenda voor energie-infrastructuur in het Haven- en industriecomplex: warmte-, stoom- en CO 2. Inclusief financieringsvoorstel met business model. - Een financiële voorziening of fonds voor voorfinanciering van onrendabele toppen, in verband met overdimensionering van de pijpleidingen in de eerste fase van de aanleg. Overdimensionering is nodig vanwege het common carrier-karakter van de pijpleidingen. WKK Zoals eerder aangegeven is de economie van WKK-installaties de laatste jaren aanzienlijk verslechterd waardoor ook in Rotterdam een groot verlies aan energie-efficiency in het industriecomplex dreigt. Het leidt er toe dat bedrijven overstappen op vormen van minder duurzame energievraag en -productie. Momenteel onderzoekt RCI de specifieke situatie van industriële WKK s in Rotterdam. Hierbij wordt gekeken naar een optimale inpassing van WKK s in de (collectieve) stoom- en stroomvoorziening van de toekomst. Hoe gaan we dat doen? Realisatie van een dergelijke energie-infrastructuur vereist een enorme gezamenlijke inspanning van alle stakeholders: de netwerk-operators van de restwarmte, stoom- en CO 2-netwerken, de energie- en industriebedrijven die stoom, restwarmte en CO 2 kunnen leveren, de glastuinbouw, de overheidsorganen van Rijk, provincie en gemeenten, de milieuorganisaties en financiers. Het Havenbedrijf Rotterdam stelt nog in 2013 een Plan van Aanpak op waarin organisatie en afstemming nader worden uitgewerkt. Het geeft verdere invulling aan de fasering, op weg naar de eindsituatie. Van groot belang zijn het inspelen op actuele ontwikkelingen en kansen in zowel de aanbod- (industrie) als de vraagzijde. Voorbeeld daarvan is het sluiten van de Centrale Galileïstraat als driver voor de Warmteleiding over Noord. Het Havenbedrijf zal als regisseur van het systeem en gebiedsbeheerder een trekkende rol op zich nemen. De realisatie van het Deltaplan Energie-infrastructuur heeft een sterke relatie met de ambities zoals die door een groot aantal Rotterdamse partijen zijn vastgelegd in de gezamenlijke Ambitieverklaring voor een duurzame warmtekoudevoorziening in de Rotterdamse omgeving in 2030 (april 2013) en de Samenwerkingsovereenkomst duurzame warmte en koude Zuid-Holland (oktober 2013). Cruciale rollen zijn weggelegd voor: - Aanbodzijde: het uitkoppelen van warmte, stoom en CO 2 door de energie- en industriebedrijven in de Rotterdamse haven. Trekker: Deltalinqs. - Vraagzijde: Gemeente Rotterdam (Warmtebedrijf), omliggende gemeenten (o.a. Den Haag), glastuinbouw. Trekkers: Gemeente Rotterdam (en Warmtebedrijf), Provincie (en omliggende gemeenten, LTO). - Opstellen business model en business cases. Trekker: Havenbedrijf Rotterdam, in samenwerking met betrokkenen vraag en aanbod en investeerders/financiers. Wat hebben we daarvoor nodig? In het nationale Energieakkoord is opgenomen dat de overheid en bedrijven zich maximaal inspannen om de voorwaarden te scheppen die nodig zijn om het deltaplan energie-infrastructuur ruim voor 2020 operationeel te krijgen. Deze voorwaarden betreffen de financiering en de regelgeving. 14

15 Financiering Om twintig petajoule energiebesparing in Rotterdam en wijde omgeving te bereiken zijn grootschalige investeringen in uitbreiding van de stoom-, warmte- en CO 2-netwerken nodig van naar schatting in totaal 750 miljoen. Deze investeringen hebben een onrendabele top van mogelijk 200 miljoen, de rest is financierbaar op basis van business cases. Met deze investeringen ligt er in Rotterdam en Zuid-Holland een basis energie-infrastructuur, waarop in de toekomst met rendabel te maken business cases verdere aansluitleidingen en distributiesystemen te bouwen zijn. De RCI-partners en de provincie Zuid-Holland stellen voor om met het Rijk te onderzoeken hoe de realisatie financieel mogelijk gemaakt kan worden. Oplossingen die hierbij verkend worden, richten zich op het genereren van externe gelden, waaronder fondsen vanuit de Europese Commissie. Daarbij wordt ook gekeken hoe en in welke mate lokale en nationale cofinanciering mogelijk is. Deze financiële bijdragen leggen een basis voor duurzame energievoorziening en dragen bij aan de economische structuurversterking van de regio, zowel het haven- en industriecomplex als het Westland. De energie-efficiency winst versterkt de concurrentiepositie van Rotterdam als vestigingsgebied. Wegnemen belemmeringen Voor het welslagen van het Deltaplan Energie-infrastructuur is het van belang dat er voldoende prikkel is voor bedrijven om te investeren in aansluitingen op deze infrastructuur. Dit betekent dat de energie-efficiency winst die hierdoor geboekt wordt, moet kunnen meetellen voor de energiebesparingsdoelstellingen zoals vastgelegd in de MJA3 en de MEE-convenanten. Daarnaast moet de vermeden CO 2-uitstoot kunnen meetellen als gereduceerde CO 2 in het Europese emissiehandelssysteem, voor bedrijven die daaronder vallen. Verder wordt de samenwerking met het Rijk gezocht op alle andere relevante terreinen waar het Rijk en/of de Europese Unie voorwaardenscheppend zijn, zoals bij de versnelling van procedures via bijvoorbeeld de rijkscoördinatieregeling of de crisis- en herstelwet. 15

16 Speerpunt 2: Expertisecentrum energiebesparing Wat willen we bereiken? In het nationale Energieakkoord wordt een nationaal Expertisecentrum energiebesparing aangekondigd. Zo n expertisecentrum heeft twee doelen: het ondersteunen van het bedrijfsleven (op het gebied van efficiencyverbetering) én van de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s), die belast zijn met de uitvoering en handhaving van de Wet milieubeheer. Hierdoor wordt een schakel gevormd tussen kennis van technologieën en innovaties om tot energiebesparing te komen, methoden om besparingsmaatregelen te stimuleren en te faciliteren en de praktische uitwerking van innovatieve handhavingsvormen. Industrie bij avond. Foto: Rinie Boon Gezien de aanwezigheid van energie-intensieve industrie in de Rijnmond en de ervaring met deze bedrijven, bieden de RCI-partners aan om gastheer te zijn van (een deel van) het expertisecentrum en daarnaast een structurele praktische rol te spelen. Hoewel het dus gaat om twee doelen, worden de RCI-voorstellen samengevat onder één noemer: Expertisecentrum energiebesparing. De exacte definitie, vorm en uitwerking van het centrum zijn mede afhankelijk van het afstemmingsproces met stakeholders dat het Ministerie van Economische Zaken samen met AgentschapNL is gestart. Doelen van het nationaal Expertisecentrum energiebesparing zijn zichtbaar maken van succesvolle besparingstechnologieën en energie-efficiency maatregelen en het verbeteren van het kennisniveau over energieefficiency bij stakeholders. Het expertisecentrum biedt ondersteuning aan bedrijven die aan de slag willen met energie-efficiency. Daarnaast zal het centrum zorgen voor een gelijkwaardig kennisniveau bij zowel Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD s) en bevoegd gezagen als bij bedrijven. Wat ondersteuning van bedrijven betreft richt het centrum zich op ontsluiten van kennis, samenbrengen van kennis uit verschillende sectoren en van vraag en aanbod. Het expertisecentrum ondersteunt bedrijven die samen werken aan efficiëntere productieketens en regionale clusters. Het ondersteunt bedrijven en financiers bij het identificeren van de meest effectieve maatregelen ter verbetering van de energie-efficiency. Wat ondersteuning van Regionale Uitvoeringsdiensten en bevoegde gezagen betreft, richt het centrum zich op ontwikkeling van innovatieve handhavingsvormen, die aansluiten op de behoeften van marktpartijen. Dit is relevant voor een efficiëntere uitvoering van de wettelijke kaders rond energiebesparing bij bedrijven. Doel is het realiseren van een versnelling bij het toepassen van energie-efficiency maatregelen. Deelname van Rotterdam aan het expertisecentrum biedt de volgende voordelen: Brede en generieke toepassing van de technieken die al op de plank liggen (de best beschikbare technieken). Dit draagt bij aan versnelling van de landelijke doelstellingen voor energie-efficiency. Betere kennisverspreiding van nieuwe technieken en de toepassingsmogelijkheden daarvan. 16

17 Vergroten van draagvlak bij bedrijven voor het voorschrijven van energiebesparende maatregelen. Eén kanaal voor leveranciers van innovatieve besparingstechnieken, om technieken te demonstreren en onder de aandacht te brengen. Participatie van de DCMR zorgt voor een directe koppeling met Regionale Uitvoeringsdiensten. Dit draagt bij aan een landelijk level playing field door uniforme uitvoering van toezicht en handhaving en verlaging van administratieve lasten voor bedrijven. Hoe gaan we dat doen? De RCI-partners willen zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande kennis- en organisatiestructuren en de praktische inbreng vanuit de Rotterdamse regio in een nationaal expertisecentrum organiseren. Hechte samenwerking met een partij zoals Infomil -die een stevige kennispositie heeft- ligt daarbij voor de hand. Publiekprivate samenwerking kan een brug slaan tussen overheidsdoelen en maatregelen door marktpartijen. Het RCI stelt voor om de praktische invulling langs de volgende lijnen vorm te geven: Bedrijven voor bedrijven Techniek/innovatie. Betrokken partijen: Deltalinqs Via het Business Platform Energie Efficiency Rijnmond is veel kennis beschikbaar over energie-efficiency technieken en toepassingen. Bijdrage aan het expertisecentrum wordt ingevuld door: Kennis delen door expertgroepen om good housekeeping en procesoptimalisatie te bevorderen. Intensiveren van good housekeeping door informatieuitwisseling over betere isolatie, verlagen van stoomdruk, verhogen van het rendement van fornuizen, betere procesbesturing. Organiseren van Leren van Elkaar workshops met de industrie en energiesector over energieprestatieindicatoren en inzicht geven in de processen die leiden tot verbetering in energie-efficiency. Aanhaken bij bestaande overlegstructuren met deelnemers uit de industrie. Inzetten van expertise van ketenoptimalisatie. Naast het toepassen van kennis en expertise zal het centrum actief kennis verzamelen en ontwikkelen. Marktplaats, demonstratie, opleiding en pilots. Betrokken partij: Plant One, Deltalinqs, RDM Campus en mogelijk ECN ECN is gevraagd een voorstel te doen voor de thematische ontsluiting van kennis, via een marktplaats voor vraag en aanbod met innovatieve technologie en oplossingen uit de markt. Plant One (de testfaciliteit voor duurzame procestechnologie) en de RDM Campus zijn in samenwerking met Deltalinqs en het Havenbedrijf bezig met het opzetten van zo n marktplaats waar energiebesparende apparatuur en installaties gedemonstreerd worden. Hiermee worden nieuwe en/of nog onbekende technologieën voor energie-efficiency zichtbaar gemaakt. Deze marktplaats verbindt leveranciers en apparatenbouwers met early adopters, investeerders, afnemers en contractors in de industrie. Verder is het voornemen om op de RDM Campus een industriële training unit te bouwen voor opleidingen en demonstraties. Het expertisecentrum kan er samen met Plant One en de RDM Campus toe bijdragen dat ideeën en technologieën breder uitvoerbaar worden gemaakt en worden toegepast. Faciliteren lokale overheden bij wettelijke taken Vormgeven van taken rond vergunningverlening, toezicht en handhaving (VTH-taken) / toerekening baten / kwantitatieve analyse. Betrokken partijen: DCMR, Infomil Het Energieakkoord dicht het bevoegd gezag een belangrijke rol toe bij het stimuleren van energiebesparing en energie-efficiency. Voor een effectieve nationale kennisuitwisseling is het belangrijk om kennis bij omgevingsdiensten over de uitvoeringspraktijk structureel te borgen in de governancestructuur van het centrum. Dat kan door een aantal 17

18 koplopers onder omgevingsdiensten aan te laten haken. Op die manier worden in het land stepping stones gecreëerd die kennisuitwisseling vergemakkelijken. De Regionale Uitvoeringsdiensten hebben een regierol waar het gaat om bedrijven die vallen onder het Besluit Risico's Zware Ongevallen 1999 (de BRZO-bedrijven). Vanuit die regierol is er al een bestuurlijke structuur voor de landelijke afstemming. DCMR biedt aan deze regierol ook te vervullen ten behoeve van landelijke kennisuitwisseling over de praktische toepassing van regelgeving op het terrein van energie. Taken die het RCI in dat kader waardevol acht: Afstemmen en toetsen van praktische consequenties van wet- en regelgeving. Inbrengen van juridische kennis over uitvoerbaarheid en handhaafbaarheid van wet- en regelgeving. Ontwikkelen van eenduidige en praktische handreikingen en instrumenten die bedrijven en het bevoegd gezag faciliteren bij de toepassing van energiebesparende maatregelen. Ontwikkelen en in samenspraak met het bedrijfsleven uittesten van innovatieve vormen van handhaving. DCMR zet expertise in over toerekening van energie-efficiency baten aan duurzaamheidsdoelstellingen voor monitoring en benchmarking. Bij de keuze voor die structuur is het van belang dat kennis bij andere stakeholders wordt geborgd en dat er optimaal draagvlak is voor de positie en rol van het expertisecentrum. In dat verband ligt een samenwerkingsverband met partijen zoals Infomil en AgentschapNL voor de hand. Het samen met VNG/IPO en VNO NCW/MKB identificeren van de diensten en producten waar stakeholders het meeste toegevoegde waarde in zien, verdient ook prioriteit. Tonen van resultaten en gerealiseerde projecten. Betrokken partijen: gemeente Rotterdam, Havenbedrijf Rotterdam, Deltalinqs Speciaal voor gemeenten, omgevingsdiensten en bedrijven wordt de mogelijkheid geboden om zich op locatie te laten informeren over energie-efficiency maatregelen in de praktijk en concrete initiatieven, zoals warmtenetwerken en restwarmtebenutting. In het kader van de governance van het expertisecentrum is het van belang dat betrokkenheid van stakeholders is geborgd, door deze een rol te geven in de bestuurlijke aansturing. Concreet doel op korte termijn is om met betrokken partijen tot een intentieovereenkomst te komen over samenwerking. Voorstel is om hierover goed contact te houden met AgentschapNL, dat het Ministerie van Economische Zaken ondersteunt in het proces van concrete invulling van het expertisecentrum. Wat hebben we daarvoor nodig? Het Rijk wil zoveel mogelijk gebruik maken van bestaande kennis en structuren en zoeken naar publiekprivate samenwerking. Draagvlak vanuit regionale markt- en overheidspartijen is nodig voor de invulling van de verschillende taken van dit expertisecentrum en het verkennen van adequate samenwerkingsmogelijkheden. RCI-partners zijn volop bezig met dit proces. Structurele financiering van het expertisecentrum is een aandachtspunt. Hiervoor dient een business case te worden opgesteld. 18

19 Speerpunt 3: Energiebesparing in de gebouwde omgeving en MKB, Versnelling 010 Wat willen we bereiken? Rotterdam start een energiebesparinginitiatief, gericht op het versnellen van het verduurzamen van bestaande woningen en andere gebouwen. Het initiatief start met vijftien partners: BAM Woningbouw Rotterdam, Dura Vermeer, Eneco, Era Contour, Havensteder, Nuon, Rabobank Rotterdam, Smits Vastgoedzorg, Stedin, Vestia, VVE010, Waifer, Woningbouwvereniging Hoek van Holland, Woonbron en Woonstad Rotterdam. De samenwerking, genaamd Versnelling010 is gericht op het verduurzamen van woningen voor het einde van 2018, waarvan 30% Opening informatiewoning in de Molièrebuurt in IJsselmonde particuliere woningen. Dit biedt steeds meer Rotterdammers lagere energiekosten en meer wooncomfort. Bovendien leidt het initiatief tot structurele werkgelegenheid en opleidingsplaatsen Met deze aanpak wordt Rotterdam landelijk koploper op het gebied van het energiezuiniger maken van gebouwen. Bovendien leidt dit tot een economische impuls voor de stad én levert het substantiële milieuwinst op. De Rotterdamse versnellingsaanpak is gericht op het ontwikkelen en vermarkten van standaardpakketten voor energiebesparing voor eigenaren en bewoners en op het ontwikkelen van (aanbestedings-)aanpakken die elders te herhalen zijn. Tot de doelgroep behoren huurders, eigenaarbewoners, verhuurders, verenigingen van eigenaren, MKB-bedrijven en vastgoedbeleggers. Versnelling010 besteedt ook aandacht aan de verduurzaming van maatschappelijk vastgoed, zoals schoolgebouwen en sportverenigingen. Het Economisch Instituut voor de Bouw berekende dat het pakket van maatregelen uit het nationale Energieakkoord in de periode leidt tot een investeringsimpuls in de gebouwde omgeving van tussen 3,3 en 7,9 miljard, met bijbehorende effecten voor werkgelegenheid en opleidingsplaatsen. Met de aanpak van Versnelling010 sorteert Rotterdam hier vroegtijdig op voor. De verwachting is dat de aanpak de partners een voorsprong geeft. Tegelijkertijd draagt Versnelling010 bij aan een succesvolle uitvoering van het nationale Energieakkoord op nationaal niveau, door veel voorwerk te doen.. Ook is het relevante bedrijfsleven betrokken. Mogelijke contracten, financieringsconstructies, ontzorgingspakketten en communicatiecampagnes kunnen één op één worden overgenomen ten behoeve van grootschalige uitrol in het land. 19

20 Het doel voor de komende collegeperiode: Verduurzamen van woningen, waarvan 30% particuliere woningen (oplopend tot in 2025, waarvan 30% particuliere woningen). Een collectief duurzame energieproject (met name op het gebied van zonne-energie) ten behoeve van elke bewoonde Rotterdamse wijk en of buurt. Versnelling010 draagt bij aan doelstellingen voor energiebesparing en duurzame energieopwekking. Verduurzaming en energiebesparing leveren voor de bouw- en installatiesector een groot investeringspotentieel op en op korte termijn een impuls aan de werkgelegenheid. Bewoners profiteren door een lagere energierekening en comfortverbetering. Met het verduurzamen van woningen in de periode t/m 2018 is een investeringspotentieel van 30 tot ruim 150 miljoen gemoeid. Succesvolle ontwikkeling van repeteerbare aanpakken gericht op maatschappelijk vastgoed leidt tot een aanvullend investeringspotentieel. De eerste fase van de uitvoering zal uitwijzen in hoeverre doelstellingen op het gebied van social return gerealiseerd kunnen worden. Verwachte energiebesparing per gebouw bedraagt 20% tot 30%. Een belangrijk positief effect treedt op door maatregelen die leiden tot een beter binnenklimaat. Dit is vooral relevant voor woningen, schoolgebouwen en kantoren. Tot slot is de verwachting dat het nemen van energiebesparende maatregelen leidt tot meer investeringen in de verbetering van de kwaliteit van de woning of het wegwerken van achterstallig onderhoud. MKB-aanpak Grootgebruikers (bedrijven en instellingen met een verbruik van meer dan kwh of m3 aardgasequivalenten) zijn wettelijk verplicht om alle energiebesparende maatregelen te nemen die zich binnen vijf jaar terugverdienen. Voor de kleinverbruikers ( de winkel om de hoek ) geldt geen wettelijke besparingsplicht, maar wel een zorgplicht. Bij beide soorten MKB-bedrijven versterkt het RCI de aanpak de komende tijd, onder andere door verhoogde inzet op bewustwording, stimulering en facilitering. Dit gebeurt bijvoorbeeld door het op individueel niveau aanbieden van energiescans. Het MKB in de stad kende in 2012 een uitstoot van ongeveer kiloton CO 2. Met het MKB-programma van het RCI (uitvoering DCMR) wordt een jaarlijkse besparing bereikt van circa zestig kiloton CO 2. Dat gebeurt door een combinatie van stimuleren en reguleren. Deze aanpak brengt de koplopers in beeld maar zorgt vooral voor beweging van het peloton. Hoe gaan we dat doen? Voor het slagen van Versnelling010 is het van belang dat de markt voor energiebesparing in Rotterdam tot stand komt. Om aanbod te ontwikkelen en vraag te mobiliseren worden de volgende stappen gezet: Ontwikkelen van energiebesparingpakketten door marktpartijen. Afgestemde communicatie en marketing richting bewoners. Voldoende projecten in uitvoering en in voorbereiding. Een werkend financieringsmodel voor alle doelgroepen. Fase 1 (t/m 2014) is gericht op het lanceren van de aanpak, bestaande uit de volgende onderdelen: Opzetten en lanceren van stadsbrede communicatie via onder meer de website Slim Wonen in Rotterdam. Opzetten en starten van een repeteerbare wijkaanpak, gericht op het vermarkten van standaardpakketten voor energiebesparing richting eigenaren en bewoners. Te beginnen met een pilot in de Molièrebuurt in IJsselmonde. Starten met de ontwikkeling van repeteerbare (aanbestedings-)aanpakken voor o.a. schoolgebouwen, sportverenigingen en verenigingen van eigenaren. 20