NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030

Transcriptie

1 NAAR EEN GROENE WATERSTOFECONOMIE IN ZUID-HOLLAND EEN VISIE VOOR 2030 Een advies aan de Provincie Zuid-Holland Maart 2019

2 Zuid-Holland kent een dubbele urgentie voor ontwikkelen groene waterstofeconomie: Nieuwe economie en verduurzaming Ad van Wijk (TU Delft) Gigi van Rhee (Stratelligence) Jaco Reijerkerk (Ekinetix Chris Hellinga (TU Delft) Hanna Lucas (Innovation Quarter)

3 DE ZUID-HOLLANDSE ECONOMIE IS NU GEBOUWD OP FOSSIELE ENERGIE Onderwerp Zuid-Holland Import en Export Energie Olie, Kolen en LNG (sinds 2011) 3 Raffinaderijen en chemie Bunkerbrandstoffen Scheepvaart, Luchtvaart Logistieke hub Leidingen infrastructuur Glastuinbouw 5 Raffinaderijen 5 biobrandstoffabrieken 45 chemische bedrijven Grootste bunkerbrandstofhaven in Europe In de top 3 van de wereld 208 miljoen ton goederen 25% van NL goederenstroom 55% water, 37% weg, 8% spoor Olie, kerosine, ethyleen, nafta, etc. waterstof, zuurstof, stikstof, CO, CO hectare glastuinbouw 50% van NL glastuinbouw

4 VERTAALD IN ENERGIEGEBRUIK 4 Nederland Zuid-Holland Energiegebruik PJ 700 PJ Import PJ PJ Export PJ PJ Bunkerbrandstoffen Scheepvaart HFO, biobrandstof, LNG Luchtvaart kerosine 685 PJ Verbruik NL 0 PJ 0 PJ Totaal 560 PJ 400 PJ 160 PJ Bunkeren binnenvaart Verbruik NL 12 PJ 34 PJ Haven Industrieel Complex - Grijze waterstof, raffinaderijen 800 kton = 112 PJ 400 PJ 400 kton = 56 PJ Glastuinbouw 100 PJ 50 PJ Gebouwde omgeving 82 PJ

5 5 ZUID-HOLLAND KENT DUBBELE URGENTIE VOOR ONTWIKKELEN GROENE WATERSTOFECONOMIE Groene/Blauwe waterstof voor duurzame economische ontwikkeling: Import en doorvoer (export) van waterstof; Bunkerbrandstoffen scheep- en luchtvaart op waterstof; Groene synthetische chemicaliën en brandstoffen op waterstof en CO 2 ; Goederenvervoer over water, weg en spoor op waterstof; Glastuinbouw op Groene CO 2 (en warmte/waterstof).

6 HAVEN INDUSTRIEEL COMPLEX MET MOGELIJKE WATERSTOFFACILITEITEN 6

7 ZUID-HOLLAND KENT DUBBELE URGENTIE VOOR ONTWIKKELEN GROENE WATERSTOFECONOMIE Groene/Blauwe waterstof voor Klimaat en Milieu: 7 Grondstof in huidige raffinaderijen en chemie; Hoge temperatuur warmte in industrie; Elektriciteitsproductie; Goederen vervoer, openbaar vervoer, gemeentelijke voertuigen en auto s Warmte en elektriciteit in glastuinbouw (combinaties met warmtenetten, duurzame elektriciteit); Warmte in gebouwde omgeving (waterstof in binnensteden, plateland en combinatie oplossingen (warmtenet-waterstof, hybride warmtepompwaterstof cv-ketel).

8 GROENE WATERSTOF; GOED EN SLECHT NIEUWS 8 Goed Nieuws: Mondiaal kan met zon en wind zeer goedkoop elektriciteit worden geproduceerd. De verwachting is binnen tien jaar onder de 1 dollarcent per kwh. Dit betekent groene waterstof productiekosten ruim onder 1 dollar per kilogram. Daarmee wordt groene waterstof goedkoper dan grijze waterstof. Slecht Nieuws: Zuid-Holland/Nederland/Europe kan nooit voldoende duurzame energie produceren. De komende tijd is er mondiaal en in Nederland nog veel te weinig zon- en windcapaciteit. Daarom is productie van blauwe waterstof, om volume in het systeem te krijgen en toch sneller de CO 2 -emissies naar beneden te krijgen, onvermijdelijk.

9 9 WATERSTOF INFRASTRUCTUUR CRUCIAAL EN BELANGRIJKE VOORWAARDE OM AANBOD EN MARKT TE ONTWIKKELEN Nederlandse waterstofbackbone + opslag; Publiek en private regionale transportleidingen; Maasvlakte, havengebied, Drechtsteden, Moerdijk; Transport- en distributienet naar Goeree-Overflakkee, glastuinbouw, steden, en industrie buiten Haven Industrieel Complex (HIC); CO 2 -pijpleidingen petrochemie, chemie en glastuinbouw. Havenfaciliteiten; terminals, op- en overslag (vloeibare waterstof, ammoniak, andere waterstofdragers); Conversiepark op Maasvlakte met aansluiting op voldoende offshore windenergie. Bunkerfaciliteiten zeescheepvaart en binnenvaart (waterstof, synthetische brandstoffen, ammoniak); Tankstations voor vrachtwagens, op rangeerterreinen en busremise; 25 openbare tankstations.

10 10 PIJPLEIDINGEN VANAF HAVENGEBIED Kerosine

11 11 GASUNIE WATERSTOF BACKBONE 2030

12 12 WATERSTOFLEIDINGEN INFRASTRUCTUUR

13 13 WATERSTOF TANK- EN BUNKERINFRASTRUCTUUR

14 AANBOD EN VRAAG WATERSTOF 2030 Aanbod (2030: kton = PJ) Vraag (2030: kton = PJ) CCS Bestaande grijze waterstof deels om te zetten naar blauw Blauwe waterstof Groene waterstof elektrolyse uit net Groene waterstof elektrolyse offshore wind Lokale groene waterstof Import groene of blauwe waterstof kton kton kton 5-15 kton 400 kton kton Grondstof en hogetemperatuurwarmte voor (petro)chemie Goederenvervoer: binnenvaart, rangeerlocs en trucks Personenvervoer: bussen, auto s nieuwe STEGcentrale en bijstook gasturbines WKK Warmte glastuinbouw, bebouwde omgeving Bunkerbrandstoffen kton kton kton kton kton kton 14 Groene waterstof biomassavergassing kton Export kton

15 15 GROOTSCHALIGE ELEKTROLYSE VOOR GROENE WATERSTOF PRODUCTIE 1-1,5 GW gekoppeld aan offshore wind MW gekoppeld aan net

16 Ammoniak NH 3 MCH (Tolueen+H 2 ) Vloeibare H 2 IMPORT WATERSTOF

17 17 WATERSTOF ALS GRONDSTOF VOOR NIEUWE PROCESSEN

18 18 WATERSTOF VOOR DE VERWARMING VAN DE GEBOUWDE OMGEVING

19 WARMTEROTONDE MET WATERSTOF VOOR PIEK WARMTEVRAAG IN DE WINTER

20 20 ACTIEPLAN PROVINCIE ZUID-HOLLAND Onderwerp Waterstofinfrastructuur Waterstof aanbod Waterstof vraag Flankerend beleid Actieplan provincie Zuid-Holland Taskforce publieke H 2 -transportinfrastructuur door havengebied. Ontwikkeling en stimuleringsbeleid H 2 tanken voor binnenvaart, busremises en rangeerterreinen. Taskforce publieke H 2 -infrastructuur, deels ombouw bestaande aardgasleidingen (Goeree-Overflakkee en glastuinbouw + steden + industrie buiten havengebied). Taskforce ontwikkeling Import en Conversiepark Waterstof op de Maasvlakte. Taskforce groene waterstofproductie; o.a. elektrolyse (offshore wind aanlanding Maasvlakte essentieel). Ruimtelijke-ordening beleid lokale groene waterstofproductie. Werkgroep import en export van vloeibare waterstof en CO 2, ammoniak en andere waterstofdragers. Taskforce waterstoftoepassingen en gebruik in de Industrie (Raffinaderijen, Chemie, etc.). Taskforce Regionaal ombouwprogramma van aardgas naar waterstof ter ondersteuning en in samenwerking met regionale energiestrategieën (RES). Ontwikkeling integraal plan warmte-waterstofrotonde met waterstof voor piekvraag. Stimuleringsbeleid waterstof (emissienormen, kortingen, etc.) voor binnenvaart en trucks. Werkgroep ontwikkeling synthetische brandstoffen en chemicaliën op H 2 en CO 2. Werkgroep implementatie H 2 in Ruimtelijke Ordening, Vergunningen, Toezicht en Handhaving. Ontwikkeling scholing en trainingen H 2 voor hulpverleners, politie, brandweer, veiligheidsregio s, etc.