VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
|
|
- Rosa van der Woude
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Vlaamse referentiepopulatie Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid de aanwezigheid van vervuilende stoffen in het lichaam en de mogelijke invloed op de gezondheid. In de brochure vindt u de samenvatting van de belangrijkste resultaten van dit biomonitoringsonderzoek.
2 Samenvatting In totaal onderzochten we 650 deelnemers die minstens 10 jaar in Vlaanderen wonen. 200 tot 250 deelnemers per leeftijdsgroep vormen een representatief staal waarvan de kenmerken vrij goed overeenstemmen met die van de Vlaamse bevolking. Zowel historische vervuilende stoffen als nieuwe milieupolluenten zijn goed meetbaar in de stalen. De waarden zijn vergelijkbaar met gelijkaardige internationale studies. In vergelijking met het buitenland werden er geen alarmerende trends gedetecteerd. Deze biomonitoring bevestigt dat externe milieufactoren en levensstijl de aanwezigheid van vervuilende stoffen in de mens en de menselijke gezondheid beïnvloeden. De resultaten van deze studie kunnen in de toekomst gebruikt worden om tijdstrends binnen Vlaanderen op te volgen en als controlewaarde voor biomonitoringscampagnes in specifieke hot spot gebieden (o.a. voor de lopende studies in de industriegebieden van Genk-Zuid en Menen). Meer info? Deze brochure geeft slechts een zeer beknopt overzicht van het onderzoek. Wenst u zich meer uitgebreid te informeren dan kan u het volledig rapport downloaden van de website Deze website bevat alle informatie van deze studie, de vorige campagne en de lopende campagnes in Genk-Zuid en Menen.
3 Doel van het onderzoek Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma is een meetprogramma waarbij in opdracht van de Vlaamse overheid de aanwezigheid van milieuvervuilende stoffen in de mens gemeten wordt. Het programma onderzocht pasgeborenen, jongeren en volwassenen in diverse aandachtsgebieden in Vlaanderen. Het doel van de huidige campagne ( ) is om te onderzoeken hoeveel vervuilende stoffen een gemiddelde Vlaming in zijn lichaam heeft. Wie waren onze deelnemers? Wat vroegen we van hen? In totaal onderzochten we 650 deelnemers die minstens 10 jaar in Vlaanderen wonen. Aan 250 moeders werd gevraagd om deel te nemen wanneer ze kwamen bevallen in de kraamkliniek. 200 jongeren van het derde middelbaar (14-15 jaar) werden via scholen gecontacteerd. Tot slot werden 200 volwassenen tussen 20 en 40 jaar oud gerekruteerd. Om voldoende deelnemers te vinden, werd gerekruteerd bij personeelsleden van de provinciebesturen. Bij de deelnemers werden verschillende stalen genomen (al naargelang de leeftijdsgroep: bloed, urine, haar), zowel om de blootstelling aan vervuilende stoffen te meten als om bepaalde gezondheidseffecten (bijv. DNAschade, hormonen) te meten. Daarnaast werden vragenlijsten afgenomen die ons bijkomende informatie opleverden over de gezondheid van de deelnemer (bijv. het voorkomen van astma of vruchtbaarheidsproblemen) en over levensstijlfactoren (bijv. roken, voeding, hobby s,.) De jongeren legden ook computertesten af; die leerden ons iets over de neuropsychische ontwikkeling. Naast de individuele stalen werden mengstalen aangemaakt om nieuwe vervuilende stoffen te meten waar nog maar weinig over geweten is en weinig ervaring bestaat met de meetmethoden.
4 De resultaten... Historische vervuilende stoffen We hebben een aantal historische vervuilende stoffen zoals zware metalen, PCB s, dioxines en pesticiden, die momenteel verboden zijn, in het lichaam van de mens gemeten. Deze stoffen werden ook gemeten in de eerste biomonitoringscampagne ( ). Toen werd er niet gemeten in de algemene Vlaamse bevolking, maar in acht typegebieden (2 landelijke, 2 stedelijke en 4 industriële gebieden). Vergelijking van de resultaten van de twee studies is enkel mogelijk voor pasgeborenen en jongeren, want de leeftijdsgroepen van de volwassenen verschillenden aanzienlijk (50-65 jaar in de eerste campagne tegenover jaar in de tweede). In vergelijking met vijf jaar geleden, liggen de resultaten in de huidige studie lager voor lood, cadmium, PCB s, dioxines en oudere pesticiden. De waarden voor PAK s liggen nu iets hoger en deze voor benzeen zijn zeer vergelijkbaar. Mogelijk liggen de waarden lager omdat het milieu minder vervuild is. De vorige studie onderzocht 8 aandachtsgebieden, waar je meer vervuiling verwacht. Dat kan ook de oorzaak zijn van de lagere waarde in het nieuwe onderzoek. Nu werd in heel Vlaanderen gemeten en niet enkel in aandachtsgebieden. Verder moeten we ook altijd rekening houden met variatie op de meetmethoden.
5 Nieuwe vervuilende stoffen In de huidige meetcampagne maten we voor het eerst een aantal nieuwe vervuilende stoffen zoals weekmakers (met name terug te vinden in plastics), brandvertragers, nieuwere pesticiden en persoonlijke hygiëneproducten op grote schaal. De meeste nieuwe polluenten hebben we in meetbare concentraties teruggevonden in de bloed-, urine of haarstalen van de deelnemers. Dit betekent dat iedereen in contact komt met chemische stoffen die in onze dagelijks omgeving aanwezig zijn. Van al deze stoffen is geweten dat ze een negatief effect op de gezondheid kunnen hebben. Het gaat bijvoorbeeld om stoffen die vanuit de verpakking in de voeding terecht komen; bewaarmiddelen die worden toegevoegd aan een gezichtscrème; stoffen waarmee computers of radio s behandeld worden om ze minder ontvlambaar te maken en die langzaam vrijkomen in de lucht; pesticiden die in siertuinen of op gazons worden gebruikt, zowel door privépersonen als in openbare terreinen; enz.
6 Invloed van milieu en levensstijlfactoren Onze studie bevestigt dat de aanwezigheid van vervuilende stoffen in het lichaam mede bepaald wordt door onze levensstijl (bijv. roken, voedingsgewoonten, enz ) en door factoren in het milieu (bijv. wonen in een stad, blootstelling aan passief roken, enz ). Dit geldt zowel voor de historische als de nieuwe vervuilende stoffen. De onderstaande situaties kunnen er toe leiden dat verschillen in gemiddelde gehaltes van bepaalde stoffen worden teruggevonden in het lichaam. We weten echter nog niet wat dit betekent voor de gezondheid. Wonen in stedelijk gebied betekent meer zware metalen in het lichaam: cadmium, lood, mangaan en kwik kwamen in hogere concentraties voor bij deelnemers uit stedelijke gebieden. Wonen in niet-stedelijk gebied wordt in verband gebracht met hogere gehaltes van benzeen in het lichaam. Roken geeft verhoogde waarden voor cotinine (afbraakproduct van nicotine), cadmium, PAK s en benzeen, terwijl de waarden voor arseen verlaagd waren. Blootstelling aan passief roken (zelf niet roken) geeft verhoogde waarden aan cotinine en PAK s. Stoken van open vuren wordt in verband gebracht met hogere waarden voor dioxines. Visconsumptie leidt tot hogere waarden van toxisch relevant arseen en kwik in het lichaam. Consumptie van zelfgekweekte eieren en zelfgevangen vis geeft hogere waarden van oudere pesticiden (HCB, DDT), van dioxines en van perfluorderivaten in het bloed. Barbecue (eten van gegrilde voeding) geeft hogere waarden van PAK s in de urine. Borstvoeding gekregen hebben (als baby) betekent hogere gehalten PCB s in het lichaam van jarigen. Gebruik van verzorgingsproducten geeft verhoogde interne gehalten van triclosan, parabenen en musks in het lichaam. Deze resultaten willen niet zeggen dat men geen vis mag eten of dat borstvoeding beperkt zou moeten worden. De Wereldgezondheidsorganisatie en de Belgische overheid raden ondanks deze gekende gehaltes aan vervuilende stoffen in vis en moedermelk aan om borstvoeding te geven en vis te eten (2x per week), aangezien de voordelen voor de gezondheid nog steeds groter zijn dan de nadelen.
7 Invloed van persoonsgebonden kenmerken Persoonsgebonden kenmerken kunnen ook een rol spelen in de gehaltes aan vervuilende stoffen. Leeftijd: sommige gehalten aan vervuilende stoffen stijgen met de leeftijd, dit betekent dat ze zich in het lichaam opstapelen; dit is ondermeer het geval voor cadmium, lood, arseen, PCB s en DDT. Geslacht: lood, thallium, PCB s en gechloreerde pesticiden zijn significant hoger bij jongens dan bij meisjes. Stoffen uit verzorgingsproducten (musks) komen meer voor bij meisjes dan bij jongens, mogelijk omdat meisjes meer cosmetica gebruiken. Body mass index (BMI): een aantal vervuilende stoffen die zich opstapelen in vetten, zijn lager naargelang BMI hoger is, o.a. PCB s en gechloreerde pesticiden. Vermoedelijk is dit tenminste gedeeltelijk toe te schrijven aan een verdunningseffect : vetoplosbare stoffen worden verdeeld over een grotere vetmassa en worden dus verdund in het lichaam. Bij volwassenen daalt de concentratie van parabenen in urine met stijgende BMI. Opleidingsniveau: er is een verband tussen musks en het type onderwijs van de jongeren. De hoogste gehalten vinden we bij jongeren uit het algemeen secundair onderwijs (ASO), daarna het technisch onderwijs (TSO) en de laagste bij jongeren uit het beroepsonderwijs (BSO). Musks vinden we terug in een aantal verzorgingsproducten o.a. in zeep, shampoo, make-up en parfum.
8 Vergelijking met het buitenland De niveau s van vervuilende stoffen die in de huidige studie worden gemeten zijn over het algemeen vergelijkbaar met metingen van grote biomonitoringscampagnes bij de algemene bevolking in andere Westerse landen (o.a. Duitsland, Verenigde Staten). Er werden geen alarmerende trends vastgesteld voor Vlaanderen. Verschillen tussen landen zijn er wel, bijv. een hoger gebruik van organofosfaatpesticiden in Europa in vergelijking met de V.S.; een ander patroon van gebromeerde vlamvertragers in de verschillende landen. Dit heeft onder meer te maken met verschillen in wetgeving en productieprocessen tussen landen of continenten.
9 Gezondheidsparameters In deze studie werden gezondheidseffecten gemeten die mogelijk beïnvloed worden door milieuvervuiling, o.a. het voorkomen van astma en allergieën, metingen van DNAschade in het bloed en de urine, metingen van schildklieren geslachtshormonen, vragen over vruchtbaarheid en miskraam, puberteitsontwikkeling en groei. Het voorkomen van astma bij moeders is toegenomen in vergelijking met het onderzoek in het eerste Steunpunt Bij jongeren was het voorkomen van astma vergelijkbaar met vijf jaar geleden. We vonden dat er verschillen zijn in gezondheidsparameters tussen subgroepen, bijvoorbeeld wonen in stedelijk gebied, roken, drinken van alcohol of een hogere opleiding kan een effect hebben op het voorkomen van astma, de puberteitsontwikkeling of de hormonenconcentraties. In sommige gevallen kan het gaan om een direct, oorzakelijk verband; in andere gevallen om een samengaan van factoren, die niet noodzakelijk oorzaak en gevolg zijn van elkaar. Dit zal nog verder bestudeerd worden. De relatie tussen blootstelling aan vervuilende stoffen en gezondheidseffecten zal ook nog worden onderzocht.
10 Perceptieonderzoek Bijna de helft van de volwassenen, een derde van de moeders van pasgeborenen en een kwart van de jongeren geeft een milieuprobleem in hun woonomgeving aan. Hoogopgeleiden melden vaker een milieuprobleem dan lager opgeleiden. Verkeer wordt gezien als het belangrijkste milieuprobleem in de woonomgeving: luchtvervuiling en geluidshinder worden het vaakst gemeld. Men heeft klachten over uitlaaten verbrandingsgassen en luchtwegproblemen zijn de vaakst gemelde gezondheidsklachten. Men ziet wetenschappers en huisartsen als de meest betrouwbare informatiekanalen over milieuproblemen, maar dit zijn niet de kanalen waarvan deelnemers in de praktijk ook informatie gekregen hebben; dat waren gemeentebestuur en media. Moeders van pasgeborenen en volwassenen wensen vooral van de overheid informatie te ontvangen, terwijl jongeren dit vooral verwachten van de media en de wetenschap. Bijna alle deelnemers voelen zich mee verantwoordelijk voor de zorg voor het leefmilieu. Ruim drie kwart van de deelnemers zegt ook daadwerkelijk rekening te houden met het leefmilieu. 60% van de deelnemers is bereid zijn of haar gedrag aan te passen indien dit zou helpen bij het oplossen van milieuproblemen in de leefomgeving. Afval sorteren is de populairste bijdrage die deelnemers leveren. Deelnemers vinden dat de plaatselijke bevolking best via een enquête betrokken wordt om te zoeken naar oplossingen voor lokale milieuproblemen. De overheid moet rekening houden met de wensen van de bevolking, maar moet uiteindelijk wel zelf beslissen. De meerderheid van de deelnemers vindt betrokkenheid van de bevolking bij milieubeleid belangrijk. Toch is ongeveer drie kwart van de deelnemers niet bereid om zelf actief deel te nemen.
11 Verklarende woordenlijst benzeen : een vluchtige stof die onder meer voorkomt in oplosmiddelen, uitlaatgassen, cotinine : afbraakproduct van nicotine (tabak) DDT : dichloordiphenyltrichloorethaan; een pesticide dat vroeger veel gebruikt werd, maar momenteel verboden is in België dioxine : stof die gevormd kan worden bij het verbranden van chloorhoudende stoffen DNA-schade : beschadiging van het DNA gebromeerde vlamvertragers : groep van chemische stoffen die broom bevatten en als brandvertrager worden gebruikt, o.a. in electronisch materiaal, kleding, tapijten, gordijnen, enz gechloreerde pesticiden : pesticiden, die momenteel verboden zijn, op basis van chloor, voornamelijk DDT en HCB HCB : hexachlorobenzeen, schimmelwerend middel, momenteel verboden in België musks : synthetische geurstoffen die worden gebruikt in verzorgingsproducten, cosmetica, organofosfaatpesticiden : groep van bestrijdingsmiddelen op basis van organofosfaat, o.a. chlorpyrifos, parathion, malathion, PAK s : polycylische aromatische koolwaterstoffen; groep van vluchtige stoffen die onder meer vrijkomen bij verbranding parabenen : bewaarmiddel dat toegevoegd wordt aan verzorgingsproducten, schoonmaakproducten, levensmiddelen,. PCB s : polygechloreerde biphenyls, stoffen die vroeger gebruikt werden in industriële toepassingen (transformator-olie, koelvloeistof, hydraulische systemen, ) perfluorderivaten : stoffen op basis van fluor, die worden gebruikt voor oppervlakte-behandeling (waterdicht of vetvrij maken van papier, verpakkingsmateriaal, kookmateriaal, enz,..) triclosan : zware metalen : antibacteriële stof die wordt toegevoegd aan verzorgingsproducten metalen met een hoog atoomgewicht. In de huidige studie worden volgende zware metalen gemeten: arseen, cadmium, lood, mangaan, koper, kwik, thallium.
12
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in Genk-Zuid Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in de regio Menen Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij
Nadere informatieDe eerste resultaten. Een milieu-gezondheidsprofiel voor Dessel, Mol en Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby
De eerste resultaten Een milieu-gezondheidsprofiel voor Deze brochure vat de eerste resultaten van de 3xG-studie samen. Van 150 moeders en pasgeboren baby s uit werden urine, bloed, navelstrengbloed en
Nadere informatieBiomonitoring bij jongeren
Biomonitoring bij jongeren Onderzoek naar milieu en gezondheid in de Gentse kanaalzone Groepsresultaten In deze brochure vind je de belangrijkste resultaten van de humane biomonitoring uitgevoerd in de
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen
Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen Polluent Lood Cadmium Mangaan Koper Thallium - loodhoudende verf - loden drinkwaterleidingen - ferro en non ferro
Nadere informatieAntwerpen, postdatum. Beste mevrouw XXX,
Antwerpen, postdatum Beste mevrouw XXX, Je hebt meegewerkt aan het onderzoek naar persistente organische polluenten (POP s) in moedermelk gecoördineerd door de Wereldgezondheidsorganisatie, waarvoor dank.
Nadere informatieHumane biomonitoring GENK-ZUID Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN
Humane biomonitoring GENK-ZUID 2016 2018 Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN 1 Wat is de humane biomonitoring Genk-Zuid 2016/2018? Waarom deden we dit onderzoek?
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen
Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Polluent Cadmium Lood Chroom Nikkel - non ferro industrie, schrootverwerkende industrie - in het verleden:
Nadere informatieHormoon verstorende stoffen
Hormoon verstorende stoffen Dr. Vera Nelen, Directeur PIH Antwerpen Woordvoerder Steunpunt milieu en gezondheid 1-10/20/2014 Inhoud Wat zijn hormonen, Waarom zijn ze belangrijk Hormoonverstorende stoffen,
Nadere informatieHumane biomonitoring Gentse kanaalzone
Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 27 januari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant onderzoek, in opdracht
Nadere informatieVLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN
VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN Ann Colles, Bert Morrens, Liesbeth Bruckers, Greet Schoeters en Ilse
Nadere informatieHumane biomonitoring Genk-Zuid
Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid www.milieu-en-gezondheid.be Situering studie Onderzoeksteam: steunpunt Milieu en Gezondheid: consortium i.o.v. Vlaamse overheid Onderzoeksopzet:
Nadere informatieHumane biomonitoring Gentse kanaalzone. Resultaten bij jongeren 28 januari februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid
Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 28 januari 2015 5 februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant
Nadere informatieJongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid
Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid De Vlaamse Humane Biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen KEKI Research on Stage 16 oktober 2018 Inhoud presentatie 1. Steunpunt Milieu en Gezondheid
Nadere informatieVoorwoord. Voorwoord
Voorwoord 2 Voorwoord Voorwoord Dit rapport bevat de eerste resultaten van de tweede cyclus van het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma (2007 2011), luik referentiebiomonitoring. Dit biomonitoringsprogramma
Nadere informatie15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie
15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout DEPARTEMENT DEPARTEMENT Vlaams Planbureau Omgeving VLAANDEREN LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE voor RUIMTE Departement
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen
1 Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Polluent Wat zijn de naamste bronnen Cadmium laatste 3-4 maanden
Nadere informatieSAMENVATTING RESULTATENRAPPORT
HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK GENTSE KANAALZONE SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT resultaten Gentse kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid (2012-2015) 27 januari 2015 2 In dit rapport worden
Nadere informatieDEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring
DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring Samenvatting van de Belgische resultaten Yuri Arcurs - Fotolia.fr DEMOCOPHES Demonstration of a study to coordinate and perform human biomonitoring
Nadere informatieVan kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie
Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout Vlaams Planbureau voor Omgeving Departement Omgeving DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE DEPARTEMENT RUIMTE
Nadere informatieComplexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019
Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Departement Omgeving Departement Omgeving is op 1 april 2017 ontstaan
Nadere informatieHumane biomonitoring Genk-Zuid
Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid Infomoment stadsschouwburg Genk 29 september 2011 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Team: steunpunt Milieu en Gezondheid in opdracht
Nadere informatieDEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten
DEMOCOPHES ONDERZOEK persoonlijke resultaten Geachte Mevrouw, Wij danken u en uw kind voor uw deelname aan de studie DEMOCOPHES 1. Hierbij bezorgen wij u uw persoonlijke resultaten. De bedoeling van het
Nadere informatieDEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN
DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN Gudrun Koppen - VITO Technische Coördinatie DEMOCOPHES Belgisch niveau Partners: 1 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in de regio Menen Foto: Daniel Herlent januari 2012 in opdracht van de Vlaamse overheid Vlaams
Nadere informatieDessel, Mol & Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby.
Uw regio, uw gezondheid, uw baby. Dessel, Mol & Retie U vindt het goed wonen in Dessel, Mol en Retie? Maar met een baby op komst stelt u zich toch soms vragen over de kwaliteit van ons milieu? Wilt u de
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011
Foto: Stad Genk VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in Genk-Zuid september 2011 Foto: Stad Genk in opdracht van de Vlaamse overheid
Nadere informatieRESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN
VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaanbiomonitoringsnetwerk wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt Milieu
Nadere informatieSELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV
SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV 2016-2021 ACHTERGROND SELECTIE BIOMERKERS Thema s Tijdstrends (FLEHSI 2002-2017, N=200) Gezond wonen (N=600) Gezonde voeding (N=600) Ruimtegebruik,
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid
1 Steunpunt Milieu en Gezondheid, 2007-2011 Kadering Uitgebreide samenvatting Het industriegebied Genk-Zuid werd als eerste prioriteit geselecteerd in de hot spot selectieprocedure van het Steunpunt 2007-2011.
Nadere informatiesituering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( )
situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie (2001-06) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie (2007-11) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 3 e generatie (2012-15) 1 situering
Nadere informatieWat is kwik? Waar kan je het vinden?
Wat is kwik? Kwik is een metaal dat in de natuur wordt teruggevonden en dat bestaat in drie verschillende vormen (metallisch, organische en anorganisch) welke verschillende eigenschappen, toepassingen
Nadere informatieHet staal en deze vragenlijst zullen volgens afspraak, later bij u thuis opgehaald worden.
Toestemmingsformulier tot deelname aan het onderzoek naar persistente organische stoffen (POPs) in moedermelk gecoördineerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) Studie uitgevoerd in samenwerking
Nadere informatieSTADSLANDBOUW: VEILIG VOEDSEL?
STADSLANDBOUW: VEILIG VOEDSEL? Roeland SAMSON Gijs DU LAING Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be Structuur: Stadslandbouw Stedelijke vervuiling Stadslandbouwproducten
Nadere informatieVMM-METINGEN IN MENEN
VMM-METINGEN IN MENEN WAAR WORDT GEMETEN? - MN01: in woonzone (impact voedselketen) - MNO8: industriezone (impact bron) - MN13: woonzone (stopgezet in 2013) - WK01: agrarisch gebied (stopgezet in 2013
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Hoorzitting C-LEE Vlaams parlement 23 mei 2017 Dr. Vera Nelen, PIH Prof. dr. Tim Nawrot, UHasselt Prof. dr. Greet Schoeters, VITO Prof. dr. Ilse Loots, UA Humane biomonitoring
Nadere informatieSociale ongelijkheid in de humane biomonitoring
Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen Symposium Onderzoek milieu & gezondheid - anno 2017 - focus Vlaanderen 21 september 2017 Uitgangspunt: Environmental
Nadere informatie3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie
3xG studie Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie Toelichting STORA 9 april 2013 Bert Morrens Universiteit Antwerpen Melissa Paulussen Provinciaal Instituut Hygiëne Elly Den Hond VITO Inhoud Kadering 3xG
Nadere informatieEen gezonde baby... platform gezondheid en milieu. Ecobaby
platform gezondheid en milieu Een gezonde baby... belangrijke informatie voor jonge vrouwen en mannen met kinderwens over milieuvervuiling, chemische stoffen, zwangerschap en borstvoeding Ecobaby Baby
Nadere informatieHumane biomonitoring regio Menen
Humane biomonitoring regio Menen Steunpunt Milieu en Gezondheid (i.o.v. Vlaamse overheid) Persconferentie 17 januari 2012 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Opzet: 200 jongeren (14-15jaar)
Nadere informatieGezondheidseffecten van palingconsumptie
Gezondheidseffecten van palingconsumptie Informatiebrochure Deze brochure bevat informatie over een nieuw wetenschappelijk onderzoek, namelijk de Vissersstudie. De informatie is bedoeld voor palingconsumenten
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017
Luchtkwaliteit in Menen 9 februari 2017 Meetnet in Menen Meetpost dioxines/pcb Meetpost fijn stof 2 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM
Nadere informatieBlootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK
Resultaten Blootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK - 18 juni 2006 - Cadmiumbesmetting is groter dan gedacht (HBvL)? Cadmiumbelasting is duidelijk gedaald dus niet groter Een hogere belasting wordt ook
Nadere informatieOnderzoeksplan Gentse Kanaalzone
Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid 2012-2015 Inhoud Factsheet: Humane Biomonitoring Gentse Kanaalzone 2 Onderzoeksvragen 3 Doelgroep 4 Onderzoeksgebied 4 Biomerkerselectie
Nadere informatieBelangrijkste conclusies
Belangrijkste conclusies 199 jongeren die wonen in de nabijheid van de industriezone Grensland in Menen en Wevelgem waren bereid om deel te nemen aan een biomonitoringsonderzoek tussen mei 2010 en februari
Nadere informatieTabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen
1 Tabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Cadmium ; maat voor blootstelling de laatste 3-4 maanden Nikkel Thallium ; termijn niet gekend - sigarettenrook
Nadere informatieVlaanderen is milieu. Kwaliteit van de waterbodem VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ.
Vlaanderen is milieu Kwaliteit van de waterbodem 2015 VLAAMSE MILIEUMAATSCHAPPIJ www.vmm.be \\\\\\ KWALITEIT VAN DE WATERBODEM IN 2015 \\\\\ DOCUMENTBESCHRIJVING Titel Kwaliteit van de waterbodem in 2015
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide
Nadere informatieBodemvervuiling. Een thema? Studiedag Bodem - 28/11/2015 Geert Gommers, diensthoofd kennis Velt
Bodemvervuiling. Een thema? Studiedag Bodem - 28/11/2015 Geert Gommers, diensthoofd kennis Velt Wat komt aan bod? 1. Vervuilende activiteiten 2. Onderzoeksresultaten 3. 10 tips voor de tuinier 4. Meer
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieAntwoord op de vraag van Dorpsbelang Hempens-Teerns over dioxines en de gezondheid van de inwoners van Leeuwarden
Bijlage: Antwoord op de vraag van Dorpsbelang Hempens-Teerns over dioxines en de gezondheid van de inwoners van Leeuwarden Vanuit een bijeenkomst van Dorpsbelang Hempens-Teerns is de volgende vraag via
Nadere informatieWie doet aan sport? Een korte analyse van sportparticipatie uit het Vlaams Tijdsbestedingsonderzoek 2013
Wie doet aan sport? Een korte analyse van sportparticipatie uit het Vlaams Tijdsbestedingsonderzoek 2013 Situering Onze maatschappij houdt ons graag een ideaalbeeld voor van een gezonde levensstijl, waarbij
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Vlaanderen. Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013
Luchtkwaliteit in Vlaanderen Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013 Overzicht Welke stoffen meet de VMM? Wetgevend kader Toetsing aan regelgeving Evolutie luchtkwaliteit Inzoomen op afzonderlijke
Nadere informatie(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid. 17 april 2013 Ten Cate
(Veront)reiniging kleding brandweer in relatie tot gezondheid 17 april 2013 Ten Cate Reska Kalter Arbo Unie Vestiging Hengelo 06 5250 1499 Fred van de Kolck Arbo Unie Arbo Unie Vestiging Nijmegen 06 5250
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen
Verspreiding: Algemeen Eindrapport Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen Eva Govarts 1, Liesbeth Bruckers 2, Melissa
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (2002-2006) Monitoring voor actie!
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (2002-2006) Monitoring voor actie! Resultaten campagne pasgeborenen(2002-2003) Rapport bestemd voor deelnemers Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma
Nadere informatieMoedermelk en het milieu
10 Moedermelk en het milieu In deze brochure wordt informatie gegeven over milieuverontreinigende stoffen in moedermelk. Uit onderzoek op dit terrein blijkt telkens weer dat het geven van borstvoeding
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu en Gezondheid SAMENVATTING
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu en Gezondheid 2002-2006 SAMENVATTING Achtergrond De impact van milieuvervuiling wordt gewoonlijk opgevolgd door meting van polluenten in lucht, water, bodem
Nadere informatieResultaten voor België Risicofactoren voor wiegendood Gezondheidsenquête, België, 1997
6.7.4.1. Inleiding Er werd reeds vroeger bewezen dat een prematuur respiratoir systeem een oorzaak was voor wiegendood. Het gevaar bestond vooral tijdens de slaap. Met de huidige kennis van zaken zijn
Nadere informatieOnderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk
Onderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk Maja Mampaey Beleidsmedewerker Omgeving en Gezondheid Wat ga ik jullie vertellen? Wat zijn PAK sen waar komen
Nadere informatieMIRA 2012 Verspreiding van POP s
MIRA 212 Verspreiding van POP s Emissie van dioxines naar lucht dioxine-emissie (g TEQ) 6 5 4 overige** energie huishoudens 3 2 1 2 21 22 23 24 25 26 27 28 29 21 211* * voorlopige cijfers ** overige: landbouw
Nadere informatieRIVM-onderzoek naar Thermphos
RIVM-onderzoek naar Thermphos Oriëntatie op de luchtkwaliteit in de omgeving 12 november 2010 1 Inleiding Aanleiding / opdracht Wat heeft RIVM onderzocht Wat heeft RIVM niet onderzocht? Wat betekenen de
Nadere informatieGezondheid en (psycho)somatische klachten bij adolescenten in Vlaanderen 2014
Gezondheid en (psycho)somatische klachten bij adolescenten in Vlaanderen 214 Inleiding Gezondheid in de internationale HBSC (Health Behaviour in School-aged Children) studie en in de Wereldgezondheidsorganisatie
Nadere informatieSocio-economische ongelijkheden in gezondheid in het Vlaams Gewest
Socio-economische ongelijkheden in gezondheid in het Vlaams Gewest Analyse indicatoren Gezond leven Analyse van de gezondheidsenquête in opdracht van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Door Sabine
Nadere informatieMonitor jongeren 12 tot 24 jaar
Alcoholgebruik Psychosociale gezondheid Genotmiddelen Voeding, bewegen en gewicht Seksueel gedrag Samenvatting en aanbevelingen Monitor jongeren 12 tot 24 jaar Jongerenmonitor In 2011 is in de regio IJsselland
Nadere informatiePERSBERICHT Stichting tegen Kanker Leuvensesteenweg 479 1030 Brussel 02/743 45 75 (communicatie)
Bijlagen 1. RESULTATEN ENQUÊTE DEDICATED RESEARCH OMTRENT ROOKVRIJE CAFÉS 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 2. INFORMATIEFICHE PASSIEF ROKEN Passief roken = passief ziek worden Eindelijk is het zover: vanaf 1
Nadere informatieLeefstijl en preventie
Leefstijl en preventie Wetenschap ten dienste van Volksgezondheid, Voedselveiligheid en Leefmilieu. . Inhoudstafel Inhoudstafel... 59 Bestudeerde indicatoren... 61 1. Voedingsgewoonten.... 61 3. Gebruik
Nadere informatieSAMENVATTING RESULTATENRAPPORT
HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK REFERENTIEBIOMONITORING JONGEREN SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaan biomonitoringsmeetnetwerk wordt uitgevoerd
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid»
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid» SCSZ/09/106 AANBEVELING NR 09/04 VAN 15 SEPTEMBER 2009 MET BETREKKING TOT DE MEDEDELING VAN ANONIEME GEGEVENS BETREFFENDE
Nadere informatieInfo- en intervisiemoment
Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering
Nadere informatieLesthema 1: Dioxinecrisis
Lesthema 1: Dioxinecrisis In het jaar 1999 werd België opgeschrikt door een crisis in de voedselveiligheid. Er werden te hoge concentraties gevonden van dioxines in veevoeders. Veevoeders die al door kippen
Nadere informatieInvloed van schadelijke stoffen in het navelstrengbloed op de verstandelijke en gedragsmatige ontwikkeling van jonge kinderen
1 of 6 Invloed van schadelijke stoffen in het navelstrengbloed op de verstandelijke en gedragsmatige ontwikkeling van jonge kinderen In de ons omringende lucht, het water en onze voeding zijn heel wat
Nadere informatieResultaten voor Vlaamse Gemeenschap Risicofactoren voor wiegendood Gezondheidsenquête, België, 1997
6.7.4.1. Inleiding Er werd reeds vroeger bewezen dat een prematuur respiratoir systeem een oorzaak was voor wiegendood. Het gevaar bestond vooral tijdens de slaap. Met de huidige kennis van zaken zijn
Nadere informatiehet humaan biomonitoringsprogramma Rapport Verkennende analyses naar het verband tussen sociale status en milieu- en gezondheidsfactoren
Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK 4.3 ONDERZOEKSPROJECT SOCIALE ONGELIJKHEID september 2009 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit
Nadere informatieInformatiefolder. Zwangerschap en kinderwens
Informatiefolder en kinderwens Inhoudsopgave Algemeen 3 Kinderwens 3 Foliumzuur s- en ovulatietesten 5 Geneesmiddelen 6 Bostvoeding Medicatiebegeleiding Algemeen De vrouw maakt tijdens haar leven een aantal
Nadere informatieVis eten: Gezonde vis of vieze vis?
Vis eten: Gezonde vis of vieze vis? Isabelle Sioen Vakgroep Maatschappelijke Gezondheidkunde Universiteit Gent Overzicht van de presentatie Gezonde aspecten van vis eten Keerzijde van de medaille: contaminanten
Nadere informatieSamenvatting. Vragen over vroege blootstelling aan stoffen
Samenvatting Vragen over vroege blootstelling aan stoffen In onze leefomgeving komt een groot aantal stoffen voor waaraan wij dagelijks worden blootgesteld. Om gezondheidsschade zoveel mogelijk te voorkomen
Nadere informatieWaarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden?
Waarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden? 1.Mechanistische inzichten in belang van lage dosissen 1.1Carcinogenese berust op accumulatie van mutaties 1.2 Dosis-antwoord voor
Nadere informatieK I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R
VOEDING, BEWEGING EN GEWICHT K I N D E R E N O N D E R Z O E K : 0-1 1 J A A R Jeugd 2010 6 Kinderenonderzoek 2010 Om inzicht te krijgen in de gezondheid van de inwoners in haar werkgebied, heeft de GGD
Nadere informatieIs jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg
Is jouw maand ook altijd iets te lang? Onderzoek Jongerenpanel Tilburg Onderzoek uitgevoerd in opdracht van: Gemeente Tilburg DIMENSUS beleidsonderzoek December 2012 Projectnummer 507 Inhoudsopgave Samenvatting
Nadere informatieBijlage V bij het VLAREBO-besluit van 14 december Bijlage V. Waarden voor vrij gebruik van bodemmaterialen
Bijlage 2 bij het besluit van de Vlaamse Regering van tot wijziging van het besluit van de Vlaamse Regering van 1 juni 1995 houdende algemene en sectorale bepalingen inzake milieuhygiëne, het VLAREBO-besluit
Nadere informatieWeekmakers. Gynaecologie. alle aandacht. Het effect van chemicaliën. en kunststof in de dagelijkse. omgeving
Weekmakers Het effect van chemicaliën en kunststof in de dagelijkse omgeving Gynaecologie alle aandacht Voor de meeste zwangere vrouwen is allang bekend dat roken en het gebruik van alcohol tijdens de
Nadere informatiePopulation Exposure to Air Pollutants in Europe PEOPLE-project in Brussel
Population Exposure to Air Pollutants in Europe PEOPLE-project in Brussel Beschrijving van het project Een van de activiteiten met betrekking tot gezondheid die worden uitgevoerd in de Eenheid Emissies
Nadere informatieResultaten perceptievragenlijst pasgeborenencampagne biomonitoring
Resultaten perceptievragenlijst pasgeborenencampagne biomonitoring Hier volgt een uitgebreid overzicht van de resultaten van het perceptieonderzoek in het kader van de pasgeborenencampagne van de biomonitoring.
Nadere informatieHumane biomonitoring pilootstudie DEMOCOPHES Informatiebrochure
Humane biomonitoring pilootstudie DEMOCOPHES Informatiebrochure Mevrouw, Wij nodigen u uit om samen met uw kind deel te nemen aan een pilootstudie humane biomonitoring, DEMOCOPHES genaamd. DEMOCOPHES is
Nadere informatieVeehouderij en gezondheid omwonenden
Veehouderij en gezondheid omwonenden Hebben veehouderijen effect op de gezondheid van mensen die in de omgeving wonen? Dat was de centrale vraag in het onderzoek VGO. In deze brochure vindt u de belangrijkste
Nadere informatieBEREIDINGS- EN CONSUMPTIETIJD VAN MAALTIJDEN. AUTEUR Sarah BEL
BEREIDINGS- EN CONSUMPTIETIJD VAN MAALTIJDEN AUTEUR Sarah BEL Dankwoord Dit werk kon niet worden gerealiseerd zonder de medewerking van een aantal personen. Onze bijzondere dank gaat uit naar: De deelnemers
Nadere informatieTabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen
1 Tabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Vervuilende stoffen Cadmium ; maat voor laatste 3-4 maanden Lood ; maat voor laatste 3-4 maanden Mangaan ; maat
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid ( ) Monitoring voor actie. Samenvatting van resultaten pasgeborenencampagne
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (2002-2006) Monitoring voor actie Samenvatting van resultaten pasgeborenencampagne Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma wordt uitgevoerd in
Nadere informatieBody Mass Index. Copyright Sodexo Belgium
Body Mass Index Op uw gezondheid! U bent baas over uw eigen lichaam. Gelukkig maar. Dat brengt natuurlijk een zekere verantwoordelijkheid met zich mee. Alles wat u eet en drinkt heeft een invloed op het
Nadere informatieRAPPORT ONDERZOEK DIGITEENS
RAPPORT ONDERZOEK DIGITEENS Beste leerlingen, Enkele maanden geleden namen jullie deel aan het Digiteens onderzoek over jongeren, media en de digitale wereld. Dit onderzoek ging uit van de School voor
Nadere informatieBIOLOG: Communicatieoefening. Biomonitoring Gentse kanaalzone. Bijlagebundel. Hans Keune en Ilse Loots
Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK SOCIAAL EN GEZONDHEIDSECONOMISCH ONDERZOEK December 2004 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit
Nadere informatieDi- en triisocyanaten. Nr. 2018/20, Den Haag, 28 november Samenvatting
Di- en triisocyanaten Nr. 2018/20, Den Haag, 28 november 2018 Di- en triisocyanaten pagina 2 van 5 Op verzoek van de minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) heeft de Gezondheidsraad een gezondheidskundige
Nadere informatieFACTS & FIGURES Participatie aan erfgoedactiviteiten Mathijs De Baere
Inleiding Erfgoed is een brede en overkoepelende term waarbinnen roerend, onroerend en immaterieel erfgoed wordt onderscheiden. Deze drie categorieën zijn in de praktijk sterk verweven met elkaar, maar
Nadere informatieDRAAIBOEK BIOMONITORING meting van referentiewaarden in drie leeftijdsgroepen. STEUNPUNT Milieu & Gezondheid 2007-2011
DRAAIBOEK BIOMONITORING meting van referentiewaarden in drie leeftijdsgroepen STEUNPUNT Milieu & Gezondheid 2007-2011 Coördinator biomonitoring: Prof. dr. Greet Schoeters Expertisecentrum Milieutoxicologie
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 24 mei 2016
Luchtkwaliteit in Menen 24 mei 2016 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM 4. Nieuwe meetresultaten 5. Trend 6. Resultaten nabij andere schrootbedrijven
Nadere informatieHoofdstuk 3 hoofdstuk 4
126 Uit talrijke studies blijkt dat blootstelling aan luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer leidt tot schade aan de gezondheid van hart, bloedvaten en luchtwegen. In de meeste van deze studies
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid ( ) Monitoring voor actie
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (22-26) Monitoring voor actie VOLWASSENEN campagne Resultatenrapport bestemd voor intermediairen Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma wordt
Nadere informatie6.7.3.1. Inleiding. Bespreking 5.3.7.3.2. pagina 1
6.7.3.1. Inleiding De positieve fysieke als psychische invloed van borstvoeding op moeder en kind is op dit ogenblik wel universeel erkend. Officiële instanties als UNICEF en de WGO raden drie à vier maand
Nadere informatie