Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019

Transcriptie

1 Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution

2 Departement Omgeving Departement Omgeving is op 1 april 2017 ontstaan uit een samengaan van het vroegere 'Departement Leefmilieu, Natuur en Energie' en het vroegere 'Ruimte Vlaanderen We staan garant voor een kwaliteitsvolle leefomgeving met respect voor mens, dier en ecosysteem. We maken milieu ecologische en ruimtelijke afwegingen en ontwikkelingskeuzes in het belang van de Vlaamse samenleving. We streven naar een duurzame omgang met diverse natuurlijke hulpbronnen in een koolstofarme, energiezuinige, klimaatintelligente samenleving. We realiseren een sterke band tussen ecologische, sociale en economische dimensies.

3 Interactie mens en leefomgeving. Een complex gegeven Gezond Ziek Definitie gezondheid WHO Gezondheid is een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijk gebreken. Belangrijk aandeel leefomgeving: elke inwoner in Vlaanderen Verliest bij levenslange blootstelling aan huidige pollutieniveaus gemiddeld één gezond levensjaar Ook positieve impact: Gezondheidsbevordering groene ruimte Naar Dahlgren and whitehead, 1991

4 Interactie mens en leefomgeving. Cocktail van complexe omgevingen en complexe blootstellingen via: buitenlucht water bodem binnenhuismilieu woon en werkomgeving Voeding (verzorgings)producten.

5 Uitdagingen beleid. Leefomgevingskwaliteit in Vlaanderen die een positieve invloed heeft op onze gezondheid en gezond gedrag stimuleert Specifieke Vlaamse situatie > grote uitdaging Omgaan met complexe mengsels en omgevingen bij Gebiedsontwikkeling en omgevingsplanning MER Evaluatie van beleidsactieplannen > gezondheidsimpact monitoren Gezondheid als 1 vd kernkwaliteiten van het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: verdichting en inbreiding Reach..

6 Uitdagingen beleid. Leefomgevingskwaliteit in Vlaanderen die een positieve invloed heeft op onze gezondheid en gezond gedrag stimuleert Hoe wetenschappelijk onderbouwen? Hoe monitoren en evalueren? > Nood aan innovatieve en wetenschappelijk onderbouwde beleidsinstrumenten Blootstelling aan 1000 den nieuwe stoffen en complexe mengsels wat is de gezondheidsimpact? Positieve impact omgeving op gezondheid hoe monitoren en stimuleren? Energiezuinig wonen = gezond wonen? Circulaire economie hoe in alle situaties gezond? Verdichting en verweving hoe in alle situaties gezond? Effect klimaatopwarming op gezondheid en hoe minimaliseren? Hoe burgers actief betrekken bij onderzoek citizen science? Vlaams Humaan BiomonitoringProgramma

7 VHBP: innovatief beleidsinstrument meten in de mens > in o.a. bloed, haar en urine blootstelling van de mens aan chemische stoffen nagaan en relatie met (vroegtijdige) gezondheidseffecten direct en geïntegreerd beeld complexe mengsels aan milieuvervuilende stoffen effectief aanwezig in de mens > langdurige en meervoudige interne blootstelling vroegtijdige gezondheidssignalen ( early warnings ) nog voor ziekte zich manifesteert deelnemers persoonlijk betrokken bij wetenschappelijk onderzoek en omgevingsbeleid > pollution gets personal evolutie doorheen de tijd antwoord op complexe vraagstukken

8 4 cycli van het VHBP Circa 15 jaar opvolging van de algemene bevolking (3 leeftijdgroepen) en hot spot gebieden Meer dan 5500 deelnemers Combinatie van cross sectioneel onderzoek en cohorte studies stalen bewaard in biobank Referentiewaarden voor meer dan 50 biomerkers van blootstelling en biomerkers van effect Klassieke polluenten: zware metalen, dioxines, PCB s, PAK s, DDT, Nieuwe polluenten : ftalaten, musks, parabenen, organofosfaat pesticiden, Biomerkers van effect: merkers van genotoxiciteit, hormoonconcentraties, nietinvasieve merkers in ademcondensaat, merkers voor vruchtbaarheid, vragenlijsten (vb. astma en allergie),

9 Huidige cyclus VHBM Vlaamse jarigen > representatief gerekruteerd, spiegel van maatschappij > programma voor iedereen Rode draad > specifiek aandacht voor SES: rekrutering, onderzoeksvragen, communicatie en beleidsvertaling resultaten Vlaamse referentiewaarden, mengsel chemische stoffen > wat betekent dit voor gezondheid? 3 onderzoekslijnen: Relatie ruimtegebruik en gezondheid: specifieke focus op groene ruimte: Relatie ecologisch gedrag en gezondheid: specifieke focus op energiezuinig wonen en voeding: Nieuwe chemische stoffen en mengsels: focus op alternatieve weekmakers, nieuwe bisfenolen en fosfaatvlamvertragers, maar ook primeur voor België non targeted screening.

10 Participatie en maatschappelijke betrokkenheid VHBP betrekt al meer dan 15 jaar burgers, maatschappij bij wetenschappelijk onderzoek en beleid. Grote uitdaging complexe blootstelling en link met gezondheid te monitoren Nieuwe technologieën stimulans voor betrokkenheid op grotere schaal > sensoren bepaalde persoonlijke gezondheids parameters, sensoren voor (binnen)luchtmetingen, > koppeling met nieuwe gegevens bv verkeersintensiteiten, geluidsdruk,. > Verzamelen van wetenschappelijke kennis die enkel door burgers aangeleverd bv perceptie en welbevinden bij bepaalde leefomgeving IMEC Een reeks sensoren die getest worden door de VMM. Vlaamse Milieumaatschappij

11 Internationale dimensie Blootstelling aan complexe mengsels stopt niet aan de grenzen Internationale kennisdeling VHBP internationale erkenninghbm4eu Internationale samenwerking essentieel Integrating Environment and Health Research: a Vision for the EU HBM4EU 28 landen Duitsland coördinator Vlaanderen co coördinator (VITO) Grote betrokkenheid van steunpunt 15 Europese lidstaten WHO, Europese NGO

12 Dank aan Steunpunt Milieu en Gezondheid en gezondheid.be Deelnemers van het VHBP sinds 2001

13 Vragen?