Humane biomonitoring Meten in de mens. Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen

Transcriptie

1 Humane biomonitoring Meten in de mens Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen

2 Inhoud Vlaamse humane biomonitoring Steunpunt milieu en gezondheid eerste generatie: resultaten Steunpunt milieu en gezondheid tweede generatie Astma en allergie in het steunpunt milieu en gezondheid Ontwikkelen van nieuwe niet invasieve merkers voor astma en allergie Besluit

3 De Vlaamse humane biomonitoring Steunpunt milieu en gezondheid

4 Steunpunt milieu en gezondheid Eerste generatie: resultaten Consortium: VUB, UA, UHasselt, UGent, UMaastricht, KUL, VITO, PIH, OPZ

5 Doelstellingen Ontwikkelen van een bewakingsprogramma voor milieu en gezondheid ondersteuning van het beleid Aanwezigheid in het lichaam van verontreinigende stoffen uit het milieu? Bekomen van referentie waarden voor de Vlaamse bevolking Heeft het gebied waar men woont een invloed? lichaamsgehalten van polluenten = biomerkers van blootstelling biomerkers van biologisch effect Is er een relatie tussen blootstelling en vroegtijdige gezondheidseffecten bij de huidige blootstellingsniveaus?

6 Onderzochte populatie Vlaamse biomonitoring leeftijdsgroepen (N= 4400) Growth & Development Asthma & allergy Growth & Development Asthma & allergy Fertility Cancer risk Asthma & allergy Onderzoeken Navelstrengbloed, bloed, urine Vragenlijsten, dossier materniteit, dossier CLB

7 Studie gebieden: 8 studiegebieden met een typische en verschillende omgevingsbelasting Waste incinerators Stedelijke gebieden Antwerpen Gent Landelijke gebieden Landelijk Vlaanderen Fruitstreek Industrie gebieden Havens Antwerpen/Gent Non ferro metalurgie Petrochemie Verbrandingsovens 20% van de Vlaamse regio

8 Biomerkers van blootstelling

9 Biomerkers van blootstelling Persistente gechloreerde verbindingen (serum) Dioxine achtige stoffer (pg Calux TEQ/g vet) pasgeb Merker PCBs & 180 (ng/g vet) pasgeb adolesc. p,p -DDE (ng/g vet) pasgeb adolesc. Hexachlorobenzeen (ng/g vet) pasgeb adolesc. Bloed lood (µg/l) Bloed cadmium (µg/l) Urinair cadmium (µg/g creatinine) Zware metalen (bloed & urine) pasgeb adolesc. pasgeb adolesc. volw volw volw volw volw volw volw Metabolieten van PAKs en benzeen (urine) 1-hydroxy-pyreen (ng/g creatinine) t,t -muconzuur (µg/g creatinine) adolesc. adolesc. volw volw Polluenten met gekend gezondheidsrisico, die reeds lang gebruikt werden

10 Referentiewaarden: persistente gechloreerde verbindingen pg Calux TEQ/g fat Dioxin-like compounds * ** Newborns Elderly ng/g fat Marker PCBs Newborns Adolesc. Elderly Bar: geometrisch gemiddelde Lijn: 90 e percentiel * Dioxines + furanen + dioxine-achtige PCBs ** Dioxines + furanen ng/g fat p,p'-dde Newborns Adolesc. Elderly ng/g fat Hexachlorobenzene Newborns Adolesc. Elderly Gecorrigeerd voor geslacht (nt bij pasgeborenen), leeftijd, roken en BMI

11 Referentiewaarden: zware metalen 100 Blood lead 1,5 Blood cadmium 80 1,2 µg/l µg/l 0,9 0,6 0,3 0,21 0,36 0,42 0 Newborns Adolesc. Elderly 0 Newborns Adolesc. Elderly Bar: geometrisch gemiddelde; lijn: 90 e percentiel Gecorrigeerd voor geslacht (nt bij pasgeborenen), leeftijd en roken µg/g creatinine Urinary cadmium 1,5 1,2 0,9 0,62 0,6 0,3 0 Elderly

12 Referentiewaarden: metabolieten van PAKs en benzeen Urinary 1-hydroxy-pyrene Urinary t,t'-muconic acid ng/g creatinine µg/g creatinine Adolesc. Elderly 0 Adolesc. Elderly Bar: geometrisch gemiddelde; lijn: 90 e percentiel Gecorrigeerd voor geslacht, leeftijd en roken

13 Vergelijking tussen de gebieden City of Antw erp City of G hent Fruit region Rural area Dioxin-like compounds!! PCBs!!!! p,p'-dde!! HCB!! Lead B-Cadmium!! U-Cadmium 1-OH-pyrene t,t'-m uconic acid Harbour Non ferro industry (Olen) Chem ical industry (Albert canal) Waste incinerators Dioxin-like compounds PCBs! p,p'-dde!!!!!! HCB Lead B-Cadmium! U-Cadmium 1-OH-pyrene t,t'-m uconic acid! Significant hoger dan referentie waarde Significant lager dan referentie waarde! Significant meer dan 10% waarden boven P90

14 Determinanten van blootstelling (stepwise multiple modelbuilding) BMI sex breast feeding at birth area local meat consumption mothers' age at delivery mothers' smoking pregnancy milk consumption school type eel consumption smoking dairy consumption 0,6 0,4 0,4 0,4 0,4 0,2 0,1 2,9 2,7 6,2 13,3 19,1 Marker PCB totally explained: 46,6% % explained adolescenten

15 Blootstelling: besluit De blootstelling wordt bepaald door het gebied waar men woont Geen alarmerende waarden Mensen uit de landelijke gebieden hebben een grotere blootstelling aan persistente gechloreerde verbindingen Cadmium is verhoogd in sommige regio s Hoewel DDT verboden is, worden de metabolieten nog steeds in belangrijke mate aangetroffen in het lichaam Belangrijke determinanten van blootstelling: leeftijd, geslacht, roken, voeding

16 Biomerkers van effect

17 Biomerkers van effect Waarom biomerkers van effect? Voor polluenten met hetzelfde biologisch mechanisme in het lichaam Extra monitoring instrument: Groot aantal polluenten in het milieu Beperkte analyse mogelijkheden: technisch en budgettair

18 Biomerkers van effect Vroege merkers voor belangrijke gezondheidsproblemen Astma en allergie moeders adolesc. Endocriene effecten hormoonverstoring: TSH, geslachtshormonen, pasgeb diabetes adolesc. Puberteit adolesc. Fertiliteit, time to pregnancy Miskramen Genotoxische effecten Tumor merkers (CEA, P53, PSA bij mannen) DNA schade (Komeet test, micronucleus test, 8OHdeoxyguanosine) moeders moeders adolesc. volw volw volw volw volw

19 Astma & allergie vergelijking tussen de gebieden Astma: meer frequent in de steden Significant bij de moeders Trends bij in adolescenten en volwassenen Percent mothers (%) ASTHMA 0 Antwerp Ghent Fruit Rural Harbour Non-fer. Chem. Incin. Allergie voor dieren: minder frequent in landelijke gebieden Significant bij moeders Trends in adolescenten en volwassenen Percent mothers (%) ALLERGY FOR ANIMALS 0 Antwerp Ghent Fruit Rural Harbour Non-fer. Chem. Incin.

20 Gezondheidseffecten: besluit Astma en allergie komen frequent voor in Vlaanderen; regionale verschillen tussen steden en landelijke gebieden Sommige hormoonverstorings- en genotoxiciteit merkers verschillen tussen gebieden, maar de klinische relevantie is vermoedelijk klein Er werden verschillende dosis-respons relaties gevonden: astma en allergie vs. Zware metalen en persistente gechloreerde polluenten endocriene effecten vs. lood en persistente gechloreerde polluenten genotoxiciteitsmerkers vs. Zware metalen en PAKs

21 Hoe verder? Nieuwe steunpunt M&G : Nieuwe poging voor referentiewaarden voor Vlaanderen Vergelijking met omringende landen Beoordeling hot spots Merkers voor nieuwere polluenten: perfluorverbindingen, broomverbindingen Biobank Onderzoek van Hotspots via breed draagvlak Communicatie blijft belangrijk onderzoeksdomein Aandachtpunten Fijn stof Endocriene verstoring Fasenplan: DDE in de landelijke gebieden Astma en allergie in steden

22 Astma en allergie opvolgstudie Steunpunt M&G Kristine Desager, UA Vera Nelen, PIH

23 Opzet van het onderzoek Doel Invloed van polluenten op het ontstaan van astma en allergie Invloed van polluenten op de darmflora Invloed van de darmflora op astma en allergie: Astma Predictie Index Invloed van polluenten op astma en allergie Methode 158 pasgeborenen in de stad Antwerpen en landelijk Vlaanderen opvolgen Onderzoek van de stoelgang: darmflora Vragenlijsten ivm klachten Onderzoek op 3j

24 Resultaten Groter risico op piepen tijdens de eerste 3 jaren licht verhoogd bij blootstelling aan DDE tijdens de zwangerschap Blootstelling aan DDE en PCB s in navelstrengbloed, remmende invloed op bepaalde darmbacteriën Verschillende darmflora bij kinderen met positieve en negatieve APIndex Bevestiging rol darmflora 8% van de kinderen reageerde op minstens 1 allergeen; meestal huisstofmijt

25 ANIMO Astma en ontwikkeling van nietinvasieve merkers Pilootstudie Greet Schoeters, Karolien Bloemen, Gudrun Koppen, VITO Kristine Desager, Danielle Stappers, UA Vera Nelen, PIH

26 Rekrutering Doel: Testen van non-invasieve biomerkers voor astma/allergie Merkers van inflammatie 40 kinderen met astma Lagere schoolleeftijd 30 controle kinderen Lagere school in de buurt

27 Uitgevoerde onderzoeken NO: single breath technique

28 Onderzoeken Uitgeademde lucht Condensaat 15 min Not coated RTube ph + proteome analysis (VITO) 10 min Coated RTube (1% BSA) ELISA (UCL)

29 Onderzoeken Spirometrie

30 Onderzoeken Nasale lavage Elk neusgat: 2,5 ml physiologische zoutoplossing gedurende 15 seconden Kleinste kinderen (6 j): 7-10 seconden (1-1,5 ml)

31 Vervolg van dit onderzoek Evaluatie pilootfase goed Aanvaarbaar qua tijd en qua falen van de onderzoeken Positieve reacties van ouders en kinderen Wetenschappelijke evanuatie positief Keuze van parameters Gebruik van deze parameters verdere opvolging van de bestaande cohorte

32 Besluit Humane biomonitoring Tool om de interne blootstelling kennen Meerwaarde meten van biomerkers van effect Referentiewaarden Vergelijking internationaal Beoordeling hot spots Nieuwe polluenten: indoor - outdoor Biobank Astma en allergie Invloed van omgevingsblootstelling Zoektocht naar niet invasieve merkers, vnl voor kinderen

33 Dank voor uw aandacht!