Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie

Transcriptie

1 Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout Vlaams Planbureau voor Omgeving Departement Omgeving DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE DEPARTEMENT RUIMTE VLAANDEREN

2 3 cycli van het VHBP Circa 15 jaar opvolging van de algemene bevolking (3 leeftijdgroepen) en hot spot gebieden Meer dan 5500 deelnemers Combinatie van cross-sectioneel onderzoek en cohorte studies à stalen bewaard in biobank Referentiewaarden voor meer dan 50 biomerkers van blootstelling en biomerkersvan effect Klassieke polluenten: zware metalen, dioxines, PCB s, PAK s, DDT, Nieuwe polluenten : ftalaten, musks, parabenen, organofosfaat pesticiden, Biomerkersvan effect: merkers van genotoxiciteit, hormoonconcentraties, nietinvasieve merkers in ademcondensaat, merkers voor vruchtbaarheid, vragenlijsten (vb. astma en allergie), Lopend: 4 e VHBP met focus op groene ruimte, ecogedrag en Emerging chemicals

3 Figuren

4 Determinanten van blootstelling Invloed woonplaats: urbanisatie Consumptie lokale groenten, eieren Invloed van SES

5 Blootstelling en effect

6 Nog resultaten. Invloed stoken (binnen en buiten) op interne belasting aan dioxines, PCBs en PAKs Relatie externe fijn stof-blootstelling en inflammatiemerkers luchtwegen Specifieke hot spot resultaten Industriegebieden Menen, Genk- Zuid, Gent Invloed SES op interne lichaamsbelasting

7 Faseplan = stapsgewijze overlegstructuur over beleidsvertaling van HBM resultaten Participatief, transparant en flexibel

8 Faseplan = stapsgewijze overlegstructuur over beleidsvertaling van HBM resultaten Voorfase: vaststellen en selecteren van overschrijdende biomerkerwaarden en significante resultaten Fase I: evalueren van geselecteerde overschrijdingen naar ernst en prioriteiten Fase II: opzoeken van oorzaak en bron/oorzaak en het opmaken van een actieplan Fase III: uitvoeren actieplan Fase IV: evaluatie actieplan

9

10

11 Resulterende actieplannen Actieplan gechloreerde verbindingen en actieplan astma Versterken continu beleid Extra opvolging mens en milieu Extra bronaanpak Extra communicatie en informatie

12 Actieplannen: bronaanpak lokaal vs Vlaams enkele voorbeelden.. Lokale acties Bepalen van PAKs-bronnen in Genk-Zuid en Menen als basis voor verdere acties Stad Menen neemt maatregelen om de verkeersimpact in kaart te brengen en te verbeteren Extra opvolging door AMI m.b.t. Tl in Genk-zuid Luchtactieplan Gent ondersteund door VHBP-resultaten Vlaamse Acties HBM ondersteunt advies kachelgebruik bij smog Verstrenging wetgeving open vuren Vlarem Advies aan federale overheid mbt wetgeving verkoop afvalverbrandingsovens/tuinovens

13 Actieplannen: monitoring Enkele voorbeelden Lokale acties Bijkomende monitoring van blootstelling (moedermelk) aan POPs in landelijke gebieden analyse van dioxines, DL-PCB en DDE in bodem- en voedingsstalen in Menen, Wevelgem en Wervik, communicatie van de resultaten en resulterende acties Genk-zuid: opvolg HBM-onderzoek Gent: extra PAKs en fijn stof-monitoring voor betere interpretatie HBMgegevens + effectgerichte metingen Vlaamse acties Optimalisatie monitoring dioxines door VMM: niet enkel bedrijfsterreinen, maar ook landbouw- en woonzones Input voor VMM-monitoring programma

14 Actieplannen: Communicatie Enkele voorbeelden. Uit faseplan -> nood aan beter communicatie tussen lokale actoren en bevolking -> Oprichten communicatieplatformen tussen bevolking, overheid, industrie, middengroepen.. Bv Menen, Genk-zuid, Gentse kanaalzone

15 Actieplannen: monitoring Campagne binnen en buiten stoken Bewustwordingscampagne over een gezond binnenluchtklimaat voor het algemene publiek en bouwprofessionelen Gezond uit eigen grond Enkele voorbeelden Inzamelactie verboden pesticiden

16 Interne en externe evaluatie enkele aandachtspunten Betrokkenheid van verschillende wetenschappelijke disciplines, maatschappelijke actoren en beleid is zeer vruchtbaar, maar ook complex Learning by doing - > elke cyclus VHBP is anders-> moet flexibele procedure blijven Stakeholderparticipatie essentieel en moet goed gedefinieerd zijn Open communicatie van HBM-resultaten en van alle stappen in opmaak van beleidsantwoord zijn sleutelelementen in bewustwording Focus op concrete probleemoplossing (actieplannen) Onafhankelijkheid essentieel: externe procesbegeleiding

17 STIMULANS voor wetenschap en innovatie Meer dan 120 publicaties en 16 doctoraten Samenwerkingsverband tussen alle Vlaamse universiteiten en PIH en VITO binnen het steunpunt Milieu en Gezondheid: stimulans voor co-creatie van kennis gebaseerd op interdisciplinair onderzoek door epidemiologen, toxicologen, voedingsexperten, sociale wetenschappers, analytische chemici, artsen,. Meer dan 20 beleidsgeoriënteerde wetenschappelijke studies geënt op HBM het VHBP, oa: - Ontwikkeling van nieuwe biomerkers: bv biomerkers van blootstelling aan polluenten afkomstig van houtstook - Gevoelige doelgroepen: bv verdere interpretatie van risicoprofielen in de context van sociale ongelijkheid - Associaties tussen verschillende types milieudata en gezondheidsdata : vb. linken buiten- en binnenluchtmetingen, in-vitro assays aan HBM data

18 STIMULANS voormaatschappij HBM als basis voor wederzijds vertrouwen. 1. Geeft voeding aan politiek en maatschappelijk debat VHBP -> antwoord op meer dan 160 parlementaire vragen gesteld aan Vlaamse ministers voor milieu en/of gezondheid sinds 1995 Structurele samenwerking tussen departementen van wetenschap en innovatie, milieu, ruimte en gezondheid, onderwijs à health in all policies 2. Stimuleert maatschappelijke betrokkenheid: elke HBM-cyclus speelde direct in op specifiek (lokaal) probleem of maatschappelijke ongerustheid Elke cyclus VHBP-> participatieve beleidsvertaling van resultaten> concrete beleidsacties gecommuniceerd door ministers voor leefmilieu en gezondheid -> zorgende overheid: vertrouwen en ebeleidacties 3. Empowerment deelnemers HBM maakt milieuvervuiling persoonlijk-> toename van bewustwording en bredere basis voor persoonlijke acties

19 Dank aan. Steunpunt Milieu en Gezondheid EWI AZG Deelnemers van het VHBP sinds 2001 Partners van het faseplan:

20 Vragen?