Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone
|
|
- Jelle Verbeek
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid Inhoud Factsheet: Humane Biomonitoring Gentse Kanaalzone 2 Onderzoeksvragen 3 Doelgroep 4 Onderzoeksgebied 4 Biomerkerselectie 6 Rekruteringsstrategie en veldwerk 9 Communicatie 10 Timing 10 Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 1
2 Factsheet: Humane Biomonitoring Gentse Kanaalzone ONDERZOEK: HUMANE BIOMONITORING (= meten van milieuvervuiling en gerelateerde gezondheidseffecten in de mens) DOEL: na gaan of wonen nabij de industriezone van de Gentse Kanaalzone een invloed heeft op de gezondheid UITVOERING DOOR: STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID, een onderzoekconsortium van alle Vlaamse universiteiten (VUB, UA, UGent, UHasselt, KULeuven) en twee onderzoeksinstellingen (VITO en PIH), in opdracht van de Vlaamse overheid (departementen leefmilieu en volksgezondheid). PERIODE: februari 2013 najaar 2014 Veldwerk in 2013 (twee onderzoeksperioden, voorjaar en najaar) Bekendmaking van de resultaten: najaar 2014 DOELGROEP: 400 jongeren (14-15 jarigen) ONDERZOEKSGEBIED: Afgebakend gebied rond industriezone van de Gentse zeehaven. ZELZATE: volledige gemeente WACHTEBEKE: volledige gemeente EVERGEM: deelgemeente Kluizen, en delen van Ertvelde en Evergem-centrum GENT: Desteldonk, Mendonk, Sint-Kruis-Winkel, delen van Oostakker, Wondelgem en Muide REKRUTERING & VELDWERK: Jongeren worden aangeschreven op thuisadres Veldwerk via scholen of lokale wijkcentra METINGEN: Stalen: bloed, urine, adem Vragenlijsten: door ouders en jongeren Lengte, gewicht, bloeddruk Computertest CLB-gegevens Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 2
3 Onderzoeksvragen Centrale onderzoeksvraag: Heeft wonen nabij de industriezone van de Gentse kanaalzone een invloed op de gezondheid? De centrale onderzoeksvraag kan worden opgesplitst in verschillende subvragen: Is er een tijdstrend aanwezig? Vergelijking van huidige studie met de resultaten van de Gentse kanaalzone van het eerste Steunpunt Milieu en Gezondheid ( ). Doel: Nagaan of de gemeten biomerkers evolueren doorheen de tijd. Worden de trends in het leefmilieu ook weerspiegeld in de mens? Dit laat doe om de impact van de reeds uitgevoerde maatregelen in de Gentse Kanaalzone te evalueren en aandachtpunten voor het toekomstig beleid te identificeren. Wat is de ernst van de situatie? Vergelijking van biomerkers met gezondheidskundige normen of richtwaarden voor specifieke polluenten (indien beschikbaar). Doel: Gezondheidskundige impact van blootstelling aan specifieke polluenten evalueren, wat kan leiden tot prioriteiten voor beleid. Hoe situeert de Gentse kanaalzone zich binnen Vlaanderen? Vergelijking van blootstellings- en effectmerkers 1 van jongeren uit Gentse Kanaalzone met resultaten bij een vergelijkbare leeftijdsgroep uit algemeen Vlaanderen (Vlaamse referentiewaarden). Doel: Inschatting van de milieublootstelling en de gezondheidseffecten in de Gentse kanaalzone in vergelijking met algemeen Vlaanderen, wat kan leiden tot gerichte beleidsacties voor de Gentse Kanaalzone. Kunnen er relaties gevonden worden met milieumetingen? Bestuderen van relatie tussen humane biomonitoring (meting in de mens) en de milieumeetgegevens(externe omgeving), zowel van chemische metingen als effectgerichte metingen. Doel: Identificatie van mogelijke bronnen en/of blootstellingswegen, wat kan leiden tot een beter inzicht in de relatie tussen blootstelling en gezondheidseffecten.(hoewel: humane biomonitoring is niet de meest geschikte techniek om bronnen te detecteren.) Zijn er verbanden tussen de gemeten blootstelling en de vastgestelde gezondheidseffecten? Bestuderen van de relatie tussen blootstelling en gezondheidseffecten (dosis-effect relaties). Doel: Nagaan of verhoogde blootstelling in de huidige onderzoeksgroep gerelateerd is aan het vaker voorkomen van gezondheidseffecten, wat kan leiden tot prioriteiten voor beleid. Nota: Om de kracht ( power ) van de analyse te vergroten, wordt deze analyse uitgevoerd op de totale groep van jongeren: Gentse Kanaalzone + Vlaamse referentie). De analyse wordt in een tweede fase van het onderzoek uitgevoerd, dus vermoedelijk zijn deze resultaten nog niet beschikbaar bij eerste communicatie (najaar 2014). 1 Wat zijn blootstellingsmerkers en effectmerkers? Zie pagina 6. Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 3
4 Doelgroep Doelgroep: jarige jongeren, nl. jongeren geboren in (3 e jaar secundair in schooljaar ) of (3 e jaar secundair in schooljaar ). Inclusiecriteria: - Geboren in 1998 of 1999; - Minstens 10 jaar in Gentse Kanaalzone wonen; - Toestemming van ouders en van jongeren; - Nederlandstalige vragenlijst kunnen invullen. Waarom jarigen? De keuze voor jongeren als doelgroep is ingegeven vanuit verschillende redenen: in eerste instantie geven de lange termijn merkers die gemeten worden bij jongeren een betere weerspiegeling van de lokale situatie, in vergelijking met metingen bij volwassenen. Eén van de inclusiecriteria is immers dat deelnemers minimaal 10 jaar in het onderzoeksgebied moeten wonen, waardoor jarige jongeren die onderzocht worden ook effectief voor het grootste deel van hun leven in het onderzoeksgebied hebben gewoond. Bovendien wordt beroepsblootstelling uitgesloten, wat een beïnvloedende factor is bij volwassenen. Daarnaast zijn er voor jongeren veel referentiemetingen beschikbaar als controle, omdat deze doelgroep in het verleden het vaakst werd onderzocht in meetcampagnes van het Steunpunt Milieu en Gezondheid. Ook logistiek gezien is het eenvoudiger om jongeren te rekruteren en te onderzoeken in vergelijking met bijvoorbeeld pasgeborenen. Ten slotte wordt gekozen voor jarigen omdat op deze leeftijd eveneens een medisch onderzoek uitgevoerd wordt door het Centrum voor Leerlingen Begeleiding (CLB), waardoor via het CLB uitgebreide gegevens beschikbaar zijn over groei en ontwikkeling. Onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied werd afgebakend op basis van gemodelleerde PM 10 -concentraties (fijn stof) afkomstig van verkeer en industrie in de Gentse kanaalzone. Strategie afbakening onderzoeksgebied: Voor de bepaling van het onderzoeksgebied is het belangrijk dat een gebied afgebakend wordt dat in de invloedsfeer van de Gentse kanaalzone gelegen is. Om een dergelijk gebied te identificeren is gekozen om de gebiedsafbakening te baseren op gemodelleerde PM 10 -concentraties (fijn stof). Let wel, een modellering is een schatting afkomstig van een computermodel, en is dus niet gebaseerd op milieumeetgegevens van bijvoorbeeld de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM). Modellering laat toe concentraties te berekenen voor plaatsen waarvoor geen meetgegevens beschikbaar zijn. Voor de modellering van de jaargemiddelde PM 10 - concentraties in de Gentse Kanaalzone werden gerapporteerde emissiegegevens (uitstoot) gebruikt van 2009, voor industriële bronnen, wegverkeer en scheepvaart in de Gentse kanaalzone. Andere bronnen van fijn stof, zoals gebouwenverwarming en landbouw, en emissiegegevens uit andere gebieden binnen en buiten Vlaanderen werden niet meegenomen in de berekening. Op deze manier werd een zone afgebakend die een indicatie geeft van de invloedsfeer van de Gentse Kanaalzone. Vervolgens werden alle statistische sectoren geselecteerd die geheel of gedeeltelijk in deze zone vallen (zie figuur 1). Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 4
5 Figuur 1: Kaart van onderzoekgebied Gentse Kanaalzone Het onderzoeksgebied bevat woonkernen uit Zelzate, Wachtebeke, Evergem, Gent, Assenede en Lochristi. Om het aantal gemeenten in het onderzoeksgebied enigszins te beperken (voornamelijk omwille van praktische redenen) is gekozen om voorlopig geen veldwerk te organiseren in Assenede en Lochristi, waarvan slechts een klein gedeelte in het onderzoeksgebied valt, en die bovendien niet grenzen aan de Gentse haven (zie figuur 1, gearceerd gebied). Deze twee gebieden worden beschouwd als reserve studiegebied, waar slechts jongeren zullen worden aangeschreven indien niet voldoende deelnemers gevonden worden in de vier andere gemeenten. Volgende gemeenten en/of deelgemeenten worden opgenomen in het onderzoeksgebied: - ZELZATE: volledige gemeente - WACHTEBEKE: volledige gemeente - EVERGEM: deelgemeente Kluizen, en delen van Ertvelde en Evergem-centrum - GENT: Desteldonk, Mendonk, Sint-Kruis-Winkel, delen van Oostakker, Wondelgem en Muide Opm.: Om een gelijke verdeling van het aantal deelnemers over het volledige onderzoeksgebied te garanderen wordt een indeling gemaakt tussen een noordelijke subregio (Zelzate en Wachtebeke) en een zuidelijke subregio (Evergem en Gent). Er wordt gestreefd naar een gelijke verdeling van de onderzoeksgroep tussen noord en zuid, nl. 200 jongeren per subregio. Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 5
6 Biomerkerselectie Humane biomonitoring is een techniek waarbij de inwendige blootstelling aan polluenten en/of vroegtijdige effecten van polluenten bij de mens worden gemeten door middel van biomerkers. We onderscheiden twee soorten biomerkers: - Biomerker van blootstelling: polluent of afbraakproduct van polluent die gemeten wordt in bloed, urine, haar (vb: bloed lood, DDE in serum,...) - Biomerker van effect: biologisch effect dat optreedt na blootstelling aan polluenten (vb: DNA-schade, vervroegde puberteit,...) Selectiestrategie Gentse Kanaalzone: Selectie van groepen van biomerkers op basis van beschikbare milieumeetgegevens en inventaris van aanwezig industrie. Figuur: Schematische overzicht van biomerkers van blootstelling en biomerkers van effect die worden gemeten in Gentse kanaalzone, gelinkt aan milieuknelpunten. biomerkers van blootstelling milieupolluenten biomerkers van effect PAK-merker in urine benzeenmerker in urine zware metalen in bloed Calux assay op serum PCB s in serum chloorpesticiden in serum fijn stof PAK s benzeen zware metalen PCB s dioxines pesticiden astma & allergie bloeddruk oxidat. stress - inflammatie genotoxiciteit neurologische ontwikkeling nierfunctie schildklier functie puberteit Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 6
7 Specifieke biomerkers Strategie: Selectie van specifieke biomerkers op basis van beschikbare ervaring binnen onderzoeksgroep van het Steunpunt Milieu en Gezondheid Tabel: Gedetailleerd overzicht van humane biomonitoringsmetingen in de Gentse Kanaalzone Groep Maat voor Biomerker Betekenis Blootstelling PAK s 1-hydroxypyreen in urine Afbraakproduct van PAK s in de urine Blootstelling van laatste dagen Blootstelling benzeen t,t -muconzuur in urine Afbraakproduct van benzeen in de urine Blootstelling van laatste dagen Blootstelling zware metalen As, Cd, Cr, Cu, Mn, Mo, Ni, Pb, Ti, Tl, V in bloed (selectie onder voorbehoud) Zware metalen in bloed Blootstelling van laatste uren, dagen of maanden (afhankelijk van metaal tot metaal) Blootstelling dioxine-achtige stoffen Calux assay op serum Activiteit (op receptor) van dioxine-achtige stoffen in het lichaam Blootstelling PCB s merker PCB s in serum 3 merker PCB s zijn maat voor som van PCB s Levenslange blootstelling Blootstelling gechloreerde pesticiden p,p -DDE, hexachlorobenzeen en chlordanen in serum Meest voorkomende oude pesticiden (allen verboden) Levenslange blootstelling Gezondheid astma & allergie astma, hooikoorts, eczeem, voedingsallergie, metaalallergie, dierenallergie Bevraging via gestandardiseerde vragenlijsten Prevalentie van ziekten per gebied Gezondheid hart en bloedvaten bloeddruk Maat voor cardiovasculaire functie Gezondheid inflammatie uitgeademd NO (eno) Maat voor ontsteking (inflammatie) ter hoogte van de luchtwegen Gezondheid inflammatie interleukine 1β in uitgeademde Maat voor ontsteking (inflammatie) - algemeen lucht Gezondheid oxidatieve stress 8-oxo-deoxyguanisine in urine Maat voor DNA herstel van het lichaam Gezondheid oxidatieve stress komeettest Maat voor DNA schade in het lichaam Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 7
8 Groep Maat voor Biomerker Betekenis Gezondheid oxidatieve stress mitochondriale DNA schade Maat voor mitochondriale DNA schadein het lichaam Gezondheid genotoxiciteit micronucleustest Maat voor DNA schadein het lichaam Gezondheid neurologische ontwikkeling computer tests (NES, STROOP) Aandacht, psychomotoriek, interferentie, reactietijd Gezondheid neurologische ontwikkeling vragenlijsten (SDQ) Psychosociaal gedrag (aandacht, hyperactiviteit, ) Gezondheid nierfunctie cystatine-c in serum Maat voor glomerulaire nierfunctie klinische merker Gezondheid nierfunctie α1-microglobuline in urine Maat voor tubulaire nierfunctie klinische merker Gezondheid schildklierfunctie TSH, T3,T4 in serum Maat voor schildklierfunctie klinische merker Gezondheid puberteit zelfgerapporteerde data: leeftijd Stadium van puberteitsontwikkeling menarche, secundaire geslachtskenmerken Gezondheid puberteit puberteitsgegevens van CLB Stadium van puberteitsontwikkeling (schoolarts) Correctiefactor bloedvetgehalte serum cholesterol en serum triglyceriden Bloedvetten zijn belangrijk voor juiste interpretatie van serum PCB s, dioxines, gechloreerde pesticiden Correctiefactor verdunningsgraad van de urine creatinine in urine Verdunning van urine is belangrijk voor juiste interpretatie van alle urinaire metingen Correctiefactor ijzerstatus serum ferritine Ijzerreserves zijn belangrijk voor juiste interpretatie van zware metalen in bloed Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 8
9 Rekruteringsstrategie en veldwerk Benodigd aantal deelnemers: jongeren rekruteren voor humane biomonitoring (metingen + vragenlijst); jongeren rekruteren voor invullen van vragenlijsten. Selectiestrategie: - gelijke verdeling over noordelijk en zuidelijk deel van het onderzoeksgebied; - gelijke verdeling jongens/meisjes; - voorkeur indien woonplaats dichter bij industriegebied. Rekruteringsstrategie: - Alle jongeren, geboren in 1997, 1998 of 1999, worden aangeschreven op hun thuisadres en ontvangen een informatiefolder en een toestemmingsformulier. - Feedback na eerste mailing bepaalt verdere strategie: o Indien veel respons: 200 jongeren dicht bij industriegebied selecteren voor HBM; 200 jongeren selecteren voor vragenlijst. o Indien matige respons: 200 jongeren selecteren voor HBM; nieuwe vraag rondsturen voor invullen van vragenlijst. o Indien onvoldoende respons: rappel sturen + gerichte extra inspanningen om respons te verhogen (bijv. via scholen, contactpersonen in wijken, via ouderverenigingen van de scholen, enz.). Tabel: potentieel en vereist aantal deelnemers (op basis van adressenlijsten gemeenten) Gentse Kanaalzone Totaal aantal jongeren (14-15 jaar) Benodigd deelnamepercentage 200 deelnemers 400 deelnemers subtotaal gebied % 30% Wachtebeke 256 Zelzate 401 subtotaal gebied % 17% Evergem 599 Gent 551 Eindtotaal % 22% Veldwerk: - Het veldwerk verloopt in de periode februari 2013 tot december De jongeren worden onderzocht in de school (tijdens de lesperiode) of in lokale wijkcentra (in vakanties en weekends). - Het onderzoek houdt in: Vragenlijsten: 1) algemene vragen: thuis door ouders en jongere; 2) vragen over laatste dagen + gevoelige vragen (bv. roken): apart door jongere op dag zelf. Afnemen van bloed (37 ml), urine (30 ml) en uitgeademde lucht (2 ademstalen); Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 9
10 Meten van lengte, gewicht, bloeddruk (5x); Uitvoeren van computertesten (10 min.); Daarnaast wordt toestemming gevraagd van jongeren en ouders om gegevens op te vragen uit het dossier van het CLB. Communicatie Strategie:Het Steunpunt Milieu en Gezondheid tracht steeds op een open en transparante manier te communiceren over het onderzoek en de onderzoeksresultaten. Ook wordt veel belang gehecht aan lokaal overleg, tijdens het onderzoek alsook na bekendmaking van de resultaten. Communicatie tijdens het onderzoek: - Regelmatig overleg met lokale actoren (informeren, om advies vragen, samenwerken). Waarover?: onderzoeksplan, rekrutering, communicatieplan, opvolging, e.d. Met wie?: Brede groep lokale actoren, vanuit verschillende perspectieven (lokale besturen, maatschappelijk middenveld, industrie, scholen en CLB s, medische actoren, bewonersgroepen, e.d.) Hoe?: Via bestaande vergaderingen van het project Gentse kanaalzone (o.a. stuurgroep netwerk Gentse Kanaalzone), en indien nodig ad hoc werkgroepen. Communicatie ter bekendmaking van de resultaten: - Deelnemers krijgen individuele (interpreteerbare) resultaten en groepsresultaten via de post. Voor extra toelichting en/of andere vragen kunnen deelnemers terecht bij een arts van het Steunpunt (individuele consultatie en/of gratis telefoonlijn). - Toelichting collectieve resultaten aan lokale actoren en buurtbewoners. Communicatie na de bekendmaking van de resultaten: - Verdere interpretatie en beleidsvertaling van de resultaten a.h.v. een gestructureerde en participatieve procedure ( het Faseplan ). Dit gebeurt in nauwe samenwerking met de Vlaamse overheid, en met blijvende aandacht voor openheid en interactie met lokale actoren. Timing Enkele kerndata: Start rekrutering: februari 2013 Veldwerk: maart 2013 tot december 2013 Bekendmaking resultaten: najaar 2014 Onderzoeksplan Gentse kanaalzone Page 10
Humane biomonitoring Gentse kanaalzone
Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 27 januari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant onderzoek, in opdracht
Nadere informatieHumane biomonitoring Gentse kanaalzone. Resultaten bij jongeren 28 januari februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid
Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 28 januari 2015 5 februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant
Nadere informatie15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie
15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout DEPARTEMENT DEPARTEMENT Vlaams Planbureau Omgeving VLAANDEREN LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE voor RUIMTE Departement
Nadere informatiesituering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( )
situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie (2001-06) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie (2007-11) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 3 e generatie (2012-15) 1 situering
Nadere informatieSAMENVATTING RESULTATENRAPPORT
HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK GENTSE KANAALZONE SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT resultaten Gentse kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid (2012-2015) 27 januari 2015 2 In dit rapport worden
Nadere informatieVan kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie
Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout Vlaams Planbureau voor Omgeving Departement Omgeving DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE DEPARTEMENT RUIMTE
Nadere informatieHumane biomonitoring GENK-ZUID Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN
Humane biomonitoring GENK-ZUID 2016 2018 Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN 1 Wat is de humane biomonitoring Genk-Zuid 2016/2018? Waarom deden we dit onderzoek?
Nadere informatieBiomonitoring bij jongeren
Biomonitoring bij jongeren Onderzoek naar milieu en gezondheid in de Gentse kanaalzone Groepsresultaten In deze brochure vind je de belangrijkste resultaten van de humane biomonitoring uitgevoerd in de
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in Genk-Zuid Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij
Nadere informatieSELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV
SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV 2016-2021 ACHTERGROND SELECTIE BIOMERKERS Thema s Tijdstrends (FLEHSI 2002-2017, N=200) Gezond wonen (N=600) Gezonde voeding (N=600) Ruimtegebruik,
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in de regio Menen Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij
Nadere informatieHumane biomonitoring Genk-Zuid
Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid Infomoment stadsschouwburg Genk 29 september 2011 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Team: steunpunt Milieu en Gezondheid in opdracht
Nadere informatieHumane biomonitoring Genk-Zuid
Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid www.milieu-en-gezondheid.be Situering studie Onderzoeksteam: steunpunt Milieu en Gezondheid: consortium i.o.v. Vlaamse overheid Onderzoeksopzet:
Nadere informatieJongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid
Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid De Vlaamse Humane Biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen KEKI Research on Stage 16 oktober 2018 Inhoud presentatie 1. Steunpunt Milieu en Gezondheid
Nadere informatieComplexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019
Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Departement Omgeving Departement Omgeving is op 1 april 2017 ontstaan
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Vlaamse referentiepopulatie 2007-2011 Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid de aanwezigheid van vervuilende
Nadere informatieHumane biomonitoring Meten in de mens. Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen
Humane biomonitoring Meten in de mens Dr. Vera Nelen Provinciaal Instituut voor Hygiëne Antwerpen Inhoud Vlaamse humane biomonitoring Steunpunt milieu en gezondheid eerste generatie: resultaten Steunpunt
Nadere informatieINTERPRETATIE LUCHT- EN DEPOSITIEMETINGEN VMM IN GENK-ZUID EN OMGEVING
(SAMENGEVATTE) VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE LUCHT- EN DEPOSITIEMETINGEN VMM IN GENK-ZUID EN OMGEVING Stuurgroep Genk-Zuid, januari 2017 VMM-MEETPOSTEN GENK-ZUID Benaming meetpost Adres Gebied
Nadere informatieHumane biomonitoring regio Menen
Humane biomonitoring regio Menen Steunpunt Milieu en Gezondheid (i.o.v. Vlaamse overheid) Persconferentie 17 januari 2012 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Opzet: 200 jongeren (14-15jaar)
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011
VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in de regio Menen Foto: Daniel Herlent januari 2012 in opdracht van de Vlaamse overheid Vlaams
Nadere informatieSAMENVATTING RESULTATENRAPPORT
HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK REFERENTIEBIOMONITORING JONGEREN SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaan biomonitoringsmeetnetwerk wordt uitgevoerd
Nadere informatieFaseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties
Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Rapportering fase I: prioritaire thema s voor beleidsactie Dries Coertjens, Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Ann
Nadere informatieDessel, Mol & Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby.
Uw regio, uw gezondheid, uw baby. Dessel, Mol & Retie U vindt het goed wonen in Dessel, Mol en Retie? Maar met een baby op komst stelt u zich toch soms vragen over de kwaliteit van ons milieu? Wilt u de
Nadere informatieFaseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties
Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Rapportering fase II: interpretatie en beleidsvertaling prioritaire thema s Dries Coertjens, Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid
1 Steunpunt Milieu en Gezondheid, 2007-2011 Kadering Uitgebreide samenvatting Het industriegebied Genk-Zuid werd als eerste prioriteit geselecteerd in de hot spot selectieprocedure van het Steunpunt 2007-2011.
Nadere informatieVLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN
VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN Ann Colles, Bert Morrens, Liesbeth Bruckers, Greet Schoeters en Ilse
Nadere informatieBIOLOG: Communicatieoefening. Biomonitoring Gentse kanaalzone. Bijlagebundel. Hans Keune en Ilse Loots
Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK SOCIAAL EN GEZONDHEIDSECONOMISCH ONDERZOEK December 2004 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit
Nadere informatieVLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011
Foto: Stad Genk VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in Genk-Zuid september 2011 Foto: Stad Genk in opdracht van de Vlaamse overheid
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Hoorzitting C-LEE Vlaams parlement 23 mei 2017 Dr. Vera Nelen, PIH Prof. dr. Tim Nawrot, UHasselt Prof. dr. Greet Schoeters, VITO Prof. dr. Ilse Loots, UA Humane biomonitoring
Nadere informatie3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie
3xG studie Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie Toelichting STORA 9 april 2013 Bert Morrens Universiteit Antwerpen Melissa Paulussen Provinciaal Instituut Hygiëne Elly Den Hond VITO Inhoud Kadering 3xG
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid»
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid» SCSZ/09/106 AANBEVELING NR 09/04 VAN 15 SEPTEMBER 2009 MET BETREKKING TOT DE MEDEDELING VAN ANONIEME GEGEVENS BETREFFENDE
Nadere informatieLuchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide
Nadere informatieGenk-Zuid Werkgroep Gezondheid. Stand van zaken 6 februari 2007
Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid Stand van zaken 6 februari 2007 Aanleiding Meetwaarden VMM 2004: hoge waarden voor nikkel en chroom in Genk December 2005: Persbelangstelling ongerustheid Info-vergaderingen
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu en Gezondheid SAMENVATTING
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu en Gezondheid 2002-2006 SAMENVATTING Achtergrond De impact van milieuvervuiling wordt gewoonlijk opgevolgd door meting van polluenten in lucht, water, bodem
Nadere informatieProject Faseplan Hotspots Genk-Zuid en regio Menen van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties. Eindrapport
Project Faseplan Hotspots Genk-Zuid en regio Menen van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties Eindrapport Bert Morrens, Dries Coertjens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Ann Colles, Elly
Nadere informatieLuchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté
Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende
Nadere informatieVogels en Dua: grootschalig onderzoek Milieu en Gezondheid
PERSMEDEDELING VAN HET KABINET VAN MINISTER MIEKE VOGELS VLAAMS MINISTER VAN WELZIJN, GEZONDHEID EN GELIJKE KANSEN en MINISTER VERA DUA VLAAMS MINISTER VAN LEEFMILIEU EN LANDBOUW 18 maart 2002 Vogels en
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen
1 Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Polluent Wat zijn de naamste bronnen Cadmium laatste 3-4 maanden
Nadere informatieEerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling
Eerste kaart roetconcentraties Nederland Roet aanvullende maat voor gezondheidseffecten luchtvervuiling RIVM/DCMR, december 2013 Roet is een aanvullende maat om de gezondheidseffecten weer te geven van
Nadere informatieHormoon verstorende stoffen
Hormoon verstorende stoffen Dr. Vera Nelen, Directeur PIH Antwerpen Woordvoerder Steunpunt milieu en gezondheid 1-10/20/2014 Inhoud Wat zijn hormonen, Waarom zijn ze belangrijk Hormoonverstorende stoffen,
Nadere informatieDe eerste resultaten. Een milieu-gezondheidsprofiel voor Dessel, Mol en Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby
De eerste resultaten Een milieu-gezondheidsprofiel voor Deze brochure vat de eerste resultaten van de 3xG-studie samen. Van 150 moeders en pasgeboren baby s uit werden urine, bloed, navelstrengbloed en
Nadere informatieHierna wordt kort ingegaan op de opeenvolgende taken uitgevoerd tijdens het project.
SAMENVATTING Het huidige rapport bestudeert het verband tussen gebiedsdekkende gemodelleerde atmosferische milieudata en biomonitoringsdata. Er werd uitgegaan van: (i) Individuele blootstellings- of effectmerkers
Nadere informatieSteunpunt Milieu en Gezondheid
Steunpunt Milieu en Gezondheid Onderzoeksconsortium met deelname van Vrije Universiteit Brussel Universiteit Gent Universiteit Antwerpen Katholieke Universiteit Leuven Limburgs Universitair Centrum Universiteit
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017
Luchtkwaliteit in Menen 9 februari 2017 Meetnet in Menen Meetpost dioxines/pcb Meetpost fijn stof 2 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM
Nadere informatieBlootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK
Resultaten Blootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK - 18 juni 2006 - Cadmiumbesmetting is groter dan gedacht (HBvL)? Cadmiumbelasting is duidelijk gedaald dus niet groter Een hogere belasting wordt ook
Nadere informatieBIOLOG: lokaal commentaar op onderdelen onderzoeksaanpak Biomonitoring
Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK SOCIAAL EN GEZONDHEIDSECONOMISCH ONDERZOEK Juni 2004 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit
Nadere informatieDEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten
DEMOCOPHES ONDERZOEK persoonlijke resultaten Geachte Mevrouw, Wij danken u en uw kind voor uw deelname aan de studie DEMOCOPHES 1. Hierbij bezorgen wij u uw persoonlijke resultaten. De bedoeling van het
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Vlaanderen. Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013
Luchtkwaliteit in Vlaanderen Vleva-Joaquin symposium Brussel 3 juni 2013 Overzicht Welke stoffen meet de VMM? Wetgevend kader Toetsing aan regelgeving Evolutie luchtkwaliteit Inzoomen op afzonderlijke
Nadere informatieVlaams beleid luchtverontreiniging en. milieuvergunningsaanvragen
Vlaams beleid luchtverontreiniging en milieuvergunningsaanvragen Geert Pillu Adviesverlener LNE afdeling Milieuvergunningen Brugge Vlaams beleid luchtverontreiniging en milieuvergunningsaanvragen Kennis
Nadere informatieSamenvatting resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving
Samenvatting: resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving Stuurgroep Genk-Zuid 27 juni 213 Meetplaatsen De VMM meet de luchtkwaliteit in Genk-Zuid op verschillende meetplaatsen. Tabel 1 geeft informatie
Nadere informatieBelangrijkste conclusies
Belangrijkste conclusies 199 jongeren die wonen in de nabijheid van de industriezone Grensland in Menen en Wevelgem waren bereid om deel te nemen aan een biomonitoringsonderzoek tussen mei 2010 en februari
Nadere informatieTRANSITION = Lokaal luchtkwaliteitsbeleid Stad Gent
TRANSITION = Lokaal luchtkwaliteitsbeleid Stad Gent Tine Heyse Schepen voor Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid Stad Gent 10 oktober 2016 Mobiliteitsplan Gent: Duurzame MODAL SHIFT Bijdrage (lokaal)
Nadere informatieOnderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk
Onderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk Maja Mampaey Beleidsmedewerker Omgeving en Gezondheid Wat ga ik jullie vertellen? Wat zijn PAK sen waar komen
Nadere informatieSectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid»
Sectoraal Comité van de Sociale Zekerheid en van de Gezondheid Afdeling «Gezondheid» SCSZ/09/084 AANBEVELING NR. 09/03 VAN 28 JULI 2009 MET BETREKKING TOT DE MEDEDELING VAN PERSOONSGEGEVENS BETREFFENDE
Nadere informatieVMM-METINGEN IN MENEN
VMM-METINGEN IN MENEN WAAR WORDT GEMETEN? - MN01: in woonzone (impact voedselketen) - MNO8: industriezone (impact bron) - MN13: woonzone (stopgezet in 2013) - WK01: agrarisch gebied (stopgezet in 2013
Nadere informatieSamenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving. Stuurgroep Genk-Zuid 21 januari 2016
Samenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving. Stuurgroep Genk-Zuid 21 januari 2016 1 MEETPLAATSEN De VMM meet de luchtkwaliteit in Genk-Zuid op verschillende meetplaatsen. Tabel 1 geeft
Nadere informatieFaseplan generiek thema (referentiebiomonitoring) van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties
Faseplan generiek thema (referentiebiomonitoring) van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties Eindrapport generieke thema genotoxiciteit en PAK sblootstelling Onderzoeksteam Faseplan Ann Colles,
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid ( ) Monitoring voor actie
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (22-26) Monitoring voor actie VOLWASSENEN campagne Resultatenrapport bestemd voor intermediairen Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma wordt
Nadere informatieRESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN
VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaanbiomonitoringsnetwerk wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt Milieu
Nadere informatieResultaten meetcampagne luchtkwaliteit in Gent bekend
Resultaten meetcampagne luchtkwaliteit in Gent bekend Na een oproep van de Stad Gent stelden vijftig Gentenaars hun gevel ter beschikking om de invloed van het verkeer op de Gentse luchtkwaliteit te onderzoeken.
Nadere informatieVeehouderij en gezondheid omwonenden
Veehouderij en gezondheid omwonenden Hebben veehouderijen effect op de gezondheid van mensen die in de omgeving wonen? Dat was de centrale vraag in het onderzoek VGO. In deze brochure vindt u de belangrijkste
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Menen. 24 mei 2016
Luchtkwaliteit in Menen 24 mei 2016 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM 4. Nieuwe meetresultaten 5. Trend 6. Resultaten nabij andere schrootbedrijven
Nadere informatieHoofdstuk 3 hoofdstuk 4
126 Uit talrijke studies blijkt dat blootstelling aan luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer leidt tot schade aan de gezondheid van hart, bloedvaten en luchtwegen. In de meeste van deze studies
Nadere informatieLuchtverontreiniging en gezondheid
Luchtverontreiniging en gezondheid Dr. Ir. Moniek Zuurbier GGD Gelderland-Midden 2 Inhoud presentatie Gezondheidseffecten: longen en hart Gevoelige groepen Blootstelling in Nederland Trends Componenten
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM
Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente Koen Toté - VMM VMM meet de luchtkwaliteit 13/03/2019 3 Luchtkwaliteit in Vlaanderen Waaraan toetsen we? Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)
Nadere informatieFijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma
Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma
Nadere informatieWaarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden?
Waarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden? 1.Mechanistische inzichten in belang van lage dosissen 1.1Carcinogenese berust op accumulatie van mutaties 1.2 Dosis-antwoord voor
Nadere informatieOnderzoek en beleid binnenhuismilieu Vlaanderen E Goelen
Onderzoek en beleid binnenhuismilieu Vlaanderen E Goelen Onderzoek Resultaten van 3 projecten Vergelijkingen met omgevingswaarden Beleid Wie doet wat in Vlaanderen Waar kan ik terecht met vragen Voorstel
Nadere informatieOnderzoeksprogramma gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Voortgang 2017
Onderzoeksprogramma gezondheidsrisico s ultrafijn stof rond Schiphol Voortgang 2017 Nicole Janssen Danny Houthuijs Marita Voogt Ingrid van Kuilenburg Doelstelling en onderzoeksvragen Doel: Inzicht verkrijgen
Nadere informatieMeting van PFOA in serum van omwonenden Chemours. Duiding van de uitkomsten. Joke Herremans RIVM
Meting van PFOA in serum van omwonenden Chemours Duiding van de uitkomsten Joke Herremans RIVM 14-9-2017 Teflon in de pan PFOA in de ban REACH restrictie Geen productie, gebruik en in de handel brengen
Nadere informatieVoorwoord. Voorwoord
Voorwoord 2 Voorwoord Voorwoord Dit rapport bevat de eerste resultaten van de tweede cyclus van het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma (2007 2011), luik referentiebiomonitoring. Dit biomonitoringsprogramma
Nadere informatieDEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN
DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN Gudrun Koppen - VITO Technische Coördinatie DEMOCOPHES Belgisch niveau Partners: 1 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers
Nadere informatieLuchtkwaliteit in Steden Probleemschets, Aandachtspunten, Tendensen
Luchtkwaliteit in Steden Probleemschets, Aandachtspunten, Tendensen Frans Fierens, Gerwin Dumont (*) (*)Medewerkers van de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM) gedetacheerd naar de Intergewestelijke Cel voor
Nadere informatieHet staal en deze vragenlijst zullen volgens afspraak, later bij u thuis opgehaald worden.
Toestemmingsformulier tot deelname aan het onderzoek naar persistente organische stoffen (POPs) in moedermelk gecoördineerd door de Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) Studie uitgevoerd in samenwerking
Nadere informatieLuchtkwaliteit in (West-)Vlaanderen
Luchtkwaliteit in (West-)Vlaanderen Harelbeke - Jabbeke Overzicht 1. Waarom luchtmetingen? 2. Welke stoffen meet de VMM? 3. Toetsing aan regelgeving 4. Evolutie polluenten 5. Polluenten in detail (fijn
Nadere informatieHervorming van de Wetenschappelijke Commissie van het VLIZ
Hervorming van de Wetenschappelijke Commissie van het VLIZ Aanleiding Zelfevaluatie en SWOT analyse Aanbevelingen evaluatierapport 2009 Ontwerpbeheersovereenkomst 2011-2015 Uitgangspunten Uitkomst moet
Nadere informatieHoe gaat het met de luchtkwaliteit in Vlaanderen?
Hoe gaat het met de luchtkwaliteit in Vlaanderen? Amsterdam, 30 mei 2013 Christine Matheeussen Overzicht 1. Welke stoffen meet de VMM? 2. Toetsing aan Europese regelgeving 3. Inzoomen op NO 2 PM 4. Besluit
Nadere informatieDe Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest
De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof
Nadere informatieGezondheid & Milieu Genk-Zuid
Gezondheid & Milieu GenkZuid Kolderbos Dioxines en DLPCB s voornamelijk via voedsel teratogeen carcinogeen endorcriene storingen immunosuppressie WHO (1998) en WHO (1992) Toelaatbare Dagelijkse Inname
Nadere informatieMILIEU-GEZONDHEIDSRISICO S OBJECTIVEREN EN AANPAKKEN
MILIEU-GEZONDHEIDSRISICO S OBJECTIVEREN EN AANPAKKEN DISCIPLINE: MEDISCHE MILIEUKUNDE MILIEUGEZONDHEIDSZORG Studiedag ongerustheid 2 april 2015 Bart Bautmans, teamverantwoordelijke milieugezondheidszorg
Nadere informatieMilieu en Gezondheid in Genk-Zuid. Dirk Wildemeersch Vlaamse Gezondheidsinspectie
Milieu en Gezondheid in Genk-Zuid Dirk Wildemeersch Vlaamse Gezondheidsinspectie Inhoud Probleemstelling Giftigheid Algemeen Specifiek voor de verhoogd gemeten stoffen Richtwaarden en normen versus Genk
Nadere informatieSara Benoy, medisch milieukundige.
Sara Benoy, medisch milieukundige. Gezondheidseffecten verkeer. Directe invloeden van verkeer: Luchtverontreiniging Geluidsoverlast Verkeersonveiligheid Gebrek aan beweging Indirecte gezondheidsgevolgen
Nadere informatieAntwerpen, postdatum. Beste mevrouw XXX,
Antwerpen, postdatum Beste mevrouw XXX, Je hebt meegewerkt aan het onderzoek naar persistente organische polluenten (POP s) in moedermelk gecoördineerd door de Wereldgezondheidsorganisatie, waarvoor dank.
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen
Verspreiding: Algemeen Eindrapport Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen Eva Govarts 1, Liesbeth Bruckers 2, Melissa
Nadere informatieVlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (2002-2006) Monitoring voor actie!
Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Milieu & Gezondheid (2002-2006) Monitoring voor actie! Resultaten campagne pasgeborenen(2002-2003) Rapport bestemd voor deelnemers Het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma
Nadere informatieGezondheidswinst door schonere lucht. Nr. 2018/01. Samenvatting
Gezondheidswinst door schonere lucht Nr. 2018/01 Gezondheidswinst door schonere lucht pagina 2 van 5 De lucht in Nederland is de afgelopen decennia een stuk schoner geworden en voldoet nu vrijwel overal
Nadere informatieIn meer dan 85 % van de onderzochte slaap- of woonkamers worden de richtwaarden voor formaldehyde en benzeen voor binnenlucht overschreden.
Hoofdlijnen Op enkele aandachtsgebieden na, worden in de buitenlucht alle officiële normen voor zware metalen gehaald. De aanwezigheid van dioxines daalt, die van PAK s fluctueert, op specifieke locaties
Nadere informatieDRAAIBOEK BIOMONITORING meting van referentiewaarden in drie leeftijdsgroepen. STEUNPUNT Milieu & Gezondheid 2007-2011
DRAAIBOEK BIOMONITORING meting van referentiewaarden in drie leeftijdsgroepen STEUNPUNT Milieu & Gezondheid 2007-2011 Coördinator biomonitoring: Prof. dr. Greet Schoeters Expertisecentrum Milieutoxicologie
Nadere informatieSamenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in 2017 en Stuurgroep Genk-Zuid 21 juni 2018
Samenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in 2017 en 2018. Stuurgroep Genk-Zuid 21 juni 2018 1 MEETPLAATSEN De VMM meet de luchtkwaliteit in Genk-Zuid op verschillende meetplaatsen.
Nadere informatieInfo- en intervisiemoment
Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering
Nadere informatie1. Inleiding. Rapportage Luchtkwaliteit 2012, gemeente Doetinchem 4
Rapport Luchtkwaliteit 2012 Doetinchem Oktober 2013 INHOUD 1. Inleiding... 4 2. Algemeen... 5 2.1 Wet luchtkwaliteit... 5 2.2 Nationaal Samenwerkingsprogramma Luchtkwaliteit... 5 2.3 Bronnen van luchtverontreiniging...
Nadere informatieChemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling
Chemisch toxicologische eigenschappen van acrylonitril en medische aspecten van een blootstelling Prof. Dr. Benoit Nemery KU Leuven Prof. Dr. Christophe Stove UGent Acrylonitril: chemische eigenschappen
Nadere informatieSamenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in 2016 en Stuurgroep Genk-Zuid 22 juni 2017
Samenvatting: Resultaten luchtkwaliteit in Genk-Zuid en omgeving in 2016 en 2017. Stuurgroep Genk-Zuid 22 juni 2017 1 MEETPLAATSEN De VMM meet de luchtkwaliteit in Genk-Zuid op verschillende meetplaatsen.
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/21953 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/21953 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Schalkwijk, Daniël Bernardus van Title: Computational modeling of lipoprotein
Nadere informatie1. Inleiding: structuur Faseplan. Pagina 1 van 8
Beleidsantwoord op basis van fase 1 van het geïntegreerd faseplan met betrekking tot humane biomonitoringresultaten eerste generatie Steunpunt Milieu en Gezondheid (2002-2006) Op basis van de deskresearch,
Nadere informatieStartconferentie actieplan luchtkwaliteit stad en haven Gent
Startconferentie actieplan luchtkwaliteit stad en haven Gent Sessie luchtverontreiniging door industrie dinsdag 29 april 2014 Inleiding op problematiek en genomen maatregelen Jasper Wouters Vlaamse overheid
Nadere informatieMonique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten
Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor
Nadere informatieSamenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam).
kenmerk: 653847/687260 Memo Aan Kopie aan Datum Van Telefoon E-mail Onderwerp: College van GS 4 juni 2015 Samenvatting datarapporten Luchtkwaliteit (IJmond, Haarlemmermeer, Havengebied Amsterdam). In deze
Nadere informatieSociale ongelijkheid in de humane biomonitoring
Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen Symposium Onderzoek milieu & gezondheid - anno 2017 - focus Vlaanderen 21 september 2017 Uitgangspunt: Environmental
Nadere informatie