Hormoon verstorende stoffen

Transcriptie

1 Hormoon verstorende stoffen Dr. Vera Nelen, Directeur PIH Antwerpen Woordvoerder Steunpunt milieu en gezondheid 1-10/20/2014

2 Inhoud Wat zijn hormonen, Waarom zijn ze belangrijk Hormoonverstorende stoffen, Welke impact hebben ze Stand van het onderzoek onderzoek 2-10/20/2014

3 Wat zijn hormonen? Waarom belangrijk? 3-10/20/2014

4 Hormoon = boodschapper/signaalstof Chemische stof Aangemaakt in de klieren Getransporteerd door het bloed Effect op afstand : beïnvloedt de activiteit van andere cellen 4-10/20/2014

5 Hoe werken ze Binding op een receptor Sleutel die past in een slot: zeer specifieke actie 5-10/20/2014

6 Waar komen hormonen vandaan Uit de klieren! Hersenen Hypophyse: 9 hormonen: oa groeihormoon Hypothalamus: stuurt hypophyse aan Bijnieren: cortisone Schildklier: schildklierhormoon Bijschildklieren: bijschildklierhormoon Pancreas: insuline Geslachtorganen: oestrogeen, progesteron, testosteron 6-10/20/2014

7 Hormoon = regelaar Regelen belangrijke lichaamsprocessen: Puberteit menopauze : regelen vruchtbaarheid (oestrogeen, progesteron, testosteron) Groei en ontwikkeling: groeihormoon Snelheid stofwisseling: schildklierhormoon Suikertoevoer: insuline Kalktoevoer: bijschildklierhormoon Weerstand van het lichaam: stress, immuniteit (cortisone) Slaap, stemming (melatonine, adrenaline) Typisch = fijne regeling zodat alles juist goed verloopt evenwicht balans 7-10/20/2014

8 Hormoonverstorende stoffen (endocrine disrupting chemicals = EDCs) 8-10/20/2014

9 Gebromeerde vlamvertragers Organotin PCBs Dioxines Cadmium Lood Arseen Ftalaten Bisfenol A Verbranding PAKs POPs De-icing benzotriazole Fytooestrogenen Geurstoffen Galaxolide Tonalide Dieselroet UV filters Insecticiden HCB, DDT Pyrethroiden Organochloor organophosfor Musks Perfluors Triclosan 9-10/20/2014

10 Waar zitten EDCs in? Industrie, verbranding, pesticiden Maar ook: Verpakkingsmateriaal van voeding Plastics Elektronica Textiel Cosmetica, verzorgingsproducten 10-10/20/2014

11 Hoe worden we blootgesteld Voeding - opeten Voeding: pesticideresten, vlees, vis, groenten Verpakking: Drankbekers, Blik, Plastic voedselcontainers Kookgerei Tandpasta Stof (kinderen!! 3,2x meer dan hun moeders) Inademen Outdoor Lucht (industrie, verbranding, pesticiden) Indoor: Luchtverfrissers, haarsprays, deodorants, elektronica Aanraken Cosmetica, verzorgingsproducten, zeep Textiel 11-10/20/2014

12 Hoe werken ze? Via receptor: Imiteren de sleutel Blokkeren het slot Via aanmaak afbraak Invloed op aanmaak of afbraak van natuurlijke hormonen Via transporteiwitten Binden op hormoon-transporteiwitten met invloed op bloedgehalte 12-10/20/2014

13 Hormoonverstorende stoffen UIT BALANS Stoornis van Ontwikkeling: Groei - puberteit Fertiliteit Overgewicht diabetes Kanker Kinderen in ontwikkeling meer kwetsbaar: DUS meer gevolgen pre/postnataal 13-10/20/2014

14 Mengsels van stoffen Optellen effecten tegenwerken samenwerken Verschillend bij verschillende dosissen! 14-10/20/2014

15 Stand van het onderzoek 15-10/20/2014

16 Vlaanderen loopt mee aan de kop 16-10/20/2014

17 Verzorgingsproducten Hoeveelheid musks en ftalaten stijgt in urine bij hoger verbruik verzorgingsproducten 400 MEP galaxolide Concentratie musk(galaxolide) en ftalaat (MEP) Hoog Gemiddeld Laag 20/10/ , VITO NV

18 Tijdstrends Voorbeeld tijdstrends PCB s in Vlaanderen 350 moedermelk bloed Menen Exponentieel (moedermelk) Exponentieel (bloed) R² = 0, R² = 0,

19 Pesticiden en hun effecten op puberteit HCB hexachloor benzeen Later eerste maandstonden Vroeger volwassen testosteron Vroeger schaamhaar jongens DDE afbraakproduct DDT OPP organophosfor pesticiden Later borstontwikkeling Later volwassen testosteron Latere genitale ontwikkeling 19-10/20/2014

20 Hormoonverstoorders en effecten op de schildklier Schildklierhormonen HCB (hexachloorbenzeen) DDE (afbraakproduct DDT) DCP (dichlorophenol) 20-10/20/2014

21 Effecten op de ontwikkeling Neurologische ontwikkeling jongeren 14-15j PCB s Taal en Gedrag kinderen 3j Gebromeerde vlamvertragers Neurologische ontwikkeling jongeren: reactietijd 21-10/20/2014

22 Effecten Ontwikkeling geslachtsorganen: vb niet ingedaalde teelbal, eerste maandstonden, beharing, borstontwikkeling bij meisjes Fertiliteit: Lage sperma kwaliteit Zwangerschap: prematuriteit, laag geboortegewicht Hersen ontwikkeling: cognitieve problemen: gedrag, taal, reactietijd Kanker: borst, prostaat, teelbal, lymfe, Obesitas en diabetes Veel van deze aandoeningen nemen toe in Europa 22-10/20/2014

23 Goed nieuws Dalende trends voor een aantal hormoonverstoorders PCBs DDE HCB Lood Vlaanderen investeert in onderzoek voor beleidsondersteuning Slecht nieuws Voor een aantal stoffen geen dalingen Cadmium Meetbare lichaamsgehalten bij jongeren in Vlaanderen verzorgingsproducten, cosmetica, Verpakkingsmaterialen Meetbare gevolgen bij huidige lichaamsgehalten 23-10/20/2014

24 Dank voor uw aandacht! PIH Departement leefmilieu Kronenburgstraat 45, 2000 Antwerp, Belgium T