Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid"

Transcriptie

1 Jongeren in onderzoek naar milieu en gezondheid De Vlaamse Humane Biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen KEKI Research on Stage 16 oktober 2018

2 Inhoud presentatie 1. Steunpunt Milieu en Gezondheid en Humane Biomonitoring 2. Wonen nabij industriezones Participatie 3. Hormoonverstoorders in consumptieproducten Sociale ongelijkheid

3

4 biomerkers van blootstelling biomerkers van effect Integrated assessment Early warning Pollution gets personal

5 Wonen nabij industriezones Genk-Zuid Regio Menen Gentse Kanaalzone Heeft wonen nabij industriegebied een invloed op de gezondheid van jongeren?

6

7 % verschil met Vlaanderen Resultaten Genk-Zuid en Regio Menen Hogere blootstelling nabij industriezones Genk-Zuid Regio Menen Meer DNA-schade nabij industriezones Cadmium Chroom Arseen Thallium PAK s ZWARE METALEN VERBRANDING DNA-SCHADE

8 Resultaten Gentse Kanaalzone (GKZ) Meer fijn stof in GKZ GKZ Vlaanderen PM 10 (µg/m³) 27,4 23,0 PM 2,5 (µg/m³) 17,9 15,4 Meer ontsteking luchtwegen GKZ Vlaanderen ph gehalte 5,75 5,92 Exhaled NO (% boven richtlijn) 10,6% 5,3%

9

10 Participatief HBM-onderzoek Lokale actoren stemmen over timing monitoring Scholen en buurtwerk helpen bij rekrutering jongeren en opmaak educatief pakket Focusgesprek ouders over beleidsvertaling Jongeren ontvangen resultaten eerst, eventueel medische consultatie Interactieve infoavonden en nieuwsbrieven

11 Hormoonverstoorders in consumptieproducten Vlamvertragers PBDE s Plastics Ftalaten, BPA Verzorgingsproducten Musks, triclosan Cosmetica Parabenen Vuil- en waterafstotend Perfluors Verstoring hormonaal evenwicht Verstoring puberteitsontwikkeling Verstoring groei en ontwikkeling

12 Resultaten hormoonverstoorders Meetbare gehalten, zelfs kinderen en baby s Huidige concentraties geassocieerd met veranderingen in het lichaam Blootstelling bij begin van leven kan invloed hebben op latere gezondheidseffecten Hoger gehalte aan ftalaten Onderdrukking afweersysteem Meer kans op astma Hoger gehalte aan BPA Verstoring stofwisseling Meer kans op metabool syndroom

13 Sociale ongelijkheid en milieugezondheid Sociaal kwetsbare groepen meer blootgesteld én meer gevoelig aan milieuvervuiling (= dubbele ongelijkheid) Distributive justice Paradox! Hebben minder toegang tot informatie en worden minder bereikt in onderzoek en preventiecampagnes Procedural justice

14 Sociale gradiënten in blootstelling Distributive justice 2,3 BPA (µg/l) 1,8 1,5 1,2 0,97 1,03 PFOA (µg/l) 1,24 1,46 Q1 Q2 Q3 Q4 <= >2000 Equivalent gezinsinkomen in kwartielen Equivalent gezinsinkomen in categorieën MEP (µg/l) 58,5 61,2 BDE-153 (ng/l) 2,37 26,3 1,42 1,65 BSO TSO ASO Schooltype jongere lager secundair hoger secundair hoger onderwijs Opleiding ouders

15 Toegangsdrempels voor jongeren uit kansengroepen Procedural justice Praktische drempels Sociaaleconomische drempels Culturele drempels Aanpassingen in studiedesign Flexibiliteit en openheid van onderzoekers Doorbreken van routines Reflexieve en pragmatische houding nodig Emotionele drempels Rekrutering op maat Vertrouwen en dialoog met doelgroep Belang van ethnic matching : culturele en taalkundige sensitiviteit Empathische houding nodig

16 Bedankt voor uw aandacht! digitale nieuwsbrief Bert Morrens Universiteit Antwerpen Departement Sociologie T

Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring

Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Sociale ongelijkheid in de humane biomonitoring Bert Morrens Universiteit Antwerpen Symposium Onderzoek milieu & gezondheid - anno 2017 - focus Vlaanderen 21 september 2017 Uitgangspunt: Environmental

Nadere informatie

Environmental justice en HBM:

Environmental justice en HBM: Environmental justice en HBM: méér dan sociale ongelijkheid in meetresultaten Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Symposium Steunpunt Milieu en Gezondheid 21 mei 2019 Environmental justice

Nadere informatie

Humane biomonitoring Gentse kanaalzone

Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 27 januari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant onderzoek, in opdracht

Nadere informatie

Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie

Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Van kennis naar beleid: interpretatie, participatie en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout Vlaams Planbureau voor Omgeving Departement Omgeving DEPARTEMENT LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE DEPARTEMENT RUIMTE

Nadere informatie

Humane biomonitoring Gentse kanaalzone. Resultaten bij jongeren 28 januari februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid

Humane biomonitoring Gentse kanaalzone. Resultaten bij jongeren 28 januari februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane biomonitoring Gentse kanaalzone Resultaten bij jongeren 28 januari 2015 5 februari 2015 Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 situering Onderzoeksteam = Steunpunt Milieu en Gezondheid Beleidsrelevant

Nadere informatie

Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019

Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Complexe blootstellingen in Vlaanderen visie vanuit het beleid Karen Van Campenhout VPO 21 mei 2019 Leiegardens 2014, Your Estate Solution Departement Omgeving Departement Omgeving is op 1 april 2017 ontstaan

Nadere informatie

15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie

15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie 15 jaar Vlaams humaan biomonitoringprogramma: meten, weten en actie Dr. Ir. Karen Van Campenhout DEPARTEMENT DEPARTEMENT Vlaams Planbureau Omgeving VLAANDEREN LEEFMILIEU, NATUUR & ENERGIE voor RUIMTE Departement

Nadere informatie

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Vlaamse referentiepopulatie 2007-2011 Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid de aanwezigheid van vervuilende

Nadere informatie

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in Genk-Zuid Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij

Nadere informatie

De eerste resultaten. Een milieu-gezondheidsprofiel voor Dessel, Mol en Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby

De eerste resultaten. Een milieu-gezondheidsprofiel voor Dessel, Mol en Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby De eerste resultaten Een milieu-gezondheidsprofiel voor Deze brochure vat de eerste resultaten van de 3xG-studie samen. Van 150 moeders en pasgeboren baby s uit werden urine, bloed, navelstrengbloed en

Nadere informatie

3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie

3xG studie. Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie 3xG studie Milieu gezondheid in Dessel Mol Retie Toelichting STORA 9 april 2013 Bert Morrens Universiteit Antwerpen Melissa Paulussen Provinciaal Instituut Hygiëne Elly Den Hond VITO Inhoud Kadering 3xG

Nadere informatie

Humane biomonitoring GENK-ZUID Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN

Humane biomonitoring GENK-ZUID Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN Humane biomonitoring GENK-ZUID 2016 2018 Onderzoek naar de invloed van wonen nabij het industriegebied Genk-Zuid RESULTATEN 1 Wat is de humane biomonitoring Genk-Zuid 2016/2018? Waarom deden we dit onderzoek?

Nadere informatie

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA GROEPSRESULTATEN Humane biomonitoring bij jongeren in de regio Menen Het Steunpunt Milieu en Gezondheid onderzocht in opdracht van de Vlaamse overheid of wonen nabij

Nadere informatie

Hormoon verstorende stoffen

Hormoon verstorende stoffen Hormoon verstorende stoffen Dr. Vera Nelen, Directeur PIH Antwerpen Woordvoerder Steunpunt milieu en gezondheid 1-10/20/2014 Inhoud Wat zijn hormonen, Waarom zijn ze belangrijk Hormoonverstorende stoffen,

Nadere informatie

situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( )

situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie ( ) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie ( ) situering Pilootstudie (1999) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 1 e generatie (2001-06) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 2 e generatie (2007-11) Steunpunt Milieu & Gezondheid, 3 e generatie (2012-15) 1 situering

Nadere informatie

DEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten

DEMOCOPHES ONDERZOEK. persoonlijke resultaten DEMOCOPHES ONDERZOEK persoonlijke resultaten Geachte Mevrouw, Wij danken u en uw kind voor uw deelname aan de studie DEMOCOPHES 1. Hierbij bezorgen wij u uw persoonlijke resultaten. De bedoeling van het

Nadere informatie

Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma

Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma Hoorzitting C-LEE Vlaams parlement 23 mei 2017 Dr. Vera Nelen, PIH Prof. dr. Tim Nawrot, UHasselt Prof. dr. Greet Schoeters, VITO Prof. dr. Ilse Loots, UA Humane biomonitoring

Nadere informatie

Humane biomonitoring Genk-Zuid

Humane biomonitoring Genk-Zuid Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid www.milieu-en-gezondheid.be Situering studie Onderzoeksteam: steunpunt Milieu en Gezondheid: consortium i.o.v. Vlaamse overheid Onderzoeksopzet:

Nadere informatie

Biomonitoring bij jongeren

Biomonitoring bij jongeren Biomonitoring bij jongeren Onderzoek naar milieu en gezondheid in de Gentse kanaalzone Groepsresultaten In deze brochure vind je de belangrijkste resultaten van de humane biomonitoring uitgevoerd in de

Nadere informatie

DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN

DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN Gudrun Koppen - VITO Technische Coördinatie DEMOCOPHES Belgisch niveau Partners: 1 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers

Nadere informatie

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK GENTSE KANAALZONE SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT resultaten Gentse kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid (2012-2015) 27 januari 2015 2 In dit rapport worden

Nadere informatie

Dessel, Mol & Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby.

Dessel, Mol & Retie. Uw regio, uw gezondheid, uw baby. Uw regio, uw gezondheid, uw baby. Dessel, Mol & Retie U vindt het goed wonen in Dessel, Mol en Retie? Maar met een baby op komst stelt u zich toch soms vragen over de kwaliteit van ons milieu? Wilt u de

Nadere informatie

Humane biomonitoring Genk-Zuid

Humane biomonitoring Genk-Zuid Humane biomonitoring Genk-Zuid Steunpunt Milieu en Gezondheid Infomoment stadsschouwburg Genk 29 september 2011 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Team: steunpunt Milieu en Gezondheid in opdracht

Nadere informatie

Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone

Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone Onderzoeksplan Gentse Kanaalzone Steunpunt Milieu en Gezondheid 2012-2015 Inhoud Factsheet: Humane Biomonitoring Gentse Kanaalzone 2 Onderzoeksvragen 3 Doelgroep 4 Onderzoeksgebied 4 Biomerkerselectie

Nadere informatie

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde metingen Polluent Lood Cadmium Mangaan Koper Thallium - loodhoudende verf - loden drinkwaterleidingen - ferro en non ferro

Nadere informatie

Humane biomonitoring regio Menen

Humane biomonitoring regio Menen Humane biomonitoring regio Menen Steunpunt Milieu en Gezondheid (i.o.v. Vlaamse overheid) Persconferentie 17 januari 2012 www.milieu-en-gezondheid.be 1 Situering studie Opzet: 200 jongeren (14-15jaar)

Nadere informatie

DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring

DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring DEMOCOPHES : Europees pilootproject van humane biomonitoring Samenvatting van de Belgische resultaten Yuri Arcurs - Fotolia.fr DEMOCOPHES Demonstration of a study to coordinate and perform human biomonitoring

Nadere informatie

Wat is kwik? Waar kan je het vinden?

Wat is kwik? Waar kan je het vinden? Wat is kwik? Kwik is een metaal dat in de natuur wordt teruggevonden en dat bestaat in drie verschillende vormen (metallisch, organische en anorganisch) welke verschillende eigenschappen, toepassingen

Nadere informatie

Voorwoord. Voorwoord

Voorwoord. Voorwoord Voorwoord 2 Voorwoord Voorwoord Dit rapport bevat de eerste resultaten van de tweede cyclus van het Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma (2007 2011), luik referentiebiomonitoring. Dit biomonitoringsprogramma

Nadere informatie

INTERPRETATIE LUCHT- EN DEPOSITIEMETINGEN VMM IN GENK-ZUID EN OMGEVING

INTERPRETATIE LUCHT- EN DEPOSITIEMETINGEN VMM IN GENK-ZUID EN OMGEVING (SAMENGEVATTE) VOLKSGEZONDHEIDSKUNDIGE INTERPRETATIE LUCHT- EN DEPOSITIEMETINGEN VMM IN GENK-ZUID EN OMGEVING Stuurgroep Genk-Zuid, januari 2017 VMM-MEETPOSTEN GENK-ZUID Benaming meetpost Adres Gebied

Nadere informatie

Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties

Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Rapportering fase I: prioritaire thema s voor beleidsactie Dries Coertjens, Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Ann

Nadere informatie

VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN

VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 ANALYSES INVLOED SOCIAAL-ECONOMISCHE STATUS EN ETNISCHE HERKOMST RAPPORT PASGEBORENEN Ann Colles, Bert Morrens, Liesbeth Bruckers, Greet Schoeters en Ilse

Nadere informatie

SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV

SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV SELECTIE BIOMERKERS 4 DE STEUNPUNT MILIEU EN GEZONDHEID FLEHS IV 2016-2021 ACHTERGROND SELECTIE BIOMERKERS Thema s Tijdstrends (FLEHSI 2002-2017, N=200) Gezond wonen (N=600) Gezonde voeding (N=600) Ruimtegebruik,

Nadere informatie

Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties

Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Faseplan Gentse kanaalzone Van humane biomonitoring naar beleidsacties Rapportering fase II: interpretatie en beleidsvertaling prioritaire thema s Dries Coertjens, Bert Morrens en Ilse Loots Universiteit

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Overzicht presentatie Luchtkwaliteit getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van stikstofdioxide en fijn stof De nieuwste

Nadere informatie

Niewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015

Niewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015 Niewsbrief nr. 3 / November 2014 Januari 2015 1. Inleiding De laatste maanden is er hard gewerkt aan enkele SEFIRA werkpakketten. Onder de leiding van de universiteit van Urbino werd een theoretisch en

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide

Nadere informatie

Steunpunt Milieu en Gezondheid

Steunpunt Milieu en Gezondheid 1 Steunpunt Milieu en Gezondheid, 2007-2011 Kadering Uitgebreide samenvatting Het industriegebied Genk-Zuid werd als eerste prioriteit geselecteerd in de hot spot selectieprocedure van het Steunpunt 2007-2011.

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté

Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Luchtkwaliteit en lozingen in de lucht in het Vlaamse Gewest Koen Toté Overzicht presentatie Waarom luchtmetingen in Vlaanderen? Evolutie van de laatste decennia Toetsen van de luchtkwaliteit aan de heersende

Nadere informatie

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Polluent Cadmium Lood Chroom Nikkel - non ferro industrie, schrootverwerkende industrie - in het verleden:

Nadere informatie

RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN

RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN VLAAMS HUMAANBIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 RESULTATENRAPPORT PASGEBORENEN Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaanbiomonitoringsnetwerk wordt uitgevoerd in het kader van het Steunpunt Milieu

Nadere informatie

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011 VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGS- PROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in de regio Menen Foto: Daniel Herlent januari 2012 in opdracht van de Vlaamse overheid Vlaams

Nadere informatie

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest

De Legitimiteit Groep. 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest De Legitimiteit Groep 16 juni 2011 Corpus, Oegstgeest Welkom Robbert Reimering Dagvoorzitter De Legitimiteit Groep Agenda 14.30 uur Welkom, Robbert Reimering 14.35 uur Introductie project, Kevin Zuidhof

Nadere informatie

Sara Benoy, medisch milieukundige.

Sara Benoy, medisch milieukundige. Sara Benoy, medisch milieukundige. Gezondheidseffecten verkeer. Directe invloeden van verkeer: Luchtverontreiniging Geluidsoverlast Verkeersonveiligheid Gebrek aan beweging Indirecte gezondheidsgevolgen

Nadere informatie

Onderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk

Onderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk Onderzoek naar oorzaken van PAK s-vervuiling in de Vlaamse bevolking: case studie Menen en Genk Maja Mampaey Beleidsmedewerker Omgeving en Gezondheid Wat ga ik jullie vertellen? Wat zijn PAK sen waar komen

Nadere informatie

Faseplan generiek thema (referentiebiomonitoring) van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties

Faseplan generiek thema (referentiebiomonitoring) van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties Faseplan generiek thema (referentiebiomonitoring) van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties Eindrapport generieke thema genotoxiciteit en PAK sblootstelling Onderzoeksteam Faseplan Ann Colles,

Nadere informatie

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011

VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011 Foto: Stad Genk VLAAMS HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2007-2011 Resultatenrapport Resultaten van het onderzoek bij jongeren in Genk-Zuid september 2011 Foto: Stad Genk in opdracht van de Vlaamse overheid

Nadere informatie

Recht op vrije tijd en rust

Recht op vrije tijd en rust Recht op vrije tijd en rust V1 Evenwicht in de tijdsindeling. 151 V2 Vrije keuze inzake invulling vrije tijd. 153 V3 Aanbod van speelruimte.. 157 149 V1 Evenwicht in de tijdsindeling (verplichtingen vrije

Nadere informatie

Milieu en Gezondheid - Dialoog over wetenschap en beleid

Milieu en Gezondheid - Dialoog over wetenschap en beleid > Steunpunt Milieu en Gezondheid > Biomonitor, nieuwsbrief Milieu en Gezondheid Milieu en Gezondheid - Dialoog over wetenschap en beleid In oktober 2004 hebben onderzoekers van de Universiteit Antwerpen

Nadere informatie

Hoe gaat het met de luchtkwaliteit in Vlaanderen?

Hoe gaat het met de luchtkwaliteit in Vlaanderen? Hoe gaat het met de luchtkwaliteit in Vlaanderen? Amsterdam, 30 mei 2013 Christine Matheeussen Overzicht 1. Welke stoffen meet de VMM? 2. Toetsing aan Europese regelgeving 3. Inzoomen op NO 2 PM 4. Besluit

Nadere informatie

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent.

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Verkeersgerelateerde gezondheidsschade. Welke milieufactoren spelen een rol bij wegverkeer? Hoe evalueer je de gezondheidseffecten?

Nadere informatie

Project Faseplan Hotspots Genk-Zuid en regio Menen van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties. Eindrapport

Project Faseplan Hotspots Genk-Zuid en regio Menen van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties. Eindrapport Project Faseplan Hotspots Genk-Zuid en regio Menen van humane biomonitoringresultaten naar beleidsacties Eindrapport Bert Morrens, Dries Coertjens en Ilse Loots Universiteit Antwerpen Ann Colles, Elly

Nadere informatie

ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID. Dockx J. & De Fraine B.

ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID. Dockx J. & De Fraine B. ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID Dockx J. & De Fraine B. ONDERWIJSVORMEN EN WERKLOOSHEID Dockx J.& De Fraine B. Promotor: B. De Fraine Research paper SONO/2018.OL1.1/09 Gent, januari 2018 Het Steunpunt

Nadere informatie

STADSLANDBOUW: VEILIG VOEDSEL?

STADSLANDBOUW: VEILIG VOEDSEL? STADSLANDBOUW: VEILIG VOEDSEL? Roeland SAMSON Gijs DU LAING Laboratory of Environmental and Urban Ecology (EUREC A!) roeland.samson@uantwerpen.be Structuur: Stadslandbouw Stedelijke vervuiling Stadslandbouwproducten

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017

Luchtkwaliteit in Menen. 9 februari 2017 Luchtkwaliteit in Menen 9 februari 2017 Meetnet in Menen Meetpost dioxines/pcb Meetpost fijn stof 2 Overzicht Deel I: dioxines en PCB s 1. Wat zijn dioxines en PCB s? 2. Wetgeving 3. Meetstrategie VMM

Nadere informatie

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL

BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL BELEIDSPARTICIPATIE DOOR EEN KINDERRECHTENBRIL Een reflectie-instrument voor beleidsmakers Sara Lembrechts Kenniscentrum Kinderrechten vzw (KeKi) KeKi s dubbele opdracht - Brugfunctie: bijdragen tot een

Nadere informatie

Vlaams beleid luchtverontreiniging en. milieuvergunningsaanvragen

Vlaams beleid luchtverontreiniging en. milieuvergunningsaanvragen Vlaams beleid luchtverontreiniging en milieuvergunningsaanvragen Geert Pillu Adviesverlener LNE afdeling Milieuvergunningen Brugge Vlaams beleid luchtverontreiniging en milieuvergunningsaanvragen Kennis

Nadere informatie

Zet de eerste stap naar jongeren

Zet de eerste stap naar jongeren Zet de eerste stap naar jongeren JES stadslabo ISB-CONGRES 2014 JES in 7 uitgangspunten De stad groeit, verjongt en verkleurt Innovatief stadslabo Een geïntegreerde aanpak Vindplaatsgericht Focus op competenties

Nadere informatie

BIOLOG: Communicatieoefening. Biomonitoring Gentse kanaalzone. Bijlagebundel. Hans Keune en Ilse Loots

BIOLOG: Communicatieoefening. Biomonitoring Gentse kanaalzone. Bijlagebundel. Hans Keune en Ilse Loots Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK SOCIAAL EN GEZONDHEIDSECONOMISCH ONDERZOEK December 2004 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit

Nadere informatie

Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014

Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014 Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014 Scheldeslijk is rijk aan... Zware metalen. Cadmium, Zink, Kwik, Arsenicum. PCB s en dioxine-achtige stoffen.

Nadere informatie

SCHOLEN, DE PLAATS BIJ UITSTEK OM JONGEREN TE BEVRAGEN?

SCHOLEN, DE PLAATS BIJ UITSTEK OM JONGEREN TE BEVRAGEN? SCHOLEN, DE PLAATS BIJ UITSTEK OM JONGEREN TE BEVRAGEN? Lessen uit scholenonderzoek in Vlaanderen Jessy Siongers Universiteit Gent Vrije Universiteit Brussel Steunpunt Cultuur & Jeugdonderzoeksplatform

Nadere informatie

Eindstudiedag. Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 25/10/2017

Eindstudiedag. Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 25/10/2017 Eindstudiedag Vlaams Lerend Netwerk STEM SO 25/10/2017 Programma 09:40-09:45 Welkom dr. Job De Meyere, UCLL Groep Lerarenopleiding 09:45-10:00 Waarom een Vlaams Lerend Netwerk STEM S.O.? Christel Op de

Nadere informatie

Lokale jeugddiensten en het participatiedecreet

Lokale jeugddiensten en het participatiedecreet Lokale jeugddiensten en het participatiedecreet Inhoud 1. Van waar komen we? 2. Vrijetijdsparticipatie: Drempels 3. Het Participatiedecreet 4. De lokale afsprakennota vrijetijdsparticipatie Van waar komen

Nadere informatie

Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid. Stand van zaken 6 februari 2007

Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid. Stand van zaken 6 februari 2007 Genk-Zuid Werkgroep Gezondheid Stand van zaken 6 februari 2007 Aanleiding Meetwaarden VMM 2004: hoge waarden voor nikkel en chroom in Genk December 2005: Persbelangstelling ongerustheid Info-vergaderingen

Nadere informatie

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma

Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP. onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma Fijn stof in Nederland: stand van zaken en beleidsimplicaties na het tweede BOP onderzoeksprogramma

Nadere informatie

Analyse competenties knelpuntberoepen

Analyse competenties knelpuntberoepen Analyse competenties knelpuntberoepen Onderzoek in 2014 uitgevoerd door wes research & strategy in opdracht van Euregio Scheldemond 4 Inhoud presentatie Doel Methodologie Selectie knelpuntberoepen Vergelijking

Nadere informatie

Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen

Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen Verspreiding: Algemeen Eindrapport Vlaams Humaan Biomonitoringsprogramma 2007-2011: Blootstelling-effect relaties bij moeder-kind koppels en jong volwassenen Eva Govarts 1, Liesbeth Bruckers 2, Melissa

Nadere informatie

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Adviesbureau Royal HaskoningDHV (RHDHV) heeft in opdracht van Milieudefensie onderzocht hoeveel bescherming verschillende normen (wettelijke

Nadere informatie

het humaan biomonitoringsprogramma Rapport Verkennende analyses naar het verband tussen sociale status en milieu- en gezondheidsfactoren

het humaan biomonitoringsprogramma Rapport Verkennende analyses naar het verband tussen sociale status en milieu- en gezondheidsfactoren Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK 4.3 ONDERZOEKSPROJECT SOCIALE ONGELIJKHEID september 2009 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente Koen Toté - VMM VMM meet de luchtkwaliteit 13/03/2019 3 Luchtkwaliteit in Vlaanderen Waaraan toetsen we? Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)

Nadere informatie

Positive Education Psychology

Positive Education Psychology Positive Education Psychology (2013 onderwijsvlaanderen.be) In landen met een sterke sociale segregatie in het onderwijs heeft de sociale achtergrond van de leerlingen een grotere invloed op het kennisniveau

Nadere informatie

BIJLAGE: OPDELING NAAR UITSTROOMPOSITIE, GESLACHT EN WOONPLAATS

BIJLAGE: OPDELING NAAR UITSTROOMPOSITIE, GESLACHT EN WOONPLAATS BIJLAGE: OPDELING NAAR UITSTROOMPOSITIE, GESLACHT EN WOONPLAATS In deze bijlage splitsen we de informatie over de tweedekansleerwegen van vroegtijdig op naar volgende kenmerken: de uitstroompositie in

Nadere informatie

Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel

Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel Inspiratiedag Samen naar duurzame mobiliteit Op wandel Luc Dekoninck Dries Elst 1 Acoustics Group, Department of Information Technology Ghent University, Belgium 2 Trage wegen, vzw 2 Fijn stof, wat is

Nadere informatie

Wat betekent dit voor. van omwonenden?

Wat betekent dit voor. van omwonenden? Emissies van chemische stoffen door ThermPhos Wat betekent dit voor de gezondheid van omwonenden? dr Joost van Rooij - toxicoloog joost.vanrooij@caesar-consult.nl Informatiebijeenkomst omwonenden 1 December

Nadere informatie

Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid

Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid Toekomstbestendig luchtkwaliteitsbeleid Presentatie schakeldag 11 juni 2013 Luchtkwaliteitsbeleid Nederland en Europa Beleidsdoel: gezondheidsschade door luchtverontreiniging zoveel mogelijk beperken.

Nadere informatie

ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES. Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M.

ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES. Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. ONDERWIJSVORMEN EN SCHOOLSE PRESTATIES Dockx J., De Fraine B. & Vandecandelaere M. Promotor: B. De Fraine Research paper

Nadere informatie

2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen

2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen De dump van elektronica afval in ontwikkelingslanden 2e hands elektronica: ontwikkelingshulp of afval dump? Kim Schoppink campagneleider giftige stoffen Elektronica afval: een groeiend probleem Elk jaar

Nadere informatie

TRANSITION = Lokaal luchtkwaliteitsbeleid Stad Gent

TRANSITION = Lokaal luchtkwaliteitsbeleid Stad Gent TRANSITION = Lokaal luchtkwaliteitsbeleid Stad Gent Tine Heyse Schepen voor Milieu, Klimaat, Energie en Noord-Zuid Stad Gent 10 oktober 2016 Mobiliteitsplan Gent: Duurzame MODAL SHIFT Bijdrage (lokaal)

Nadere informatie

ICCS-Vlaanderen 2016 Internationaal vergelijkend onderzoek burgerschapseducatie. Koninklijk Atheneum E. Hiel, Schaarbeek, 7 november 2017

ICCS-Vlaanderen 2016 Internationaal vergelijkend onderzoek burgerschapseducatie. Koninklijk Atheneum E. Hiel, Schaarbeek, 7 november 2017 ICCS-Vlaanderen 2016 Internationaal vergelijkend onderzoek burgerschapseducatie Koninklijk Atheneum E. Hiel, Schaarbeek, 7 november 2017 ICCS = internationaal vergelijkend onderzoek bij 2de jaar secundair

Nadere informatie

BIOLOG: lokaal commentaar op onderdelen onderzoeksaanpak Biomonitoring

BIOLOG: lokaal commentaar op onderdelen onderzoeksaanpak Biomonitoring Steunpunt MILIEU & GEZONDHEID LUIK SOCIAAL EN GEZONDHEIDSECONOMISCH ONDERZOEK Juni 2004 Het steunpunt Milieu en Gezondheid is een samenwerkingsverband tussen de Vrije Universiteit Brussel, de Universiteit

Nadere informatie

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL. GreenAir Workshop, 12 juni 2018

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL. GreenAir Workshop, 12 juni 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij - IRCEL GreenAir Workshop, 12 juni 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Van alleen meten

Nadere informatie

Feiten. Het stadsbestuur: Too little, too late

Feiten. Het stadsbestuur: Too little, too late De school en de kinderen betalen het gelag van de nalatigheid van het stadsbestuur en ALZ. Dringend Agendapunt op de gemeenteraad. 26-6-2007 Dr. Harrie Dewitte. GVHV. Keinkesstraat, 3A, B3600 Genk. tel

Nadere informatie

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen

Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen 1 Steunpunt Milieu en Gezondheid Humane Biomonitoring - Overzicht van uitgevoerde blootstellingsmetingen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Polluent Wat zijn de naamste bronnen Cadmium laatste 3-4 maanden

Nadere informatie

Er zit meer in het MER.

Er zit meer in het MER. Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Horta-avond, 5 maart 2014. Wat is een plan-mer? een openbaar document waarin, van een voorgenomen plan of programma en van de redelijkerwijze

Nadere informatie

Geboortecohorte Humane biomonitoring in Dessel, Mol en Retie Hormoonverstoorders: ftalaten

Geboortecohorte Humane biomonitoring in Dessel, Mol en Retie Hormoonverstoorders: ftalaten Geboortecohorte 2011-2015 2011-2015 Humane biomonitoring in Dessel, Mol en Retie Hormoonverstoorders: ftalaten Studie in opdracht van: STORA, MONA en NIRAS - 2018 Wie voert het onderzoek? Een consortium

Nadere informatie

Luchtverontreiniging en gezondheid

Luchtverontreiniging en gezondheid Luchtverontreiniging en gezondheid Dr. Ir. Moniek Zuurbier GGD Gelderland-Midden 2 Inhoud presentatie Gezondheidseffecten: longen en hart Gevoelige groepen Blootstelling in Nederland Trends Componenten

Nadere informatie

Luchtkwaliteit. Een gezonde hoeveelheid luchtvervuiling bestaat niet!!??

Luchtkwaliteit. Een gezonde hoeveelheid luchtvervuiling bestaat niet!!?? Luchtkwaliteit Een gezonde hoeveelheid luchtvervuiling bestaat niet!!?? Deel 1: Wat is luchtverontreiniging? Emissie, Verspreiding,Blootstelling 1952 2009 3 4 5 Van de bronnen van luchtvervuiling in Nederland

Nadere informatie

Uitdagingen Chemische Analyses

Uitdagingen Chemische Analyses Uitdagingen Chemische Analyses Koen De Cremer WIV-ISP Afdeling Biomonitoring Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid, Elsene Partners: 1 Uitdagingen Zijn de labo-analyses betrouwbaar en vergelijkbaar?

Nadere informatie

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT

SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT HUMAAN BIOMONITORINGSPROGRAMMA 2012-2015 LUIK REFERENTIEBIOMONITORING JONGEREN SAMENVATTING RESULTATENRAPPORT Samenvatting Kadering De derde cyclus van het humaan biomonitoringsmeetnetwerk wordt uitgevoerd

Nadere informatie

Studie Jongeren en Gezondheid. Een Vlaamse en internationale studie

Studie Jongeren en Gezondheid. Een Vlaamse en internationale studie Studie Jongeren en Gezondheid Een Vlaamse en internationale studie Overzicht studie Internationaal netwerk van onderzoekers Gefinancierd door Vlaamse gemeenschap Samenwerking Wereldgezondheidsorganisatie

Nadere informatie

Belangrijkste conclusies

Belangrijkste conclusies Belangrijkste conclusies 199 jongeren die wonen in de nabijheid van de industriezone Grensland in Menen en Wevelgem waren bereid om deel te nemen aan een biomonitoringsonderzoek tussen mei 2010 en februari

Nadere informatie

nr. 187 van INGEBORG DE MEULEMEESTER datum: 13 januari 2015 aan HILDE CREVITS

nr. 187 van INGEBORG DE MEULEMEESTER datum: 13 januari 2015 aan HILDE CREVITS SCHRIFTELIJKE VRAAG nr. 187 van INGEBORG DE MEULEMEESTER datum: 13 januari 2015 aan HILDE CREVITS VICEMINISTER-PRESIDENT VAN DE VLAAMSE REGERING, VLAAMS MINISTER VAN ONDERWIJS Leerplichtige leerlingen

Nadere informatie

DE HEER KRIS PEETERS ACTIEPLAN CADMIUM

DE HEER KRIS PEETERS ACTIEPLAN CADMIUM DE HEER KRIS PEETERS Vlaams Minister van Openbare Werken, Energie, Leefmilieu en Natuur ACTIEPLAN CADMIUM Maandag 13 februari 2006 Doelstelling: - probleem cadmiumverontreining Vlaanderen in kaart brengen

Nadere informatie

Waarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden?

Waarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden? Waarom kunnen omgevingsfactoren een belangrijk risico op kanker inhouden? 1.Mechanistische inzichten in belang van lage dosissen 1.1Carcinogenese berust op accumulatie van mutaties 1.2 Dosis-antwoord voor

Nadere informatie

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012.

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE

Nadere informatie

Blootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK

Blootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK Resultaten Blootstellingsonderzoek Noorderkempen BONK - 18 juni 2006 - Cadmiumbesmetting is groter dan gedacht (HBvL)? Cadmiumbelasting is duidelijk gedaald dus niet groter Een hogere belasting wordt ook

Nadere informatie

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N.

EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID. Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J, De Fraine B. & Van den Branden N. EFFECTEN VAN ONDERWIJSVORMEN OP SCHOOLSE BETROKKENHEID Dockx J., De Fraine B. & Van den Branden N. Promotor:

Nadere informatie

Tabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen

Tabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen 1 Tabel met informatie over de gemeten vervuilende stoffen Tabel 1: Blootstellingsmerkers Cadmium ; maat voor blootstelling de laatste 3-4 maanden Nikkel Thallium ; termijn niet gekend - sigarettenrook

Nadere informatie

Luchtkwaliteit en gezondheid

Luchtkwaliteit en gezondheid Luchtkwaliteit en gezondheid - Bronnen van fijn stof in de Gelderse Vallei - Rik van de Weerdt, arts medische milieukunde / toxicoloog GGD Gelderland Midden Gezondheidsraad 2018 Volksgezondheid Toekomst

Nadere informatie

Info- en intervisiemoment

Info- en intervisiemoment Info- en intervisiemoment Agenda onthaal stook je gezondheid niet op handhaving bij stoken pauze intervisie lunch Stook je gezondheid niet op Inhoud Inleiding Een onschuldig vuurtje? Lokale aanpak: sensibilisering

Nadere informatie