Er zit meer in het MER.

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Er zit meer in het MER."

Transcriptie

1 Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Horta-avond, 5 maart 2014.

2 Wat is een plan-mer? een openbaar document waarin, van een voorgenomen plan of programma en van de redelijkerwijze in beschouwing te nemen alternatieven, de te verwachten gevolgen voor mens en milieu in hun onderlinge samenhang op een systematische en wetenschappelijk verantwoorde wijze worden geanalyseerd en geëvalueerd, en aangegeven wordt op welke wijze de aanzienlijke milieueffecten vermeden, beperkt, verholpen of gecompenseerd kunnen worden, hierna plan-mer te noemen. Staat de onderlinge vergelijking van de diverse tracés als opdracht in het de doelstelling van een plan-mer?

3 Afstand tot verkeersas, binnen 100 m. Mortaliteit. De totale sterfte neemt toe met 18 %. Cardiopulmonale mortaliteit verdubbelt. Mortaliteit is evenredig met het aantal voertuigen per 24 uur. Mortaliteit is evenredig met het percentage vrachtwagens.

4 Afstand tot verkeersas, tot 300 m: Morbiditeit. Coronaire syndromen. Atherosclerose; slagadervernauwing. Kans op myocardinfarct is groter. Plotse afsluiting van kransslagader. Cerebro-Vasculair Accident. Atherosclerose, klontervorming. Ruptuur bloedvat.

5 Afstand tot verkeersas, tot 500 m: Meetbare biologische effecten. Slaapverstoring, angst. Depressieve klachten. Veranderingen in neurologische processen. Versnelling proces van atherosclerose. Bloeddrukverhoging. Afwijkingen op het ECG. Longfunctie-afwijkingen, bronchospasmen. DNA-schade.

6 Afstand tot verkeersas, tot 1500 m: groei, ontwikkeling en veroudering. Verstoring ontwikkeling longfunctie bij kinderen en jongeren. Versnelling cognitieve achteruitgang bij ouderen. Verkorting van de uiteinden van het DNA in witte bloedcellen (interne biologische klok). Verband met blootstelling aan benzeen en tolueen. Versnelde veroudering. Verhoogd risico op kanker.

7 Richtlijnen Plan-MER: 27 april Mens en gezondheid (p.14). Aantal inwoners binnen 300 m van tracé. Aantal kwetsbare functies binnen 300 m rond tracé. De impact op de luchtkwaliteit (p.18). Zal in beeld gebracht worden in Zone 1: minder dan 100 m. Zone 2: 100 tot 300 m. Zone 3: 300 tot 1000 m.

8 Aanvullende Bijzondere Richtlijnen milieueffectrapportage Plan-MER: Oosterweelverbinding: 28 oktober 2013.

9 Richtlijnen Plan-MER: 27 april Aantal mensen blootgesteld (p.21): Lden > 70 db (bestaande wegen). 50 % van hen zijn gehinderd door geluidsniveau. Lden > 60 db (nieuwe wegen). 30 % van hen zijn gehinderd door geluidsniveau. Geluidshinder vanaf Lden > 50 db. Slaapverstoring vanaf Lnight > 50 db.

10

11 Rond de ring in Antwerpen. Tijdstip van meting. Overdag Avond Nacht Gevalideerde meting db db db L-den db

12

13 Stedelijk en perifeer gebied. Tijdstip van de meting Stedelijk (db) Locaties 1 en 2 Perifeer (db) Locaties 3 en 4 Overdag Avond Nacht L-den

14 Wat staat er wel, en wat niet in het MER-rapport? Honderden bladzijden detailberekeningen van te verwachten luchtkwaliteit en geluidsoverlast op elk punt van de betrokken regio s (via modellering). Wat ontbreekt is een simpele tabel: aantal inwoners kwetsbare groepen/voorzieningen binnen de afstanden, aangegeven in de richtlijnen Plan-MER van 27 april 2012.

15 Wat staat er wel, en wat staat er niet? Pagina 104, bovenaan deelrapport Mens Gezondheid: De impact van de tracéalternatieven ter hoogte van de grote woonprojectzones is zowel op vlak van luchtverontreiniging als op vlak van geluidsbelasting overwegend te verwaarlozen tot zwak positief. wat betekent overwegend te verwaarlozen? Geen significant effect (statistische invalshoek)? of geen relevant effect (maatschappelijke invalshoek)? Wat betekent de impact van de tracéalternatieven? Onderlinge vergelijking tussen de alternatieven? Of een vergelijking met REF0.0.0.?

16 Een voorbeeld van een basistabel. Indicator Alternatief 0 Alternatief 1 Alternatief 2 Aantal ernstig gestoord in slaap Aantal ernstig gehinderd door geluid Aantal kwetsbare locaties blootgesteld aan >40 mcg/m3 NO Aantal kwetsbare locaties blootgesteld aan >35 mcg/m3 NO

17 Besluit. MER-rapport bevat exact de informatie die gevraagd wordt door de laatste aanpassingen (28 oktober 2013), maar niet de informatie die gevraagd wordt door de oorspronkelijke richtlijnen Plan-MER (27 april 2012). Grondige onderlinge vergelijking van de diverse tracés is niet mogelijk met de informatie uit het MER-rapport.

Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013.

Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013. Er zit meer in het MER. Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent Ademloos, 28 november 2013. Wat is een plan-mer? Decreet houdende algemene bepalingen inzake milieubeleid ( Milieubeleidsdecreet ) art. 4.1.1,

Nadere informatie

De impact van verkeer op de gezondheid.

De impact van verkeer op de gezondheid. De impact van verkeer op de gezondheid. 25 juni 2012 Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE RUIMTE Bewijskracht. Cohortstudies,

Nadere informatie

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent.

Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Ons milieu en uw gezondheid. Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Verkeersgerelateerde gezondheidsschade. Welke milieufactoren spelen een rol bij wegverkeer? Hoe evalueer je de gezondheidseffecten?

Nadere informatie

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012.

Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. Een overkapte Ring staat borg voor een gezond Borgerhout. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be. 2 mei 2012. VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT- VERVUILING AFNAME GROENE

Nadere informatie

Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be

Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be Effecten van drukke verkeersaders op de gezondheid. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk.Avonts@ugent.be VERKEER LAWAAI AFSTAND TOT VERKEERSAS LUCHT VERVUILING AFNAME GROENE RUIMTE Verkeersgerelateerde

Nadere informatie

Uw gezondheid onder een viaduct. 15 februari 2016.

Uw gezondheid onder een viaduct. 15 februari 2016. Uw gezondheid onder een viaduct. 15 februari 2016. Prof. Dr. Dirk Avonts. Universiteit Gent. Dirk Avonts, 15 februari 2016. 1 Verkeersgerelateerde gezondheidsschade. Welke milieufactoren spelen een rol?

Nadere informatie

Lawaai om de Middenvijver

Lawaai om de Middenvijver Lawaai om de Middenvijver 20 juni 2015 Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hoe luid is het hier (kwantitatief)? Geluidssterkte: Intensiteit van de geluidsgolven. Meten is weten: decibels. Pure geluidsterkte:

Nadere informatie

Open lessen herfstvakantie 2016

Open lessen herfstvakantie 2016 Open lessen herfstvakantie 2016 Milieu en gezondheid Prof. Dirk Avonts 4/11/2016: 11.30 tot 12.45 uur. Dirk Avonts, 4 november 2016. 1 Milieu en gezondheid: Eerste bachelor geneeskunde. Gezondheidseffecten

Nadere informatie

De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel

De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel De impact van verkeer op gezondheid Het MER rapport Oosterweel Dirk.vanduppen@gvhv.be Geneeskunde voor het volk Persconferentie Ademloos 28 november 2013 Onderbouwd door een sterke literatuurstudie VERKEER

Nadere informatie

Jeroen Lavrijsen Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid

Jeroen Lavrijsen Vlaamse overheid, Departement Leefmilieu, Natuur en Energie, Afdeling Lucht, Hinder, Risicobeheer, Milieu & Gezondheid 1 of 5 Geluidsoverlast is een belangrijke vorm van hinder: in Vlaanderen wordt 27% van de bevolking in enige mate gehinderd door geluid (bron: SLO 2008, zie artikel 'Beleving van geluidshinder in Vlaanderen').

Nadere informatie

Afwijking beoordeling geluidshinder tracés MER 2005 MER Kader

Afwijking beoordeling geluidshinder tracés MER 2005 MER Kader Afwijking beoordeling geluidshinder tracés MER 2005 MER 2013. 1. Kader Zowel de MER 2005 als de MER 2013 maken een onderscheid tussen richtwaarden (60 Lden, 50 Lnight) en maximale waarden (70 Lden, 60

Nadere informatie

herstellen van de leefbaarheid

herstellen van de leefbaarheid herstellen van de leefbaarheid AMBITIE EN PRAKTIJK Steven Vervaet, Zwijndrecht Parlementaire Commissie Mobiliteit, 2 juli 2015 Beoordelingskader tracékeuze 3 de Scheldekruising mobiliteitswinst leefbaarheid

Nadere informatie

Vliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum

Vliegverkeer slecht voor de gezondheid. Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum Vliegverkeer slecht voor de gezondheid Sara Botschuijver Leonard Beijdewellen Informatieavond Laagvliegroutes van Lelystad Airport: Berkum 9-01-2018 Kleine deeltjes in de Lucht: Fijnstof en ultra fijnstof

Nadere informatie

Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016

Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016 Mobiliteit, beweging, gezondheid DINSDAG 28 JUNI 2016 Mobiliteit, beweging, gezondheid WHO 2011 : gezondheid is het vermogen van mensen zich aan te passen en eigen regie te voeren, in het licht van fysieke,

Nadere informatie

Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent.

Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent. Ieder kind heeft recht op een school in een gezonde omgeving. Horta avond, Ademloos 22 mei 2013 Prof. Dr. Dirk Avonts Universiteit Gent. Ademen in Antwerpen. Aandeel autosnelwegen in de totale luchtvervuiling

Nadere informatie

Figuur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur.

Figuur 1B: Kans op blijvende gehoorschade in functie van het gemiddeld geluidsniveau (uitgedrukt in dba) en de blootstellingsduur. Figuur 1A: De A-weging om de geluidsterkte te corrigeren voor het menselijk oor. Bij 1000 Hz wordt geen correctie uitgevoerd: de weging is daar 0 db. Bij 100 Hz bedraagt de weging -20 db. Een mens hoort

Nadere informatie

Sara Benoy, medisch milieukundige.

Sara Benoy, medisch milieukundige. Sara Benoy, medisch milieukundige. Gezondheidseffecten verkeer. Directe invloeden van verkeer: Luchtverontreiniging Geluidsoverlast Verkeersonveiligheid Gebrek aan beweging Indirecte gezondheidsgevolgen

Nadere informatie

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak

Ademloos Horta. Nood aan Luchtzaak Ademloos Horta Nood aan Luchtzaak 5,3 biljoen / jaar Meer dan budget voor Volksgezondheid 17,7 miljard euro per jaar > opbrengst Haven Antwerpen Ringland verlaagt mortaliteit Health Impact Assessment of

Nadere informatie

Utrecht brengt geluid in kaart

Utrecht brengt geluid in kaart Utrecht brengt geluid in kaart Geluidskaarten en tabellen over het jaar 2016 Ontwikkelorganisatie Ruimte Ruimtelijke kwaliteit en duurzaamheid datum: 12 december 2017 Europese Richtlijn Omgevingslawaai

Nadere informatie

Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten

Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer. Relaties Lden en Lnight met Effecten Ir M (Martin) van den Berg Ministerie VROM Directie Lokale Milieukwaliteit en verkeer Relaties Lden en Lnight met Effecten Opbouw P Basisbegrippen geluid en gezondheid P EU-kader P Relaties Lden P Relaties

Nadere informatie

Nachtwerk en gezondheid. Prof dr ir Tjabe Smid

Nachtwerk en gezondheid. Prof dr ir Tjabe Smid Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid Wat is nachtwerk? Gezondheidsraad: Werk dat wordt verricht op tijden waardoor verstoring van het dag-nachtritme kan optreden (incl. langere diensten die voor

Nadere informatie

Informatiesessie gelijkwaardige bescherming. Omgevingsraad Schiphol 10 september 2015

Informatiesessie gelijkwaardige bescherming. Omgevingsraad Schiphol 10 september 2015 Informatiesessie gelijkwaardige bescherming Omgevingsraad Schiphol 10 september 2015 Gelijkwaardigheid Uitgangspunt voor een nieuw geluidstelsel voor Schiphol: Het stelsel biedt bescherming tegen de negatieve

Nadere informatie

1 Impact van spreiding van vliegtuigroutes op geluidshinder

1 Impact van spreiding van vliegtuigroutes op geluidshinder 1 Impact van spreiding van vliegtuigroutes op geluidshinder 1.1 Inleiding Het federaal regeerakkoord van 10 juli 2003 vereist het toepassen van het principe van billijke spreiding en een meer gediversifieerd

Nadere informatie

Luchtverontreiniging en gezondheid

Luchtverontreiniging en gezondheid Luchtverontreiniging en gezondheid Dr. Ir. Moniek Zuurbier GGD Gelderland-Midden 2 Inhoud presentatie Gezondheidseffecten: longen en hart Gevoelige groepen Blootstelling in Nederland Trends Componenten

Nadere informatie

Geachte wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland,

Geachte wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland, Aan : Wethouders van Schiedam, Rotterdam en Lansingerland Kopie aan : Elly van Kooten (directeur Publieke Gezondheid) Jan Groot (afdelingshoofd Publieke Gezondheid) Datum : 22 februari 2017 Maatschappelijke

Nadere informatie

Factsheet. Wonen aan de A50 en A73 in Beuningen. Gelderland-Zuid. Gezondheidsonderzoek onder inwoners

Factsheet. Wonen aan de A50 en A73 in Beuningen. Gelderland-Zuid. Gezondheidsonderzoek onder inwoners Gelderland-Zuid Factsheet Wonen aan de A en A73 in Beuningen Gezondheidsonderzoek onder inwoners Wegverkeer en gezondheid Wegverkeer is een belangrijke veroorzaker van luchtverontreiniging en geluidshinder.

Nadere informatie

Casuariestraat 5, Postbus 370 NL-2501 C J Den Haag T +31 (0) F +31 (0)

Casuariestraat 5, Postbus 370 NL-2501 C J Den Haag T +31 (0) F +31 (0) Rapport V.2011.0939.00.R001 Oplevering rekenresultaten Status: DEFINITIEF Adviseurs voor bouw, industrie, verkeer, milieu en software info@dgmr.nl www.dgmr.nl Van Pallandtstraat 9-11, Postbus 153 NL-6800

Nadere informatie

Factsheet Stiller verkeer = gezondere leefomgeving

Factsheet Stiller verkeer = gezondere leefomgeving Geluidsoverlast is meer dan zomaar een ergernis. Het staat in de top drie van omgevingsfactoren die een nadelig effect hebben op de gezondheid van mensen. Toch is er bij gemeenten en provincies naar verhouding

Nadere informatie

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid

Normering geluid. Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Normering geluid Martin van den Berg Directie Klimaat, Lucht en Geluid Inhoud 1. Algemeen (geluid) normering Richtwaarden Streefwaarden Grenswaarden 2. Afleiding grens en streefwaarden Relevante gegevens

Nadere informatie

BLOOTSTELLING AAN OMGEVINGSLAWAAI IN VLAANDEREN

BLOOTSTELLING AAN OMGEVINGSLAWAAI IN VLAANDEREN / nota BLOOTSTELLING AAN OMGEVINGSLAWAAI IN VLAANDEREN OP BASIS VAN DE STRATEGISCHE GELUIDSBELASTINGSKAARTEN 2 E RONDE / 2 E FASE (REFERENTIEJAAR 2011) 1.1 INLEIDING Richtlijn 2002/49/EG van het Europees

Nadere informatie

Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting. Overzicht gegevens

Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting. Overzicht gegevens Werkgroep luchtkwaliteit en geluidsbelasting Overzicht gegevens Inhoudsopgave 1 Inleiding 3 1.1 Aanleiding 3 1.2 Doel 3 2 Algemeen 4 2.1 Gebruikte gegevens 4 2.2 Welke stoffen zijn betrokken? 4 2.3 Normen

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in het Vlaamse Gewest Koen Toté - VMM Overzicht presentatie Luchtkwaliteit 2017 getoetst aan de normen Impact van deze luchtkwaliteit op onze gezondheid Bespreking van fijn stof en stikstofdioxide

Nadere informatie

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012

Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Sara Benoy Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid Gezondheidseffecten verkeer algemeen Directe

Nadere informatie

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Geachte voorzitter,

Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof AA DEN HAAG. Geachte voorzitter, Aan de voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Binnenhof 4 2513 AA DEN HAAG Contactpersoon Doorkiesnummer Datum 16 mei 2006 Ons kenmerk DGTL/06.007918 Onderwerp "Buitengebied" Schiphol Bijlage(n)

Nadere informatie

Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid

Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid Pulmonologie Bezoek aan de slaapapneu/snurkpoli i.v.m. snurken, ademstops, vermoeidheid Boermarkeweg 60 7824 AA Emmen Postbus 30002 7800 RA Emmen Tel. 0591 69 19 11 MA 1391 11-11-v1 - H 12 1 Poli longziekten

Nadere informatie

Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014

Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014 Een slibstort is geen bos! Prof. Dirk Avonts, Universiteit Gent. Hof ter Schelde. 3 april 2014 Scheldeslijk is rijk aan... Zware metalen. Cadmium, Zink, Kwik, Arsenicum. PCB s en dioxine-achtige stoffen.

Nadere informatie

Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012

Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012 Belevingsonderzoek Rotterdam The Hague Airport 2012 (Aanvullende analyses op enkele geografische factoren) Rotterdam, 25 juni 2015 1 Probleemstelling. In 2012 onderzocht MEIJERS RESEARCH in hoeverre bewoners

Nadere informatie

46. BLOOTSTELLING VAN DE BRUSSELSE BEVOLKING AAN HET

46. BLOOTSTELLING VAN DE BRUSSELSE BEVOLKING AAN HET 46. BLOOTSTELLING VAN DE BRUSSELSE BEVOLKING AAN HET VLIEGTUIGLAWAAI JAAR 2006 De doelstellingen van de geluidskadasters worden uitgelegd in de geluidsfiche nr 49 samen met de terminologie, de aangewende

Nadere informatie

Burgerinitiatief Pagina 1 van 8 Leefbare Noordrand Reactie op Ontwerp Geluidsactieplan voor Belangrijke Wegen

Burgerinitiatief Pagina 1 van 8 Leefbare Noordrand Reactie op Ontwerp Geluidsactieplan voor Belangrijke Wegen Burgerinitiatief Pagina 1 van 8 T.a.v. Departement Omgeving Koning Albert II-laan 20 bus 8 1000 Brussel leefomgevingskwaliteit@vlaanderen.be Van LENORA Burgerinitiatief Info@lenora.be Betreft :. Noordrand,

Nadere informatie

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012

MEMO. Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 MEMO Aan/To: Van/From: Datum/Date: RAI Vereniging Chris van Dijk 18 september Onderwerp/Subject: Analyse rapport RIVM Luchtkwaliteit 2012 Ieder jaar publiceert het RIVM een jaaroverzicht van de meetresultaten

Nadere informatie

Project uitgevoerd door:

Project uitgevoerd door: Luchtkwaliteit op postcode, kan dat? Marga Jacobs, voorzitter Leefmilieu Project uitgevoerd door: Wetenschapswinkel Biologie van de Universiteit van Utrecht Opdrachtgever: vereniging Leefmilieu Projectmedewerkster:

Nadere informatie

Plan MER Mens en Gezondheid Voorstel plan van aanpak. 13 maart 2012

Plan MER Mens en Gezondheid Voorstel plan van aanpak. 13 maart 2012 Plan MER Mens en Gezondheid Voorstel plan van aanpak 13 maart 2012 Scope Plan MER mens & gezondheid Algemeen plan MER: Interpretatie feiten Scope van onderzoek duidelijker formuleren Sinds 2005 heel wat

Nadere informatie

BELEVINGSONDERZOEK VLIEGVELD EINDHOVEN: 2 e METING 2014 met vergelijkende analyse 1 e meting 2012 Concept versie GGD

BELEVINGSONDERZOEK VLIEGVELD EINDHOVEN: 2 e METING 2014 met vergelijkende analyse 1 e meting 2012 Concept versie GGD BELEVINGSONDERZOEK VLIEGVELD EINDHOVEN: 2 e METING 2014 met vergelijkende analyse 1 e meting 2012 Concept versie GGD 27-5-15 Dit onderzoek is een vervolg op het belevingsonderzoek van begin 2012 (dat ging

Nadere informatie

Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen?

Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen? Misschien moet ik eens AUTO s gaan tellen? WINNI HOFMAN Waarvoor is slaap nodig? LICHAAM HERSENEN REMSLAAP DIEPE SLAAP Slapend Brein Verhoogde drempel voor geluidsstimuli Slaapdiepte Licht/Diep, REM Stimulus

Nadere informatie

Factsheets windturbines en gezondheid

Factsheets windturbines en gezondheid Factsheets windturbines en gezondheid Factsheet: Windturbines en gezondheidsklachten worden regelmatig met elkaar in verband gebracht terwijl daar wetenschappelijk consensus voor bestaat. De verbanden

Nadere informatie

Ontwikkeling van Schiphol en (verdere?) hinderbeperking

Ontwikkeling van Schiphol en (verdere?) hinderbeperking Ontwikkeling van Schiphol en (verdere?) hinderbeperking Nachtvluchten en gezondheidseffecten Hans Olsthoorn, Omgevingsdienst Ijmond Ingrid Zandt, GGD Kennemerland Inhoud presentatie Wettelijk kader Onderzoek:

Nadere informatie

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding 2

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding 2 RESULTATEN PEILING OMGEVINGSLAWAAI ENSCHEDEPANEL 2017 Van 4 tot en met 18 april is een peiling onder het EnschedePanel gehouden. Van de 3.631 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.539 leden de vragenlijst

Nadere informatie

2012, peiling 3b september 2012

2012, peiling 3b september 2012 resultaten 2012, peiling 3b september 2012 Van 13 tot en met 26 juni is er een peiling onder het HengeloPanel gehouden. Van de 2.696 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.963 leden de vragenlijst

Nadere informatie

Geluidsbelastingkaarten luchthaven Schiphol voor het gebruiksjaar 2016

Geluidsbelastingkaarten luchthaven Schiphol voor het gebruiksjaar 2016 Geluidsbelastingkaarten luchthaven Schiphol voor het gebruiksjaar 2016 Achtergrond De Europese Richtlijn Omgevingslawaai verplicht lidstaten om elke vijf jaar geluidsbelastingkaarten vast te stellen van

Nadere informatie

Wetenschapsvlucht: nieuwste inzichten omtrent perifeer arterieel vaatlijden. 6 e ClaudicatioNet Jaarcongres, s-hertogenbosch, 10 maart 2016

Wetenschapsvlucht: nieuwste inzichten omtrent perifeer arterieel vaatlijden. 6 e ClaudicatioNet Jaarcongres, s-hertogenbosch, 10 maart 2016 Wetenschapsvlucht: nieuwste inzichten omtrent perifeer arterieel vaatlijden David Hageman, arts-onderzoeker Marijn van den Houten, semi-arts 6 e ClaudicatioNet Jaarcongres, s-hertogenbosch, 10 maart 2016

Nadere informatie

23 november 2012: Geavanceerde Audio Analyse (GAA)

23 november 2012: Geavanceerde Audio Analyse (GAA) 23 november 2012: Geavanceerde Audio Analyse (GAA) Agenda 23 november 2012 Intro -film CLB - zorg-domotica Sound Intelligence audio analyse Geavanceerde Audio Analyse (GAA) Akoestische Bewaking derde generatie

Nadere informatie

Formaat windmolens en effecten

Formaat windmolens en effecten Formaat windmolens en effecten In de berekeningen voor geluid en slagschaduw is uitgegaan van windmolens met een ashoogte van 155 meter en een diameter van 150 meter. Dat komt neer op een totale hoogte

Nadere informatie

Haalbaarheid Duurzame energie

Haalbaarheid Duurzame energie Haalbaarheid Duurzame energie Wijk bij Duurstede Imagine the result Agenda Vraagstelling Inventarisatie Resultaten Conclusies Hoofdvraag 1. Welke bijdrage kunnen de verschillende vormen van duurzame energie

Nadere informatie

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij IRCEL. Hoorzitting MINA raad, 14 maart 2018

Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij IRCEL. Hoorzitting MINA raad, 14 maart 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Frans Fierens Vlaamse Milieumaatschappij IRCEL Hoorzitting MINA raad, 14 maart 2018 Hoge ruimtelijke resolutie luchtkwaliteitsmodellering Van alleen

Nadere informatie

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4

Hoofdstuk 3 hoofdstuk 4 126 Uit talrijke studies blijkt dat blootstelling aan luchtverontreiniging veroorzaakt door verkeer leidt tot schade aan de gezondheid van hart, bloedvaten en luchtwegen. In de meeste van deze studies

Nadere informatie

April Effecten van salderen tussen handhavingspunten

April Effecten van salderen tussen handhavingspunten April 2006 Effecten van salderen tussen handhavingspunten Effecten van salderen tussen handhavingspunten Opdrachtgever Ministerie van Verkeer en Waterstaat Directoraat Generaal Transport en Luchtvaart

Nadere informatie

HITTEKAART VLAANDEREN: HUIDIG EN TOEKOMSTIG KLIMAAT

HITTEKAART VLAANDEREN: HUIDIG EN TOEKOMSTIG KLIMAAT HITTEKAART VLAANDEREN: HUIDIG EN TOEKOMSTIG KLIMAAT Dirk Lauwaet (dirk.lauwaet@vito.be), Koen De Ridder, Hans Hooyberghs, Bino Maiheu, Filip Lefebre VITO Not for distribution 1 ACHTERGROND Hittestress

Nadere informatie

Het aandeel ernstig geluidgehinderde panelleden is het hoogst in de wijken Berflo Es en Binnenstad.

Het aandeel ernstig geluidgehinderde panelleden is het hoogst in de wijken Berflo Es en Binnenstad. RESULTATEN PEILING OMGEVINGSLAWAAI HENGELOPANEL 2017 Van 4 tot en met 18 april is een peiling onder het HengeloPanel gehouden. Van de 2.260 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.268 leden de vragenlijst

Nadere informatie

Vita K Meter Voor de meting van

Vita K Meter Voor de meting van Vita K Meter Voor de meting van Cardiovasculaire Risicofactoren Assoc. Prof. Dr. Cees Vermeer Inhoudsopgave Vita K Meter Hart- en vaatziekten Risicofactoren Vitamine K in relatie tot de microcirculatie

Nadere informatie

de ziekte van Alzheimer

de ziekte van Alzheimer Wanneer het geheugen ons in de steek laat de ziekte van Alzheimer Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs Afdeling Neurologie en Geheugenkliniek ZNA-Middelheim & ZNA-Hoge Beuken Referentiecentrum voor Biologische

Nadere informatie

Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid, Prof. dr. Carel Hulshof

Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid, Prof. dr. Carel Hulshof Nachtwerk en gezondheid Prof dr ir Tjabe Smid, Prof. dr. Carel Hulshof Tjabe Smid disclosure (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring en

Nadere informatie

Plan-MER Oosterweelverbinding

Plan-MER Oosterweelverbinding Plan-MER Oosterweelverbinding Infovergadering 26 juni 2013 FASE 3 - VERKEERSKUNDIGE ANALYSE TUSSENTIJDSE CONCLUSIES Dirk Engels MER-Deskundige Mens-Mobiliteit Agenda 1. Doel tussentijdse evaluatie mobiliteit

Nadere informatie

Stedenbouwkundige aspecten. Wat nu als u door het plafond gaat? ir. Theodoor Höngens M+P raadgevende ingenieurs

Stedenbouwkundige aspecten. Wat nu als u door het plafond gaat? ir. Theodoor Höngens M+P raadgevende ingenieurs Stedenbouwkundige aspecten ir. Theodoor Höngens M+P raadgevende ingenieurs 2 vroeger en nu 3 beperking tot: analyse ontsluitingen: stedelijke context verkeersintensiteit: 5.000 40.000 mvt/etm drukkere

Nadere informatie

Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst

Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Toegang tot de Lokale luchtkwaliteit getoetst Deskundigendag: Dinsdag 31 oktober 2006 Tijd: 10.00 13.00 Agenda 9.30 10.00 Ontvangst, koffie/thee 10.00 10.10 Opening door voorzitter Manon Vaal 10.10 10.20

Nadere informatie

Laag Frequent Geluid, je zou er maar last van hebben.

Laag Frequent Geluid, je zou er maar last van hebben. Laag Frequent Geluid, je zou er maar last van hebben. In het begin is er niets, alles lijkt normaal.ik spreek in het jaar 2010, je woont in een rustige wijk en komt tot rust in je woning. Je besluit hier

Nadere informatie

nederlandse samenvatting

nederlandse samenvatting Nederlandse Samenvatting NEDERLANDSE SAMENVATTING Inleiding Hartfalen is een syndroom, waarbij de pompfunctie van het hart achteruitgaat en dat onder andere gepaard kan gaan met klachten van kortademigheid

Nadere informatie

2 e fase MER RijnlandRoute, achtergrondrapport gezondheidseffectscreening (GES) Achtergrondrapport bij het MER RijnlandRoute 2 e fase

2 e fase MER RijnlandRoute, achtergrondrapport gezondheidseffectscreening (GES) Achtergrondrapport bij het MER RijnlandRoute 2 e fase 2 e fase MER RijnlandRoute, achtergrondrapport gezondheidseffectscreening (GES) Achtergrondrapport bij het MER RijnlandRoute 2 e fase 31 maart 2011 Verantwoording Titel 2e fase MER RijnlandRoute, achtergrondrapport

Nadere informatie

We hebben allemaal slaap nodig

We hebben allemaal slaap nodig Wetenschappelijk nieuws over de Ziekte van Huntington. In eenvoudige taal. Geschreven door wetenschappers. Voor de hele ZvH gemeenschap. HDBuzz Speciale Rubriek: de ziekte van Huntington en slaap Waarom

Nadere informatie

Nederlandse samenvatting

Nederlandse samenvatting 169 Nederlandse samenvatting Het aantal ouderen boven de 70 jaar is de laatste jaren toegenomen. Dit komt door een significante reductie van sterfte op alle leeftijden waardoor een toename van de gemiddelde

Nadere informatie

24 september 2015. Van harte welkom!

24 september 2015. Van harte welkom! 24 september 2015 Van harte welkom! Programma 20.00: Welkom Wendy de Valk, verpleegkundig specialist cardiologie 20.10: Het vrouwenhart. Is er verschil tussen mannen en vrouwen? Mw. A. Lubbert-Verberkmoes,

Nadere informatie

Gemeente Houten. Akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai De Koppeling

Gemeente Houten. Akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai De Koppeling Gemeente Houten Akoestisch onderzoek wegverkeerslawaai De Koppeling INHOUDSOPGAVE blz. 1. INLEIDING 1 2. GELUIDMETINGEN 3 3. MEETRESULTATEN EN CONCLUSIE 5 4. AKOESTISCH REKENMODEL EN REKENRESULATEN

Nadere informatie

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding Korte toelichting significantie 2

VOORNAAMSTE RESULTATEN Inleiding Korte toelichting significantie 2 RESULTATEN PEILING OMGEVINGSLAWAAI ALMELOPANEL 2017 Van 4 tot en met 18 april is er een peiling onder het AlmeloPanel gehouden. Van de 1.967 panelleden die waren uitgenodigd, hebben 1.159 leden de vragenlijst

Nadere informatie

NOTA AAN DE EUROPESE COMMISSIE

NOTA AAN DE EUROPESE COMMISSIE / nota NOTA AAN DE EUROPESE COMMISSIE uit hoofde van artikel 10 lid 2 van Richtlijn 2002/49/EG inzake de evaluatie en de beheersing van omgevingslawaai Betreft: Rapportering van de gegevens vervat in de

Nadere informatie

Eisen voor gelijkwaardige bescherming bij wijziging van de Luchthavenbesluiten

Eisen voor gelijkwaardige bescherming bij wijziging van de Luchthavenbesluiten Eisen voor gelijkwaardige bescherming bij wijziging van de Luchthavenbesluiten Bescherming van de eerste Luchthavenbesluiten met meest recente inzichten In opdracht van: De ministeries van Verkeer en Waterstaat

Nadere informatie

Kaders normering geluid windturbines

Kaders normering geluid windturbines Ministerie Infrastructuur en Milieu Kaders normering geluid windturbines Martin van den Berg Directie KLG Onderwerpen 1. Aanleiding en proces 2. Kaders en achtergronden normering 3. Kaders reken- en meetvoorschrift

Nadere informatie

Gezondheidsmonitor luchthaven Twente

Gezondheidsmonitor luchthaven Twente Gezondheidsmonitor luchthaven Twente 14 en 16 januari 2014 Jaap de Wolf Op verzoek van ADT heeft GGD Twente samen met het RIVM een offerte opgesteld voor het uitvoeren van een gezondheidsmonitor burgerluchthaven

Nadere informatie

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM

Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente. Koen Toté - VMM Luchtkwaliteit in Vlaanderen en in uw gemeente Koen Toté - VMM VMM meet de luchtkwaliteit 13/03/2019 3 Luchtkwaliteit in Vlaanderen Waaraan toetsen we? Grens- en streefwaarden van de Europese Unie (EU)

Nadere informatie

Informatie over de huidige en verwachte geluidsoverlast in Hoevelaken en Holkerveen, vooral langs de oostkant van de A28

Informatie over de huidige en verwachte geluidsoverlast in Hoevelaken en Holkerveen, vooral langs de oostkant van de A28 Informatie over de huidige en verwachte geluidsoverlast in Hoevelaken en Holkerveen, vooral langs de oostkant van de A28 Ligging van Hoevelaken, Het Hoevelakense Bos en Holkerveen Hoevelaken en Holkerveen

Nadere informatie

Bijlage 5, figuur B5.60 leert dat in een scenario met Meccanotracé voor deze zone gemodelleerd werd met 10 rijstroken (= 13 baanvakken):

Bijlage 5, figuur B5.60 leert dat in een scenario met Meccanotracé voor deze zone gemodelleerd werd met 10 rijstroken (= 13 baanvakken): 101 verbetering ( in sterke mate verbeterd ) voor de algehele robuustheid van het verkeerssysteem. Een regering die nu zou suggereren dat een dergelijk resultaat niet goed genoeg is, maakt zichzelf ongeloofwaardig,

Nadere informatie

Voorhout van Topwoonlocatie naar (Nacht)herrielocatie

Voorhout van Topwoonlocatie naar (Nacht)herrielocatie Aan de Burgemeester, Wethouders en Raadsleden van de gemeente Teylingen Verzending per Mail Voorhout van Topwoonlocatie naar (Nacht)herrielocatie Voorhout, juni, Geachte Burgemeester, Wethouders en Raadsleden,

Nadere informatie

Overwegingen. Nota Toetsingskader Stemgeluid van Horecaterrassen, gemeente Leiden. Opvullen van een leemte in de regelgeving. Leiden, 27 februari 2016

Overwegingen. Nota Toetsingskader Stemgeluid van Horecaterrassen, gemeente Leiden. Opvullen van een leemte in de regelgeving. Leiden, 27 februari 2016 Aan het College van Burgemeester en Wethouders t.a.v. de wethouder voor Onderwijs, Sport en Duurzaamheid, de heer F. de Wit Stadhuis Leiden. Leiden, 27 februari 2016 Advies over: Nota Toetsingskader Stemgeluid

Nadere informatie

Akoestisch onderzoek Wilhelminalaan e.o.

Akoestisch onderzoek Wilhelminalaan e.o. 030-286 00 00 Akoestisch onderzoek Wilhelminalaan e.o. Resultaten van een nul-onderzoek rapport van de afdeling Expertise Milieu februari 2016 www.utrecht.nl Colofon uitgave Expertise Milieu Milieu en

Nadere informatie

Tab Algemene gegevens

Tab Algemene gegevens Instructie voor het i De drie oranje tabbladen bevatten invoercellen. Vul alle oranje invoercellen in. Als er geen gegevens beschikbaar zijn voor een bepa Als het aantal gelijk is aan nul, vul in die cel

Nadere informatie

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit

L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit L. Indicatieve effecten Luchtkwaliteit 73 Bijlage L Indicatieve bepaling effect alternatieven N 377 op luchtkwaliteit Inleiding De provincie Overijssel is voornemens de N 377 Lichtmis Slagharen (verder

Nadere informatie

Geluidtoets t.b.v. de ruimtelijke onderbouwing Noordendijk 430.

Geluidtoets t.b.v. de ruimtelijke onderbouwing Noordendijk 430. Geluidtoets t.b.v. de ruimtelijke onderbouwing Noordendijk 430. In het kader van de Wet geluidhinder dient voor de ontwikkeling van geluidsgevoelige functies een akoestisch onderzoek te worden verricht.

Nadere informatie

Geluidhinder. Oscar Breugelmans

Geluidhinder. Oscar Breugelmans Geluidhinder Oscar Breugelmans Inhoud 1. Geluidhinder in Nederland 2. Wat is geluidhinder 3. Vaststellen van geluidhinder 4. Nieuwe WHO review geluidhinder Geluidhinder in Nederland Hinderinventarisatie

Nadere informatie

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten

Monique Meijerink 30 maart 2009. Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Monique Meijerink Relatie luchtkwaliteit - gezondheidsaspecten Krantenkoppen liegen er niet om Bewoners eisen recht op schone lucht Niks aan de hand, gewoon deuren en ramen dicht Megastal bedreiging voor

Nadere informatie

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid

Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Slappe normen voor luchtkwaliteit zijn gevaar voor de gezondheid Adviesbureau Royal HaskoningDHV (RHDHV) heeft in opdracht van Milieudefensie onderzocht hoeveel bescherming verschillende normen (wettelijke

Nadere informatie

Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten.

Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten. Fijn stof. Nieuwe feiten en realiteiten. Ademloos, Horta-avond. 7 feb 2012 Prof. Dirk Avonts.Universiteit Gent. dirk.avonts@ugent.be Wat is gekend? Hoe fijner het fijn stof, hoe schadelijker. Hoe verder

Nadere informatie

Evaluatieprogramma MER Ellerveld Pagina 1 van 6

Evaluatieprogramma MER Ellerveld Pagina 1 van 6 Evaluatieprogramma MER Ellerveld 1-12-2009 Pagina 1 van 6 Evaluatieprogramma MER Ellerveld Gemeente Dronten, november 2009 1. Inleiding Ten behoeve van de realisatie van een evenemententerrein, een recreatiebungalowpark

Nadere informatie

Ministerie van Infrastructuur en Milieu t.a.v. mevrouw W.J. Mansveld Postbus EX S-GRAVENHAGE

Ministerie van Infrastructuur en Milieu t.a.v. mevrouw W.J. Mansveld Postbus EX S-GRAVENHAGE Ministerie van Infrastructuur en Milieu t.a.v. mevrouw W.J. Mansveld Postbus 20904 2500 EX S-GRAVENHAGE Onze ref. ORS15.027 Datum 16 april 2015, Hoofddorp Advies Omgevingsraad inzake vervroegen nachtprocedures

Nadere informatie

Voorontwerp aanwijzing Rotterdam Airport

Voorontwerp aanwijzing Rotterdam Airport Voorontwerp aanwijzing Rotterdam Airport Presentatie Gemeente Schiedam 29 mei 2007 Titus Ahrens Programmaleider Luchthavenontwikkeling Voorontwerp aanwijzing Rotterdam Airport 2 Inhoud Presentatie Historie

Nadere informatie

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen

Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen Gezondheidsaspecten bij (geluidsbelast) bouwen NSG Geluidshinderdag Geluid en transformatie Inhoud Waarom? Effect van geluid op welbevinden en gezondheid Wat? Gezondheid: preventie en bevordering Hoe?

Nadere informatie

Lawaai en slaap. Winni Hofman. Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie

Lawaai en slaap. Winni Hofman. Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie Lawaai en slaap Winni Hofman Universiteit van Amsterdam Somnio Online Slaaptherapie Omgevingsraad Schiphol 3 juli 2017 1 Slaap belangrijk voor functioneren overdag alertheid omgaan met stress voldoende

Nadere informatie

Bevindingen bij deelrapport 4 (mobiliteit) van ontwerp-mer Oosterweelverbinding

Bevindingen bij deelrapport 4 (mobiliteit) van ontwerp-mer Oosterweelverbinding Persconferentie straten-generaal 11 december 2013 Bevindingen bij deelrapport 4 (mobiliteit) van ontwerp-mer Oosterweelverbinding A. Meccanotracé scoort beter dan officiële regeringsprojecten uit de periode

Nadere informatie

Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU

Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU Wat hoor ik? Over geluid en geluidsbronnen op een open NICU The influence of patient- and unit-specific factors on the noise levels in an open-plan neonatal intensive care unit Munhun Park 1, Sabrina Laroche

Nadere informatie

FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN

FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN FRAILTY : INTEGRAAL DEFINIËREN EN METEN 25 Februari 2012 Robbert Gobbens Katrien Luijkx, Marcel van Assen, Ria Wijnen-Sponselee, Jos schols OPBOUW PRESENTATIE Het definiëren van kwetsbaarheid Het meten

Nadere informatie

U heeft technische raadsvragen gesteld. Hierbij ontvangt u ons antwoord. Voor de duidelijkheid herhaal ik steeds eerst de vraag.

U heeft technische raadsvragen gesteld. Hierbij ontvangt u ons antwoord. Voor de duidelijkheid herhaal ik steeds eerst de vraag. Van: Jong, Marijke de Verzonden: woensdag 16 augustus 2017 9:46 Aan: D. van 't Hof CC: Griffie, Gemeente Stichtse Vecht Onderwerp: Antwoord op technische vragen (83) Dik van 't Hof - Aangekondigde geluidskaart

Nadere informatie

Laagfrequent geluid van windturbines

Laagfrequent geluid van windturbines Laagfrequent geluid van windturbines Nieuwe Deense wetgeving Presentatie NSG-bijeenkomst 5 februari 2013 door Erik Koppen ARCADIS Imagine the result Inhoud presentatie Wat is laagfrequent geluid? Deense

Nadere informatie

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan

Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement. 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Lipiden, Diabetes en Cardiovasculair Risicomanagement 17 januari 2013, Utrecht Dr. Janneke Wittekoek, Cardioloog Stichting Actief Preventie Plan Vet in Historisch Perspectief simpele vetopstapelingsziekte

Nadere informatie