Gezondheidsmonitor luchthaven Twente

Transcriptie

1 Gezondheidsmonitor luchthaven Twente 14 en 16 januari 2014 Jaap de Wolf Op verzoek van ADT heeft GGD Twente samen met het RIVM een offerte opgesteld voor het uitvoeren van een gezondheidsmonitor burgerluchthaven Twente. ADT heeft GGD Twente, RIVM en UT opdracht gegeven het project Gezondheidsmonitor luchthaven Twente uit te voeren conform de ingediende offerte. 1

2 Toelichting op gezondheidsonderzoek RIVM: o Danny Houthuijs, Jeroen Devilee Universiteit Twente: o Jan Gutteling GGD en in Overijssel en Gelderland: o Rik van de Weerdt GGD Twente / GGD IJsselland: o Jaap de Wolf Vandaag zijn aanwezig: - Danny Houthuijs en/of Jeroen Devilee van het RIVM -Jan Guttelingvan de UT -Rik van de Weerdtvan de GGD enin Overijssel en Gelderland -Jaap de Wolf, senior beleidsmedewerker milieu en gezondheid bij GGD Twente / GGD IJsselland. Jaap de Wolf zal de presentatie geven. 2

3 Inhoud presentatie Waarom een gezondheidsmonitor? Wat levert een gezondheidsmonitor op? Hoe wordt de gezondheidsmonitor uitgevoerd? Fasen onderzoek Planning en organisatie 3

4 Waarom een gezondheidsmonitor? Een geschikte methode om vinger aan de pols te houden wat betreft effecten luchthaven op omwonenden gedurende een langere periode Geeft inzicht in de mate van voorkomen van wetenschappelijk aangetoonde effecten van vliegverkeer op de gezondheid Geeft inzicht in veranderingen in de tijd in vergelijking met de 1 e meting (nulmeting) Overall-doel van onderzoek door GGD: Vinger aan de pols houden wat betreft effecten luchthaven op omwonenden! Gezondheidsmonitor geeft inzicht in mate van voorkomen van wetenschappelijk aangetoonde effecten van vliegverkeer op de gezondheid. Zoals ervaren gezondheid en welbevinden, zelf gerapporteerde gezondheidsklachten, zoals verhoogde bloeddruk, etc. Hiermee wordt de uitgangsituatie, de referentiesituatie vastgelegd. In de offerte wordt gesproken over de 1 e meting (nulmeting). Een gezondheidsmonitor houdt nadrukkelijk meer in dan een belevingsonderzoek. Vooral ook vanwege de vragen over zelf gerapporteerde gezondheidsklachten. Het voorgestelde onderzoek is een uniek onderzoek en niet eerder is een dergelijk gezondheidsonderzoek uitgevoerd voordat de luchthaven in gebruik was. 4

5 Wat is bekend over effecten vliegverkeer op gezondheid? Effecten op: ervaren gezondheid en welbevinden mate van geluidhinder en slaapverstoring leerprestaties bij kinderen verhoogde bloeddruk Geen aanwijzingen voor luchtwegaandoeningen Effecten van niet-akoestische factoren op hinder Hinder, slaapverstoring, dalende leerprestaties bij kinderen, enverhoogde bloeddruk bij volwassenen zijn de belangrijkste effecten die in verband wordengebracht met blootstelling aan vliegtuigverkeer. Voor al deze effecten zijn blootstelling-responsrelaties beschikbaar om de omvang van de effecten in de omgeving van een vliegveld te berekenen. Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat luchtverontreiniging van vliegverkeer extra gezondheidsrisico s met zich meebrengt voor luchtwegaandoeningen (luchtwegklachten, longfunctie en allergie, kankerincidentie, e.a.). Ook niet-akoestische factoren bepalen voor een belangrijk deel de hoogte van de ervaren hinder door vliegtuiggeluid. Plotselinge, onvoldoende aangekondigde veranderingen qua vluchtfrequentie, tijdstippen, e.d. hebben effect op de blootstelling-respons relatie. 5

6 Wat levert een gezondheidsmonitor op? Inzicht in ervaren gezondheid, welbevinden, hinder en slaapverstoring Inzicht in zelf gerapporteerde gezondheidsklachten, zoals verhoogde bloeddruk, luchtwegklachten, kanker Inzicht in factoren die de ervaren gezondheid, welbevinden en de mate van hinder beïnvloeden Trends en veranderingen in ervaren gezondheid en gezondheidsklachten in de tijd in vergelijking met de 1 e meting (nulmeting) - De monitor brengt in kaart de (ervaren) gezondheid en het welbevinden van de omwonenden van de luchthaven en de mening over de woonomgeving voorafgaand aan en na de opening van de luchthaven. - Idem voor de zelf gerapporteerde gezondheidsklachten, zoals verhoogde bloeddruk, luchtwegklachten en kanker. Het is natuurlijk mogelijk om andere indicatoren in de vragenlijst toe te voegen, zoals medicijngebruik. - Het inventariseren van welke mogelijk beïnvloedbare persoonlijke en contextuele factoren er onder de bevolking leven die van invloed kunnen zijnop de gezondheid en het welbevinden en de mening over de woonomgeving voor en na de opening van de luchthaven. - Verschil met 1 e meting wat betreft ervaren gezondheid en welbevinden en waardering van de woonomgeving - Zijn evt. verschillen te relateren aan ontwikkelingen van de luchthaven? - Zijn er trends waarneembaar? 6

7 Uitvoering onderzoek, fase 1 Deze fase vindt nu plaats! GGD, RIVM en UT zijn aanwezig om het voorgestelde onderzoek aan geïnteresseerden toe te lichten. ADT organiseert deze bijeenkomst(en). De reacties van omwonenden kan aanleiding zijn voor ADT om GGD en RIVM te vragen de onderzoeksopzet aan te passen of uit te breiden. 7

8 Fase 2A: Interviews stakeholders en focusgroepen Hoe kijkt de omgeving aan tegen de ontwikkeling van de luchthaven? Interviews met enkele stakeholders en met focusgroepen met burgers onder leiding van Universiteit Twente Overzicht beïnvloedbare persoonlijke en contextuele factoren In deze fase worden gesprekken en interviews gehouden om een goed beeld te krijgen hoe mensen de komst van de luchthaven ervaren en welke factorendaarbij een belangrijke rol spelen. Wat zijn verwachtingen van mensen over hinder, gezondheidseffecten, etc.? Zijn er aspecten waar we bij het formuleren van de vragen voor de vragenlijst rekening mee moeten houden en die nu nog niet voldoende bekend zijn? Bewoners bepalen niet welke vragen er gesteld zullen worden. Datligt bij GGD en RIVM. Natuurlijk kunnen de bewoners wel suggesties aandragen voor bepaalde onderwerpen/thema s. Gedacht wordt aan 6-8 interviews met stakeholdersuit het gebied en met bijv. 4 focusgroepen van omwonenden. Voor deze fase is de UT gevraagd ondersteuning te bieden vanwege haar expertise op dit gebied, haar lokale kennis en het feit dat de UT in Twente goed bekend is. Vertrouwen in de verschillende partijen in deze fase is belangrijk. 8

9 Fase 2B: Uitvoeren gezondheidsmonitor Opstellen vragenlijst met gebruikmaking van resultaten interviews stakeholders en focusgroepen Uitzetten schriftelijke vragenlijst (50-60 vragen) Non-respons onderzoek Rapportage met conclusies en aanbevelingen De uitvoering van de gezondheidsmonitor is qua werkwijze en methodiek vergelijkbaar met andere gezondheidsmonitoren die jaarlijks door GGD en worden uitgevoerd. Een non-respons onderzoek is belangrijk om een beeld te krijgen waarom mensen niet hebben gereageerd. Met name bij maatschappelijke onderwerpen dieveel discussie geven is dit belangrijk. Non-respons onderzoek is van belang om te weten of de groep non-respondenten op een aantal kenmerken sterk afwijkt van de respondenten. Dat wil je weten vanwege de representativiteit van het onderzoek, zeker bij een respons van <50%. De resultaten uit het vragenlijstonderzoek worden verwerkt in een rapportage en in de rapportage zullen ook conclusies en zo mogelijk aanbevelingen worden gedaan. Aanbevelingen over b.v. (risico)communicatie en geluidbeperkende maatregelen en mogelijkheden voor het indienen van klachten en vragen. 9

10 Vragenlijst gezondheidsmonitor Vragen over: -Ervaren gezondheid en welbevinden -Zelf gerapporteerde gezondheid (luchtwegklachten hoge bloeddruk, hart- en vaataandoeningen, kanker) -Hinder en slaapverstoring -Risicobeleving -Waardering woonomgeving -Persoonlijke en contextuele factoren die mogelijk de ervaren gezondheid beïnvloeden 10

11 Voorbeeld uit rapportage Eindhoven Airport: % inwoners met ervaren ernstige geluidhinder van vliegverkeer Uit onderzoeksrapport GGD Brabant-Zuidoosten bureau GMV Beleving leefomgeving rondom vliegveld Eindhoven, november

12 Doelgroep en onderzoeksgebied Omwonenden van 19 jaar en ouder Gestratificeerde steekproef van ± personen Grootte onderzoeksgebied: gebied binnen de geluidscontour vanaf 40 db In het gebied met een geluidscontour vanaf 40 db wonen grofweg mensen of huishoudens. Er zullen zo n mensen worden benaderd. M.b.v. een gestratificeerdesteekproef worden zo n mensen benaderd met een kaart of brief om een vragenlijst op internet in te vullen. Gestratificeerd:per laag (gebieden met vergelijkbare geluidbelasting) worden voldoende adressen getrokken die een vragenlijst krijgen toegestuurd. 12

13 Berekende geluidscontour 40 db Deze kaart is de berekende geluidscontour, jaargemiddelde waarde op leefniveau en het gaat over de bijdrage van het vliegverkeer in het maximale scenario in Er zullen natuurlijk ook piekwaarden worden gemeten die veel hoger liggen. Aangetoond is dat bij een jaargemiddelde geluidbelasting van vliegverkeer vanaf 40 db mensen hinder door vliegtuiggeluid kunnen ervaren. Momentane piekwaarden zijn hierin verdisconteerd. 13

14 Planning Fase 1: Januari 2014 Fase 2A: Februari - april 2014 Fase 2B: Vragenlijst opstellen: april juni 2014 Vragenlijst uitzetten: najaar 2014 Verwerken resultaten en opstellen rapportage: november begin 2015 Als de opdrachtbevestiging binnen is, zal een gedetailleerde planning worden opgesteld en bekeken worden waar er tijdswinst is te behalen. 14

15 Project organisatie GGD Twente (milieu en gezondheid en epidemiologie) RIVM (centrum Veiligheid en centrum Duurzaamheid, Gezondheid en Milieu) Tijdelijk: Universiteit Twente, vakgroep Psychologie van Conflict & Veiligheid Onder verantwoordelijkheid van directeur publieke gezondheid GGD Twente 15

16 Begeleidingsgroep Betrokkenheid bij opzetten en uitvoeren van het onderzoek Deelnemers: Een aantal omwonenden Een huisarts Vertegenwoordiger van een van de omringende gemeenten Een gebruiker van luchthavengebied - Geïnteresseerden kunnen dit zich bij de GGD melden 16

17 17