Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012

Transcriptie

1 Gezondheidsimpact wegverkeer Thema-middag rond gezondheid, stadsplanning en mobiliteit Antwerpen 12 september 2012 Sara Benoy Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid

2 Gezondheidseffecten verkeer algemeen Directe gezondheidsgevolgen Luchtverontreiniging Geluid Verkeersveiligheid Gebrek aan beweging Sociale gevolgen Indirecte gezondheidsgevolgen Klimaatsverandering

3 Wegverkeergerelateerde luchtverontreiniging Complex mengsel - 3 processen: Emissie uit de uitlaat Slijtage processen Opwaaiend wegstof Schadelijkheid gedeeltelijk bekend Belangrijke stoffen: Stikstofoxiden Ozon (ultra) fijne stofdeeltjes Koolmonoxide Benzeen Lood zwaveldioxide

4 Gezondheidseffecten Stikstofoxiden kortdurende piekblootstellingen: mogelijke causale relatie astma-aanvallen acute respiratoire aandoeningen hospitalisaties voor ademhalingsproblemen associaties in langetermijn-epidemiologische studies blootstelling gehele luchtpollutie mengsel

5 Gezondheidseffecten ozon tot in kleinste luchtwegen en longblaasjes prikkeling slijmvliezen acute blootstelling: mortaliteit volwassenen prikkelende ademhaling (hoesten) irritatie ogen verergering luchtwegklachten, duizeligheid, misselijkheid of hoofdpijn klachten bij [ozon] en duur blootstelling langetermijneffecten?

6 Fijn stof

7 Impactplaats fijn stof Grove fractie - Ø > 10µm neus-keelholte PM 10-2,5µm < Ø < 10µm bronchiën PM Ø < 2,5µm longblaasjes UFP- Ø <0,1 µm bloedbaan

8 targetorganen

9 Gezondheidseffecten fijn stof heterogeen mengsel - fysicochemische samenstelling afh van metereologische condities en emissiebronnen partikels verbrandingsbronnen meer schadelijk (Krzyanowski et al. 2005; WHO 2007)

10 Gezondheidseffecten verkeersgerelateerd fijn stof Review Krzyanowski et al., 2005: toename sterfterisico met cardiopulmonaire oorzaak toename risico respiratoire symptomen en ziekten niet gerelateerd aan allergie Review HEI (Health Effects Institute), 2010: voldoende bewijs verergeren astma aanwijzigingen ontstaan astma bij kinderen aanwijzigingen respiratoire symptomen niet gerelateerd aan astma aanwijzigingen verminderde longfunctie aanwijzigingen totale en cardiovasculaire sterfte aanwijzigingen cardiovasculaire morbiditeit

11 12/06/ IARC: DIESEL ENGINE EXHAUST CARCINOGENIC

12 Blootstellingsindicatoren verkeersgerelateerde luchtverontreiniging huidige PM standaarden gebaseerd op massaconcentratie (EU, WHO): PM 10, PM 2.5 PM 10/ PM 2.5 geschikte indicatoren? in kaart brengen gezondheidsrisico s deeltjes verbrandingsbronnen verkeer impact inschatten emissiereductiemaatregelen vb. Impact 90 km/u beleidsmaatregel luchtkwaliteit

13 Indicatoren verkeersgerelateerde luchtverontreiniging Bron: Voorstel van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de geluidshinder te beheersen in de stad Antwerpen (Lefebvre et al., maart 2011)

14 Indicatoren verkeersgerelateerde luchtverontreiniging Review en meta-analyse Janssen et al., 2011: 1µg/m³ toename in blootstelling gezondheidseffecten BCP (black carbon particles) >> gezondheidseffecten PM 10 of PM 2.5 interquartiel range toename gezondheidseffecten gelijkaardig hypothetische verkeersreductiemaatregel toename in levensverwachting x 4 tot 9 voor BCP vgl gelijke verandering PM2.5 massa

15 Indicatoren verkeersgerelateerde luchtverontreiniging Review en meta-analyse Janssen et al., 2011: evaluatie gezondheidsrisico s luchtkwaliteit gedomineerd door primaire verbrandingspartikels BCP waardevolle bijkomende luchtkwaliteitsindicator

16 Gezondheidsimpact fijn stof in daly s Bewijslast Hoog Medium Laag Impact op publieke gezondheid Laag Medium Hoog Fijn stof (74000) Passief roken (6600) Radon (3800) Benzeen (10) Nikkel (1) Arseen (1) Cadmium (1) Lood (2200) Geluid (7400) UV (3700) Schimmels en vocht (800) CO (600) Ozon (500) Dioxines (2500) Hitte (1000) EMF (2) Formaldehyde (1) Bron: Inschatting ziektelast en externe kosten veroorzaakt door verschillende milieufactoren in Vlaanderen, juli 2012 (Buekers, Torfs, 2012)

17 Gezondheidsimpact fijn stof in daly s Antwerpenaar verliest 438 gezonde levensdagen door luchtvervuiling Bron: Voorstel van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de geluidshinder te beheersen in de stad Antwerpen (Lefebvre et al., maart 2011)

18 Gezondheidsimpact fijn stof in Euro

19 Gezondheidseffecten nabij drukke verkeersaders Aantal studies als indicator nabijheid, afstand van bewoning tot weg, verkeersvolumes, afstand tot drukke weg, verkeersintensiteit, intensiteit vrachtverkeer gezondheidsrisico s geen precieze afstand waarbuiten geen betekenisvolle effecten op de gezondheid HEI (2010): zone van 300 à 500 m tot snelweg of bovenlokale weg meest blootgesteld aan verkeersemissies

20 Kwetsbare groepen Gevolgen niet gelijk voor volledige populatie Kwetsbare groepen ouderen Kinderen (< 15 jaar) Zieken (al bestaande cardiovasculaire en respiratoire aandoeningen) (diabetici)

21 Kwetsbare groepen kinderen zijn gevoeliger voor luchtverontreiniging: ademen relatief veel lucht in (in verhouding tot lichaamsgewicht) kleinere longen en luchtwegen kwetsbare luchtwegen en longblaasjes nog volop in ontwikkeling brengen meer tijd buiten door meer bewegen in buitenlucht door sport en spel vaker astma vaker acute luchtweginfecties erg jonge kinderen extra gevoelig: sterfte aan luchtweginfecties bij pasgeborenen (Pope en Dockery, 2006).

22 Kwetsbare groepen Integratie gezondheidsimpact kwetsbare groepen in ruimtelijke ordening Amsterdamse richtlijn gevoelige bestemmingen luchtkwaliteit (2009) Nederlands Besluit gevoelige bestemmingen (1 december 2008) Zone van 300 m wegen in beheer rijk; 50 m wegen provinciaal beheer: geen nieuw te bouwen of uitbreiding > 10% van onderwijs minderjarigen, kinderopvang, verzorgingstehuis, verpleegtehuis of bejaardentehuis

23 Blootstelling in het verkeer Commuters air pollution exposure and acute health effects (M. Zuurbier, 2011) Nederland: gemiddelde woon-werk reistijd 54 minuten reizen per bus of auto: totale dagelijkse blootstelling roet 7 tot 10% reizen per fiets: dagelijkse blootstelling roet 4 tot 5%, dagelijkse inhalatie luchtverontreiniging 12 tot 15% (hogere ademminuutvolume) verhoogde blootstelling kan bijdragen aan lange termijn effecten op ziekte en sterfte Andere studies (Shapes, 2011; Nazelle & Nieuwenhuijsen, 2010; de Hartog et al., 2010; Rabl & de Nazelle): gezondheidsbaten fietsen (actief!) >> risico s luchtverontreiniging en ongevallen

24 Geluidsimpact wegverkeer Europese richtlijn 2002/49/EG omgevingslawaai Doel: schadelijke effecten en hinder door omgevingslawaai van belangrijke wegen, spoorwegen, luchthavens en agglomeraties Geluidskaarten en actieplannen

25 Geluidskaart wegverkeer Lden agglomeratie Antwerpen +/ Antwerpenaren = Lden niveaus > 60 db(a) > 10% ernstig gehinderd +/ Antwerpenaren = Lden niveaus > 70 db(a) > 25% ernstig gehinderd, kans op gezondheidseffecten (IHZ, hoge bloeddruk, slagaderverkalking) spoorverkeer <<< wegverkeer : +/ Antwerpenaren = Lden niveaus > 65 db(a) > 10% ernstig gehinderd industrie en luchthaven Deurne <<< wegverkeer

26 WHO guidelines for community noise (1999) Guideline outdoor living area: LAeq, 16 hrs = 50/55 db LAeq, 16 hrs van 50 db ernstige hinder gedurende dag en avond LAeq, 16 hrs 55 db matige hinder gedurende dag en avond LAeq, 16 hrs Lden

27 Geluidskaart wegverkeer Lnight agglomeratie Antwerpen Impact s nacht (Lnight) +/- = impact 24u (Lden) spoorverkeerslawaai en industrielawaai belangrijker t.o.v. wegverkeerslawaai Spoorverkeerslawaai (goederentrafiek?) : meer dan Antwerpenaren = Lnight-niveaus > 60 db ernstige slaapverstoring

28 WHO Night Noise Guidelines (2009) NOEL: Lnight,outdoor = 30 db LOAEL: Lnight,outdoor = 40 db NNG Lnight,outdoor = 40 db Interim target Lnight,outdoor = 55 db gevoelige groepen niet beschermd!

29 Gezondheidsimpact fijn stof in daly s Antwerpenaar verliest 399 gezonde levensdagen door geluid Bron: Voorstel van maatregelen om de luchtkwaliteit te verbeteren en de geluidshinder te beheersen in de stad Antwerpen (Lefebvre et al., maart 2011)

30 VAZG partner in Joaquin-project (Joint Air Quality Initiative) Kwantitatieve inschatting van blootstelling aan en gezondheidseffecten van verkeersemissies in Vlaanderen met speciale aandacht voor Ultra Fijne Partikels (UFP): pilootproject in geselecteerde hotspot(s)