DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN

Transcriptie

1 DEMOCOPHES Meten van vervuilende stoffen in kinderen en moeders BELGISCHE RESULTATEN Gudrun Koppen - VITO Technische Coördinatie DEMOCOPHES Belgisch niveau Partners: 1

2 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen Samengevat» Vergelijking met Europa en gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven 2

3 Hoe lees je resultatenbrief? Ieder blootgesteld aan milieuvervuilende stoffen: bij weinigen gemeten waarde = nul Gemeten concentraties gebruik voor voorspellen risico gezondheidsschade op niveau bevolkingsgroep, gezondheid individu wordt bepaald door meerdere factoren (o.a. roken, voeding, ) door bij voldoende deelnemers metingen te doen, kunnen wetenschappelijke conclusies getrokken en aanbevelingen voor preventie opgesteld Timing blootstelling korte-termijn: ftalaten, cotinine, triclosan en bisfenol A in urine Middenlange - lange termijn: cadmium in urine, kwik in haar 3

4 [1] Volgens de Duitse Commissie voor Humane Biomonitoring worden er geen negatieve gezondheidseffecten verwacht voor concentraties van een vervuilende stof die lager zijn d [2] Volgens de Duitse Commissie voor Humane Biomonitoring is er mogelijk een verhoogd risico op negatieve gezondheidseffecten bij kwetsbare personen als de waarde van een v HUMAN BIOMONITORING FOR EUROPE Moeder Kind Waarde: cadmium 0.30 µg/l 0.11 µg/l Vergelijking met waarden van andere Belgische deelnemers Gezondheids-richtwaarde, Wat betekent uw resultaat? 50% van de moeders hebben een waarde lager dan... 90% van de moeders hebben een waarde lager dan... HBM-Iwaarde: 1 µg/l HBM-II waarde: 4 µg/l (waarden voor volwassenen) a) < 1 µg/l: volgens de huidige wetenschappelijke kennis is er geen risico op gezondheidseffecten. b) > 1 µg/l en < 4 µg/l: deze waarde is hoger dan verwacht maar leidt niet noodzakelijk tot gezondheidsproblemen 50% van de kinderen hebben een waarde lager dan... 90% van de kinderen hebben een waarde lager dan... HBM-I waarde: 0,5 µg/l HBM-II waarde: 2,0 µg/l (waarden voor kinderen) a) < 0,5 µg/l: volgens de huidige wetenschappelijke kennis is er geen risico op gezondheidseffecten. b) > 0,5 µg/l en < 2,0 µg/l: deze waarde is hoger dan verwacht maar leidt niet noodzakelijk tot gezondheidsproblemen Hoe de blootstelling verminderen? Meer informatie en tips om uw blootstelling te verminderen vindt u in bijgevoegde infofiche over cadmium. 4

5 HBM gezondheidsrichtwaarden Geen negatieve gezondheidseffecten Mogelijk verhoogd risico bij kwetsbare personen Mogelijk negatief gezondheidseffect Afgeleid door Duitse Commissie voor Humane Biomonitoring 5

6 Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen» Vergelijking met Europa» Vergelijking met gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven Samengevat 6

7 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen Samengevat» Vergelijking met Europa en gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven 7

8 Deelnemers vs. niet-deelnemers Responders Non-responders Significantie (1) (N=129) (N=128) Rokende moeder 9.3% 13.6% p = Huishouden met minstens 1 roker 30.2% 31.5% p = Consumptie vis/schaaldieren min. 1x per week 69.0% 78.9% p = Alleenstaande moeder 11.6% 18.0% p = Hoogste opleidingsniveau van vader of moeder lager secundair onderwijs 2.3% 8.1% p = hoger secundair + evt. post-secundair 14.0% 26.8% dag/avondonderwijs bachelor + master diploma 83.7% 65.0% Werkende moeder 91.5% 79.7% p = Werkende vader/spouse/partner 94.2% 83.5% p = (1) Percentages vergelekenmet Chi-square test 8

9 life style deelnemers moeders kinderen Leeftijdsrange (j) Roker 9.3% 0% Consumptie lokale voeding 33% 36% Consumtie vis (verschillende malen per week) 30% 20% Cantinevoeding (verschillende malen per week) 14% 50% Blikvoeding (verschillende malen per week) 17% 20% Amalgaam tandvullingen 80% 5% Gebruik verzorgingsproducten: middelmatig-hoog 98% 35% Woning met PVC: vloeren / behangpapier (vinyl) 24% Woning renovatie laatste 2 jaar 52% 9

10 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen Samengevat» Vergelijking met Europa en gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven 10

11 Statistische verwerking Vergelijking Europese waarden vs. andere landen Meervoudige regressiemodellen biomerker als uitkomstvariabele, land en confounders als verklarende variabelen indien land significant, verder testen of verschillend van Europees gemiddelde Nagaan invloedsfactoren op biomerkermetingen Meervoudige regressiemodellen biomerker als uitkomstvariabele en confounders/covariaten (vragenlijstgegevens) als verklarende variabelen 11

12 A. Metalen Kwik: vis, amalgaamvullingen Neurologisch systeem, nier&maag Kwik in 3 cm haarpluk: reflecteert blootstelling laatste 3 maanden Cadmium: batterijen, tabak, pigmenten,meststoffen Botdensiteit, cardiovasculair systeem Cadmium in urine: reflecteert levenslange blootstelling van cadmium opgestapeld in nieren 12

13 Kwik in haar: Europa vs. België * * Groot verschil tussen 17 Europese landen: factor 40 tot 65-> gelinkt met visconsumptie Vlaamse meetgegevens Steunpunt M&G: 0.35 µg/g haar bij 20-40j vrouwen (Schoeters et al., 2011) 13

14 Cadmium in urine: Europa vs.belgië Verschil tussen 17 Europese landen: factor 3.5 tot 7 Vlaamse meetgegevens Steunpunt M&G bij 20-40j vrouwen: 0.25 ( ) µg/l (Schoeters et al., 2011) 14

15 Metalen: Belgische waarden Gezondheids- Richtlijn (JECFA) Gezondheids- Richtlijn (HBM-I) Vrouwen Kinderen Meetbaar bij >95% van moeders en >80% van kinderen Waarden moeders > kinderen Verschil hoogste-laagste (P 90 /P 10 ): factor 14 (kinderen), 6-7 (moeders) 15

16 Metalen: invloedsfactoren Kwik in haar kind vis, stedelijk moeder vis, amalgaamvullingen, stedelijk Cadmium in urine kind leeftijd, stedelijk, jongens, sociale klasse moeder stedelijk 16

17 Metalen: hoe blootstelling verminderen? Kwik Kwik blootstelling: aanbeveling 2 porties vis per week, waaronder één portie vette vis. Bij zwangerschap en borstvoeding op voorwaarde dat roofvissoorten (haai, zwaardvis, marlijn en in mindere mate tonijn), gemeden worden vanwege hogere gehaltes aan contaminanten zoals kwik Verwijder (gebroken) spaarlampen en kwikthermometers via containerpark Cadmium vermijd consumptie orgaanvlees eet gevarieerd 17

18 B. Cotinine Cotinine: tabak Kanker, astma, hart & vaatziekten Cotinine = afbraakproduct van nicotine Cotinine in urine reflecteert blootstelling laatste urendagen 18

19 Cotinine: Europa vs. België Cotinine in lichaam gevormd na inhalatie van nicotine Belgische gemiddeld cotinine gehalte significant lager dan Europees gemiddelde 19

20 rokende moeder passief roken Treshold rokers Waarden >50 µg/g creatinine wordt gezien als merker voor roken 30.4% van moeder en 34.4% van kinderen waarden < detectielimiet meetbaar cotininegehalte bij rokers & passief rokers 20

21 Nicotine: hoe blootstelling verminderen? Tabakstop op of consulteer onze website Vermijd zoveel mogelijk passief roken Vermijd omgevingen waar roken toegestaan is 21

22 C. Ftalaten Ftalaten: weekmaker, oplosmiddel Premature geboorte, congenitale afwijkingen, vruchtbaarheid Ftalaten in urine reflecteren blootstelling laatste urendagen Afbraakproducten (metabolieten) van 5 verschillende ftalaten gemeten 22

23 Ftalaat metabolieten Lange keten Korte keten di(2-ethlyhexyl) ftalaat: DEHP diethyl ftalaat: DEP butylbenzyl ftalaat: BBzP di-iso-butyl ftalaat: DiBP di-n-butyl ftalaat: DnBP Voornamelijk gebruik als weekmaker in plooibare PVC plastics (vinyl) ftalaat primaire metaboliet secondaire metaboliet mono(2-ethlyhexyl) ftalaat: MEHP mono-ethyl ftalaat: MEP mono benzyl ftalaat:: MBzP mono-iso-butyl ftalaat:: MiBP mono-n-butyl ftalaat:: MnBP 5OH-mono(2-ethlyhexyl) ftalaat: 5OH-MEHP 5oxo-mono(2-ethlyhexyl) ftalaat: 5oxo-MEHP Gebruik in PVC, maar vooral in verven, adhessiven, lijmen, prints, cosmetica 23

24 DEHP ftalaat: Europa - België Di-ehtylhexylftalaat (DEHP): vooral contaminatie via voeding(verpakking) Belgische waarden significant lager in vergelijking met Europese Verschil tussen de 17 Europese landen: factor 4 -> vrij homogeen verspreid in Europa 24

25 Gezondheids- Richtlijn (HBM-I) DEHP: Belgische resultaten Kinderen: 500 µg/l Vrouwen: 300 µg/l Meetbaar bij ALLE deelnemers -> geldt ook voor andere gemeten ftalaten Kinderen > moeders : meer voedselopname per lichaamsgewicht, hand-mond gedrag, hogere metabolisatiegraad (1 kind met waarde boven HBM-I) Verschil hoogste-laagste (P 90 /P 10 ): factor 9 (kinderen), factor 8 (moeders) 25

26 Meer vluchtige ftalaten: Europa - België * * * * * MEP (metaboliet van DEP): énige waarvan waarde moeders > kinderen Verschil tussen 17 Europese landen: factor 3 tot 6 Sommige lager, andere hoger dan Europees gemiddelde 26

27 Ftalaten: invloedsfactoren DEHP kind / moeder / BBzP kind vinlyvloeren/pvc-houdend behang moeder vinlyvloeren/pvc-houdend behang DiBP kind leeftijd, gebruik verzorgingsproducten, vinlyvloeren/pvc-houdend behang moeder vinlyvloeren/pvc-houdend behang DnBP kind gebruik verzorgingsproducten, vinlyvloeren/pvc-houdend behang moeder / DEP kind Woningrenovatie laatste 2j, vinlyvloeren/pvc-houdend behang, kauwgom, plastic speelgoed moeder Woningrenovatie laatste 2j, vinlyvloeren/pvc-houdend behang, gebruik verzorgingsproducten, kantinevoeding 27

28 Ftalaten: hoe blootstelling verminderen? Controleer etiketten en gebruik indien mogelijk ftalaatvrije producten Verwijder huisstof door te poetsen met water of met stofzuiger voorzien van HEPA-filter Eet zo gevarieerd en evenwichtig mogelijk 28

29 D. bisfenol A & triclosan Bisfenol A: blikcoatings, verven,vernis, lijmen Vruchtbaarheid, ontwikkelingsproblemen, cardiovasculaire aandoeningen, diabetes Metingen in urine reflecteren blootstelling laatste uren-dagen Triclosan:verzorgingsproducten hormoonverstorend, dermatitis & allergie 29

30 Bisfenol A: vergelijking met Europa Weinig verschil tussen BPA waarden in 6 landen waar het is gemeten Waarden moeders en kinderen ook erg vergelijkbaar 30

31 bisfenol A en triclosan: Belgische resultaten Gezondheids- Richtlijn (HBM-I) vrouwen: 2500 µg/l Kinderen: 1500 µg/l Meetbaar bij bijna ALLE deelnemers Verschil hoogste-laagste (P 90 /P 10 ): BPA: factor 8 (moeders), 11 (kinderen) Triclosan: factor 350 (moeders), 33 (kinderen) 31

32 Triclosan, bisfenol A: invloedsfactoren Triclosan kind verzorgingsproducten, zonnecrème, leeftijd moeder stedelijk Bisfenol A kind / moeder frekwent gebruik van blikvoeding 32

33 Triclosan, bisfenol A: hoe blootstelling verminderen? Bisfenol A Gooi oude babyflessen weg Geef geen drankblikjes aan kinderen jonger dan 3 jaar Eet evenwichtig en gevarieerd Triclosan Controleer etiketten en gebruik indien mogelijk triclosanvrije producten 33

34 Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen» Vergelijking met Europa» Vergelijking met gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven Samengevat 34

35 INHOUD Resultatenbrief Deelnemers vs. niet-deelnemers Metingen Samengevat» Vergelijking met Europa en gezondheidsrichtwaarden» Interpretatie m.b.v. vragenlijstgegeven 35

36 Samengevat Belgische waarden binnen verwachte niveaus Vergelijking België met Europees gemiddelde: lager: hoger: vergelijkbaar: cotinine, ftalaten (DEHP, DEP) kwik, ftalaten (BBzP, DiBP) cadmium, ftalaten (DnBP), bisfenol A Concentraties van kinderen & moeders zijn gelinkt Voorkomen van chemicaliën in kinderen & moeders kan verklaard worden door info over levensstijl uit vragenlijsten Urine en haar: contaminanten meetbaar waarmee we in het dagelijkse leven in contact komen 36

37 Partners project Coördinatie: Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu Technische coördinatie, statistische verwerking en interpretatie: VITO Veldwerk: PIH, IHP Laboanalysen: UA, VITO, WIV, CHULiège 37

38 Financiering DEMOCOPHES (LIFE09 ENV/BE/ ) in België uitgevoerd via co-financering 50% door programma LIFE+ van Europese Commissie en 50% door verschillende overheden in België (gemeenschappen, gewesten en federale) ( 38

39 39

40 Ftalaten: Belgische resultaten 40