Archeo(rapport!218!! Het! archeologisch! vooronderzoek! aan! de! Kalkoven(! Prieelstraat!te!Asse!

Transcriptie

1 Archeo(rapport218 Het archeologisch vooronderzoek aan de Kalkoven( PrieelstraatteAsse VanessaVanderGinst,AnneliesDeRaymaeker&MaartenSmeets Kessel(Lo,2014 StudiebureauArcheologiebvba

2

3 Archeo(rapport218 Het archeologisch vooronderzoek aan de Kalkoven( PrieelstraatteAsse VanessaVanderGinst,AnneliesDeRaymaeker&MaartenSmeets Kessel(Lo,2014 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport218 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkoven(PrieelstraatteAsse Opdrachtgever: FICONV Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: VanessaVanderGinst Auteurs: VanessaVanderGinst AnneliesDeRaymaeker MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/2014/12.825/19 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselYLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Administratievegegevens Opdrachtgever FICONV,Wijngaardstraat34,9451Haaltert Uitvoerder StudiebureauArcheologiebvba Vergunningshouder VanessaVanderGinst Beheerenplaatsopgravingsgegevens Deze gegevens werden na het onderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Beheerenplaatsvondstenenstalen Devondstenenstalenwerdennahetonderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Projectcode 2013/359 Vindplaatsnaam AsseKalkoven Prieelstraat Locatie VlaamsYBrabant,Asse,KalkovenYPrieelstraat Kadasternummers Afdeling:2,Sectie:L,perceelsnummers:68F,68G, 71G,72F2,72H2,72N2,72Z2;83H,84S Lambertcoördinaat , ,80.46 Lambertcoördinaat , ,80.57 Lambertcoördinaat , ,81.25 Lambertcoördinaat , ,81.63 Kadasterplan Ziefig.1.2 Topografischplan Ziefig.1.1 Begindatum 17/03/2014 Einddatum 17/03/2014 Onderzoeksopdracht VerwijzingBijzonderevoorwaarden Archeologischeverwachtingen Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:assekalkovenyprieelstraat Hetprojectgebiedisgelegenindeperiferievan de Romeinse vicus te Asse. Er wordt in deze periferie de aanwezigheid van artisanale zones en/ofgrafveldenverwacht Wetenschappelijkevraagstellingen - Zijnersporenaanwezig? - Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? - Opwelkedieptebevindenzichdesporen? - Bevinden de sporen zich in stratigrafisch verband? - Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? - Maken de sporen deel uit van één of meerderestructuren? - Behoren de sporen tot één of meerdere periodes? - Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bij een eventueel

8 vervolgonderzoek? - Wat was de invloed van de bestaande bebouwing/verhardingophetarcheologisch erfgoed? - Watisdeimpactvandegeplandewerkenop hetarcheologischerfgoed? - Welke onderzoeksvragen moeten bij een eventueel vervolgonderzoek beantwoord worden? Aardvandebedreiging Randvoorwaarden Op het terrein van 0,56 ha wordt een project met assistentiewoningen, kantoren en appartementengerealiseerd. Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:assekalkovenyprieelstraat

9 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject p.3 1.1Inleiding p.3 1.2Beschrijvingvandevindplaats p.3 1.3Fysiografie p Lokaletopografieenhydrografie p Geologischeopbouw p Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen p.9 1.4Archeologischevoorkennis p.9 1.5Onderzoeksopdracht p.13 Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie p.15 Hoofdstuk3 Resultatenvanhetsporenbestand p Stratigrafieenprofielen p Besprekingvandesporen p Deromeinsesporen p Delaatmiddeleeuwsesporen p Derecentesporen p.28 Hoofdstuk4 Besluit p.29 Bibliografie p.33 Bijlagen p.35 Bijlage1:Sporeninventaris p.37 Bijlage2:Vondsteninventaris p.41 Bijlage3:Fotoinventaris p.43 Bijlage4:Harrismatrix p.47 1

10 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 2

11 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject 1.1Inleiding Naaraanleidingvandegeplandebouwvanassistentiewoningen,kantorenenappartementenaande KalkovenYPrieelstraatteAssewerddoorOnroerendErfgoedeenarcheologischvooronderzoekinde vormvanproefsleuvenopgelegd(2013y359). Het onderzoek werd door FICO NV aan Studiebureau Archeologie bvba toevertrouwd. Het terreinwerkwerduitgevoerdop17maart Beschrijvingvandevindplaats Het projectgebied beslaat ca ha en is omsloten door de Prieelstraat in het oosten en de Kalkoven in het westen. Ten noorden en ten zuiden wordt het terrein begrensd door bestaande bewoning(fig.1.1enfig.1.2). Binnendearcheoregio s(fig.1.3)ishetprojectgebiedgesitueerdinde(zand)leemstreek. Fig.1.1:Topografischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

12 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.1.2:Kadasterkaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 2. Lambertcoördinaat , ,80.46 Lambertcoördinaat , ,80.57 Lambertcoördinaat , ,81.25 Lambertcoördinaat , ,81.63 Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s

13 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 1.3Fysiografie 1.3.1Lokaletopografieenhydrografie Hetonderzoeksgebiedzelfisvlakenligtopeenhoogtevanca.80mTAW.Hetonderzoeksgebiedligt opeenlichteverhevenheid(plateau)inhetlandschapenheltafnaarhetoostenenhetwestentoe (fig. 1.4). Ten oosten van het projectgebied loopt de Krameibeek (fig. 1.5). Deze behoort tot het BenedenYScheldebekken.TenwestenlooptdeBroekebeek.DezebehoorttothetDenderbekken. Fig.1.4:Lengteprofielvanhetoppervlakendehellinginhetprojectgebied 4. 4 ProjectieviaGoogleEarth. 5

14 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.1.5:Topografieenhydrografierondhetaangeduideonderzoeksgebied Geologischeopbouw OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanSintYHuibrechtsY Hern(fig.1.6).Nettenwestenvanhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotde formatie van Maldegem. Deze formaties dateren respectievelijk uit het laatste eoceen en het laat eoceen(fig.1.7). De formatie van SintYHuibrechtsYHern wordt opgedeeld in het lid van Neerrepen en het lid van Grimmertingen 6. Deze opdeling was op het kaartblad nauwelijks mogelijk zodat deze afzetting ingetekend staat als één formatie. Deze formatie bestaat uit een geel, fijn zand met mica dat geleidelijkaanovergaatineenwitgeletotgrijsrozeklei/siltdielichtzandyenglauconiethoudendis, gevolgd door een grijs tot grijsgroene zandhoudende klei met meer glauconiet. Het basisgrind bestaatuitgrotegerolde(somsgebroken)ovalenvuursteenkeien,plattezwartesilexensomskeien uitgroenepaleozoïschezandsteen. De formatie van Maldegem bestaat uit een afwisseling van zanden en kleien, met geleidelijke overgangen 7.DeledenWemmel,AsseenUrsel,OnderdaleenZomergemkomenmetzekerheidvoor, doch het bovenste lid van Buisputten kon nergens met zekerheid aangetroffen worden. Het is evenwelnietuittesluitendatditlaatstelidindebuurtvanassevoorkomtalseengrijzekleimet donkergrijs middelmatig fijn glauconiethoudend zand. Deze formatie bestaat, uitgezonderd in de meest noordelijke gebieden, hoofdzakelijk uit het lid van Wemmel en/of het lid van Asse. De formatiewerdbijgevolgopdegeologischekaartalséénpakketingetekend.hetlidvanzomergemis een grijsblauwe klei tot zware klei. Het bevat geen glauconiet, zand of kalk. Met een geleidelijke textuurverlichting gaat het lid van Zomergem onderaan over in het Lid van Onderdale. Dit lid van Buffel&Matthijs2009:20. 7 Buffel&Matthijs2009:20. 6

15 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Onderdale is een donkergrijs middelmatig fijn lemig zand, glauconiety en glimmerhoudend. Er werdengeenmacrofossieleninopgemerkt.hetlidvanurselbestaatuiteenhomogene,grijsblauwe kleidiegeleidelijk,viaeentextuurverlichtingeneentoenamevanhetglauconiet,overgaatinhetlid vanasse.dezebestaatuitglauconiethoudendekleimetplaatselijkaandebasisgrofglauconietzand. DeovergangvanhetlidvanAssenaarhetlidvanWemmelgebeurtgeleidelijkdochvaltopdoorhet verschijnenvannummuliteswemmelensisendooreensterkeafnamevanhetglauconiet.hetzand van Wemmel vangt aan met een meestal goed ontwikkelde basisgordel waarin naast Nummulites wemmelensis talrijke exemplaren teruggevonden worden van gerolde Nummulites laevigatus en gerolde fossielhoudende kalkzandsteenbrokken. Het bestaat uit een grijs fijn zand duidelijk glauconiethoudendeneentoenamevanhetkleigehaltenaarboventoe. Enkelinhetuiterstenoorden(indebuurtvanAsse)zijnallehierbovenbeschrevenledenaanwezig. Detotalediktevandeformatiebedraagtermaximaal25mwaarbijdeKleivanAssegemiddeld10m dikis. Fig.1.6:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

16 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.1.7:LithoYenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen 9. DeQuartairgeologischekaartwijstophetvoorkomenvaneolischeafzettingeninhetprojectgebied (fig.1.8). Fig.1.8:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

17 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Legende 11 : ELPw:Eolischeafzettingen(zandtotsilt)vanhetWeichseliaan(LaatYPleistoceen),mogelijkVroegY Holoceen;zandtotzandleeminhetnoordelijkeencentralegedeeltevanVlaanderen;silt(loess)in hetzuidelijkegedeeltevanvlaanderen. HQ:HellingsafzettingenvanhetQuartair 1.3.3Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen Het projectgebied ligt in een bebouwde zone en is op de bodemkaart niet gekarteerd (OB). In de onmiddellijke omgeving van het projectgebied liggen leembodems. Net ten noordoosten van het projectgebiedligtvolgensdebodemkaarteendrogeleembodemzonderprofiel(abp(c))(fig.1.9). Fig.1.9:Overzichtvanhetbodemlandschapmetaanduidingvanhetonderzoeksgebied Archeologischevoorkennis Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) (fig. 1.10) zijn in de directe omgeving van het projectgebiedveelgekendevindplaatsengeregistreerd. HetarcheologischonderzoekinAssebegonreedsinde2 de helftvande19 de eeuwdoordebroers Crick.Meerrecentwerderopgegravendooro.a.J.Mertens,AscaniaendeK.U.Leuven. 11 Bogemans2005:

18 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Algemeen zou er een oppidum Borgstad (CAI 113, CAI ) zijn, een oppidum uit de latey ijzertijddatderomeinsevicusvoorafging.opdezelocatiewerdenooksporengevondenvanlatere Romeinsebewoning,aldannietmilitair(tijdelijkmarskamp)(fig.1.10). TennoordoostenvanditoppidumbevindtzichdeRomeinsevicus.Indeloopvande1 ste eeuwn.c ontwikkelde de Romeinse nederzetting van Asse zich rond een kruispunt van Romeinse wegen 13. Zeker vanaf het midden van de 1 ste eeuw tot het begin van de 3 de eeuw n. C was Asse het economische en bestuurlijke centrum van de regio. De bevolking woonde op een hogergelegen plateau(kalkoven)datomringdwerddoortweebeken.ambachtelijkeenindustriëleactiviteitenzijn ondermeeraangetroffenaandenoordoostelijkerandvandewoonkern.veleregistraties(cai4697, CAI1864,CAI160346,CAI1207,CAI1941,CAI163508,CAI1349,CAI20087,CAI1207enCAI151371) betreffenonderzochtezonesuitdezeromeinsevicus. Devicusligttennoordwestenvanhetprojectgebied.Dejuistegrensvandevicusnaarhetzuidentoe isonzeker. CAI 1927 is de zone van een Romeinse weg (BavaiYAsse). Een andere weg zou noordnoordwesty zuidzuidoostgeoriënteerdzijnenopenkelemetersvandehuidigewegbrusselygentlopen 14.Inde zonevancai20087werdeen5mbredewegaangesneden.vermoedelijkwasditeensecundaire wegbinnenderomeinsenederzettingvanassediedeverbindingvormdetussenderomeinseweg richtingelewijtendebaanrichtingrumst 15.TevenszouereentracéinzuidelijkerichtingopdeSintY Martinuskerkgeoriënteerdzijn. In het noordoosten van de vicus werd een Merovingisch grafveld opgegraven, met meerdere vlakgraveninrijen(cai2283) 16. DelocatiesCAI ,CAI ,CAI 1349enCAI zijnlossevondstenuitdeRomeinse periode. Meer specifiek gaat het om munten (CAI ), metaal (CAI en CAI 1349), aardewerk(cai151108encai1349)endakpannen(cai1349). Hetprojectgebiedligtinvogelvluchtopca.250mverwijderdvandeSintYMartinuskerk(CAI105),een kerkdiezouopklimmentotde13 de eeuwendieophethoogstepuntvanasseligt 17.Tenzuidenvan dekerkiseenvolmiddeleeuwsemottegeregistreerd(cai106). Verderbevindenerzichnogeenaantalgekendevindplaatsenindeomgevingvandiverseaard:een volmiddeleeuwsewatermolen(cai1948),eendoormiddelvanluchtfotografiegetraceerdewegvan onbekende ouderdom (CAI ), het laatmiddeleeuws OnzeYLieveYVrouwgasthuis (CAI 10007), een 17 de Yeeuwse graanwindmolen (CAI 1285), een kuil uit de late ijzertijd (CAI 27), een laatmiddeleeuwsehoeve(cai150470),hetkasteelvanwaarbeekmetlaatmiddeleeuwsekern(cai 5227), laatmiddeleeuwse bewoningssporen (CAI 2284) en een concentratie van losse Romeinse vondsten(cai390). 13 Magermane.a.2008: Magermane.a.2008:4. 16 Magerman,Pede&Lodewijckx2008:89Y

19 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.1.10:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 18. OpdeFerrariskaart(1771Y1778)(fig.1.11)isindezonevanhetprojectgebiedwatlossebebouwing met tuinen weergegeven ten noorden van het eigenlijke dorpscentrum. De Atlas der Buurtwegen (1.12)toonteengelijkaardigesituatie

20 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.1.11:UittrekseluitdeFerrariskaartmetsitueringvanhetprojectgebied 19. Fig.1.12:UittrekseluitdeAtlasderBuurtwegenmetsitueringvanhetprojectgebied

21 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 1.5Onderzoeksopdracht Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein.hierbijmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: - Zijnersporenaanwezig? - Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? - Opwelkedieptebevindenzichdesporen? - Bevindendesporenzichinstratigrafischverband? - Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? - Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? - Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? - Welkeaspectenverdienenbijzondereaandachtbijeeneventueelvervolgonderzoek? - Watwasdeinvloedvandebestaandebebouwing/verhardingophetarcheologischerfgoed? - Watisdeimpactvandegeplandewerkenophetarcheologischerfgoed? - Welkeonderzoeksvragenmoetenbijeeneventueelvervolgonderzoekbeantwoordworden? 13

22 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 14

23 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie Conform de opgelegde voorschriften werden sleuven aangelegd met een graafmachine op rupsbandenmeteenplattegraafbak(fig.2.1).intotaalwerden6proefsleuvenaangelegd.aanhet beginvanelkesleufwerdeenprofielputaangelegd. Indeprofielputaanhetbeginvansleuf4werdeenzeerdikpakketverstoordegrondaangetroffen. Daaromwerddesleufmeernaarhetnoordoostentoeaangelegd. Ongeveer in het midden van sleuf 3 werd een kijkvenster aangelegd rond een zeer houtskoolrijk spoordatgrotendeelsinhetprofielzatenwaarvanvermoedwerddathetmogelijkeenromeinsgraf konzijn(fig.2.2).intotaalwerdca.11,3%vanhetprojectgebiedonderzocht. Deaanwezigesporenwerdenopgeschaafd,gefotografeerdenbeschreven.Driesporen(S1,S18enS 52)bevondenzichtoevalligindeaangelegdeprofielputtenaanhetbeginvandesleuvenenwerden bijgevolggecoupeerd.aangeziendeoverigegeregistreerdesporenzeerduidelijkwareninhetvlaken er bovendien relatief veel diagnostisch aardewerk werd aangetroffen, werd in overleg met OnroerendErfgoedgeopteerdomgeenverderesporentecouperen. Allesleuvenensporenwerdendigitaaltopografischingemeten,evenalshetmaaiveldendelocatie vandeprofielen. IndezonevandevoormaligebebouwinglangsdeKalkovenwerdengeensleuvengegravenomdat dezezoneonderkelderdbleektezijn. Fig.2.1:Aanlegvanhetvlak. 15

24 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.2.2:Hetkijkvensterinsleuf3. 16

25 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Hoofdstuk3 Resultatenvanhetsporenbestand 3.1Stratigrafieenprofielen Deopbouwvandebodemistecapterenin2referentieprofielen(fig.3.1t.e.m.fig.3.3).Dediepte vanhetaangelegdevlakschommelttussenca.0,60men1m. Inprofiel2insleuf2bevindtzichbovenaaneenverstoordpakketdonkergrijzegrondvanca.0,50m dik,gevolgddooreenpakketgeleleem.mogelijkbetrefthethierdebtyhorizont. Inprofiel3insleuf3bevindtzichbovenaaneenverstoordedonkergrijzelaagvanca.0,50m,gevolgd dooreenlaagbruingeleleemvanca.0,20mdik,eenbaksteenrijkepuinlaagvanca.0,15mdiken tenslotteeenpakketredelijkhomogenegelezandleem.onderdebaksteenrijkepuinlaagwerdnog eensspooraangesneden(s18).mogelijkhoudtdebaksteenrijkepuinlaagdieopsommigeplaatsen aangetroffen werd verband met eerder verdwenen postmiddeleeuwse bebouwing die op de Ferrariskaartweergegevenis. Fig.3.1:Profiel2insleuf2. 17

26 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.2:Profiel3insleuf3. 3.2Besprekingvandesporen Intotaalwerden65sporenopgetekend,waarvanervermoedelijk3(S11,S14enS15)natuurlijk zijn. Opbasisvanhetaangetroffenaardewerkindesporenlijkendezeopgedeeldtekunnenwordenin drie periodes, namelijk de Romeinse periode, de late middeleeuwen en de postmiddeleeuwse tot recenteperiode.in3sporen(s21,s25ens26)werdenschervenaangetroffendieinderomeinse periodetedaterenzijn.in17sporen(s1,s2,s3,s4,s8,s10,s12,s13,s32,s35,s36,s37,s43, S45,S53,S61enS64)werdenschervengevondendieindelatemiddeleeuwengesitueerdkunnen worden.enkelesporenzijnduidelijkvanrecentereoorsprong(s9,s22,s39,s55ens56). 18

27 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.3:Overzichtvande6aangelegdesleuvenenaanduidingvandereferentieprofielen. 3.3DeRomeinsesporen Spoor25werdaanderandvansleuf3aangesneden(fig.3.4).Hetbetrefteenspoormeteenzwarte houtskoolrijkevullingdiegedeeltelijkeenbandlijkttebeschrijvenrondeenkernmeteenredelijk homogeen bruine vulling (S 26 en S 28) en een bovenste laag lichtbruine leem (S 27). Bij het opschonenvanditspoorwerden11romeinseschervenaangetroffenindezwartevulling(fig.3.5). Hetbetreftreducerendgebakkengedraaidaardewerk.Ditsoortaardewerkkomtvoorgedurendede volledigeromeinsetijd 21. Opca.1,8mtenwestenvanS25werdeengelijkaardigspooraangetroffen.Doormiddelvaneen kijkvenstertennoordenvanhetspoorwerdhetvolledigvrijgelegd(fig.2.2en3.6).hetbetrefteen rechthoekig (ca. 1,70 x 0,70 m) spoor met afgeronde hoeken en een OWYoriëntatie. De vulling bestaat uit een zwarte band met een bruine kern. Bij het opschaven werd in de vulling geen dateerbaarmateriaalaangetroffen,maarwelfragmentjesvanverbrandbot. Nettenzuidenvanspoor25bevondzicheenrondspoor(S24)meteenvullingvanbruinezandleem enveelverbrandeleem(fig.3.7).indevullingwerdbijhetopschaveneenkleinfragmentvaneen schedelvaneengrootzoogdieraangetroffen. 21 DeClercqs.d.:36. 19

28 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Dit spoor lijkt een zeer vaag afgelijnd NOYZWYgeoriënteerd greppeltje (S 65) met een lichtgrijze vullingteoversnijden. Nog in sleuf 3 werden 2 gelijkaardige sporen aangesneden. Ten oosten van spoor 25 en ook grotendeels buiten de sleuf werd net een afgerond hoek aangesneden van een spoor (S 29) met zwartevulling(fig.3.8).indevullingzatenfragmentjesverbrandbot. Spoor21inhetwestenvansleuf3lijkteveneenseenbandtezijnmeteenvrijdonkergrijzevulling (fig.3.9).indezevullingwerdentweefragmentjesvanromeinseschervengevonden.ditspoorlijkt doorheeneenlanggerekt,diffuusafgelijndspoortegaanmeteenlichtenwyzoyoriëntatieeneen redelijkhomogenedonkergeelylichtgrijzevulling(s20). Op basis van de vorm van de sporen en het voorkomen van (beperkte) resten van verbrand bot wordtveronderstelddathetmogelijkombrandrestengravengaat.inhetvooronderzoeklijkendeze sporenenkelinsleuf3aanwezigtezijn. Fig.3.4:Desporen25,26,27en28insleuf3. 20

29 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.5:RomeinseschervenuitS25. Fig.3.6:Spoor23insleuf3. 21

30 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.7:Spoor24insleuf3. Fig.3.8:Spoor29insleuf3. 22

31 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.9:Spoor21insleuf3. 3.4Delaatmiddeleeuwsesporen Inalleaangelegdesleuvenwerdensporenaangesnedenmeteenredelijkhomogenegrijzevulling. Driekuilenbevondenzichpertoevalindeaangelegdeprofielputten(S1insleuf1,S18insleuf3enS 52insleuf6).In17sporenwerdbijhetopschavenofopschonenvanhetprofiellaatmiddeleeuwse schervenaangetroffen(s1,s2,s3,s4,s8,s10,s12,s13,s32,s35,s36,s37,s43,s45,s53,s 61enS64). Spoor 1 in sleuf 1 is een kuil met een vulling die uit twee lagen bestaat, namelijk een laag grijze zandleem bovenaan en een laag lichtbruine onderaan en met een ca. 1,35 m diep bewaard, komvormigprofiel(fig.3.10).indegrijzelaagwerden12laatmiddeleeuwseschervenaangetroffen, waaronder10wandscherveningrijswielgedraaidaardewerk,1randingrijswielgedraaidaardewerk enéénscherfinroodaardewerkmetglazuur(fig.3.11). Spoor2insleuf1bevondzichtegendewanddesleuf.Hetbetrefteenovalekuilofpaalkuilmet grijzevulling. Desporen3en4vielengrotendeelsbuitensleuf1.Hetlijkttegaanomovalesporenmeteengrijze vulling (fig. 3.12). In deze vulling werden respectievelijk 6 en 19 scherven in wielgedraaid grijs aardewerkaangetroffen,waaronderéénbodemmetuitgeknepenstandring(fig.3.13enfig.3.14). In sleuf 2, in het aangelegde kijkvenster ten noorden van sleuf 3 en in sleuf 4 werden vijf grote sporen(s13,s62,s31,s32ens36)aangesnedenmeteenredelijkhomogenegrijzevulling. Spoor13insleuf2iseenhalfcirkelvormigspoormeteengrijzevullingdieuit2lagenlijkttebestaan (fig.3015).hetspoorwerdslechtsgedeeltelijkindesleufaangetroffen. 23

32 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Spoor62inhetkijkvensteriseenrechthoekig(ca.1,90x0,99m)spoormetafgerondehoekenen eennoyzwyoriëntatie(fig.3.16).degrijzevullingbevattegeenvondsten. Spoor31insleuf4iseen1,60mbreedspoordatslechtsgedeeltelijkindesleufwerdaangetroffen. Spoor32insleuf4iseenrechthoekig(1,20x0,80m)spoormetafgerondehoeken.Spoor36iseen halfcirkelvormigspoordatnoggedeeltelijkinhetprofielzitendatdoorsnedenwordtdooreenrond enscherpafgelijndspoor(s37).indegrijzevullingvans36werden2laatmiddeleeuwsescherven aangetroffen.dedonkergrijzevullingvans37bevatte1kleinscherfjeinwesterwaldaardewerk. In het oosten van de aangelegde sleuven lijkt er telkens eenzelfde laag(s 17, S 10, S 38) voor te komen met voornamelijk middeleeuws maar ook Romeins materiaal. Mogelijk betreft het een verschepte leeflaag van voormalige bewoning langs de prieelstraat. In sleuf 2 lijkt deze laag een ouderekuil(s8)metgrijzevullingteoversnijden(fig.3.17).indezevullingwerden2vermoedelijk laatmiddeleeuwsescherveningrijsaardewerkaangetroffen. Op basis van de gelijkenis tussen deze beschreven sporen en het feit dat enkele ervan laatmiddeleeuwsaardewerkbevatten,bestaatdemogelijkheiddatzetoteenzelfdeperiodebehoren. Opbasisvanhetaardewerkkunnendekuilenmogelijkindelatemiddeleeuwengedateerdworden. Fig.3.10:Spoor1insleuf1. 24

33 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.11:Laatmiddeleeuwseschervenuitspoor1insleuf1. Fig.3.12:Desporen3t.e.m.6insleuf1 25

34 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.13:Laatmiddeleeuwseschervenuitspoor3insleuf1. Fig.3.14:Laatmiddeleeuwseschervenuitspoor3insleuf1:detail. 26

35 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.15:Spoor13insleuf2. Fig.3.16:Spoor62inhetkijkvenstertennoordenvansleuf3. 27

36 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Fig.3.17:KuilS9enlaagS10oversnijdenkuilS8insleuf1. 3.5Recentesporen Eenaantalsporenkunnenopbasisvandezeerscherpeaflijningvermoedelijkalsrecentbestempeld worden(s5,s6,s7,s30,s39,s50,s51,s57,s58,s59ens60). Anderesporen(S9,S55,S56enS22)kunnenopbasisvandeaardendevondsteninhunvullingals recentbestempeldworden. 28

37 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Hoofdstuk4 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni1993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 10 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 18 november2011(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Daarom werd een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek gevraagd om de archeologische potentie van het terrein in te schatten. Hierbij moeten minimaal volgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: - Zijn1er1sporen1aanwezig? Erwerden65sporengeregistreerd,waarvanervermoedelijk3natuurlijkzijn. - Zijn1de1sporen1natuurlijk1of1antropogeen? Erwerden65sporengeregistreerd,waarvanervermoedelijk3natuurlijkzijn. - Op1welke1diepte1bevinden1zich1de1sporen? Dezesporenwerdenopeendieptetussenca.0,60en1monderhetmaaiveldaangetroffen. - Bevinden1de1sporen1zich1in1stratigrafisch1verband?1 Enkelesporenoversnijdenelkaar. - Hoe1is1de1bewaringstoestand1van1de1sporen?1 Desporenlijkenveelaltamelijkgaafbewaardtezijn.Enkelindenoordwesthoekvande opgegravenzonelijkteenredelijkdikpakketverstoordegrondaanwezigtezijn.dezezonewerd overeen20ytalmeteraangetroffeninsleuf4. - Maken1de1sporen1deel1uit1van1één1of1meerdere1structuren?1 Opbasisvanhetuitgevoerdevooronderzoekkunnengeenstructurenherkendworden. - Behoren1de1sporen1tot1één1of1meerdere1periodes? Opbasisvanhetaangetroffenaardewerkindesporenlijkendezeopgedeeldtekunnenworden indrieperiodes,namelijkderomeinseperiode,delatemiddeleeuwenendepostmiddeleeuwse totrecenteperiode. - Welkeaspectenverdienenbijzondereaandachtbijeeneventueelvervolgonderzoek? In het kader van de mogelijk aangetroffen Romeinse brandrestengraven is een ruim interdisciplinair onderzoek noodzakelijk. Bij de verwerking van eventuele crematies dient een fysisch antropoloog ingezet te worden. De genomen zeefstalen voor mogelijke dierlijke en/of plantaardige resten) dienen uitgezeefd en gewaardeerd te worden. Ook dient een voldoende budgetvoorzientewordenvoordedateringvan 14 CYstalen. 29

38 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Indienwaterputtenaangetroffenzoudenworden,dienterookaandachttegaannaarhetnemen en waarderen van pollenstalen. Ook dient budget te worden vrijgemaakt voor mogelijke dateringenmetdendrochronologie. - Wat1was1de1invloed1van1de1bestaande1bebouwing/verharding1op1het1archeologisch1erfgoed? Desporenlijkenveelaltamelijkgaafbewaardtezijn.Enkelindenoordwesthoekvande opgegravenzonelijkteenredelijkdikpakketverstoordegrondaanwezigtezijn.dezezonewerd overeen20ytalmeteraangetroffeninsleuf4.dezonevandevoormaligebebouwinglangsde Kalkovenzouookvolledigonderkelderdgeweestzijn. - Wat1is1de1impact1van1de1geplande1werken1op1het1archeologisch1erfgoed?11 Doordegeplandeondergrondseparkeergarage over vrijwel het volledige projectgebiedwordt hetaanwezigearcheologischeerfgoedvolledigvernield. - Welke1onderzoeksvragen1moeten1bij1een1eventueel1vervolgonderzoek1beantwoord1worden?1 Wat is de relatie van de aangetroffen Romeinse sporen (mogelijk brandrestengraven) met de romeinsevicusvanasse? Deaardvandeoverigesporendientbekekenteworden. Tijdens het onderzoek werd vastgesteld dat er zich centraal in de door middel van proefsleuven onderzochtezoneenkelegelijkaardigesporenbevinden.opbasisvandevormendevullinghiervan enhetfeitdaterin2sporenverbrandbotwerdaangetroffen,wordtvermoeddathetomromeinse brandrestgravengaat. In alle aangelegde sporen werden sporen aangesneden met een gelijkaardige, redelijk homogeen grijze vulling. Op basis van het voorkomen van laatmiddeleeuwse scherven in de vulling van een aantalvandezesporen,lijkenzeindezeperiodegedateerdkunnenworden.hetisopbasisvanhet uitgevoerdevooronderzoeknogonduidelijkwatdeaardendesamenhangisvandevaakonvolledig aangesneden en disparaat aangetroffen sporen. Wel lijken ze op basis van de coupes in de profielputten diep tot zeer diep bewaard gebleven te zijn. De nabijheid van de SintYMartinuskerk maaktvandezezoneeeninteressantgebiedvoorhetonderzoeknaardeaardvandemiddeleeuwse bewoninginasse. Daarom lijkt een verder archeologisch onderzoek aangewezen. De zone van de voormalige onderkelderde bebouwing langs de Kalkoven kan hierbij buiten de te onderzoeken zone gelaten worden(fig.4.1).volgensdeopdrachtgeverwarendevoormaligehuizenlangsdekalkovenvolledig onderkelderd. Dezonevandevervuildegrondkanbestwelarcheologischonderzochtworden.Dezezonewerdover eenredelijkbeperktezonevanca.20minhetwestenvansleuf4aangesneden.onderdezezone kunnen mogelijke sporen eventueel bewaard gebleven zijn. Het officieel vrijgeven van het terrein gebeurtdooronroerenderfgoed. Ondankshetvrijgevenvanhetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: 30

39 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Yhetdecreetvan30juni1993houdendebeschermingvanhetarcheologischpatrimonium, gewijzigdbijdedecretenvan18mei1999,28februari2003,10maart2006,27maart2009 en18november2011(bs , , , en ) YenhetbesluitvandeVlaamseregeringvan20april1994totuitvoeringvanhetdecreetvan 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006, 9 mei 2008, 4 december2009,1april2011en10juni2011 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. Fig.4.1:Voorstelm.b.t.deoptegravenzone. 31

40 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 32

41 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Bibliografie BogemansF.2005:Legende1overzichtskaart1Quartairgeologie1Vlaanderen,Brussel BuffelP.enMatthijsJ.2009:Kaartblad131I39.31I391Brussel1I1 Nijvel.1Toelichting1bij1de1geologische1 Kaart1van1België,Brussel DeClercqW.s.d.:Inleiding1tot1de1studie1van1het1provinciaal1Romeins1aardewerk,Gent. LouisA.1957:Bodemkaart1van1België.1Verklarende1tekst1bij1het1kaartblad1Asse.1871W,Brussel. Magerman K., Pede R. & Lodewijckx M. 2008: Een Merovingisch grafveld te AsseYKrokegemseweg (Vl.YBr.),in:Archaeologia1Mediaevalis.1Kroniek,Namen. Magerman K., Pede R., Van De Vijver K. & Lodewijckx M. 2008: AsseYNerviërsstraat. Eerste resultaten van het archeologisch onderzoek (januariymaart 2008), in: Archeologie Recent1 archeologisch1onderzoek1in1vlaamsibrabant,leuven. VanRanstE.&SysC.2000:Eenduidige1legende1voor1de1digitale1bodemkaart1van1Vlaanderen1(schaal1 1:20.000),Brussel 33

42 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 34

43 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse Bijlagen 35

44 HetarcheologischvooronderzoekaandeKalkovenYPrieelstraatteAsse 36