Archeo(rapport!261!! Het! archeologisch! vooronderzoek! aan! de! Guffenslaan! te! Hasselt!

Transcriptie

1 Archeo(rapport261 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba MaartenSmeets

2

3 Archeo(rapport261 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt MaartenSmeets Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport261 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Opdrachtgever: AGBStadsontwikkelingHasselt StudiebureauMonumentenzorgbvba Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: MaartenSmeets Auteurs: MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/2015/12.825/4 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselSLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Administratievegegevens Opdrachtgever AGB Stadsontwikkeling Hasselt, Groenplein 1, 3500Hasselt Studiebureau Monumentenzorg bvba, Solveld 49,3980Tessenderlo Uitvoerder Studiebureauarcheologiebvba Vergunningshouder MaartenSmeets Beheerenplaatsopgravingsgegevens Deze gegevens werden na het onderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Beheerenplaatsvondstenenstalen Devondstenenstalenwerdennahetonderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Projectcode 2014/455 Vindplaatsnaam HasseltSGuffenslaan Locatie Provincie: Limburg, Gemeente: Hasselt, Straat: Guffenslaan Kadasternummers Afdeling:1,Sectie:H,Perceelsnummers:834zen 834a2 Lambertcoördinaat ,03;180191,98;38,36 Lambertcoördinaat ,41;180202,25;38,29 Lambertcoördinaat ,34;180205,78;38,43 Lambertcoördinaat ,54;180217,48;38,13 Kadasterplan Ziefig.1.2 Topografischplan Ziefig.1.1 Begindatumveldwerk 2december2014 Einddatumveldwerk 2december2014 Onderzoeksopdracht VerwijzingBijzonderevoorwaarden Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:hasseltsguffenslaan18 Archeologischeverwachtingen Het projectgebied is gelegen binnen de historischestadskernvanhasselt. Wetenschappelijkevraagstellingen Watzijndegegevensuithetbureauonderzoek? Wat is de impact van de bestaande bebouwing ophetmogelijkaanwezigeerfgoed? Watisdestratigrafievanhetterrein?Welkezijn de waargenomen lagen en/of horizonten, beschrijving+duiding? Zijn er sporen aanwezig? Zo ja, geef een beknopteomschrijving. Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? Makendesporendeeluitvanéénofmeerdere structuren?

8 Behoren de sporen tot één of meerdere periodes? Kunnen de sporen gelinkt worden aan nabijgelegenarcheologischevindplaatsen? Wat is de relatie tussen de bodem en de archeologischesporen? Kunnen archeologische vindplaatsen in tijd, ruimte en functie afgebakend worden (incl. de argumentatie)? Wat is de vastgestelde en verwachte bewaringstoestand van elke archeologisch vindplaats? Wat is de waarde van elke vastgestelde archeologischevindplaats? Wat is de potentiële impact van de geplande ruimtelijke ontwikkeling op de waardevolle archeologischevindplaatsen? Voor waardevolle archeologische vindplaatsen die bedreigd worden door de geplande ruimtelijke ontwikkeling: hoe kan deze bedreigingweggenomenofverminderdworden (maatregelenbehoudinsitu)? Voor waardevolle archeologische vindplaatsen die bedreigd worden door de geplande ruimtelijke ontwikkeling en die niet in situ bewaardkunnenblijven: S Watisderuimtelijkeafbakening(indrie dimensies) van de zones voor vervolgonderzoek? S Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht,zowelvanuitmethodologieals aanpakvoorhetvervolgonderzoek? Welke vraagstellingen zijn voor vervolgonderzoekrelevant? Zijn er voor de beantwoording van deze vraagstellingen natuurwetenschappelijke onderzoeken nodig? Zo ja, welke type staalnames zijn hiervoor noodzakelijk en in welkehoeveelheden? Aardvandebedreiging Bouw nieuw stadhuis met ondergrondse parkeergelegenheden. Randvoorwaarden Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:hasseltsguffenslaan18

9 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject p.3 1.1Inleiding p.3 1.2Beschrijvingvandevindplaats p.3 1.3Fysiografie p Lokaletopografieenhydrografie p Geologischeopbouw p Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen p.7 1.4Archeologischevoorkennis p.7 1.5Onderzoeksopdracht p.16 Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie p.17 Hoofdstuk3 Resultatenvanhetsporenbestandendevondsten p Stratigrafieenprofielen p Overzichtsplattegronden p Besprekingvandesporen p Interpretatie p.26 Hoofdstuk4 Besluit p.27 Bijlagen(opCDSRom) p.31 Bijlage1:Sporeninventaris p.33 Bijlage2:Vondsteninventaris p.35 Bijlage3:Fotoinventaris p.37 Bijlage4:Coupetekeninginventaris p.39 Bijlage5:Opmetingsplan Bijlage6:Profielopbouwproefputten Bijlage 7: Nota Studiebureau Monumentenzorg bvba: Historisch vooronderzoek van de voormaligerijkswachtkazerneindeguffenslaaninhasselt 1

10 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 2

11 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject 1.1Inleiding Naar aanleiding van de bouw van een nieuw stadhuis aan de Guffenslaan te Hasselt werd door Onroerend Erfgoed een archeologisch vooronderzoek in de vorm van proefputten opgelegd (vergunningsnummer2014/455). HetonderzoekwerddoorhoofdaannemerStudiebureauMonumentenzorgbvba aanstudiebureau Archeologiebvbatoevertrouwdenhetterreinwerkwerduitgevoerdop2december Beschrijvingvandevindplaats Het projectgebied beslaat ca. 0,6 ha en is omsloten door de Guffenslaan in het zuiden, de SintS Jozefsstaat in het oosten en de bestaande bebouwing langs de SintSJozefsstraat en de Koning Albertstraatinhetnoordenenhetwesten(fig.1.1en1.2).HetgebouwvandeRijkswachtkazerne blijftbehoudenenookdezonevoorhetgebouwblijftbehoudenzoalszeis.dezestukkenvallendus uithetarcheologischvooronderzoek(tenzuidenvandepaarselijnopfig.1.2). Binnendearcheoregio s(fig.1.3)ishetprojectgebiedgesitueerdindekempen. Fig.1.1:Topografischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

12 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.2:Kadasterkaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 2. Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s

13 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 1.3Fysiografie 1.3.1Lokaletopografieenhydrografie Hetonderzoeksgebiedligtopeenhoogtevan38mTAW.Hetoppervlakheltzeerlichtafnaarhet noorden. Omwille van de stedelijke context zijn er geen natuurlijke waterlopen meer in de buurt voordeontwatering.hetprojectgebiedligtbinnenhetdemerbekken Geologischeopbouw OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanEigenbilzen(fig. 1.4).DezeformatiedateertuithetLaatSOligoceen(fig.1.5).Hetgaatomgrijstotgroengrijsfijn,kleiS englimmerhoudendzand. Fig.1.4:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 4. De Quartaire ondergrond (fig. 1.6) kan eolische afzettingen en hellingsafzettingen (1) bevatten, evenalsfluviatieleafzettingen(3).mogelijkontbrekendezeechter.hetprojectgebiedisgelegenop deovergangtussendetweezones

14 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.5:LithoSenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen 5. Fig.1.6:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

15 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 1.3.3Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen HetprojectgebiedligtbinnenhetcentrumvanHasselt,datnietbodemkundiggekarteerdwerd(OB). 1.4Archeologischevoorkennis Voor een uitgebreide (bouw)historisch overzicht van het projectgebied wordt verwezen naar de studievanstudiebureaumonumentenzorg(tevensopgenomenalsbijlage6).indezenota Historisch vooronderzoek van de voormalige rijkswachtkazerne in de Guffenslaan in Hasselt wordt een uitgebreide(bouw)historischeevolutievandesitegeschetst 7. Opbasisvandebeschikbaregegevensishetnietmogelijknategaanwelkeinvloedopdebodemde huidigegebouwenhebben,aangezienditafhankelijkisvandeaanzetdieptevandefunderingenen daaroverzijngeengegevensbeschikbaar.erzijnookgeenplannenbeschikbaaroverdeliggingvan rioleringenennutsleidingenenhetnagaanvanhetverloophiervanisnietuitgevoerdbinnendeze opdracht Vandegehuchte&Nolf

16 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 8

17 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.7:Evolutievanhetgebouwenbestandbinnenhetprojectgebied(uit:Vandegehuchte&Nolf 2014:15S17). 9

18 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.8:Gecombineerdeoverzichtskaartvanhetgebouwenbestandbinnenhetprojectgebied(uit: Vandegehuchte&Nolf2014:18,fig.18). Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) (fig. 1.9) zijn in de directe omgeving van het projectgebiedzesvindplaatsengekend: S CAI207120:deverdwenenmiddeleeuwseSintSTruiderpoort S CAI207116:deverdwenenmiddeleeuwsestadsmuurvanHasselt S CAI52628:locatievanheteerstebegijnhof S CAI : opgraving in 1995 van een 17 de Seeuws breedhuis en daarachter een ouder diephuis S CAI700046:demiddeleeuwseGroteMarkt S CAI51766:mogelijkelocatievaneenmiddeleeuwsemotte 10

19 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.9:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 8. DeFerrariskaart(1771S1778)(fig.1.10)toontlintbebouwinglangsdeSintSJozefsstraat.Hetgrootste deelvanhetprojectgebiedwordthieringenomendoortuinzones.opdezekaartiszeerduidelijkte ziendatdevoormaligestadsmuurnogaanwezigwas,maarzichbuitenhetprojectgebiedbevonden gelegeniswaarnuderingwegligt.binnenhetprojectgebiedmoetenhiervandanookgeensporen verwachtworden. OpdekaartvanVandermaelen(midden19 de eeuw(fig.1.11)isééngrootbouwblokgesuggereerd. VerderisergeenPoppSkaartvanHasselt. Fig.1.10:UittrekseluitdeFerrariskaartmetsitueringvanhetprojectgebied

20 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.11:UittrekseluitdekaartvanVandermaelenmetsitueringvanhetprojectgebied Geplandewerken Degeplandewerkenomvattendebouwvaneennieuwstadhuis,waarbijalledienstenvandestaden het OCMW gecentraliseerd worden. De oude rijkswachtkazerne krijgt een grondige renovatie en achter de kazerne verrijst een moderne nieuwbouw, met een ondergrondse parkeergarage (twee verdiepingenonderdegrond)(fig.1.12,1.13en1.14).hetgebouwzal17.000m2tellen,waarvaner ook een deel verhuurd zal worden. Het gebouw wordt omschreven als een staaltje van moderne architectuur,maarmeernoghetidealegebouwomeencentraleenklantvriendelijkedienstverlening tehuisvesten

21 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.12:FootprintvanhetgebouwopverdiepingS0,5. 13

22 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.13:FootprintvanhetgebouwopverdiepingS1. 14

23 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.1.14:FootprintvanhetgebouwopniveauS2. 15

24 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 1.5Onderzoeksopdracht Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein.hierbijmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: S Watzijndegegevensuithetbureauonderzoek? S Watisdeimpactvandebestaandebebouwingophetmogelijkaanwezigeerfgoed? S Watisdestratigrafievanhetterrein?Welkezijndewaargenomenlagenen/ofhorizonten, beschrijving+duiding? S Zijnersporenaanwezig?Zoja,geefeenbeknopteomschrijving. S Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? S Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? S Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? S Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? S Kunnendesporengelinktwordenaannabijgelegenarcheologischevindplaatsen? S Watisderelatietussendebodemendearcheologischesporen? S Kunnen archeologische vindplaatsen in tijd, ruimte en functie afgebakend worden (incl. de argumentatie)? S Watisdevastgesteldeenverwachtebewaringstoestandvanelkearcheologischvindplaats? S Watisdewaardevanelkevastgesteldearcheologischevindplaats? S Wat is de potentiële impact van de geplande ruimtelijke ontwikkeling op de waardevolle archeologischevindplaatsen? S Voor waardevolle archeologische vindplaatsen die bedreigd worden door de geplande ruimtelijke ontwikkeling: hoe kan deze bedreiging weggenomen of verminderd worden (maatregelenbehoudinsitu)? S Voor waardevolle archeologische vindplaatsen die bedreigd worden door de geplande ruimtelijkeontwikkelingendienietinsitubewaardkunnenblijven: o Wat is de ruimtelijke afbakening (in drie dimensies) van de zones voor vervolgonderzoek? o Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht, zowel vanuit methodologie als aanpakvoorhetvervolgonderzoek? S Welkevraagstellingenzijnvoorvervolgonderzoekrelevant? S Zijnervoordebeantwoordingvandezevraagstellingennatuurwetenschappelijkeonderzoeken nodig?zoja,welketypestaalnameszijnhiervoornoodzakelijkeninwelkehoeveelheden? Bijdeuitvoeringvanhetarcheologischvooronderzoekwashetterreinnogingebruikalsparkingvan defederalepolitie.dewerkendiendenopeenzokortmogelijketermijnuitgevoerdtewordenen met zo weinig mogelijke inname van het terrein. De locatie van de proefputten werd hierop, in samenspraakmetdebevoegdeerfgoedconsulentearcheologie,afgestemd. 16

25 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie De gevraagde bureaustudie werd uitgevoerd door Studiebureau Monumentenzorg bvba. Enkel de gegevensvandecaiwerdentoegevoegdinhoofdstuk1. Conform de opgelegde voorschriften werden 4 proefputten aangelegd met een graafmachine op rupsbandenmeteenplattegraafbak(fig.2.1).omwillevandeaanwezigheidvaneenondergrondse tank en de beperkte beschikbare ruimte tegen de SintSJozefsstraat aan, kon hier geen proefput gegravenworden. Proefput Lengte(m) Breedte(m) Oppervlakte(m 2 ) 1 5,58 4,72 26,34 2 5,45 4,50 24,53 3 5,71 4,51 25,75 4 5,75 4,88 28,06 Totaal 104,68 Fig.2.1:Tabelmetdeproefputafmetingen. De aanwezige sporen werden opgeschaafd, gefotografeerd en beschreven. Eén spoor werd gecoupeerd om de diepte, aard en de bewaringstoestand van de sporen te achterhalen 12. Van dit gecoupeerde spoor, evenals de bodemprofielen, werden digitale coupetekeningen gemaakt. Vondstenwerdenperspooringezameld. AlleproefputtenensporenwerdendigitaaltopografischingemetenmetbehulpvaneenGPS,evenals hetmaaiveldendelocatievandeprofielen. 12 Omzoveelmogelijkinformatieonverstoordtebewareninfunctievaneenopgraving,werdslechtséénspoor gecoupeerd. Op basis hiervan was het ook voldoende duidelijk om een beeld te geven over de bewaringstoestand. 17

26 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 18

27 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Hoofdstuk3 Resultatenvanhetsporenbestandendevondsten 3.1Stratigrafieenprofielen Deopbouwvandebodemistecaptereninéénreferentieprofiel(fig.3.1),namelijkinproefput2 13. Ondereenongeveer0,8mdikpuinpakketbevindenzichmogelijkerestenvaneenoudeploeglaag. Dezeoudeploeglaagisnaarondertoesterkgebioturbeerd,waardoorertotongeveer1,3monder het huidige maaiveld afgegraven moet worden om het archeologische vlak te bereiken. In deze natuurlijkezandbodemzijngeensporenvanbodemvormingwaargenomen. Indeverschillendeproefputtenkonhetarcheologischrelevantevlakbereiktwordenopeendiepte tussen1,3en1,8m.erkonwordenvastgestelddathetterreinlichtnaarbovenheltvannoordnaar zuid(ca.36,80mtawinproefput1,ca.37,05mtawinproefput2enca.27,30mtawinproefput 4)enaflooptvanwestnaaroost 14 (ca.36,80mtawinproefput1enca.36,30mtawinproefput3). Fig.3.1:Hetreferentieprofiel. 13 Deoverigeprofielenstaanweergegeveninbijlage5. 14 HetstraatniveauvandeSintSJozefstraatinhetoostenligtinderdaadeenheelstuklager(bijna1m,maarde effectievehoogtewerdnietopgemeten).bijdeaanlegvandeparkingwerdhetterreingeherprofileerd,wat hetverschilindieptevandeputtenookdeelsverklaart. 19

28 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 3.2Overzichtsplattegronden WP1 WP3 WP2 WP4 Fig.3.2:Allesporenkaart. 20

29 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.3.3:Werkput1. 21

30 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.3.4:Werkput2 22

31 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.3.5:Werkput3. 23

32 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Fig.3.6:Werkput4. 24

33 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 3.3Besprekingvandesporen In totaal werden 17 sporen opgetekend. Twee sporen (S4 en S12) kunnen als paalkuilen geïnterpreteerd worden. S15 is een bakstenen muur en S14 is een recente kuil met kalk in. De overige sporen worden momenteel geïnterpreteerd als kuilen. Voor de individuele beschrijvingen vandesporenwordtverwezennaardesporeninventarisinbijlage1. Inwerkput1bevondenzich4sporen.Spoor2werdgecoupeerdenhadeeneerderonregelmatige vormincoupe(fig.3.7).insporen1,2en3werdlaatmiddeleeuwsaardewerkaangetroffen.inspoor 2 bevonden zich 6 fragmenten roodbakkend aardewerk van één hals van een kan en 5 wandfragmentenmaaslandsaardewerk.. Fig.3.7:Profieltekeningencoupefotovanspoor2inproefput1. Ook in werput 2 bevonden zich 4 sporen. Mogelijk is spoor 5 als waterput te interpreteren. Een boringkondezeinterpretatienietbevestigen,aangezienopongeveer40cmdiepteoppuin/stenen werd gestoten en de boring niet verder uitgevoerd kon worden. In sporen 5 en 8 werd laatmiddeleeuws aardewerk aangetroffen. In spoor 5 gaat het onder andere om twee randfragmenten roodbakkend aardewerk waarvan één van een kan en één van een kookpot met uitstaanderandmetdekselgeulenéénbodemfragmentroodbakkendaardewerkvaneenkommet aangeknepenstandring.inspoor8werdookeenfragmentvaneendaktegelaangetroffen. In werkput 3 kon de westelijke kant niet onderzocht worden omwille van een riolering. In het oostelijke stuk werden 4 sporen aangetroffen die een eerder onregelmatige vorm in grondvlak hadden. In spoor 9 werden een steengoed bodemfragment van een kan met een aangeknepen standring (Raeren) en een wandfragment (Langerwehe) aangetroffen. Ook in spoor 10 werd een fragment steengoed uit Langerwehe aangetroffen, evenals enkele scherven roodbakkend en grijsbakkendaardewerk. In werkput 4 bevonden zich 5 sporen. De westelijke kant van de werkput kon niet onderzocht wordenomwillevandeaanwezigheidvaneenwaterleiding.spoor14iseenrecentkuilvolmetkalk. 25

34 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Mogelijkgaathetomeenkuilvoorhetdumpenvaneendierenkadaverdatmetongeblustekalkis bedekt.dekuilistegenspoor15(debakstenenmuur)aangelegd. Muur15kanalseenrestantvandeafgebroken19 de Seeuwsepaardenstallengeïnterpreteerdworden. Deze muur doorsneed het oudere spoor 13. In sporen 13 en 16 werd roodbakkend aardewerk aangetroffen.inspoor13bevondzichookeenscherfingrjisbakkendaardewerk.dezescherfhad eenaankoekselaandebuitenkantvandescherf,watwijstopgebruikineenvuur.mogelijkgaathet omeenwandfragmentvaneenkookpot. 3.4Interpretatie Allesporentekenenzichafinéénvlak,ongeveer1,3tot1,8monderhethuidigemaaiveld.Erzijn geenaanwijzingenvooreentweedearcheologischvlak. Geziendebeperkteoppervlaktewashetnietmogelijkstructurenteherkennenindeaangetroffen sporen. Er werden geen duidelijke sporen van bebouwing aangetroffen, maar deze resten waren dichter tegen de SintSJozefsstraat te verwachten. Wel werd in werkput 4 een deel van de 19 de S eeuwsegebouwenaangetroffen.deaangetroffensporenmoeteneerdergeïnterpreteerdwordenals kuilen op de achtererven van huizen die langs de SintSJozefsstraat gestaan hebben. Pas op de Ferrariskaart komt hier bewoning voor op de historische bronnen. Toch moet er al in de late middeleeuwen (14 de S15 de eeuw) bewoning hebben plaatsgehad, aangezien de vondsten een éénduidiglaatmiddeleeuwsbeeldgeven. In9sporenwerden49fragmentenaardewerkaangetroffen,samengoedvooreenMAEvan40.Het gaat veelal om kleine wandfragmenten laatmiddeleeuws aardewerk die als rondslingerend afval geïnterpreteerd kunnen worden. Gezien de grote fragmentatiegraad werd het aardewerk niet getekend. 26

35 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Hoofdstuk4 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni1993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 10 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 18 november2011(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Daaromwerdeenarcheologischvooronderzoekindevormvaneenproefputtenonderzoekgevraagd om de archeologische potentie van het terrein in te schatten. Hierbij moeten minimaal volgende onderzoeksvragenbeantwoordworden: Wat$zijn$de$gegevens$uit$het$bureauonderzoek?$ Opbasisvanhetbureauonderzoekkondeoudebebouwingvanaf1720inkaartwordengebracht. Voorts was de reeds gekende archeologische kennis voor het projectgebied en de onmiddellijke omgevingzeerbeperkt. Wat$is$de$impact$van$de$bestaande$bebouwing$op$het$mogelijk$aanwezige$erfgoed?$ Dit kon niet geëvalueerd worden aangezien de bebouwing er nog staat en er geen gegevens beschikbaarwarenoverdeaanzetdieptevandefunderingen.vermoedelijkzaldeimpactmeevallen, geletopdediktevanhetafdekkendpakket(1,3tot1,8m)alvorenshetarcheologischevlakbereikt wordt.eenaantalzoneszullenreedsverstoordzijndoordeaanwezigheidvanondergrondsetanks. Omwillevandeontoegankelijkheidvanhetgebouwinhetmiddenvanhetperceel,konnietworden nagegaanofzichhierkeldersbevonden.welkondeaanwezigheidvaneenssmeerputvastgesteld worden. Gelet op de vastgestelde opbouw van het terrein kunnen de te slopen gebouwen minstens tot maaiveldafgebrokenwordenzonderverderearcheologischebegeleiding.ookisvastgestelddater eenserieuzeophogingheeftplaatsgevondenophetarcheologischrelevanteniveau,waardoorhet afgraven van de bovenste 80 cm zonder bijkomende archeologische begeleiding moet kunnen gebeuren. Wat$ is$ de$ stratigrafie$ van$ het$ terrein?$ Welke$ zijn$ de$ waargenomen$ lagen$ en/of$ horizonten,$ beschrijving$+$duiding?$ Ondereenongeveer0,8mdikpuinpakketbevindenzichmogelijkerestenvaneenoudeploeglaag. Dezeoudeploeglaagisnaarondertoesterkgebioturbeerd,waardoorertotongeveer1,3monder het huidige maaiveld afgegraven moet worden om het archeologische vlak te bereiken. In deze natuurlijkezandbodemzijngeensporenvanbodemvormingwaargenomen. Indeverschillendeproefputtenkonhetarcheologischrelevantevlakbereiktwordenopeendiepte tussen1,3en1,8m.erkonwordenvastgestelddathetterreinlichtnaarbovenheltvannoordnaar zuid(ca.36,80mtawinproefput1,ca.37,05mtawinproefput2enca.27,30mtawinproefput 4)enaflooptvanwestnaaroost 15 (ca.36,80mtawinproefput1enca.36,30mtawinproefput3). 15 HetstraatniveauvandeSintSJozefstraatinhetoostenligtinderdaadeenheelstuklager(bijna1m,maarde effectievehoogtewerdnietopgemeten).bijdeaanlegvandeparkingwerdhetterreingeherprofileerd,wat hetverschilindieptevandeputtenookdeelsverklaart. 27

36 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Zijn$er$sporen$aanwezig?$Zo$ja,$geef$een$beknopte$omschrijving.$ Erwerden17sporenaangetroffen.Sporen14en15warenvanrecenteredatum,maardeoverige sporenkunnenalskuilenofpaalkuilenuitdelatemiddeleeuwengeïnterpreteerdworden.spoor5in proefput2isvermoedelijkeenwaterput. Zijn$de$sporen$natuurlijk$of$antropogeen?$$ Desporenzijnantropogeen. Hoe$is$de$bewaringstoestand$van$de$sporen?$$ Debewaringstoestandvandesporenisgoedomwillevanhetdikkeafdekkendepakket. Maken$de$sporen$deel$uit$van$één$of$meerdere$structuren?$$ Geziendebeperkteoppervlaktewashetnietmogelijkstructurenteherkennenindeaangetroffen sporen. Er werden geen duidelijke sporen van bebouwing aangetroffen, maar deze resten waren dichtertegendesintsjozefsstraatteverwachten. Behoren$de$sporen$tot$één$of$meerdere$periodes?$ Sporen14en15zijninde19 de eeuwtedateren.deoverigesporenzijnopbasisvanhetaardewerkin delatemiddeleeuwentedateren. Kunnen$de$sporen$gelinkt$worden$aan$nabijgelegen$archeologische$vindplaatsen?$ Erzijngeengegevensbeschikbaarvannabijgelegenarcheologischevindplaatsen.Inallegevalpassen desporenbinneneenstedelijkecontext. Wat$is$de$relatie$tussen$de$bodem$en$de$archeologische$sporen?$ Desporenbevondenzichonderdeoudeploeglaagindenatuurlijkebodem(CShorizont). Kunnen$ archeologische$ vindplaatsen$ in$ tijd,$ ruimte$ en$ functie$ afgebakend$ worden$ (incl.$ de$ argumentatie)?$ De inplanting van de proefputten is zodanig gedaan om een goede spreiding te krijgen over het projectgebied.inalleproefputtenwerdensporenaangetroffen.geletopeenstedelijkecontextisdit nietverwonderlijkenkanervanwordenuitgegaandatdesitezichoverhetvolledigeprojectgebied uitstrekt. Op basis van het aardewerk wordt momenteel eend datering in de late middeleeuwen (14 de S15 de eeuw) naar voren geschoven. Aangezien er binnen de putten geen sporen werden aangetroffen van bebouwing, zal het grootste deel van de site bestaan uit de achtererven. BelangrijkekanttekeningisdatdezonetegendeSintSJozefsstraatnietonderzochtkonwordenendat hierdemeestekansisophetaantreffenvaneffectievebebouwing. Wat$is$de$vastgestelde$en$verwachte$bewaringstoestand$van$elke$archeologisch$vindplaats?$ Debewaringstoestandvandevindplaatsisgoed. Wat$is$de$waarde$van$elke$vastgestelde$archeologische$vindplaats?$ Dekennisoverdestadsontwikkelinginkleinerestedenisgrotendeelsincidenteelenbeperkt.Gelet op de datering van de site (14 de S15 de eeuw) kan deze site informatie aanreiken die minstens de kennisoverdemiddeleeuwsestadhasseltzalvergroten. 28

37 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Wat$ is$ de$ potentiële$ impact$ van$ de$ geplande$ ruimtelijke$ ontwikkeling$ op$ de$ waardevolle$ archeologische$vindplaatsen?$ De geplande werken houden een volledige vernietiging van het bodemarchief in aangezien een ondergrondseparkeergaragezalwordenaangelegd. Voor$ waardevolle$ archeologische$ vindplaatsen$ die$ bedreigd$ worden$ door$ de$ geplande$ ruimtelijke$ ontwikkeling:$hoe$kan$deze$bedreiging$weggenomen$of$verminderd$worden$(maatregelen$behoud$in$ situ)?$ Debedreigingkannietwordenweggenomenofverminderd. Voor$ waardevolle$ archeologische$ vindplaatsen$ die$ bedreigd$ worden$ door$ de$ geplande$ ruimtelijke$ ontwikkeling$en$die$niet$in$situ$bewaard$kunnen$blijven:$ S Wat$is$de$ruimtelijke$afbakening$(in$drie$dimensies)$van$de$zones$voor$vervolgonderzoek?$ S Welke$aspecten$verdienen$bijzondere$aandacht,$zowel$vanuit$methodologie$als$aanpak$voor$ het$vervolgonderzoek?$ Tijdenshetonderzoekwerdvastgestelddaterbinnenhetprojectgebiedsporenaanwezigzijnuitde latemiddeleeuwen.daaromlijkteenverderarcheologischonderzoekverantwoord.deuiteindelijke beslissinghieroverwordtgenomendooronroerenderfgoed. De ruimtelijke afbakening van de site bestaat uit het volledige terrein, uitgezonderd eventuele kelderruimtesonderdehuidigegebouwenendezonesvanondergrondsetanks.dezonevoorde rijkswachtkazernezalnietindeontwikkelingwordenopgenomenenvaltdusookbuiteneenverder onderzoek.momenteeliserechtergeenzichtoverdeomvangvandereedsverstoordezones.erzijn geenaanwijzingenvoormeerdanéénarcheologischvlak.ditvlakbevindtzichopeendieptevan1,3 tot1,8monderhethuidigemaaiveld. Belangrijkaspectvoorhetvervolgonderzoekisdeveiligheid.Ofweldieneneerstdepalenwandenvan deondergrondseparkeergaragegeboordteworden,maarhetiswaarschijnlijknietmogelijkdituitte voeren voor de start van het archeologisch vervolgonderzoek aangezien er nog geen getekend bouwcontract voor de werken is, ofwel dienen de nodige veiligheidsperimeters te worden aangehoudentenopzichtevandebestaandegebouwen.erdienenduidelijkeafsprakenteworden gemaaktnaaraansprakelijkheidbijeventuelebemaling.daaromverdienthetdevoorkeuromdeze werkendoordehoofdaannemertelatengebeuren. Welke$vraagstellingen$zijn$voor$vervolgonderzoek$relevant?$ DevraagstellingisgerichtopdevermeerderingvandekennisoverdemiddeleeuwsestadHasselt. Mogelijkeonderzoeksvragenzijn: S Isereffectiefookmiddeleeuwsebebouwingaanwezig(langsheendeSintSJozefsstraat)? S Hoekunnendeaangetroffensporengeïnterpreteerdwordenenkunnenzeeenideegeven vanactiviteitendiebinnenhetprojectgebiedplaatsvonden. S KanhetonderzoeknieuweelementenaanleverenoverdestadswordingvandestadHasselt? S Ishetmogelijkopbasisvandemateriëlevondstenietstezeggenoverderijkdomenstatus vanhetprojectgebied? S Zijnernogsporenvande18 de Seeuwsebewoning(Ferraris)terugtevinden? 29

38 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Zijn$ er$ voor$ de$ beantwoording$ van$ deze$ vraagstellingen$ natuurwetenschappelijke$ onderzoeken$ nodig?$zo$ja,$welke$type$staalnames$zijn$hiervoor$noodzakelijk$en$in$welke$hoeveelheden?$ Voor de goede interpretatie van de aangetroffen sporen kan het noodzakelijk zijn een aantal dateringen(zoalsonderanderec14,dendroofosl)uittevoeren.daarnaastkandeaanwezigheid vanwaterputten,beerputtenenkuilenmetorganischmateriaalverwachtworden.omeenbeeldte krijgenvandestatusvandesitekunnenpollenonderzoekenpaleosbotanischonderzoeknoodzakelijk zijn. De hoeveelheden die hiervan nodig zijn, zullen afhangen van de effectieve vondsten en zijn bijgevolgzeermoeilijkopvoorhandinteschatten. Er kan verwacht worden dat een aantal metalen vondsten worden gedaan. Ook glas kan worden aangetroffen.deconservatievaneenaantalvandezevondstenkanzich,afhankelijkvandefysieke toestand, opdringen. Ook hier is het zeer moeilijk om een correcte inschatting op voorhand te maken,aangezienditafhankelijkisvanwateffectiefzalwordenaangetroffen. 30

39 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt Bijlagen 31

40 HetarcheologischvooronderzoekaandeGuffenslaanteHasselt 32

41 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Bijlage 1 Sporeninventaris Afkortingen: Kleur: Kleur: Textuur: Bijmenging: Vondsten: Aflijning: Re Redelijk Ze Zeer S Scherp D Diffuus Sl Slecht Go Goed Var Variabel Nat Niet af te lijnen L- Licht D- Donker Br Gl Go Gr Or Rd Wt Zw Bl Pr Rz Bruin Geel Groen Grijs Oranje Rood Wit Zwart Blauw Purper Roze gevl. gelg. gebr. hom. het. m. met k. kern r. rand vl. sp. lg. lgs. br. fi. to. wi. le. gevlekt gelaagd gebrokkeld homogeen hetrogeen vlekken spikkels lagen laagjes brokken fibers tongen wiggen lenzen Re Ze Za Ha Va Lo Z L K V Redelijk Zeer Zacht Hard Vast Los Zand Leem Klei Veen Bio Bioturbatie Hu Humus Glau Glauconiet BC Bouwceramiek KM Kalkmortel CM Cementmortel ZM Zandmortel HK Houtskool Fe IJzerconcreties Fe-slak IJzerslak FeZS IJzerzandsteen Mg Mangaan ZS Zandsteen KZS Kalkzandsteen KS Kalksteen LS Leisteen NS Natuursteen KW Kwarts SK Steenkool VL Verbrande leem An Bo Ce Fa Fl Gl Ku Le Li Me Mu Na Pi St Andere Bouwceramiek Ceramiek Faunaresten Floraresten Glas Kunststof Leder Litisch materiaal Metaal Munt Natuursteen Pijpaarde Staalname Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen Kuil Cirkel ReS hom. DGr ReHaZ HK Ce, Ce 143x+127x Kuil Ovaal ReS hom. DGr ReHaZ HK Ce, Ce 144x63x67 Onbepaald Kuil Langwerpig ReS hom. DGr ReHaZ HK Ce, +424x+71x Onbepaald 33

42 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt 1 Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen Paalkuil Cirkel ReD hom. LGr ReHaZ HK 40x39x Onbepaald Kuil Cirkel ReS hom. DGr ReHaZ HK, BS, VL Ce, 306x+257x Onbepaald Kuil Onbepaald ReS hom. DGr ReHaZ HK, BS +158x+66x Onbepaald Kuil Onbepaald ReS hom. DGr ReHaZ HK +147x+130x Onbepaald Kuil Cirkel ReS hom. DBr-Gr ReHaZ BS, BC Ce, Bo, CeBo 147x+46x Onbepaald Kuil Rechthoekig ReS hom. DGr ReHaZ HK, BS Ce, +187x90x Onbepaald Kuil Rechthoekig ReS hom. DGr ReHaZ HK, BS Ce, +87x83x Onbepaald Kuil Onregelmatig ReS hom. DGr ReHaZ HK +272x+158x Onbepaald Paalkuil Cirkel ReS hom. DGr ReHaZ HK 39x37x Onbepaald Kuil Langwerpig ReS hom. Gr-Br ReHaZ HK, BS Ce, Ce 261x+120x Onbepaald Kuil Rechthoekig ZeS hom. Wt Za +185x+148x Muur Staand verband BS m. Ha Wt KM WtKaSp +438x78x50 Onbepaald Onbepaald Bestaat volledig uit kalk, mogelijk een kuil voor het dumpen van een dierenkadaver dat met ongebluste kalk is bedekt. Deel van de afgebroken paardenstallen (19de eeuw) Kuil Cirkel ReS hom. DGr-Br ReHaZ HK Ce, 198x+156x Onbepaald Kuil Onbepaald ReS hom. DGr-Br ReHaZ HK +123x+28x Onbepaald 34

43 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Bijlage 2 Vondsteninventaris Totaal: Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 1 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S1-Ce52 Wielgedraaid (P)ME reducerend Onbepaald Late-Middeleeuwen gebakken S1-Ce53Protosteengoed Wielgedraaid Steengoed Onbepaald Late-Middeleeuwen Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 2 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S2-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Kan Late-Middeleeuwen 6 fragmenten van één hals gebakken van een kan (?) met naar de hals toe loodglazuur S2-Ce51Witbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald Late-Middeleeuwen 5 fragmenten Maaslands gebakken aardewerk, 1 fragment met aan de buitenzijde een groen Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 3 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S3-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald Late-Middeleeuwen 1 fragment met slib aan de gebakken buitenzijde Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 5 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S5-Ce52 Wielgedraaid (P)ME reducerend Onbepaald Late-Middeleeuwen gebakken S5-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Kom, kan en kookpot Late-Middeleeuwen 2 randfragmenten, waarvan gebakken van een kan (loodglazuur aan beide kanten) en 1 van een S5-Ce53 Wielgedraaid Steengoed Onbepaald Late-Middeleeuwen Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 8 Kuil Bouwceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Midden Hoek Andere Arch. vol S8-Bo00 Fragmenten Daktegel Late-Middeleeuwen

44 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S8-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald gebakken Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 9 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S9-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald Late-Middeleeuwen gebakken S9-Ce53Protosteengoed Wielgedraaid Steengoed Onbepaald Late-Middeleeuwen S9-Ce53 Wielgedraaid Steengoed Kan Late-Middeleeuwen Bodemfragment met aangeknepen standring (Raeren) en wandfragment Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 10 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S10-Ce52 Wielgedraaid (P)ME reducerend Onbepaald Late-Middeleeuwen 2 passende scherven, bodem gebakken met aangeknepen standring S10-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Kan Late-Middeleeuwen Schouderfragment met gebakken loodglazuur naar hals toe S10-Ce53 Wielgedraaid Steengoed Kan Late-Middeleeuwen Langerwehe Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 13 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S13-Ce52 Wielgedraaid (P)ME reducerend Kookpot(?) Late-Middeleeuwen Aankoeksel op de buitenkant gebakken van de scherf --> wijst op gebruik in het vuur S13-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald Late-Middeleeuwen Randscherf mogelijk van een gebakken kannetje of een drinkbeker Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 16 Kuil Ceramiek Grondstof Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S16-Ce51Roodbakkend Wielgedraaid (P)ME oxiderend Onbepaald Late-Middeleeuwen Aanzet van een bandvormig gebakken oor. 36

45 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Bijlage 3 Fotoinventaris Vergunningsnummer (F)oto, (O)verzicht, (PR)ofiel, (V)lak, (C)oupe, (D)etail, (W)erkfoto, (V)ondst, PR1-FPR-1 Volgnummer (S)poor, (PR)profiel, (SL)euf, (W)erk(P)ut, (L)osse(V)ondst, (P)aleo(B)oring, (M)etaal(D)etectie, PR1-FPR PR1-FPR PR1-FPR PR1-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR2-FPR S1-FV S1-FV S2-FC S2-FC S2-FC S2-FV S2-FV S3-FV S3-FV S4-FV S4-FV S5-FV S5-FV S6-FV S6-FV S9-FV S9-FV S9-FV S9-FV S10-FV S10-FV S10-FV S10-FV S12-FV S12-FV S12-FV S13-FV S13-FV S13-FV S13-FV S14-FV S14-FV S15-FV S15-FV S15-FV S16-FV S16-FV S16-FV S16-FV S17-FV S17-FV S7-8-FV S7-8-FV WP1-FO WP1-FO WP2-FO WP3-FO WP3-FO WP3-FO WP3-FO WP4-FO WP4-FO WP4-FO WP4-FO S11-FV S11-FV S11-FV S11-FV S12-FV-1 37

46 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt 38

47 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt Bijlage 4 Coupetekeninginventaris cm N PR1 Z Ophoging, asfalt, kiezel, steenpuin Dgrdbrzw, bk, hk, st Dgrdbr, bk, sk, hk Gr, hk, bk Gr met lgr vlekken, S cm Z PR2 N Ophoging, steenpuin, asfalt,... Ap1?, dgrdbr, bk, hk, st Ap2?: brgr, hk, feconcreties, st Wtlglgr, bioturbatie Wtor, redelijk vast zand Wtlgl, losse structuur, zand Orgl, vast hard, veel fe b-horizont? Wt zand, losse structuur cm NNW S2 ZZO L1 L2 L3 L1: dgrgr, hk, bk L2: gr gobr gevlekt, feconcreties, hk L3: dgr met lgrgo vlekken, hk 39

48 Het archeologisch vooronderzoek aan de Guffenslaan te Hasselt 40