Archeo(rapport!232!! Het! archeologisch! vooronderzoek! aan! de! Vennestraat! te! Meerhout!

Transcriptie

1 Archeo(rapport232 Het archeologisch vooronderzoek aan de Vennestraat te Meerhout Kessel(Lo,2014 StudiebureauArcheologiebvba MaartenSmeets

2

3 Archeo(rapport232 Het archeologisch vooronderzoek aan de Vennestraat te Meerhout MaartenSmeets Kessel(Lo,2014 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport232 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Opdrachtgever: Topographosbvba Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: VanessaVanderGinst Auteur: MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/2014/12.825/34 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselSLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Administratievegegevens Opdrachtgever Topographosbvba, Kasteelstraat9,2280Grobbendonk Uitvoerder Studiebureauarcheologiebvba Vergunningshouder VanessaVanderGinst Beheerenplaatsopgravingsgegevens Deze gegevens werden na het onderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Beheerenplaatsvondstenenstalen Devondstenenstalenwerdennahetonderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Projectcode 2014/257 Vindplaatsnaam Projectnaam Locatie Provincie,Gemeente,Straat Kadasternummers Afdeling:Sectie:perceelsnummers: Lambertcoördinaat ,99;200331,45;24,19 Lambertcoördinaat ,71;200329,98;24,31 Lambertcoördinaat ,72;200373,03;24,26 Lambertcoördinaat ,39;200259,01;23,94 Kadasterplan Ziefig.1.2 Topografischplan Ziefig.1.1 Begindatumveldwerk 10juli2014 Einddatumveldwerk 10juli2014 Onderzoeksopdracht VerwijzingBijzonderevoorwaarden Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep in de bodem: Meerhout, Gestelsesteenweg (ProjectVennestraat) Archeologischeverwachtingen Hetprojectgebiedisgelegenopeenlanggerekte zandrug en wordt gekenmerkt door een plaggenbodem. Wetenschappelijkevraagstellingen - zijnersporenaanwezig? - zijndesporennatuurlijkofantropogeen? - hoeisdebewaringstoestandvandesporen? Smakendesporendeeluitvanéénofmeerdere structuren? - behoren de sporen tot één of meerdere periodes? - welkeaspectenverdienenbijzondereaandacht bijeeneventueelvervolgonderzoek? S strekken de sporen zich uit naar aanpalende percelen? S in hoeverre is de gehanteerde methodiek effectiefgeblekenomhetarcheologischerfgoed te kunnen waarderen en de site correct af te

8 Aardvandebedreiging Randvoorwaarden bakenen? Verkavelingvanca.1,1ha Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep in de bodem: Meerhout, Gestelsesteenweg (ProjectVennestraat)

9 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject p.3 1.1Inleiding p.3 1.2Beschrijvingvandevindplaats p.3 1.3Fysiografie p Lokaletopografieenhydrografie p Geologischeopbouw p Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen p.9 1.4Archeologischevoorkennis p.9 1.5Onderzoeksopdracht p.11 Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie p.13 Hoofdstuk3 Besluit p.17 Bijlagen p.19 Bijlage1:Fotoinventaris p.21 1

10 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 2

11 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Hoofdstuk1 Algemeneinleidingensitueringvanhetproject 1.1Inleiding NaaraanleidingvaneenverkavelingaandeVennestraatteMeerhoutwerddoorOnroerendErfgoed een archeologisch vooronderzoek in de vorm van proefsleuven opgelegd (vergunningsnummer 2014/257). HetonderzoekwerddoorTopographosbvbaaanStudiebureauArcheologiebvbatoevertrouwden hetterreinwerkwerduitgevoerdop10juli Beschrijvingvandevindplaats Het projectgebied beslaat ca. 1,1 ha en is omsloten door Gestelsesteenweg in het westen, de Vennestraatinhetnoordenenweideninhetoostenenzuiden(fig.1.1enfig.1.2). Binnendearcheoregio s(fig.1.3)ishetprojectgebiedgesitueerdindekempen. Fig.1.1:Topografischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied

12 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.2:Kadasterkaartmetaanduidingvanhetprojectgebied(rodekader=oppervlaktevolgens bijzonderevoorwaarden;oranjekader=effectievezonevandeverkaveling)

13 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s Fysiografie 1.3.1Lokaletopografieenhydrografie Het onderzoeksgebied ligt op een hoogte van 23 m TAW. Het oppervlak is vlak (fig. 1.4). De afwateringgebeurtviadezuidelijkgelegenschaffelaresgestelloop(fig.1.5). Fig.1.4:Lengteprofielvanhetoppervlakendehellinginhetprojectgebied ProjectieviaGoogleEarth. 5

14 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.5:Topografieenhydrografierondhetaangeduideonderzoeksgebied Geologischeopbouw OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanDiest(fig.1.6). DezeformatiedateertuithetMioceen(fig.1.7). Hetprojectgebiedligtopdegrensvan2zonesvoorwatbetreftdeQuartaireondergrond(fig.1.8). Langs de Laak komen mogelijk fluviatiele afzettingen van het weichseliaan voor. Mogelijke bovenliggendeeolischeafzettingenvanhetweichseliaanenhellingsafzettingenvanhetquartiaren fluviatieleafzettingenvanhetholoceenenmogelijktardiglaciaalkunnenhierontbreken. Ietstenzuidenvandebedding(enwathogergelegen)kunnenafzettingenvanhetweichseliaanen hellingsafzettingenvanhetquartiarvoorkomen

15 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.6:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 6. Fig.1.7:LithoSenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen

16 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Legende 9 : Fig.1.8:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied Bogemans2005:1. 8

17 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 1.3.3Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen HetprojectgebiedkenteenScm(b)alsbodem(fig.1.9).Ditiseenmatigdrogelemigzandbodemmet dikkeantropogenehumusahorizont. Fig.1.9:Overzichtvanhetbodemlandschapmetaanduidingvanhetonderzoeksgebied Archeologischevoorkennis Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) (fig. 1.10) zijn in de directe omgeving van het projectgebied 3 vindplaatsen gekend. CAI is de 17 de Seeuwse kapel van SintSJanSBaptist en bevindtzichnettenzuidenvanhetprojectgebied.cai113221isde18 de SeeuwseschansvanGestel encai103104iseenalleenstaandehoevediereedsopdeferrariskaartvoorkomt

18 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.10:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 11. OpzoweldeFerrariskaart(1771S1778)(fig.1.11)alsdekaartvanVandermaelen(1846S54)(fig.1.12) iserbinnenhetprojectgebiedgeenbebouwingzichtbaar. Fig.1.11:UittrekseluitdeFerrariskaartmetsitueringvanhetprojectgebied

19 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.1.12:UittrekseluitdekaartvanVandermaelenmetsitueringvanhetprojectgebied Onderzoeksopdracht Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein.hierbijmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: S Zijnersporenaanwezig? S Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? S Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? S Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? S Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? S Welkeaspectenverdienenbijzondereaandachtbijeeneventueelvervolgonderzoek? S Strekkendesporenzichuitnaaraanpalendepercelen? S Inhoeverreisdegehanteerdemethodiekeffectiefgeblekenomhetarcheologischerfgoedte kunnenwaarderenendesitecorrectaftebakenen?

20 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 12

21 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Hoofdstuk2 Werkwijzeenresultaten Conform de opgelegde voorschriften werden sleuven aangelegd met een graafmachine op rupsbandenmeteenplattegraafbak(fig.2.1).intotaalwerden4proefsleuvenaangelegd,waarbij5 profielputtenwerdengegraven. Volgensdebijzonderevoorwaardenwashetprojectgebied1,1hagrootendiendener4mbrede proefsleuven in een geschrankt patroon te worden aangelegd. De effectieve oppervlakte van de verkavelingisechterkleiner,omdatvoordebijzonderevoorwaardendevolledigeoppervlaktevan percelen 668x en 668y werd geteld, terwijl slechts de eerste 45 m van deze percelen werden verkaveld.hierdoorwasdetotaleoppervlakteslechts0,66ha. Perceel690s2konnietonderzochtwordenomdathiereensteenslagverhardingaanwezigwas. Fig.2.1:Aanlegvanhetvlak. Hetopgelegdepatroonvanproefsleuvenkoneveneensnietwordenuitgevoerdzoalsbepaaldinde bijzonderevoorwaarden.perceel668xwastekleinomeengeschranktpatroonuitteleggen,zeker omdatdeomheiningmetperceel668ybehoudendiendetewordenomdathiernogpaardenliepen. Nahetgravenvaneeneersteproefsleufvan4mbreed,dievolledigverstoordwas,werdovergegaan op2mbredesleuvenopongeveer15mafstandvanelkaar.ookdetweeanderesleuvendiehiernog gegravenwerden,warenvolledigverstoordenzoweldegrondeigenaaralsbuurtbewonerskonden bevestigendathetterreininhetrecenteverledenvoorwerpwasgeweestvaneenverlagingvanhet maaiveldvan50s80cm.inoverlegmetonroerenderfgoedwerddaarnabeslistomopperceel668y enkelecontrolesuittevoerenomtecontrolerenofhetzelfdebeeldbekomenwerd.aangeziendit 13

22 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout het geval was, werd dit perceel slechts door vier korte sleufjes (samen ingemeten als sleuf 4) onderzocht(fig.2.2). Fig.2.2:Zichtopéénvandekortesleufjes(sleuf4)inperceel668y. De opbouw van de bodem is te capteren in één referentieprofiel in sleuf 2. Zoals ook bleek uit getuigenissenvanbuurtbewonersendegrondeigenaarwashetterreininderdaadafgegraven.nadat de top van de natuurlijke bodem (50S80 cm) was afgegraven, werd de teelaarde teruggeplaatst. Profiel2inproefsleuf2(fig.2.3)ishiervaneenzeerduidelijkvoorbeeld.Debovenstelaagteelaarde (ca. 50 cm) heeft een sterk verrommeld karakter. Diepere verstoringen zijn duidelijk zichtbaar. Eventuele aanwezige sporen zijn bij deze werken reeds vernield, met uitzondering van eventuele diepesporen(zoalswaterputten),maaraangeziendecontextvandezesporendanverderontbreekt, isverderonderzoeknietrelevant. Intotaalwerd356,34m²(5,4%)vanhetprojectgebiedonderzochtdoormiddelvanproefsleuven(fig. 2.4). Alle sleuven werden digitaal topografisch ingemeten, evenals het maaiveld en de locatie van de profielen. Aangezien de sleuven grotendeels verstoord waren, werden de verstoorde zones niet afzonderlijkingemeten.hetgebruikvandemetaaldetectorleverdegeenvondstenop. 14

23 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Fig.2.3:Profiel2inproefsleuf2. Sleuf Lengte(m) Breedte(m) Oppervlakte(m 2 ) 1 41,55 4,00 166,2 2 40,26 2,00 80, ,37 2,00 50,74 4 6,96+7,29+6,75+8,44 2,00 58,88 Totaal 356,34 Fig.2.4:Tabelmetdesleufafmetingen. 15

24 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 16

25 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Hoofdstuk3 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni1993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 10 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 18 november2011(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Daarom werd een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek gevraagd om de archeologische potentie van het terrein in te schatten. Hierbij moeten minimaal volgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: Zijn%er%sporen%aanwezig?%% Neen,erwerdenenkelrecenteverstoringenaangetroffendiehetgevolgzijnvanhetverlagenvan hetmaaiveld. Zijn%de%sporen%natuurlijk%of%antropogeen?%% Erzijngeensporenaangetroffen. Hoe%is%de%bewaringstoestand%van%de%sporen?%% Erzijngeensporenaangetroffen. Maken%de%sporen%deel%uit%van%één%of%meerdere%structuren?%% Erzijngeensporenaangetroffen. Behoren%de%sporen%tot%één%of%meerdere%periodes?% Erzijngeensporenaangetroffen. Welke%aspecten%verdienen%bijzondere%aandacht%bij%een%eventueel%vervolgonderzoek?% Erwordtgeenvervolgonderzoekgeadviseerdaangezienhetterreinreedsverstoordis. Strekken%de%sporen%zich%uit%naar%aanpalende%percelen?% Erwerdengeensporenaangetroffen. In%hoeverre%is%de%gehanteerde%methodiek%effectief%gebleken%om%het%archeologisch%erfgoed%te%kunnen% waarderen%en%de%site%correct%af%te%bakenen?% Aangezienhetterreinverstoordwas,kangeenantwoordgegevenwordenopdeeffectiviteitvande gebruiktemethodiek.eenderwelkemethodehadinallegevaldeverstoringenaanhetlichtgebracht. Tijdenshetonderzoekwerdvastgestelddathetterreinreedsgrondigverstoordwasnaaraanleiding vanhetverlagenvanhetmaaiveldniveau,waarbijnahetafzettenvandeteelaardedenatuurlijke bodem50s80cmwerdafgegraven. Daaromlijkteenverderarcheologischonderzoeknietverantwoord.Hetofficieelvrijgevenvanhet terreingebeurtdooronroerenderfgoed. 17

26 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Ondankshetvrijgevenvanhetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: Shetdecreetvan30juni1993houdendebeschermingvanhetarcheologischpatrimonium, gewijzigdbijdedecretenvan18mei1999,28februari2003,10maart2006,27maart2009 en18november2011(bs , , , en ) SenhetbesluitvandeVlaamseregeringvan20april1994totuitvoeringvanhetdecreetvan 30 juni 1993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 12 december 2003, 23 juni 2006, 9 mei 2008, 4 december2009,1april2011en10juni2011 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. 18

27 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Bijlagen 19

28 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 20

29 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout Bijlage1 Fotoinventaris Fotonr. Sleuf Aard 2014S257S01 1 Profiel1 2014S257S02 1 Profiel1 2014S257S03 1 Algemeenoverzicht 2014S257S04 1 Algemeenoverzicht 2014S257S05 1 Algemeenoverzicht 2014S257S06 1 Algemeenoverzicht 2014S257S07 1 Algemeenoverzicht 2014S257S08 1 Algemeenoverzicht 2014S257S09 1 Algemeenoverzicht 2014S257S10 2 Profiel2 2014S257S11 2 Profiel2 2014S257S12 2 Algemeenoverzicht 2014S257S13 2 Algemeenoverzicht 2014S257S14 2 Algemeenoverzicht 2014S257S15 2 Algemeenoverzicht 2014S257S16 2 Algemeenoverzicht 2014S257S17 3 Profiel3 2014S257S18 3 Profiel3 2014S257S19 3 Algemeenoverzicht 2014S257S20 3 Algemeenoverzicht 2014S257S21 3 Algemeenoverzicht 2014S257S22 3 Algemeenoverzicht 2014S257S23 4 Profiel4 2014S257S24 4 Profiel4 2014S257S25 4 Algemeenoverzicht 2014S257S26 4 Algemeenoverzicht 2014S257S27 4 Algemeenoverzicht 2014S257S28 4 Profiel5 2014S257S29 4 Algemeenoverzicht 2014S257S30 4 Algemeenoverzicht 2014S257S31 4 Algemeenoverzicht 2014S257S32 4 Profiel6 2014S257S33 4 Profiel6 21

30 HetarcheologischvooronderzoekaandeVennestraatteMeerhout 22