Archeo(rapport!264!! Het! archeologisch! vooronderzoek! aan! de! Koekoekstraat! te! Grobbendonk!

Transcriptie

1 Archeo(rapport264 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk VanessaVanderGinst,WouterYperman&MaartenSmeets Kessel(Lo,205 StudiebureauArcheologiebvba

2

3 Archeo(rapport264 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk VanessaVanderGinst,WouterYperman&MaartenSmeets Kessel(Lo,205 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport264 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Opdrachtgever: KerkraadPPPulle Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: VanessaVanderGinst Auteurs: VanessaVanderGinst WouterYperman MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/205/2.825/7 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 300KesselTLo tel:0474/ fax:06/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Administratievegegevens Opdrachtgever KerkraadPPPulleDorpsstraat43,2243Pulle Uitvoerder StudiebureauArcheologiebvba Vergunningshouder VanderGinstVanessa Beheerenplaatsopgravingsgegevens Deze gegevens werden na het onderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Beheerenplaatsvondstenenstalen Devondstenenstalenwerdennahetonderzoek overgemaaktaandeopdrachtgever. Projectcode 204/50 Vindplaatsnaam GrobbendonkTKoekoekstraat Locatie Antwerpen,Grobbendonk,Koekoekstraat Kadasternummers Afdeling:Sectie:APercelen:44a Lambertcoördinaat 900(X:7507,5Y:20992,58Z:3,87m) Lambertcoördinaat2 9020(X:75049,33Y:209883,4Z:4,5m) Lambertcoördinaat3 9030(X:75069,96Y:209890,63Z:4,32m) Lambertcoördinaat4 9040(X:75057,35Y:209924,8Z:4,2m) Kadasterplan Ziefig..2 Topografischplan Ziefig.. Begindatumveldwerk 3/02/205 Einddatumveldwerk 3/02/205 Onderzoeksopdracht VerwijzingBijzonderevoorwaarden Archeologischeverwachtingen Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:grobbendonktkoekoekstraat Gelegen in de buurt van een groot aantal archeologische sites uit meerdere periodes. Omwille van de plaggenbodem kunnen eventuelesitesgoedbewaardzijngebleven. Wetenschappelijkevraagstellingen Welke zijn de waargenomen horizonten, beschrijving+duiding In hoeverre is de bodemopbouw intact, zijn er tekenen van erosie? Waardoor kan het ontbrekenvaneenhorizontverklaardworden? Is er sprake van een of meerdere begraven bodems? Wat is de relatie tussen de bodem en de archeologischesporen?isereenbodemkundige verklaring voor de partiële afwezigheid van archeologischesporen?zoja,welke? Zijnersporenaanwezig? Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? Makendesporendeeluitvanéénofmeerdere

8 Aardvandebedreiging Randvoorwaarden structuren? Behoren de sporen tot één of meerdere periodes? Kan op basis van het sporenbestand in de proefsleuveneenuitspraakgedaanwordenover deaardenomvangvandeoccupatie? Zijn er indicaties (greppels, grachten, lineaire paalzettingen, ) die kunnen wijzen op een inrichtingvaneenerf/nederzetting Zijn er indicaties voor de aanwezigheid van funerairecontexten?zoja:hoeveelniveauszijn erteonderscheiden?watisdeomvang?komen er oversnijdingen voor? Wat is het geschatte aantalindividuen. Kunnen de sporen gelinkt worden aan nabijgelegenarcheologischevindplaatsen. Wat is de potentiële impact van de geplande ruimtelijke ontwikkeling op de waardevolle archeologischevindplaatsen? Wat is de ruimtelijke afbakening van de zones voorvervolgonderzoek? Welke aspecten verdienen bijzondere aandacht bijeeneventueelvervolgonderzoek? Welke vraagstellingen zijn voor vervolgonderzoekrelevant? Is hiervoor natuurwetenschappelijk onderzoek nodig,inwelkehoeveelheden. Verkavelingvan2500m² Zie bijzondere voorwaarden bij de vergunning vooreenarcheologischeprospectiemetingreep indebodem:grobbendonktkoekoekstraat

9 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Inhoudstafel Inhoudstafel p. Hoofdstuk Algemeneinleidingensitueringvanhetproject p.3.inleiding p.3.2beschrijvingvandevindplaats p.3.3fysiografie p.5.3.lokaletopografieenhydrografie p.5.3.2geologischeopbouw p.7.3.3bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen p.0.4archeologischevoorkennis p.0.5onderzoeksopdracht p.4 Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie p.7 Hoofdstuk3 Resultaten p.9 3.Stratigrafieenprofielen p.9 3.2Overzichtsplattegronden p Besprekingvandesporen p Besprekingvandevondsten p.23 Hoofdstuk4 Besluit p.25 Bibliografie p.27 Bijlagen p.29 Bijlage:Sporeninventaris p.29 Bijlage2:Vondsteninventaris p.3 Bijlage3:Fotoinventaris p.33 Bijlage4:Coupetekeninginventaris p.35 Bijlage5:Profielinventaris p.37 Bijlage6:Harrismatrix p.4 Bijlage7:Dagrapporten p.43

10 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 2

11 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Hoofdstuk Algemeneinleidingensitueringvanhetproject.Inleiding Naar aanleiding van een kleine verkaveling aan de Koekoekstraat te Grobbendonk werd door Onroerend Erfgoed een archeologisch vooronderzoek in de vorm van proefsleuven opgelegd (204/50). HetonderzoekwerddoorKerkraadPPPulleaanStudiebureauArcheologiebvbatoevertrouwd.Het terreinwerkwerduitgevoerdopvrijdag3/02/205..2beschrijvingvandevindplaats Het projectgebied beslaat ca. 0,25 ha en is omsloten door de Koekoekstraat in het noorden, het perceel aan huisnummer 9 in het oosten en bos ten westen en ten zuiden. (fig.. en fig..2). Hoewel dit niet meer zichtbaar is op de kadasterkaart, toont de topografische kaart een weg die dwarsoverhetperceelheeftgelopen.tennoordenvanhetprojectgebiedishettoponiem Warme hand aanwezigentenzuiden Kerkeveld. Fig..:Topografischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied. GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 3

12 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Hettoponiemkanwijzenopeenschenking(indezinvanerfenis)tijdenshetlevenvandeschenker (vandaardatdehandnog warm is).volgensdevolksverhalenbankzouhetookkunnenwijzenop een huis dat de warme hand werd genoemd. In de deur van dat huis zou op een avond een gloeiendehandzijngebrand 2.HetToponiem Kerkeveld wijstopdenabijheidvaneenkerkenkan wijzenopcai045waareenkerkgesitueerdis. Fig..2:Kadasterkaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 3. Het terrein was volledig bebost en maakt deel uit van een groter bos, dat ook voor een deel verkaveldzalworden.hetterreinisgelegentennoordwestenvangrobbendonkzelf.debenaming Grobbendonk duikt pas op vanaf de 7 de eeuw: grobbe betekent water of gracht, een donk daarentegen is een zandige verhevenheid in een moeras of een landtong omgeven door water. Grobbendonk past bijgevolg uitstekend als toponiem bij de plaats waar het oude kasteel van de herenvangrobbendonkzichbevond,nabijdesamenvloeiingvandeaaendekleinenete 4. Binnendearcheoregio s(fig..3)ishetprojectgebiedgesitueerdindekempen GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 4 inventaris.onroerenderfgoed.be 4

13 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig..3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s 5..3Fysiografie.3.Lokaletopografieenhydrografie Hetonderzoeksgebiedligtopeenhoogtevanongeveer4mTAWensitueertzichopeenZWTNOT georiënteerde geomorfologische eenheid (riviert en/of dwarsduin?). Deze vertoont een noordwestelijk georiënteerde windzijde en een zuidwestelijk georiënteerde lijzijde (fig..4). De bekendstestuifzandruggenzijndievanbruulbergen(oostmalle)engrooteisterlee(grobbendonk) 6. Rivierduinenwerdengevormddooropwaaiendzandvanopdeoeverlangsderivier,alvanvoorhet Holoceen.Doordeoverwegendenoordwestelijkewindrichtingliggenzetenzuidoostenvanderivier. HieruitkanafgeleidwordendatdestuifzandruggeassocieerdismetdePulsebeekdietenzuidoosten van de rug loopt. Het oppervlak helt af naar het noorden (fig..4). De afwatering gebeurt via de Berkenmeiloop(fig..5).DezebehoortviadekleineNetetothetNetebekken.Degroteafstandtot demeestnabijgelegenbeekwijst,samenmetdedrainageklasseopdebodemkaart(fig..9)(.a.en.b.),opeenzeergoededrainagewaardoorhetregenwaternagenoegonmiddellijkindegronddringt enindediepereondergrondafvloeit Baeyens97:. 5

14 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig..4:DHMrondomhetprojectgebied 7. Fig..5:Topografieenhydrografierondhetaangeduideonderzoeksgebied 8. 7 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.beenDHM 6

15 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk.3.2Geologischeopbouw OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanLillo(fig..6). DezeformatiedateertuithetPlioceenenvormtéénvandemeestrecentetertiaireafzettingen(fig..7). De sedimenten van de formatie van Lillo bestaan uit weinig glauconiethoudend groen tot grijsbruinfijnzandmetschelpenaandebasis 9. Fig..6:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 0. 8 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 9 Schiltz993:5 0 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 7

16 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig..7:LithoTenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen. DeQuartaireondergrond(fig..8)bestaatuiteolischzand,meerspecifiekduinzand.Ditbestaatuit geelengeelgrijszeergoedgesorteerdleemlooskwartshoudendzand.hetomvatverstuivingenvan vroegerafgezetdekzandenvormt%essentiëel%positieve%reliëfs.%de%dikte%is%meestal%begrepen%tussen%% en 4 m, maar kan ook de 0 m overstijgen. Deze afzetting kan rusten op eender welke andere formatieuitgenomendeholocenebeektenrivierafzettingen 2.Deaanwezigheidvanduinzandwordt bevestigddoordex(duinen)dieopdebodemkaartisingetekendinhetzuidwesten(fig..9). 2 Goolaerts2006: 8

17 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Legende 4 : Fig..8:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 3. 3 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 4 Bogemans2005:. 9

18 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk.3.3Bodemeenhedenronddesiteenhuneigenschappen HetprojectgebiedligtopeenZamyTbodemenwordtomgevendooreenietsnattereZbmy(fig..9). ZamyTbodems zijn zeer droge zandgronden met diepe antropogene humus AThorizont, fijner wordendindediepte.inprofielzijnhetzeerdrogeplaggenbodems.dediepeantropogeneaisten minste60cmdik.hijisontstaandooraanvoervanhumeusmateriaal(heideplaggen,grasplaggen, bosstrooisel, turf) vermengd met zand afkomstig van de plaggen zelf of/en van de natuurlijke opstuivingtijdensdebewerking.deantropogenelaagrustgewoonlijkopeenpodzolofeenbruine podzolachtigebodem 5. Fig..9:Overzichtvanhetbodemlandschapmetaanduidingvanhetonderzoeksgebied 6..4Archeologischevoorkennis Op de Centrale Archeologische Inventaris (CAI) (fig..0) zijn in de directe omgeving van het projectgebiedeenheleboelvindplaatsengeregistreerd,vooraltenoostenvanhetprojectgebied.hier zijn enkele grote GalloTRomeinseen(vroegT) middeleeuwse grafvelden gekend. Enkele zeer nabije locatieszijncai099metenkelepaalsporenenkuilenmetaardewerkuitdeijzertijd;cai0569 waar een dertigtal paalsporen met aardewerk uit de ijzertijd/vroegtromeinse periode werden 5 Baeyens97:46 6 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 0

19 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk aangetroffenencai00494metlossevondstenvanromeinsenmiddeleeuwsaardewerk.verderaf gelegen ten oosten en ten zuiden situeren zich enkele tientallen locaties die vooral het Romeins verledenvandevicusillustrerenendelaterecontinuebewoningindevroegemiddeleeuwen. T T T T T T T T Fig..0:UittrekseluitdeCAImetsitueringvanhetprojectgebied 7. CAI59006:Enkelepaalsporenuitdevroegemiddeleeuwen( de T2 de eeuw). CAI 045: Een gefaseerd grafveld met graven uit de Merovingische periode tot de late middeleeuwen. Het houten kerkje werd gebouwd in de 8 ste Tbegin 9 de eeuw en werd vermoedelijkinde de T2 de eeuwvervangendooreeneerstestenenversie. CAI 00893: Paalsporen en kuilen uit de ijzertijd en enkele losse scherven Romeins aardewerk. CAI00487:Bewoningssporenuitdevroegeenvollemiddeleeuwen. CAI00494:Lossevondsten:Romeinsenmiddeleeuwsaardewerk. CAI00549:Lossevondsten:aardewerkuitdevroegetotvollemiddeleeuwen. CAI 048: Merovingische graven uit de 6 de T7 de eeuw. Mogelijk komt een aangetroffen bronzensestertiusvantrajanusuiteengraf. CAI 037: Een GalloTRomeins grafveld (eind 2 de Tbegin 3 de eeuw) met mogelijk een grafheuvel. 7 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be

20 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk T CAI007:SporenuitdebronsTenijzertijd+eenmogelijkmiddeleeuwsgraf. T CAI20756:EenRomeinsbrandrestengraf+bewoningssporenuitRomeinseperiode. T CAI 00565: Een nederzetting uit de volle middeleeuwen ( de T3 de eeuw) met 8 gebouwplattegronden,2boomstamwaterputteneneengreppelcomplex.daarnaastwerden ooksporenuitdeijzertijdenromeinseperiodegevonden. T CAI00493:Lossevondst:Romeinsaardewerk. T CAI00492:Lossevondsten:lithischmateriaalenenkeleschervenRomeinsaardewerk. T CAI0043:EnkeleafvalTenbeerkuilenuithetnoordelijkdeelvandeGalloTRomeinsevicus. T CAI50874:Lossevondsten:aardewerkuitdeijzertijdtotmiddeleeuwen. De Ferrariskaart (77T778) (fig..) geeft voor het projectgebied en de omgeving een akkerlandschapweer,watdediepeantropogenebodemopdebodemkaartverklaart.inhetuiterste zuidwesten van de uitsnede is heide aanwezig, wat overeenkomt met de X op de bodemkaart (duinen).erisinderuimeomgevinggeenbewoningaanwezig.dwarsoverhetprojectgebiediswel eenvoetwegaanwezig,dieopdetopografischekaartnogtezienwas,maarmomenteelnietmeer bestaat. Fig..:UittrekseluitdeFerrariskaartmetsitueringvanhetprojectgebied 8. 8 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 2

21 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk OpdekaartvanVandermaelen(fig..2)isdevoetwegnietafgebeeld.Erverschijnenherenderal bebostepercelen.ookduikthettoponiemdewarmhandop. OpdeAtlasderBuurtwegen(fig..3)isdevoetwegwelaangeduid. Fig..2:UittrekseluitdeAtlasVandermaelenmetsitueringvanhetprojectgebied 9. 9 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 3

22 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig..3:UittrekseluitdeAtlasderBuurtwegenmetsitueringvanhetprojectgebied 20..5Onderzoeksopdracht Het doel van deze prospectie met ingreep in de bodem is een archeologische evaluatie van het terrein.hierbijmoetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: T Welkezijndewaargenomenhorizonten,beschrijving+duiding T Inhoeverreisdebodemopbouwintact,zijnertekenenvanerosie?Waardoorkanhetontbreken vaneenhorizontverklaardworden? T Isersprakevaneenofmeerderebegravenbodems? T Watisderelatietussendebodemendearcheologischesporen?Isereenbodemkundige verklaringvoordepartiëleafwezigheidvanarcheologischesporen?zoja,welke? T Zijnersporenaanwezig? T Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? T Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? T Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? T Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? 20 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 4

23 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk T T T T T T T T T Kanopbasisvanhetsporenbestandindeproefsleuveneenuitspraakgedaanwordenoverde aardenomvangvandeoccupatie? Zijnerindicaties(greppels,grachten,lineairepaalzettingen, )diekunnenwijzenopeen inrichtingvaneenerf/nederzetting Zijnerindicatiesvoordeaanwezigheidvanfunerairecontexten?Zoja:Hoeveelniveauszijnerte onderscheiden?watisdeomvang?komeneroversnijdingenvoor?watishetgeschatteaantal individuen. Kunnendesporengelinktwordenaannabijgelegenarcheologischevindplaatsen. Watisdepotentiëleimpactvandegeplanderuimtelijkeontwikkelingopdewaardevolle archeologischevindplaatsen? Watisderuimtelijkeafbakeningvandezonesvoorvervolgonderzoek? Welkeaspectenverdienenbijzondereaandachtbijeeneventueelvervolgonderzoek? Welkevraagstellingenzijnvoorvervolgonderzoekrelevant? Ishiervoornatuurwetenschappelijkonderzoeknodig,inwelkehoeveelheden. 5

24 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 6

25 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Hoofdstuk2 Werkwijzeenopgravingsstrategie Conformdeopgelegdevoorschriftenwerden4mbredesleuvenaangelegdmeteengraafmachineop rupsbandenmeteenplattegraafbak(fig.2.2).intotaalwerden2proefsleuvenaangelegd,dezelagen nietgeheelparallelvanwegedeveleboomstronkenwatdeliggingvandesleuvenbeïnvloedeomzo degrootsestronkenteontwijken.naoverlegmetonroerenderfgoedwerdbeslotenom,vanwegede zeerlagedensiteitvansporen,geenkijkvenstersaanteleggen.aanhetbeginvanelke proefsleuf werdeenprofielputgezet.intotaalwerd0%vanhetprojectgebiedonderzocht(fig.2.).doorhet achterwegenlatenvandekijkvensterswerddebeoogde2,5%aldusnietbereikt. Sleuf Lengte(m) Breedte(m) Oppervlakte(m 2 ) Totaal Fig.2.:Tabelmetdesleufafmetingen Fig.2.2:Aanlegvanhetvlak. De aanwezige sporen werden opgeschaafd, gefotografeerd en beschreven. Eén spoor werd gecoupeerdomdediepte,aardendebewaringstoestandteachterhalen.vanhetgecoupeerdespoor werdeendigitalecoupetekeningengemaakt. Vondstenwerdenperspooringezameld. Allesleuven,sporenenlossevondstenwerdendigitaaltopografischingemeten,evenalshetmaaiveld endelocatievandeprofielen. 7

26 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 8

27 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Hoofdstuk3 Resultaten 3.Stratigrafieenprofielen Deopbouwvandebodemistecaptereninreferentieprofiel(fig.3.).Hetbetreftprofiel3aanhet beginvandetweedeproefsleuf. Fig.3.:Deliggingvanhetreferentieprofiel 2. Het referentieprofiel heeft een typische organisch en humusrijke bedekking van de bodem in een bos.bovenaansitueertzichversorganischmateriaaldatmeernaaronderhumuswordt(fig.3.2/). Voordeaanplantingvanhethuidigebos,watgeletopdehetkaartmateriaaltenvroegstemidden 9 de eeuwisgebeurd,werderechtereerstéénmaliggeploegd(fig.3.2/2).ditisduidelijkzichtbaar aanhetzwartehumusrijkelaagjedatdakpansgewijsaanwezigis.hetgeploegdemateriaalbetreftde oudeantropogeneathorizont(fig.3.2/3)dieheelwaarschijnlijkteinterpreterenisalsbeddenbouw vanwegedekleinekomvormigeblekelenzenmeteendunzwartlaagjein. 2 GISprojectieopbasisvandatauitGeoPunt.be 9

28 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig.3.2:Hetreferentieprofiel. Ditishetgevolgvanhetopenblijvenliggenvansmallestrokengrondomdatermeteenkruiwagenof kar werd doorgereden of te voet werd bewandeld. Via de wind aangevoerd zand zorgt voor een bleke opvulling en regenwater zorgt voor een humusrijke afzetting onderaan deze smalle stroken grond. Het door de tijd ophogen en blijven gebruiken van deze landbouwgrond zorgt voor een opbouw aan humusrijk sediment en het vergraven van de bodem. In profiel 2 (fig. 3.3), haaks op profiel&3,iszichtbaardatdelenzenveellangwerpigerzijn,watwijstopeennoordtzuidoriëntatie van de bedden. Helemaal onderaan deze antropogene horizont zijn de scherpe spadesteken nog aanwezig van de eerste ontginning van deze grond als landbouwgebied. Deze spadesteken zijn aangebrachtindehumusenijzerarmebthorizont(fig.3.2/4)dieeenrestantzijnvaneenpodsol.de BThorizontisarmaanhumusenijzeromdathetsedimentwaarindezebodemzichheeftgevormd duinzandis.debthorizontgaat overineenhorizontdieopeencthorizont (fig.3.2/5) lijkt,maar vanwege het voorkomen en de relatie met de onderliggende harde roestige horizont (fig. 3.2/6) mogelijkeerdereene2thorizontkanzijnvaneengedegradeerdefossielebodem.deovergangtussen de bleke 5 de horizont en de roestige 6 de horizont is zowel zeer scherp, als onregelmatig en licht golvend met resterende brokken roest. De bodem is te droog om de 6 de horizont als een oxidatiehorizontteaanschouwen,bovendienisdegrensmeteenoxidatiehorizontwelscherp,maar nietgolvend,onregelmatigenmetbrokkeligerestantenindebovenliggendehorizont.dezeroestige horizontisdaneerdereenmogelijkefossieleb2irhorizont.nadelaatsteijstijdheefterzichinde dikkeuitgeloogdeethorizontdaneenpodzolgevormd,dieevenwelzeerarmisaanijzer,omdatdit reeds uitgeloogd was. Vanuit archeologisch standpunt is deze fossiele EThorizont echter wel het juistearcheologischevlak,aangezieneventueleouderesporenenkelhierinzichtbaarzijn. 20

29 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Fig.3.3:Profiel2. 2

30 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 3.2Overzichtsplattegronden Fig.3.4:Allesporenkaart. 22

31 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 3.3Besprekingvandesporen Intotaalwerden4 sporen geregistreerd.heteerstespoorbetrefteerderbioturbatieonderaande verschepte horizont. Sporen 2 en 3 hebben zeer zachte en losse vulling. Deze sporen bleken veroorzaakttezijndoorhetuittrekkenvanboomwortelstijdensdeaanlegvandeproefsleuf. Spoor4(fig.3.5)insleuf2iseenpaalkuil.Dezewerdgecoupeerd.Dezeerscherpeaflijningwijstin zachte zandgrond doorgaans op de recente datering van een spoor. Er werd geen diagnostisch materiaalindevullingaangetroffen. Fig.3.5:Spoor4incoupe 3.4Besprekingvandevondsten In totaal werden 4 scherfjes aangetroffen. In spoor 3 werd een wandscherfje in geglazuurd rood aardewerkaangetroffenmeteenzeeralgemenedateringvanafdemiddeleeuwseperiode. Drieanderescherfjes,diezichevenwelnietinsitubevinden,zijnouderenmogelijktedatereninde laattromeinse/vroegmiddeleeuwseperiode.hetbetrefteerderlokaleproductievanwit(uitlaag3 vanprofiel)aardewerkofafwisselendreducerendtoxiderendgebakkenaardewerk(profiel3laag3 enspoor)waardoorereenmeervoudiggekleurdekernontstaat.eénscherfheeftrodechamotte inhetbakselenzouhierdooreerderuitdevroegemiddeleeuwendateren. 23

32 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 24

33 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Hoofdstuk4 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan8mei999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 0 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 8 november20(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Daarom werd een archeologisch vooronderzoek in de vorm van een proefsleuvenonderzoek gevraagd om de archeologische potentie van het terrein in te schatten. Hierbij moeten minimaal volgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: Welke,zijn,de,waargenomen,horizonten,,beschrijving,+,duiding, In,hoeverre,is,de,bodemopbouw,intact,,zijn,er,tekenen,van,erosie?,Waardoor,kan,het,ontbreken,van, een,horizont,verklaard,worden?, Is,er,sprake,van,een,of,meerdere,begraven,bodems?, Wat,is,de,relatie,tussen,de,bodem,en,de,archeologische,sporen?,Is,er,een,bodemkundige,verklaring, voor,de,partiële,afwezigheid,van,archeologische,sporen?,zo,ja,,welke?, Zie3., Zijn,er,sporen,aanwezig?,, Zijn,de,sporen,natuurlijk,of,antropogeen?,, Hoe,is,de,bewaringstoestand,van,de,sporen?,, Maken,de,sporen,deel,uit,van,één,of,meerdere,structuren?,, Behoren,de,sporen,tot,één,of,meerdere,periodes?, Kan,op,basis,van,het,sporenbestand,in,de,proefsleuven,een,uitspraak,gedaan,worden,over,de,aard,en, omvang,van,de,occupatie?, Zijn,er,indicaties,(greppels,,grachten,,lineaire,paalzettingen,, ),die,kunnen,wijzen,op,een,inrichting, van,een,erf/nederzetting, Zijn,er,indicaties,voor,de,aanwezigheid,van,funeraire,contexten?,Zo,ja:,Hoeveel,niveaus,zijn,er,te, onderscheiden?,wat,is,de,omvang?,komen,er,oversnijdingen,voor?,wat,is,het,geschatte,aantal, individuen., Kunnen,de,sporen,gelinkt,worden,aan,nabijgelegen,archeologische,vindplaatsen., Zie3.2, Wat,is,de,potentiële,impact,van,de,geplande,ruimtelijke,ontwikkeling,op,de,waardevolle, archeologische,vindplaatsen?, Erisgeenwaardevollearcheologischevindplaatsaangetroffen., Wat,is,de,ruimtelijke,afbakening,van,de,zones,voor,vervolgonderzoek?, Welke,aspecten,verdienen,bijzondere,aandacht,bij,een,eventueel,vervolgonderzoek?, Erwordtgeenvervolgonderzoekgeadviseerd., Welke,vraagstellingen,zijn,voor,vervolgonderzoek,relevant?, Erwordtgeenvervolgonderzoekgeadviseerd., 25

34 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Is,hiervoor,natuurwetenschappelijk,onderzoek,nodig,,in,welke,hoeveelheden., Erwordtgeenvervolgonderzoekgeadviseerd. Tijdenshetonderzoekwerdvastgestelddatersprakeisvaneenvergravenpodzolbodem,mogelijk het gevolg van beddenbouw. De aangetroffen sporen betreffen sporen van het uittrekken van bomen, mogelijke spitsporen en bioturbatie ten gevolge van de vergraven podzolbodem en één wellichtrecentepaalkuil.enkelenietinsituaangetroffenschervengeveneenindicatievandelaatt Romeinse en/of vroegmiddeleeuwse occupatie van de omgeving, zoals ook blijkt uit de geregistreerdevindplaatsenindecentralearcheologischeinventaris. Daaromlijkteenverderarcheologischonderzoekniet nodigtezijn.hetofficieelvrijgevenvanhet terreingebeurtdooronroerenderfgoed. Ondankshetvrijgevenvanhetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: Thetdecreetvan30juni993houdendebeschermingvanhetarcheologischpatrimonium, gewijzigdbijdedecretenvan8mei999,28februari2003,0maart2006,27maart2009 en8november20(bs , , , en3.2.20) TenhetbesluitvandeVlaamseregeringvan20april994totuitvoeringvanhetdecreetvan 30 juni 993 houdende de bescherming van het archeologisch patrimonium, gewijzigd bij besluiten van de Vlaamse Regering van 2 december 2003, 23 juni 2006, 9 mei 2008, 4 december2009,april20en0juni20 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. 26

35 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Bibliografie BaeyensL.97.BodemkaartvanBelgië.VerklarendetekstbijhetkaartbladGrobbendonk29E.Gent BogemansF.2005:LegendeoverzichtskaartQuartairgeologieVlaanderen,Brussel Goolaerts S & Beerten K. 2006: Kaartblad 6 Lier. Toelichting bij de Quartairgeologische Kaart, Brussel SchiltzM,VandenbergheN&GullentopsF.993:Kaartblad6Lier.Toelichtingbijdegeologische KaartvanBelgië,Brussel VanRanstE.&SysC.2000:EenduidigelegendevoordedigitalebodemkaartvanVlaanderen(schaal :20.000),Brussel 27

36 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 28

37 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk Bijlagen 29

38 HetarcheologischvooronderzoekaandeKoekoekstraatteGrobbendonk 30

39 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage Sporeninventaris Afkortingen: Kleur: Kleur: Textuur: Bijmenging: Vondsten: Aflijning: Re Redelijk Ze Zeer S Scherp D Diffuus Sl Slecht Go Goed Var Variabel Nat Niet af te lijnen L- Licht D- Donker Br Gl Go Gr Or Rd Wt Zw Bl Pr Rz Bruin Geel Groen Grijs Oranje Rood Wit Zwart Blauw Purper Roze gevl. gelg. gebr. hom. het. m. met k. kern r. rand vl. sp. lg. lgs. br. fi. to. wi. le. gevlekt gelaagd gebrokkeld homogeen hetrogeen vlekken spikkels lagen laagjes brokken fibers tongen wiggen lenzen Re Ze Za Ha Va Lo Z L K V Redelijk Zeer Zacht Hard Vast Los Zand Leem Klei Veen Bio Bioturbatie Hu Humus Glau Glauconiet BC Bouwceramiek KM Kalkmortel CM Cementmortel ZM Zandmortel HK Houtskool Fe IJzerconcreties Fe-slak IJzerslak FeZS IJzerzandsteen Mg Mangaan ZS Zandsteen KZS Kalkzandsteen KS Kalksteen LS Leisteen NS Natuursteen KW Kwarts SK Steenkool VL Verbrande leem An Bo Ce Fa Fl Gl Ku Le Li Me Mu Na Pi St Andere Bouwceramiek Ceramiek Faunaresten Floraresten Glas Kunststof Leder Litisch materiaal Metaal Munt Natuursteen Pijpaarde Staalname Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen Spitsporen Ovaal ZeS 2 3 Recente verstoring Recente verstoring Ovaal Ovaal ZeS ZeS gebr. LGr m. LBr- Gl en LGl gebr. LGr m. Br- Gr en Gl gebr. LGr m. LBr- Gr en Gl ZeZaLo Z Veel Bio, HK, BC Ce, 6x4x ZeZaLo Z HK 83x48x Recent ZeZaLo Z HK, BC Ce, 05x74x Recent

40 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Spoor Proefsleuf Vlak Aard Vorm / Verband Aflijning / Bewaring Kleur Textuur / Materiaal Bijmenging Vondsten Afmetingen LxBxH (cm.) Datering Opmerkingen 4 2 Paalkuil Rechthoekig ReS gevl. LBr-Gr m. LGr en LBr-Gl ReZaLo Z 29x22x Onbepaald 30

41 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 2 Vondsteninventaris Totaal: 4 4 Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) Spitsporen Ceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S-Ce22c Wielgedraaid Onbepaald Laat-Romeinse tijd - oxiderend gebakken rode Vroege-Middeleeuwen chamotte Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) 3 Recente verstoring Ceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol S3-Ce5a Wielgedraaid (P)ME oxiderend Nieuwe tijd gebakken Loodglazuur Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) PRL3 Ceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol PRL3-Ce22b Wielgedraaid Onbepaald Laat-Romeinse tijd - oxiderend gebakken wit Vroege-Middeleeuwen Spoorinformatie Spoornummer Spoortype Depositietype Datering Vulling N MAE M (gr) PR3L3 Ceramiek Materiaal Vorm Datering Opmerkingen Rand Wand Bodem Additieven Arch. vol PR3L3-Ce22a Wielgedraaid Onbepaald Laat-Romeinse tijd - oxiderend gebakken grijze kern, Vroege-Middeleeuwen met rode rand 3

42 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 32

43 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 3 Fotoinventaris Vergunningsnummer (F)oto, (O)verzicht, (PR)ofiel, (V)lak, (C)oupe, (D)etail, (W)erkfoto, (V)ondst, OVERZICHT-FO Volgnummer (S)poor, (PR)profiel, (SL)euf, (W)erk(P)ut, (L)osse(V)ondst, (P)aleo(B)oring, (M)etaal(D)etectie, OVERZICHT-FO PR-FD PR-FD PR-FD PR-FD PR-FD PR-FPR SL-FW SL2-FO SL2-FO SL2-FO SL2-FO SL2-FO SL2-FO PR-FPR PR-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR2-FPR PR3-FPR PR3-FPR PR3-FPR PR3-FPR PR3-FPR S-FV S-FV S2-FV S2-FV S3-FV S3-FV S4-FC S4-FC S4-FC S4-FV S4-FV SL-FO SL-FO SL-FO SL-FO SL-FO SL-FW SL-FW-3 33

44 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 34

45 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 4 Coupetekeninginventaris cm N S4 Z 35

46 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 36

47 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 5 Profielinventaris Profiel PR. Algemene gegevens. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Grobbendonk - Koekoekstraat 4. Hoogteligging: 4,3 m TAW. 5. Coördinaten: 75044,08 N; ,75 O. (lamb 72) 6. Datum: vrijdag, 3/02/ Tijdsstip: 08:28:42 u. 8. Landgebruik: Bos 9. Weersomstandigheden: Zeer koud, Licht bewolkt 0. Oriëntatie: Z.. Bodemeenheid: 2. Profielbeschrijving H (H) 0-5 cm: ZeZaLo Z; Zw ; Hu; St: Hout, ; ZeS golvende ondergrens. H2 (Ap) 5-30 cm: ReZaLo Z; DBr m. Zw lgs. ; Veel bio, Hu; ZeS golvende ondergrens. Éénmalig verploegd H3 (Ap2) cm: ZeZaLo Z; Gr-Br m. LGr-Wt en DGr-Zw le.; Sp: HK, BC; ZeS getande ondergrens. Beddenbouw H4 (Horizont 4) 85-0 cm: ReZaLo Z; LGl m. Br-Gl sp. ; Mg; ReS rechte ondergrens. Mogelijke fossiele E- horizont H5 (Horizont 5) 0- cm: ReHaVa Z; Or-Br m. LGl vl. ; Fe, Mg; Mogelijke fossiele Bir-horizont Bereikte diepte: -35 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 37

48 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Profiel PR2. Algemene gegevens. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Grobbendonk - Koekoekstraat 4. Hoogteligging: 4,3 m TAW. 5. Coördinaten: 75029,43 N; ,42 O. (lamb 72) 6. Datum: vrijdag, 3/02/ Tijdsstip: 09:43:46 u. 8. Landgebruik: Bos 9. Weersomstandigheden: Zeer koud, Licht bewolkt 0. Oriëntatie: W.. Bodemeenheid: Zam(y) (zeer droge zandbodem met diepe antropogene humus A-horizont) 2. Profielbeschrijving H (H) 0-5 cm: ZeZaLo Z; Zw ; Hu; St: Hout, ; ZeS golvende ondergrens. H2 (Ap) 5-40 cm: ReZaLo Z; DBr m. Zw lgs. ; Veel bio, Hu; ZeS rechte ondergrens. Éénmalig verploegd H3 (Ap2) cm: ZeZaLo Z; Gr-Br m. LGr-Wt en DGr-Zw lgs.; Sp: HK, BC; ZeS getande ondergrens. Beddenbouw H4 (B) 80-5 cm: ZeZaLo Z; LBr-Gr m. LGl-Br vl. ; ReD onregelmatige ondergrens. H5 (Horizont 5) 5- cm: ReZaLo Z; LGl m. Br-Gl sp. ; Mg; Mogelijke fossiele E-horizont Bereikte diepte: -25 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 38

49 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Profiel PR3. Algemene gegevens. Beschrijver: Wouter Yperman, Studiebureau Archeologie. 2. Soort onderzoek: Archeologisch: Proefsleuven 3. Plaats: Grobbendonk - Koekoekstraat 4. Hoogteligging: 4,06 m TAW. 5. Coördinaten: 75062,59 N; ,02 O. (lamb 72) 6. Datum: vrijdag, 3/02/ Tijdsstip: 0:2:50 u. 8. Landgebruik: Bos 9. Weersomstandigheden: Zeer koud, Licht bewolkt 0. Oriëntatie: Z.. Bodemeenheid: Zam(y) (zeer droge zandbodem met diepe antropogene humus A-horizont) 2. Profielbeschrijving H (H) 0-0 cm: ZeZaLo Z; Zw ; Hu; St: Hout, ; ZeS golvende ondergrens. H2 (Ap) 0-35 cm: ReZaLo Z; DBr m. Zw lgs. ; Veel bio, Hu; ZeS rechte ondergrens. Éénmalig verploegd H3 (Ap2) cm: ZeZaLo Z; Gr-Br m. LGr-Wt en DGr-Zw le.; Sp: HK, BC; ZeS getande ondergrens. Beddenbouw H4 (B) cm: ZeZaLo Z; Br-Gr m. LGr vl. ; Sp: HK; ReD onregelmatige ondergrens. H5 (Horizont 5) cm: ReZaLo Z; LGl m. Br-Or vl. ; Mg; ReS golvende ondergrens. Mogelijke fossiele E- horizont H6 (Horizont 6) 20- cm: ReHaVa Z; Or-Br m. LGl vl. ; Fe, Mg; Mogelijke fossiele Bir-horizont Bereikte diepte: -35 cm. Grondwatertafel: Niet bereikt. Opmerkingen: 39

50 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 40

51 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 6 Harris matrix Antropogene bodem Onbepaald Recent Natuurlijke bodem 4

52 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 42

53 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk Bijlage 7 Dagrapporten Week: 7 3/02/205 Bodem: Verschepte podzol Proefsleuf Sleuf : 3 sporen Sleuf 2: spoor -2 Geen vervolgonderzoek Weer Buiten Zeer koud Licht bewolkt 43

54 Het archeologisch vooronderzoek aan de Koekoekstraat te Grobbendonk 44