Archeo(rapport!332!!! Het! archeologisch! onderzoek! in! het! Paridaensinstituut! te! Leuven!

Transcriptie

1 Archeo(rapport332 Het archeologisch onderzoek in het Paridaensinstituut te Leuven Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba MaartenSmeets

2

3 Archeo(rapport332 Het archeologisch onderzoek in het Paridaensinstituut te Leuven MaartenSmeets Kessel(Lo,2015 StudiebureauArcheologiebvba

4

5 Colofon Archeo(rapport332 HetarcheologischvooronderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Opdrachtgever: vzwlksd Projectleiding: MaartenSmeets Leidinggevendarcheoloog: MaartenSmeets Auteurs: MaartenSmeets Foto sentekeningen: StudiebureauArcheologiebvba(tenzijandersvermeld) Opalleteksten,foto sentekeningengeldteenauteursrecht.zondervoorafgaandelijkeschriftelijke toestemming van Studiebureau Archeologie bvba mag niets uit deze uitgave worden vermenigvuldigd, bewerkt en/of openbaar gemaakt, hetzij door middel van webpublicatie, druk, fotokopie,microfilmofopwelkeanderewijzeook. D/2015/12.825/75 StudiebureauArcheologiebvba JozefWautersstraat6 3010KesselQLo tel:0474/ fax:016/ ,StudiebureauArcheologiebvba

6

7 Administratievefiche Site LeuvenQParidaens Locatie Provincie: Vlaams Brabant, Gemeent: Leuven, Straat:Janseniusstraat Lambert72Qcoördinaten Hoekpunt1:X:173020,Y: Hoekpunt2:X:172984,Y: Hoekpunt3:X:172978,Y: Hoekpunt4:X:173013,Y: Oppervlakteprojectgebied 0,6are Kadastergegevens Afdeling:4,Sectie:D,perceelsnummers:689b2 Opdrachtgever vzwlksd Janseniusstraat2 3000Leuven Vergunningsnummer 2015/023 Vergunningshouder MaartenSmeets Bijzonderevoorwaarden Bijzonderevoorwaardenbijdevergunningvoor een archeologische opgraving: Leuven, Janseniusstraat, Paridaens (werfopvolging nutsleidingen) Termijnveldwerk 2april2015 Aardvandebedreiging Aanlegnieuweriolering(ca.100m) Archeologischeverwachting De sleuf van de nieuwe riolering dwarst het tracévandeeerstestadsomwalling. Wetenschappelijkebegeleiding Geen

8

9 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Inhoudstafel Inhoudstafel p.1 Hoofdstuk1 Inleiding p.3 1.1Algemeen p.3 1.2Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied p.3 1.3Fysiografie p.3 1.4Archeologischeenhistorischevoorkennis p.6 1.5Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen p.14 Hoofdstuk2 Werkmethode p.15 Hoofdstuk3 Analyse p Lithostratigrafischeenbodemkundigeopbouw p Hetsporenbestand p.17 Hoofdstuk4 Synthese p Interpretatieendatering p Beantwoordingonderzoeksvragen p.23 Hoofdstuk5 Besluit p.25 Bibliografie p.27 Bijlagen p.29 Bijlage1:Fotoinventaris p.31 Bijlage2:Sporeninventaris p.35 1

10 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 2

11 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Hoofdstuk1 Inleiding 1.1Algemeen Naar aanleiding van de aanleg van een nieuwe riolering in het Paridaensinstituut te Leuven werd door Onroerend Erfgoed een archeologische begeleiding van de werken opgelegd (vergunningsnummer2015/023). Het onderzoek werd door vzw LKSD aan Studiebureau Archeologie bvba toevertrouwd en het terreinwerkwerduitgevoerdop2april Beschrijvingvanhetonderzoeksgebied HetprojectgebiedbevindtzichindestedelijkecontextvandestadLeuven(fig.1.1)eniskadastraal gekendalsleuvenafdeling:4,sectie:d,percelen689b2(fig.1.2).hetprojectgebiedismomenteel eenschool,desleufwerdgegravenopdespeelplaats.geoqarcheologischgezienishetprojectgebied gesitueerdinde(zand)leemstreek(fig.1.3). Fig.1.1:Uittrekselvandetopografischekaartmetsitueringvanhetprojectgebied( Databank OndergrondVlaanderen). 1.3Fysiografie Het onderzoeksgebied ligt op een hoogte van 21 m TAW. Het oppervlak helt licht af in zuidelijke richting.deafwateringgebeurtdoordedijle.dezebehoorttothetdijlebekken. OnderhetprojectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanKortrijk(Ko) (fig.1.4).dezeformatiedateertuithetvroegeoceen(fig.1.5).tenwestenentenoostenvanhet projectgebiedbevindenzichsedimentendiebehorentotdeformatievanbrussel(br).dezeformatie isrecenterendateertuithetmiddeneoceen. 3

12 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven De Quartaire ondergrond wordt gekenmerkt door fluviatiele afzettingen (fig. 1.6), hetgeen niet verwonderlijk is, aangezien het projectgebied net ten oosten van de Dijle, in het alluvium ervan, bevindt. HetprojectgebiedligtbinnendestadskernvanLeuvenenbijgevolgwerdendebodemeenhedenniet gekarteerd(ob). Fig.1.2:Uittrekselvanhetkadasterplanmetsitueringvanhetprojectgebied( CADGIS). Fig.1.3:SitueringvanhetprojectgebiedbinnendeverschillendeVlaamsearcheoregio s

13 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Ko Br Fig.1.4:Tertiairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied Fig.1.5:LithoQenchronostratigrafievanhetTertiairinVlaanderen 3. 5

14 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.1.6:Quartairgeologischekaartmetaanduidingvanhetprojectgebied 4. Legende 5 : ELPw: eolischeafzettingen(zandtotsilt)vanhetweichseliaan(laatqpleistoceen),mogelijkvroegq Holoceen.ZandenzandleeminhetnoordelijkeencentralegedeeltevanVlaanderen.Silt (loess)inhetzuidelijkegedeeltevanvlaanderen. FH: fluviatieleafzettingen(incluisorganoqchemischeenperimariene)afzettingenvanhet HoloceenenmogelijkTardiglaciaal(LaatQWeichseliaan). FLPw: fluviatieleafzettingenvanhetweichseliaan(laatqpleistoceen) HQ: HellingsafzettingenvanhetQuartair 1.4Archeologischeenhistorischevoorkennis 6 IndedatabankvandeCentraleArcheologischeInventaris(CAI)zijnbinnendeeerste,12 de Qeeuwse, stadsomwalling veel vindplaatsen weergegeven (fig. 1.7). In de onmiddellijke omgeving van het projectgebiedzijn17vindplaatsengekend(fig.1.8): Q CAI20082:lossevondstenaardewerkenbenenschaats Q CAI3427:kloostervandePredikheren Q CAI2286:bewoningssporenuitdevolleenlatemiddeleeuwen,opgravingBarbarahofin2007 Q CAI164813:waterput Q CAI150552:bewoningssporenuitdelatemiddeleeuwen,opgravingin1996 Q CAI826:bewoningssporenuitdelatemiddeleeuwen,opgravingLakenhallein2003 Q CAI150676:verdwenenmiddeleeuwsebewoningterhoogtevanSintQPieterscollege Bogemans2005:1. 6 Voor het archeologisch onderzoek in de Janseniusstraat en op het Damiaanplein werd een archeologische bureaustudie gevraagd. Een veel gedetailleerdere historische schets kan in dit rapport gevonden worden (Smeets2015). 6

15 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Q CAI164815:deWaterpoortinde12 de Qeeuwsestadsmuur Q CAI20158:verdwenenmiddeleeuwsebewoningterhoogtevanHeiligDrievuldigheidscollege Q CAI:164814:opgevulde onderaardse bakstenenganginhetheiligegeestcollege Q CAI150301:bewoningssporenuitdelatemiddeleeuwen Q CAI165669:waterputaandeRamberg Q CAI150208:afvalput/beerputterhoogtevanhetParidaensinstituut Q CAI832:postmiddeleeuwsesporenvanhetIerscollege,opgravingin2002Q2003 Q CAI150564:laatmiddeleeuwsebrugoverdeDijle Q CAI150763:postmiddeleeuwsebewoningssporeninhetVanDalecollege Q CAI150767:restenvande12 de QeeuwsestadsmuurterhoogtevanhetHogeheuvelcollege Fig.1.7:UittrekseluitdeCAImetdegekendearcheologischevindplaatseninenrondhet12 de Q eeuwsestadscentrum. Fig.1.8:UittrekseluitdeCAImetaanduidingvandegekendearcheologischevindplaatseninde onmiddellijkeomgevingvanhetprojectgebied. 7

16 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Indeonmiddellijkeomgevingvanhetprojectgebiedzijnnogdelenvandeeerstestenenringmuur vanleuvenbewaard(fig.1.9) 7.Deminofmeercirkelvormigemuurgordel,metdeSintQPieterskerkals middelpunt, was ongeveer 2,7 km lang. Op regelmatige afstand bevonden zich 31 waltorens, 11 stenenpoortenen2waterpoorten.inde14 de eeuw,metdebouwvandetweedestadsmuur,raakte de muur in ongebruik. Ze bleef relatief goed bewaard omdat meerdere torens als opslagplaatsen werdenverhuurdendemuurzelfalstuinqofafscheidingsmuuringebruikbleef. Demuurzelfisuitkalkzandsteenenijzerzandsteenopgebouwdenbestaatuiteenmassievemuur aan de veldzijde en een spaarboog aan de stadzijde. Dit is duidelijk te zien op een 17 de Qeeuwse tekening van de Waterpoort, waarbij ook een deel van de muur ter hoogte van het huidige Paridaensinstituuttezienis(fig.1.10).Omsteenuittesparenenomwillevaneenbeperkterrisicoof destabilisatiedoormiddelvantunnels(bijeenbelegering)isdemuurgebouwdopfunderingspijlers met daartussen een spaarboog. Voor een gedetailleerde beschrijving van de muur, kan verwezen worden naar de verschillende publicaties over deze muur, met Coenegrachts (2008) als meest recenteenzeergedetailleerdebeschrijving. Recent onderzoek van de eerste stenen omwalling in het kader van een masterstudie plaatste vraagtekensbijdedateringdietraditioneelwordtaangenomen(1156q1165)enschuifteendatering in het eerste kwart van de 13 de eeuw naar voren 8. Onderzoek van eventuele resten die worden aangetroffen,kunneneenaanvullingofbevestigingopdezetheorievormen. Fig.1.9:Zichtopeenbewaardstukvandeeerstestadsmuur(veldzijde),metopdeachtergrondhet IersCollege Coenegrachts2008:48Q50. 8

17 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.1.10:ZichtopdeWaterpoortvanuitdestad,metlinksde(deelsnogbewaarde)muurterhoogte vanhethuidigeparidaensinstituut 9. Op basis van een stadsplan van Leuven, opgemaakt door L. Van Buyten, kan een beeld worden bekomenvandeverspreidingvandebewoningdoorheendetijd(fig.1.11).deprojectzoneligttegen de 12 de Qeeuws stadsmuur aan en wordt bewoond vanaf de 12 de Q13 de eeuw. De huidige JanseniusstraatisdeoudeBroekstraat.OnderdeJanseniusstraatwerdenin2014vlakvoorendeels onderdeingangvanhetparidaensinstituutderestenvandebroekstraatpoortopgegraven 10. ErzijnverschillendestadsplattegrondenvanLeuvendievoordeJanseniusstraatalleeenzelfdebeeld geven, namelijk een straat met daarlangs beperkte bebouwing en de aanwezigheid van de stadspoortenqmuur 11 : Q JacobvanDeventer,omstreeks1560Q1565(fig.1.12) Q Blaeu,1645(fig.1.13) Q Ferraris,omstreeks1771Q1778(fig.1.14) 9 Cockx&Huybens(eds.)2003: Smeets Voormeerkaarten:Smeets

18 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven De structuur van de 12 de Qeeuwse stadsmuur en bijhorende poorten blijft lange tijd zeer duidelijk herkenbaar op de stadsplannen. In tegenstelling tot de Broekstraatpoort, die in 1769 afgebroken werd 12, blijft de stadsmuur ter hoogte van het projectgebied langer bewaard. Op het primitief kadaster van (fig. 1.15) is de stadsmuur nog volledig bewaard, terwijl op het kadaster van (fig.1.16)debebouwingtoeneemtendelenvandestadsmuurverdwijnen. Fig.1.11:OntwikkelingskaartvanLeuvenmetaanduidingvandeoudstedateringvandebewoning Torfs1899: MetdankaanEtienneFranckx(LHG)voorhetbeschikbaarstellenvanditplan. 14 MetdankaanEtienneFranckx(LHG)voorhetbeschikbaarstellenvanditplan. 15 Vandekerchove1996:

19 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.1.12:DetailuitdekaartvanJacobvanDeventermetaanduidingvanhetprojectgebied 16. Fig.1.13:KaartvanBlaeumetaanduidingvanhetprojectgebied

20 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.1.14:DetailuitdekaartvanFerrarismetaanduidingvanhetprojectgebied 18. Fig.1.15:Detailuithetprimitiefkadastervan1813metaanduidingvanhetprojectgebied StadsarchiefLeuven. 12

21 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.1.16:Detailuithetkadastervan1850metsitueringvanhetprojectgebied 20. Opeenkaartuitdejaren 80vande20 ste eeuw(fig.1.17)ishetprojectgebiedopgenomenbinnende zonediearcheologischalsmeestrelevantewerdbeschouwd. Fig.1.17:ArcheologischepotentiekaartvoorLeuvenuitdejaren 90vande20 ste eeuw StadsarchiefLeuven. 21 Vandekerchove1996:

22 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 1.5Onderzoeksopdrachtenvraagstellingen Hetdoelvandezearcheologischebegeleidingiseenarcheologischeevaluatievanhetterrein.Hierbij moetenminimaalvolgendeonderzoeksvragenbeantwoordworden: Q Welkezijndewaargenomenhorizonten,beschrijving+duiding? Q Waardoorkanhetontbrekenvaneenhorizontverklaardworden? Q Zijnersporenaanwezig?Zoja,geefeenbeknopteomschrijving. Q Zijndesporennatuurlijkofantropogeen? Q Hoeisdebewaringstoestandvandesporen? Q Makendesporendeeluitvanéénofmeerderestructuren? Q Behorendesporentotéénofmeerdereperiodes? Q Kanopbasisvanhetsporenbestandindeproefputteneenuitspraakwordengedaanoverde aardendeomvangvandeoccupatie? Q Kunnendesporengelinktwordenaannabijgelegenarcheologischevindplaatsen? Q Watisderelatietussendebodemendearcheologischesporen? Q Kunnenarcheologischevindplaatsenintijd,ruimteenfunctieafgebakendworden(incl.de argumentatie)? Q Watisdevastgesteldeenverwachtebewaringstoestandvanelkearcheologischevindplaats? Q Watisdewaardevanelkevastgesteldearcheologischevindplaats? 14

23 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Hoofdstuk2 Werkmethode Omdat er op de speelplaats een nieuwe riolering ging aangelegd worden en de stadsmuur van Leuvendezespeelplaatskruist moestendegraafwerkenvoorderioleringbegeleidwordendoor archeologen.hetsleufjevoordenieuwerioleringsleidingwasslechtsgemiddeld60cmbreeden40q 60 cm diep en werd manueel uitgegraven door arbeiders van de hoofdaannemer. Deze werken werdenop2april2015uitgevoerd. Waar de riolering het schoolgebouw kruiste, werd de buis door de kelder van dit gebouw geleid, maaraangezienhethieromwerkenin opbouw ging,werdendezewerkenindekeldernietverder opgevolgd. Fig.2.1:Zichtopdegraafwerkenopdespeelplaats. Binnen het gebouw aan de straatkant moesteenaansluitinggegravenwordentussenderiolering aandestraatkantenderioleringdieoverdespeelplaatszougaanlopen (fig.2.2).ookditsleufje werd manueel uitgegraven en archeologisch begeleid, maar leverde geen archeologisch relevante sporenop. 15

24 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.2.2:Zichtopdesleufbinnenhetgebouwaandestraatkant. Alleaanwezigesporenwerdenopgekuist,gefotografeerdenbeschreven.Allewerkputtenensporen werden door middel van een GPSQtoestel en een Total Station ingemeten. De beperkte (recente) vondstendieindebovenlaagendeverstoringenvandenutsleidingenwerdenaangetroffen,werden nietingezameld. Onderbegeleidingvandearcheologenwerdeenbeperktdeelvandeaangetroffensporen(totca.50 cm onder het huidige niveau) afgebroken, zodat de riolering gelegd kon worden. Voor natuurwetenschappelijkonderzoekwerdeenmonstergenomenvanzoweldesteensoortalsvande mortelvandeaangetroffenmuurresten.verdernatuurwetenschappelijkonderzoekwerdechterniet nodig geacht omdat de gebruikte steensoorten reeds bekend zijn en 14 CQdateringen een te ruime dateringzoudengevenombruikbaartezijnineendiscussieoverdepreciezedateringvandeeerste stenenmuur,maardestalendienenwelbewaardteblijven. 16

25 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Hoofdstuk3 Analyse 3.1Lithostratigrafischeenbodemkundigeopbouw Omdat er slechts een beperkte ingreep in de bodem plaatsvond, kon geen profielput aangelegd worden. De bodemopbouw in de sleuven beperkte zich tot een opeenvolging van (recente) verstoringen en ophogingen (fig. 3.1), waarin zich baksteen(brokken), kalkmortel, stukken natuursteenenrecenterommelbevonden. Fig.3.1:ZichtopdebodemopbouwterhoogtevanS3. 3.2Hetsporenbestand Bij het archeologisch onderzoek werd nergens de natuurlijke bodem aangetroffen en enkele boringenomhiereenzichtoptekrijgenluktenniet,omwillevanhet(steen)puinindeondergrond. Opdespeelplaatswerdenintotaaldriesporenaangetroffen(fig.3.2). Spoor S3 maakt deel uit van de recente occupatie van het terrein. Specifiek gaat het om een bakstenenmuurtje(cementmortel)meteenbreedtevanongeveer35cm(fig.3.1). Daarnaast werden enkele recente nutsleidingen (onder andere een betonnen riolering) aangesneden.geziendebeperkteomvangvandesleufwashetnietmogelijkomdesporeninhun ruimerecontexttezien. 17

26 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.3.2:OpgravingsplanvandezoneopdespeelplaatsvanhetParidaensinstituut. Indesleufopdespeelplaatswerdentweepoerenvandestadsmuuropongeveer20cmonderhet huidige oppervlak aangetroffen. Op voorhand was wel geweten dat het tracé van de stadsmuur doorsnedenzouwordendoorderioleringssleuf(fig.3.3). Inbeidegevallen(fig.3.4en3.5)gaathetomeenmassiefopgebouwduitkalkzandsteen,gemetseld meteengelekalkmortel.devormvandemassievenisminofmeertereconstrueren.vans2werdde zuidwestelijkerandaangetroffen,evenalsdeoostelijkeenwestelijkezijde.opbasishiervankaneen breedtevanongeveer2,9mgereconstrueerdwordenenishetmogelijkdelijnvandeveldzijdedoor tetrekkennaars1.erkoneenminimale(wanterwerdbijs1geennoordoostelijkerandbinnende sleufaangetroffen)diktevan2,5mwordenvastgesteld.beidepoerenlagenongeveer3mvanelkaar (fig.3.6en3.7). Ondanksdebeperkteomvangvandeonderzochterestenkunnenenkele(weliswaaropbasisvande bewaardemuurrestenreedsbekende)vaststellingengedaanwordenbetreffendedeopbouwvande muurvandeeerstestadsomwalling. Fig.3.8geefteenschematischeopbouwvandestadsmuurweer,waarbijopgemerktkanwordendat heeldebovenbouwverdwenenis(inclusiefderestenvaneenspaarboog).deaangetroffenresten kunnenalspoerenvandeoudemuurgeïnterpreteerdwordenenmoetenzichalminstens0,5q1m onderdebovenkantvandespaarboogbevinden.dezeopbouwisnogtezienaanhethandbogenhof (fig. 3.9), waar de poeren en spaarbogen en een deel van de opstand van de muur bewaard zijn geblevenindeoudetuinmuren.deaardenwaldiezowelaandeveldqalsaandestadszijdeheeft gelegen,isverdwenenenderuimteonderdespaarbogenzijnlaterdichtgemetseld. 18

27 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.3.3:Uittrekseluithetkadastermetinblauwhettracévandestadsmuur,ingroende onderzochtesleufopdespeelplaatseninroodderestenvandebroekstraatpoortinde Janseniusstraat. Fig3.4:ZichtopS1,eenpoervandeeerstestadsomwalling. 19

28 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.3.5:ZichtopS2,eenpoervandeeerstestadsomwalling. Fig.3.6:Gereconstrueerdematenvandebeidepoeren. 20

29 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.3.7:Reconstructietekeningvandeaangetroffenpoerenopdespeelplaats. Fig.3.8:Overzichtstekeningvandealgemeneopbouwvandestadsmuur.A:buitenmuuren funderingsboog;b:poer/(funderings)pijler;c:weergang;d:schietsleuf;e:aardenwal,veldzijde;f: aardenwal,stadszijde(coenegrachts2010:fig.2,naarvanhasselt1961:fig.1). 21

30 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Fig.3.9:Zichtopdeopbouwvandestadsmuur(terhoogtevanhetHandbogenhof).Doordatde aardenwaldietegendefunderinglag,verdwenenis,zijndespaarbogenoppoerenzichtbaar.later zijndeopeningenonderdespaarbogenopgevuld.derodelijngeeftaantotwaardeaardenwalde funderingbedekte. 22

31 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Hoofdstuk4 Synthese 4.1Interpretatieendatering TijdenshetonderzoekwerdenenkelerestenvandeeerstestadsomwallingvanLeuvenaangetroffen metdaarnaastenkelesporenvanderecenteoccupatievanhetterrein.hetwasgeenverrassingom restenvandeze12 de Qeeuwsestadsmuurtegentekomen,aangezienhettracégekendis.Ondanksde beperkterestenbinnendesleuf,geefthetonderzoekeenbevestigingvandebouwwijze(oppoeren) vandestadsmuur. 4.2Beantwoordingonderzoeksvragen Welke'zijn'de'waargenomen'horizonten,'beschrijving'+'duiding?'Waardoor'kan'het'ontbreken'van'een' horizont'verklaard'worden?' Tijdens het onderzoek werd geen natuurlijke bodemopbouw waargenomen. De opbouw beperkte zichtoteenopeenvolgingvanrecenteophogingslagen. Zijn'er'sporen'aanwezig?'Zo'ja,'geef'een'beknopte'omschrijving.' TijdenshetonderzoekwerdenrestenvandestadsmuurvanLeuvenaangetroffen.Specifiekgaathet omtweepoerenwaaropdemuurzelfrustte.binnendesleuvenwerdenookenkelerecentesporen zoalseenbakstenenmuurtje(cementmortel)eneenriolering aangesneden. Zijn'de'sporen'natuurlijk'of'antropogeen?' Allesporendieaangetroffenwerden,zijnantropogeenvanaard. Hoe'is'de'bewaringstoestand'van'de'sporen?' Desporenzijngoedbewaard. Maken'de'sporen'deel'uit'van'één'of'meerdere'structuren?'Behoren'de'sporen'tot'één'of'meerdere' periodes?'kunnen'de'sporen'gelinkt'worden'aan'nabijgelegen'archeologische'vindplaatsen?'kan'op'' basis' van' het' sporenbestand' in' de' proefputten' een' uitspraak' worden' gedaan' over' de' aard' en' de' omvang'van'de'occupatie?'kunnen'archeologische'vindplaatsen'in'tijd,'ruimte'en'functie'afgebakend' worden'(incl.'de'argumentatie)?' De sporen S1 en S2 maken deel uit van de eerste stadsomwalling van Leuven, terwijl S3 deel uitmaaktvanderecentere(19 de Q20 ste Qeeuwse)occupatievanhetterrein. Wat'is'de'relatie'tussen'de'bodem'en'de'archeologische'sporen?' Desporenwerdengeenvanalleineennatuurlijkebodemaangetroffen. Wat'is'de'vastgestelde'en'verwachte'bewaringstoestand'van'elke'archeologische'vindplaats?'Wat'is' de'waarde'van'elke'vastgestelde'archeologische'vindplaats?' Erwasopvoorhandgewetendatdestadsmuuraangesnedengingwordenindesleuf.Debeperkte breedte en diepte van de sleuf beperken de waarde van en de schade aan de aangetroffen archeologischevindplaats. 23

32 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 24

33 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Hoofdstuk5 Besluit Conformart.4 2vanhetDecreethoudendeBeschermingvanhetArcheologischPatrimoniumvan 30juni1993(B.S ),gewijzigdbijdecreetvan18mei1999(B.S ),28februari 2003 (B.S ), 10 maart 2006 (B.S ), 27 maart 2009 (B.S ) en 18 november2011(b.s )zijndeeigenaarendegebruikerertoegehoudendearcheologische monumenten die zich op hun gronden bevinden te bewaren en te beschermen en ze voor beschadigingenvernielingtebehoeden. Wegensdegeplanderioleringswerkenwordeneventuelearcheologischewaardenindeondergrond bedreigd.daaromwerdeenarcheologischebegeleidingvandewerkenuitgevoerd.uitderesultaten vanhetveldwerkbleekdaterzichbedreigdearcheologischewaardenbevindenbinnendegrenzen vanhetprojectgebied.naregistratiekondendezetotdegeplandedieptevandewerkenuitgebroken wordenenwerdendegeplandewerkenverderuitgevoerd. Bijeeneventuelevrijgavehetterreinblijvendealgemenebepalingendievoorzienzijnin: F' het'decreet'van'30'juni'1993'houdende'bescherming'van'het'archeologisch'patrimonium,' gewijzigd'bij'de'decreten'van'18'mei'1999,'28'februari'2003,'10'maart'2006,'27'maart'2009' en'18'november'2011(bs' ,' ,' ,' 'en' )' F'en'het'besluit'van'de'Vlaamse'regering'van'20'april'1994'tot'uitvoering'van'het'decreet'van' 30' juni' 1993' houdende' de' bescherming' van' het' archeologisch' patrimonium,' gewijzigd' bij' besluiten' van' de' Vlaamse' Regering' van' 12' december' 2003,' 23' juni' 2006,' 9' mei' 2008,' 4' december'2009,'1'april'2011'en'10'juni'2011 van toepassing, meer bepaald voor de bepalingen over de meldingsplicht van eventuele toevalsvondstentijdenshetverdereverloopvandewerken. 25

34 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 26

35 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Bibliografie BogemansF.2005:LegendeoverzichtskaartQuartairgeologieVlaanderen,Brussel. CockxE.&HuybensG.(eds.)2007:DeLeuvenseprentenatlas.ZeventiendeQeeuwsetekeningenuitde KoninklijkeBibliotheekteBrussel.Deel1,Jaarboek'van'de'GeschiedF'en'Oudheidkundige'Kring'voor' Leuven'en'Omgeving,Leuven. Coenegrachts T. 2008: De' eerste' stenen' stadsmuur' van' Leuven:' een' vergelijkende' studie, onuitgegevenmasterpaperkuleuven,leuven. CoenegrachtsT.2010:DeeerstestenenstadsmuurvanLeuven,in:BerkersM.,ClémentC.,Danckers J.,DeckersP.,HoorneJ.,ScheltjensS.&VanBaelenA.(eds.):Terra'Incognita'4,z.p.,p.27Q42. SmeetsM.2015:ArcheoFrapport'320:'Het'archeologisch'onderzoek'in'de'Janseniusstraat'en'op'het' Damiaanplein'te'Leuven,KesselQLo. TorfsJ.A.1899:Geschiedenis'van'Leuven'van'den'vroegsten'tijd'tot'op'heden,Leuven. VandekerchoveV(red.)1996:De'archeologische'afdeling'van'het'Stedelijke'Museum'(Vander'KeldenF Mertens),Leuven. 27

36 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 28

37 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Bijlagen 29

38 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 30

39 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Bijlage1 Fotoinventaris Fotonummer Spoor Werkput Vlak Aard 2015Q023Q001 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q002 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q003 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q004 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q005 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q006 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q007 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q008 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q009 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q010 WP1 1 Werk 2015Q023Q011 WP1 1 werk 2015Q023Q012 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q013 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q014 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q015 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q016 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q017 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q018 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q019 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q020 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q021 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q022 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q023 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q024 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q025 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q026 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q027 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q028 S1 WP1 1 Vlak 2015Q023Q029 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q030 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q031 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q032 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q033 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q034 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q035 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q036 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q037 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q038 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q039 S2 WP1 1 Vlak 31

40 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 2015Q023Q040 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q041 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q042 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q043 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q044 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q045 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q046 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q047 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q048 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q049 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q050 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q051 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q052 S2 WP1 1 Vlak 2015Q023Q053 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q054 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q055 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q056 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q057 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q058 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q059 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q060 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q061 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q062 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q063 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q064 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q065 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q066 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q067 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q068 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q069 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q070 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q071 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q072 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q073 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q074 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q075 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q076 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q077 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q078 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q079 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q080 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q081 S3 WP1 1 Vlak 32

41 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 2015Q023Q082 S3 WP1 1 Vlak 2015Q023Q083 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q084 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q085 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q086 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q087 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q088 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q089 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q090 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q091 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q092 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q093 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q094 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q095 WP1 1 Overzicht 2015Q023Q096 WP1 1 Overzicht 33

42 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 34

43 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven Bijlage2 Sporeninventaris Spoor Werkput Vlak Aard Aflijning Kleur Textuur Fundering Scherp GrQWiGr natuursteen Fundering Scherp GrQWiGr natuursteen Muur Scherp Ro baksteen 35

44 HetarcheologischonderzoekinhetParidaensinstituutteLeuven 36

45 37