Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

Transcriptie

1 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht Onderzoekcentrum Drechtsteden drs. J. van Moorsel drs. S.A.W. van Oostrom-van der Meijden drs. A.L.C. Leijs februari 2010

2 Colofon Opdrachtgever Tekst Drukwerk Informatie gemeente Zwijndrecht, dienst Stad Onderzoekcentrum Drechtsteden Impuls Publiciteit, Alblasserdam GR Drechtsteden Onderzoekcentrum Drechtsteden Postbus AP Dordrecht Overnemen van delen van de tekst is toegestaan onder voorwaarde van een duidelijke bronvermelding.

3 Inhoud Samenvatting Inleiding Aanleiding en doel Vraagstelling Opzet Leeswijzer Agrarische bedrijven Soort en omvang Plattelandsvernieuwing Inkomsten Leeftijd, opvolging en bedrijfsbeëindiging Knelpunten Plattelandsvernieuwing Belangstelling Randvoorwaarden Toekomstperspectief agrarische ondernemers Toekomstperspectief Gezonde bedrijfvoering Niet-agrarische bedrijven Aard van het bedrijf Toekomstperspectief...19 Bijlagen...21 Bijlage 1 Methodologische verantwoording...23 Bijlage 2 Vragenlijst agrarische ondernemers...25 Bijlage 3 Vragenlijst niet-agrarische ondernemers...31 Bijlage 4 Overzicht agrarische ondernemers...33

4 4

5 Samenvatting De gemeente Zwijndrecht stelt een visie op die de basis moet vormen voor nieuwe bestemmingsplannen in het buitengebied. Hiervoor is inzicht nodig in de huidige bedrijvigheid en de toekomstige ontwikkelingsmogelijkheden in het buitengebied. Voor het verkrijgen van dit inzicht heeft het Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) in opdracht van de gemeente een inventariserend onderzoek uitgevoerd. In deze samenvatting presenteren we de belangrijkste resultaten van dit onderzoek. We hebben het onderzoek uitgevoerd via een schriftelijke enquête onder alle 16 agrarische bedrijven en 68 niet-agrarische bedrijven in het buitengebied. De enquête is door 13 agrarische bedrijven (81%) en 39 niet-agrarische bedrijven (57%) ingevuld. Agrarische bedrijven Huidige situatie Het buitengebied van Zwijndrecht kenmerkt zich door verschillende soorten agrarische bedrijven van verschillende omvang (tabel 1). Acht agrariërs halen hun gehele huishoudeninkomen uit het boerenbedrijf. Tabel 1 Overzicht agrarische ondernemingen buitengebied Zwijndrecht aantal bedrijven totale omvang (in ha) soort bedrijf 100% tuinbouw 5 32,3 100% graasdieren 2 13,0 100% blijvende teelt (fruitteelt, boomkwekerij) 1 15,0 combinatie akkerbouw en graasdieren 2 84,3 combinatie akkerbouw en tuinbouw 1 6,5 combinatie tuinbouw en graasdieren 1 4,5 combinatie graasdieren en onbekend 1 2,0 eigendom grond 100% eigen eigendom 7 49,6 combinatie eigen eigendom en pacht 5 103,5 100% pacht 1 4,5 totaal ,6 Knelpunten Iets meer dan de helft van de agrarische ondernemers ervaart beperkingen van de bouwmogelijkheden in de huidige bestemming als een knelpunt. Zij worden hierdoor belemmerd in de uitbreiding van het bedrijf. Plattelandsvernieuwing Veel bedrijven hebben in meer of mindere mate belangstelling voor één of meerdere vormen van plattelandsvernieuwing (tabel 2). Daarnaast zijn er vier ondernemers die al actief zijn in een bepaalde vorm van plattelandsvernieuwing, maar dit niet verder willen ontwikkelen (of waarvan dit onbekend is). Vijf van de 13 bedrijven hebben geen belangstelling voor plattelandsvernieuwing. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 5

6 Tabel 2 Belangstelling voor vormen van plattelandsvernieuwing (aantal agrarische bedrijven) doet dit al, wil verder ontwikkelen bezig dit op te zetten serieuze belangstelling ziet er wel wat in verhuur (paarden, fietsen e.d.) stalling voor paarden manege stalling voor caravans, boten e.d bed & breakfast minicamping betaalde opvang van mensen met hulpvraag verhuur kleine ruimtes totaal aantal bedrijven Toekomstperspectief Voor de komende tien jaar denkt ongeveer de helft van de ondernemers zo veel mogelijk door te boeren zoals zij dit nu al doen. Vijf van de 13 ondernemers verwachten met een vorm van plattelandsvernieuwing te zullen doorboeren. Verder verwachten twee ondernemers dat zij hun bedrijf in de toekomst zullen moeten verplaatsen naar een andere locatie in het buitengebied. Er zijn geen ondernemers die het voornemen hebben in de komende tien jaar hun bedrijf te beëindigen. Gezonde bedrijfsvoering Volgens het merendeel van de agrarische ondernemers kan de gemeente behulpzaam zijn bij een gezonde bedrijfsvoering. De ondernemers vragen de gemeente meer aandacht te schenken aan bijvoorbeeld ontwikkelingsmogelijkheden en de invulling van huidige bedrijfsactiviteiten. Tevens zou de gemeente wensen van de ondernemers in het bestemmingsplan moeten opnemen en de goede relatie met de agrarische bedrijven moeten voortzetten. Verder zouden natuurprojecten beperkt moeten worden. Niet-agrarische bedrijven In het buitengebied van Zwijndrecht bevindt zich ook een groot aantal nietagrarische bedrijven. Voor zover bekend zijn dit er 68. Knelpunten Ook voor niet-agrariërs vormen de beperkingen van de bouwmogelijkheden in het huidige bestemmingsplan het grootste knelpunt (voor 36%). Knelpunten hebben vooral te maken met belemmeringen in het uitbreiden van het bedrijf en het invullen van bedrijfsactiviteiten. Toekomstperspectief Meer dan de helft van de niet-agrarische bedrijven verwacht het bedrijf de komende tien jaar voort te zetten zonder veel veranderingen. Een derde van de bedrijven denkt het bedrijf in de toekomst voort te zetten met groei van de huidige hoofdactiviteit, twee bedrijven denken aan bedrijfsbeëindiging. Overige belangrijke zaken Volgens 40% van de ondernemers zijn er zaken van belang waar de gemeente bij het opstellen van het bestemmingsplan rekening mee zou moeten houden. De meeste ondernemers willen hun bedrijfsactiviteiten blijven uitvoeren in het buitengebied, waarvan sommigen zelfs willen uitbreiden. Vanwege het karakter van het landschap en de mogelijkheid om wonen en werken te combineren, zijn veel niet-agrarische ondernemers in het buitengebied gevestigd. 6 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

7 Conclusies Veel agrarische bedrijven in het buitengebied hebben serieuze belangstelling voor plattelandsvernieuwing, zien er wel iets in, zijn bezig met het opzetten daarvan en/of hebben dit al opgezet en willen het verder ontwikkelen. Bij het opstellen van het bestemmingsplan zou de gemeente volgens de ondernemers vooral meer ruimte moeten geven voor meer uitbreidingsmogelijkheden. Ook de niet-agrarische bedrijven ervaren in het huidige bestemmingsplan van de gemeente belemmeringen in de uitbreidingsmogelijkheden. Het karakter van het landschap en de mogelijkheid om wonen en werken te combineren maken het buitengebied een aantrekkelijke vestigingsplaats voor ondernemers. Dit zou volgens hen vooral zo moeten blijven. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 7

8 8 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

9 1 Inleiding Het Onderzoekcentrum Drechtsteden (OCD) heeft in opdracht van de gemeente Zwijndrecht een onderzoek uitgevoerd naar de bedrijvigheid en ontwikkelingsmogelijkheden in het buitengebied van Zwijndrecht. Wat is de huidige situatie van de agrarische en niet-agrarische bedrijven? En welk toekomstperspectief zien agrarische en niet-agrarische ondernemers in het buitengebied van Zwijndrecht? 1.1 Aanleiding en doel Tussen Zwijndrecht en Heerjansdam ligt het buitengebied van de gemeente Zwijndrecht. De huidige situatie in dit gebied kenmerkt zich door openheid en recreatiegebieden in ontwikkeling, maar ook door doorsnijdingen van infrastructuur (en de gevolgen daarvan) en door verrommeling. Het gevoel leeft dat het buitengebied onderbenut is en dat de kwaliteit achteruit gaat. Door te weinig sturing en visie op het gebied in het verleden ontwikkelt het gebied zich onsamenhangend. Het gebied vraagt om een kwaliteitsimpuls. Hiervoor wordt een visie opgesteld die vervolgens de basis moet vormen voor nieuwe bestemmingsplannen in het buitengebied. De op te stellen visie voor het buitengebied moet uitspraken op hoofdlijnen bevatten over functies voor het hele gebied en deelgebieden. Hiervoor is het van belang om te weten welke bedrijvigheid er nu is in het buitengebied en wat voor ontwikkelingsmogelijkheden dit in de toekomst heeft. De dienst Stad van de gemeente Zwijndrecht heeft het OCD gevraagd dit te inventariseren. Doel van het inventariserende onderzoek is te weten welke bedrijven er gevestigd zijn (en hoe de eigendomssituaties liggen) en wat de toekomstperspectieven van deze bedrijven in het buitengebied van Zwijndrecht zijn. 1.2 Vraagstelling In het onderzoek hebben we twee groepen bedrijven onderscheiden: agrarische bedrijven en niet-agrarische bedrijven. Het onderzoek geeft antwoord op de volgende onderzoeksvragen: 1. Hoe is de huidige situatie van de agrarische ondernemers in het buitengebied van Zwijndrecht? 2. Welk toekomstperspectief zien agrarische ondernemers voor zichzelf in het buitengebied van Zwijndrecht en onder welke randvoorwaarden? 3. Wat is de aard van de niet-agrarische bedrijvigheid in het buitengebied van Zwijndrecht? 4. Welk toekomstperspectief zien niet-agrarische ondernemers voor zichzelf in het buitengebied van Zwijndrecht? 1.3 Opzet Onderzoeksgebied Het onderzoeksgebied betreft het gebied tussen de Munnikensteeg en Heerjansdam, aan weerszijden begrensd door het water en de gemeentegrenzen van Ridderkerk en Hendrik-Ido-Ambacht (kaart 1.1). Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 9

10 Kaart 1.1 Het buitengebied van Zwijndrecht Toelichting: Het buitengebied van Zwijndrecht betreft de CBS-buurten 704, 705, 707, 901, 903 t/m 906. De CBS-buurten 706 en 902 zijn niet in het onderzoek meegenomen. Onderzoekspopulatie De onderzoekspopulatie bestaat uit alle agrarische en niet-agrarische ondernemers in het onderzoeksgebied. Een volledig overzicht van namen en adressen van alle agrarische ondernemers in het gebied bleek niet zomaar voorhanden te zijn. De Land- en Tuinbouw Organisatie Nederland (LTO) heeft alleen namen en adressen van aangesloten leden. Deze lijst diende niettemin goed als basis. In totaal gaat het om 16 agrarische bedrijven (bijlage 3). Namen en adressen van niet-agrarische ondernemers in het gebied hebben we ontleend aan het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Daarnaast is het Handelsregister gescreend op dubbels en lege bv s. In totaal betreft het 68 bedrijven. Enquêtering en respons Het onderzoek is uitgevoerd via een schriftelijke enquête. Alle ondernemers in het onderzoeksgebied hebben we een vragenlijst verstuurd met een begeleidende brief van de gemeente Zwijndrecht, ondertekend door de verantwoordelijke wethouder. Er zijn twee enquêtes afgenomen, één onder de 16 agrarische ondernemers en één onder de 68 niet-agrarische ondernemers (bijlage 3 en 4). Bij non-respons hebben we een schriftelijk rappel gestuurd. Uiteindelijk hebben 13 van de 16 (81%) aangeschreven agrarische bedrijven en 39 van de 68 (57%) niet-agrarische bedrijven de enquête ingevuld teruggestuurd. Voor een uitgebreide methodologische verantwoording verwijzen wij naar bijlage Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

11 1.4 Leeswijzer In hoofdstuk 2 gaan we eerst in op de huidige situatie van agrarische ondernemers. Vervolgens staat in hoofdstuk 3 de belangstelling voor vormen van plattelandsvernieuwing centraal en de randvoorwaarden waaraan volgens agrarische ondernemers zou moeten worden voldaan. Hoofdstuk 4 gaat verder in op voorwaarden voor een gezonde bedrijfsvoering. Bovendien geven we in dit hoofdstuk een overzicht van de door de agrarische bedrijven opgegeven meest waarschijnlijke toekomst voor de komende tien jaar. Tot besluit schetsen we in hoofdstuk 5 de situatie van niet-agrarische bedrijven. We brengen de aard van de bedrijven en het toekomstperspectief in kaart. Voorafgaand aan deze inleiding treft u een apart leesbare samenvatting met conclusies aan. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 11

12 12 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

13 2 Agrarische bedrijven In dit hoofdstuk schetsen we de huidige situatie van de agrarische bedrijven in het buitengebied van Zwijndrecht. We beschrijven het aantal bedrijven, de omvang en de mate waarin sprake is van nevenactiviteiten. Verder zetten we de knelpunten als gevolg van de bouwbeperkingen in het huidige bestemmingsplan uiteen. Tot besluit bespreken we de leeftijd van de ondernemers, de aanwezigheid van bedrijfsopvolging en voorgenomen bedrijfsbeëindiging. 2.1 Soort en omvang Het buitengebied van Zwijndrecht kenmerkt zich door verschillende soorten agrarische bedrijven. Tabel 2.1 toont de bedrijfsactiviteiten, de totale omvang van de bedrijven en de omvang van de grond dat in eigendom is of wordt gepacht. Verder hebben we gevraagd of de ondernemer naast het eigen bedrijf een agrarisch loonbedrijf heeft. Dit geldt slechts voor één ondernemer. Tabel 2.1 Overzicht agrarische ondernemingen buitengebied Zwijndrecht aantal bedrijven totale omvang (in ha) soort bedrijf 100% tuinbouw 5 32,3 100% graasdieren 2 13,0 100% blijvende teelt (fruitteelt, boomkwekerij) 1 15,0 combinatie akkerbouw en graasdieren 2 84,3 combinatie akkerbouw en tuinbouw 1 6,5 combinatie tuinbouw en graasdieren 1 4,5 combinatie graasdieren en onbekend 1 2,0 eigendom grond 100% eigen eigendom 7 49,6 combinatie eigen eigendom en pacht 5 103,5 100% pacht 1 4,5 totaal ,6 2.2 Plattelandsvernieuwing Vijf van de 13 agrarische bedrijven houden zich bezig met één of meer nietagrarische nevenactiviteiten, die onder de noemer plattelandsvernieuwing zouden kunnen worden geplaatst (tabel 2.2). Tabel 2.2 Nevenactiviteiten van agrarische ondernemingen buitengebied Zwijndrecht aantal bedrijven bedrijven met nevenactiviteiten 5 stalling voor paarden 2 manege 1 hoefsmederij 1 verhuur kleine opslagruimten 1 verhuur kas- en landbouwgrond 1 stalling voor caravans, boten e.d. 1 huisverkoop van eigen producten 1 bedrijven zonder nevenactiviteiten 8 totaal 13 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 13

14 2.3 Inkomsten We hebben de agrarische ondernemers gevraagd welk aandeel zij van hun huishoudinkomen uit het bedrijf halen. Een geheel consistent beeld hiervan is niet mogelijk omdat de ondernemers deze vraag niet allemaal op dezelfde wijze hebben geïnterpreteerd. Het is niet helemaal duidelijk welke ondernemers hun nevenactiviteiten(en) wel of niet hebben gerekend als inkomsten uit het agrarische bedrijf. Wel kunnen we zeggen dat acht van de 13 bedrijven 100% van het huishoudeninkomen uit het eigen boerenbedrijf halen. 2.4 Leeftijd, opvolging en bedrijfsbeëindiging De leeftijd van de agrarische ondernemers loopt sterk uiteen. Vier van de 13 ondernemers zijn jonger dan 40 jaar, vijf van de 13 zijn tussen de 40 jaar en 54 jaar en vier zijn 55 jaar of ouder. Van de vier ondernemers die 55 jaar of ouder zijn, hebben er drie bedrijfsopvolging. Voor één ondernemer is dit nog niet bekend. Geen van de 13 bedrijven voorziet voor de komende tien jaar bedrijfsbeëindiging. 2.5 Knelpunten Ervaren de agrarische ondernemers beperkingen van de bouwmogelijkheden in de huidige bestemming als een knelpunt? Voor zeven van de 13 bedrijven is het antwoord ja. Het meest gegeven knelpunt heeft te maken met belemmeringen in de uitbreiding van het bedrijf. 14 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

15 3 Plattelandsvernieuwing In dit hoofdstuk staat de belangstelling voor plattelandsvernieuwing centraal. In welke mate hebben agrarische ondernemers belangstelling voor bepaalde vormen van plattelandsvernieuwing? En in welke mate verwachten ondernemers hiervoor iets nieuws te moeten bouwen? Ten slotte geven we de randvoorwaarden aan die ondernemers zien voor de verwezenlijking van de vorm van plattelandsvernieuwing waarvoor zij serieuze belangstelling hebben. 3.1 Belangstelling We hebben de agrarische ondernemers gevraagd naar hun belangstelling voor bepaalde vormen van plattelandsvernieuwing. Vijf van de 13 bedrijven hebben hier geen belangstelling voor. Twee van de 13 ondernemers zijn al actief in een vorm van plattelandsvernieuwing en willen dit niet verder ontwikkelen; de verkoop van eigen (streek)producten en stalling van paarden. Van twee andere ondernemers die al actief zijn, weten we niet of ze belangstelling hebben in verdere ontwikkeling van hun activiteiten. In tabel 3.1 zien we dat een aantal bedrijven serieuze belangstelling heeft in vormen van plattelandsvernieuwing of er wel wat in ziet. Tabel 3.1 Belangstelling voor vormen van plattelandsvernieuwing (aantal agrarische bedrijven) doet dit al, wil verder ontwikkelen bezig dit op te zetten serieuze belangstelling ziet er wel wat in verhuur (paarden, fietsen e.d.) stalling voor paarden manege stalling voor caravans, boten e.d bed & breakfast minicamping betaalde opvang van mensen met hulpvraag verhuur kleine ruimtes totaal aantal bedrijven Locatie plattelandsvernieuwing Twee agrarische bedrijven denken iets nieuws te moeten bouwen voor de vorm van plattelandsvernieuwing waarvoor zij serieuze belangstelling hebben. In totaal verwachten zij een bouwoppervlak van m 2 nodig te hebben (tabel 3.2). Daarnaast hebben we de agrarische bedrijven gevraagd of zij voor de vorm van plattelandsvernieuwing waarvoor ze belangstelling hebben aan een andere locatie denken dan die van het eigen bedrijf. Dit is slechts voor één ondernemer het geval. Tabel 3.2 Verwachte nieuwbouwbehoefte voor plattelandsvernieuwing vormen plattelandsvernieuwing m 2 verhuur paarden 50 stalling paarden 50 loods totaal totaal aantal bedrijven 3 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 15

16 3.2 Randvoorwaarden Twee agrarische bedrijven hebben randvoorwaarden genoemd om de vorm van plattelandsvernieuwing waar zij serieuze belangstelling voor hebben te kunnen verwezenlijken. Een schoon landschap en vriendelijke gebouwen zijn randvoorwaarden voor een minicamping/vakantiehuisjes. Verder is het voor de verwezenlijking van een caravanstalling noodzakelijk dat dit in het bestemmingsplan past. 16 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

17 4 Toekomstperspectief agrarische ondernemers In dit hoofdstuk gaan we nader in op de toekomst die de agrarische ondernemers voor de komende tien jaar voor zichzelf zien. Willen zij zo veel mogelijk doorboeren zoals nu of willen zij iets anders? Ook bespreken we de voorwaarden die de ondernemers voor een gezonde bedrijfsvoering stellen waarbij de gemeente behulpzaam zou kunnen zijn. 4.1 Toekomstperspectief We hebben de agrarische bedrijven gevraagd wat zij voor de komende tien jaar de meest waarschijnlijke toekomst voor hun bedrijf achten. Iets meer dan de helft van de ondernemers denkt de komende tien jaar zo veel mogelijk door te boeren zoals zij nu al doen (tabel 4.1). Vijf boeren denken ook gewoon door te boeren, maar dan wel met een vorm van plattelandsvernieuwing. Tabel 4.1 Meest waarschijnlijke toekomst voor komende 10 jaar aantal zo veel mogelijk doorboeren zoals nu 7 doorboeren met een vorm van plattelandsvernieuwing 5 doorboeren, maar met meer uren betaalde arbeid elders 3 verplaatsing naar andere locatie in het buitengebied 2 doorboeren door een bedrijfsopvolger 2 bedrijfsbeëindiging 0 totaal aantal antwoorden 19 totaal aantal bedrijven 13 Toelichting: meerdere antwoorden waren mogelijk 4.2 Gezonde bedrijfvoering Volgens meer dan de helft van de agrarische ondernemers zijn er voorwaarden voor een gezonde bedrijfsvoering waarbij de gemeente behulpzaam zou kunnen zijn. De ondernemers zouden graag minder belemmeringen in de uitbreidingsmogelijkheden en de invulling van huidige bedrijfsactiviteiten zien (ofwel minder regels). Verder komen de volgende voorwaarden naar voren: het beperken van bos, recreatie of andere natuurprojecten rondom het bedrijf, het opnemen van wensen van de ondernemers in het bestemmingsplan en het voortzetten van de goede relatie tussen de gemeente en de bedrijven. Andere zaken waarmee de gemeente rekening dient te houden bij het opstellen van het bestemmingsplan, zijn (volgens drie ondernemers): ontwikkelingsmogelijkheden, behoud van landbouwgrond en een open landschap voor een evenwichtige flora en fauna. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 17

18 18 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

19 5 Niet-agrarische bedrijven In dit laatste hoofdstuk komen de niet-agrarische bedrijven aan bod. We geven een overzicht van de hoofdactiviteiten van deze bedrijven en bespreken het toekomstperspectief. Hoe ziet de waarschijnlijke toekomst voor de bedrijven eruit? Verwachten de ondernemers het bedrijf voort te zetten of te beëindigen? Ook beschrijven we ervaren knelpunten door beperkingen in de bouwmogelijkheden en andere zaken waar de gemeente volgens ondernemers rekening mee zou moeten houden. 5.1 Aard van het bedrijf Voor zover bekend zijn er 68 niet-agrarische bedrijven in het buitengebied van Zwijndrecht actief. Wat zijn de hoofdactiviteiten van deze bedrijven? Dit hebben we achterhaald met behulp van het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. In tabel 5.1 geeft een overzicht van de hoofdactiviteiten van de nietagrarische bedrijven in het buitengebied. Tabel 5.1 Niet-agrarische ondernemingen buitengebied Zwijndrecht naar activiteit activiteit aantal bouw 20 groothandel divers 7 organisatieadviesbureaus 6 landschapsverzorging 5 horeca divers 3 onroerend goed 3 dienstverlening 3 handel divers 3 winkels 2 paardensport en maneges 2 reparatie en onderhoud van machines en werktuigen 2 beleggingsinstellingen in vaste activa 2 hypotheek, assurantiën 2 kunst divers 2 webportals 1 particuliere beveiliging 1 productie van films (geen televisiefilms) 1 vervaardiging van woon- en slaapkamermeubels, tuin- en overige meubels (geen stoelen) verhuur van overige consumentenartikelen n.e.g. 1 haptonomie therapie 1 1 totaal 68 Bron: Handelsregister, Kamer van Koophandel 5.2 Toekomstperspectief Toekomst Wat achten de ondernemers voor de komende tien jaar de meest waarschijnlijke toekomst voor hun niet-agrarische bedrijf? Meer dan de helft van de 39 bedrijven die de enquête hebben ingevuld, verwacht het bedrijf voort te zetten zonder veel veranderingen. Een derde van de bedrijven denkt het bedrijf de komende tien jaar voort te zetten met groei van de huidige hoofdactiviteit. Bij twee van de 39 bedrijven is er sprake van voortzetting met een accentverschuiving. Ten slotte voorzien twee van de 39 bedrijven het bedrijf in de toekomst te beëindigen. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 19

20 Knelpunten Het merendeel van de bedrijven (58%) ervaart beperkingen in de bouwmogelijkheden niet als een knelpunt. Een aandeel van 36% ervaart hiervan wel een knelpunt. Knelpunten hebben naast de belemmering in de bouwmogelijkheden te maken met belemmeringen in de uitbreidingsmogelijkheden en het invullen van bedrijfsactiviteiten. Overige belangrijke zaken We hebben aan de ondernemers gevraagd of er verder zaken van belang zijn voor het bedrijf waar de gemeente bij het opstellen van het bestemmingsplan rekening mee zou moeten houden. Volgens 40% van de bedrijven is dit het geval. De ondernemers willen graag dat het mogelijk blijft om hun bedrijfsactiviteiten uit te voeren in het buitengebied. Voor sommige ondernemers zijn uitbreidingsmogelijkheden noodzakelijk. Het buitengebied is een aantrekkelijke vestigingsplaats voor ondernemers vanwege het karakter van het landschap en de mogelijkheid om wonen en werken te combineren. 20 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

21 Bijlagen Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 21

22 22 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

23 Bijlage 1 Methodologische verantwoording Respons Alle agrarische en niet-agrarische ondernemers in het onderzoeksgebied tussen de Munnikensteeg en Heerjansdam hebben een vragenlijst met een begeleidende brief van de gemeente Zwijndrecht gekregen (ondertekend door de verantwoordelijke wethouder). We hebben twee enquêtes verstuurd, één naar de agrarische ondernemers en één naar de niet-agrarische ondernemers. Om de respons te bevorderen, hebben we een schriftelijk rappel gestuurd. Uiteindelijk hebben 12 van de 15 (80%) aangeschreven agrarische bedrijven en 39 van de 68 (57%) niet-agrarische bedrijven de enquête volledig ingevuld teruggestuurd (tabel 1). Tabel 1 Responsoverzicht verstuurde enquêtes (aantal) respons (aantal) respons (%) agrarische bedrijven niet-agrarische bedrijven Betrouwbaarheidsmarges niet-agrarische bedrijven In steekproefonderzoek heb je te maken met een zekere onnauwkeurigheid. Bij herhaling van het onderzoek kan de waarde met een bepaalde marge afwijken van het percentage dat wij gemeten hebben. Deze marges noemen we statistische betrouwbaarheidsmarges. Wij gebruiken een betrouwbaarheidsmarge van 95%. De betekenis hiervan is, dat wanneer we de meting zouden herhalen, we met 95% zekerheid kunnen zeggen dat de werkelijke waarde zich binnen de betrouwbaarheidsmarge zal bevinden. Een betrouwbaarheidsmarge (dus: de onnauwkeurigheid) is kleiner naarmate de steekproef groter is, maar verschilt ook met het gemeten percentage: percentages van rond de 50% hebben absoluut gezien de grootste onnauwkeurigheid. Hoe verder het percentage van de 50% af zit, hoe kleiner de onnauwkeurigheid. Tabel 2 geeft voor in steekproeven of delen daarvan gemeten percentages de betrouwbaarheidsmarges voor een meting van 50% en ter illustratie ook voor een meting van 10- of 90%. In totaal hebben 39 niet-agrarische ondernemers deelgenomen aan het onderzoek. Wanneer 50% van hen bijvoorbeeld zegt bepaalde toekomstplannen te hebben, moet dit gelezen worden als 36% à 64%. Tabel 2 De 95%-betrouwbaarheidsmarges van gemeten percentages bij een respons van: is 10% eigenlijk: is 50% eigenlijk: is 90% eigenlijk: 50 of minder 10% ± 8% 50% ± 14% 90% ± 8% Resultaten agrarische bedrijven Het aantal agrarische ondernemers dat de enquête ingevuld heeft teruggestuurd, is minder dan 20. Eén respondent vertegenwoordigt in dit geval een aanzienlijk percentage, waardoor een vertekend beeld zou kunnen ontstaan. Om dit te verkomen hebben we de resultaten voor de agrarische bedrijven in absolute aantallen gerapporteerd, waardoor er ook geen sprake is van betrouwbaarheidsmarges. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 23

24 24 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

25 Bijlage 2 Vragenlijst agrarische ondernemers september 2009 Respondentnummer Onderzoekcentrum Drechtsteden A. Vragen over de huidige situatie van uw bedrijf 1. Wilt u in globale percentages aangeven hoeveel de genoemde agrarische activiteiten bijdragen aan de totale bedrijfsomzet? akkerbouw % van de omzet tuinbouw % van de omzet blijvende teelt (fruitteelt, boomkwekerij) % van de omzet graasdieren % van de omzet 2. Wat is de omvang van uw bedrijf in ha? omvang: hectare 3. Hoeveel grond hiervan is in eigendom en hoeveel grond pacht u? in eigendom: hectare in pacht: hectare 4. Hebt u naast uw eigen agrarische bedrijf een agrarisch loonbedrijf? nee ja 5. Hoeveel procent van uw huishoudeninkomen haalt u ongeveer uit uw agrarisch bedrijf? % van het huishoudeninkomen uit het agrarisch bedrijf 6. Heeft uw bedrijf bepaalde niet-agrarische nevenactiviteiten (plattelandsvernieuwing)? nee ja, namelijk: (meerdere antwoorden mogelijk) huisverkoop van (streek)eigen producten verhuur (bijvoorbeeld roeiboten, kano's, fietsen, paarden, huifkarren) stalling voor paarden manege stalling voor caravans, boten e.d. bed & breakfast minicamping betaalde opvang van mensen met een hulpvraag natuur- en landschapsbeheer (omvorming naar natuur, akkerranden) anders namelijk: Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 25

26 B. Vragen over het toekomstperspectief van uw bedrijf 7. In welke mate hebt u belangstelling voor bepaalde niet-agrarische nevenactiviteiten (plattelandsvernieuwing) bij uw bedrijf of wellicht ergens anders in het buitengebied? doe dit al, wil het niet verder ontwikkelen a. huisverkoop van producten b. verhuur (roeiboten, kano's, fietsen, paarden, huifkarren e.d.) doe dit al, wil het verder ontwikkelen ben al bezig met dit op te zetten heb er serieuze belangstelling voor zie er wel wat in zie daar niets in c. stalling voor paarden d. manege e. stalling voor caravans, boten e.d. f. bed & breakfast g. minicamping h. betaalde opvang van mensen met een hulpvraag i. natuur- en landschapsbeheer (omvorming naar natuur, akkerlanden) j. iets anders, namelijk: k. iets anders, namelijk: Als u voor geen enkele vorm van plattelandsvernieuwing belangstelling heeft, kunt u verder met vraag Voor de meeste vormen van plattelandsvernieuwing ligt de locatie van uw eigen bedrijf voor de hand. Het zou echter ook kunnen dat u voor een bepaalde vorm van plattelandsvernieuwing een andere plek in het buitengebied in gedachten heeft. Wilt u dat dan hieronder aangeven? 1. vorm plattelandsvernieuwing: waar? (alleen indien anders dan locatie eigen bedrijf) Moet u iets nieuws bouwen om de vorm(en) van plattelandsvernieuwing waar u serieuze belangstelling voor hebt/waar u verder in wilt investeren, te verwezenlijken? ja nee ga verder met vraag Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

27 10. Zo ja, kunt u een inschatting maken van het benodigde bouwoppervlak? 1. vorm plattelandsvernieuwing: schatting benodigd bouwoppervlak m2 2. m2 11. Welke randvoorwaarde(n) ziet u voor de verwezenlijking van de vorm(en) van plattelandsvernieuwing waar u serieuze belangstelling voor hebt/waar u verder in wilt investeren? 1. vorm plattelandsvernieuwing: randvoorwaarde(n)? Vormen beperkingen van de bouwmogelijkheden die in de huidige bestemmingen op de door uw bedrijf gebruikte percelen gelden, voor uw bedrijf een knelpunt? nee ga verder met vraag 14 weet niet ga verder met vraag 14 ja 13. Zo ja, kunt u zo precies mogelijk aangeven waarom dit een knelpunt is en hoe u dit opgelost zou willen zien? 14. Zijn er andere voorwaarden voor een gezonde bedrijfsvoering waarbij de gemeente behulpzaam zou kunnen zijn? nee ja, namelijk: 15. Zijn er afgezien van zaken die al aan de orde zijn geweest nog andere zaken van belang voor uw bedrijf waar de gemeente bij het opstellen van het bestemmingsplan voor het buitengebied rekening mee zou moeten houden? nee ja, namelijk: Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 27

28 16. Wat acht u voor de komende 10 jaar de meest waarschijnlijke toekomst voor uw bedrijf? (meerdere antwoorden mogelijk) zo veel mogelijk doorboeren zoals nu ga verder met vraag 18 doorboeren, maar met meer uren betaalde arbeid elders ga verder met vraag 18 doorboeren met een vorm van plattelandsvernieuwing ga verder met vraag 18 doorboeren door een bedrijfsopvolger ga verder met vraag 18 verplaatsing naar andere locatie in het buitengebied ga verder met vraag 18 bedrijfsbeëindiging 17a. Als u met uw bedrijf gaat stoppen wat is de waarschijnlijke toekomst van het perceel/de percelen? zal (weer) verpacht worden als landbouwgrond zal verkocht worden als landbouwgrond anders, namelijk: 17b En van de bedrijfswoning? zal bedrijfswoning blijven anders, namelijk: 17c. En van de overige opstallen? er zijn geen overige opstallen zullen door ander agrarisch bedrijf gebruikt gaan worden anders, namelijk: 18. In welke leeftijdsklasse valt u? jonger dan jaar of ouder 19. Hebt u een bedrijfsopvolger? ja nee nog niet bekend 28 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

29 Ruimte voor aanvullende opmerkingen: Hartelijk dank voor uw medewerking. U kunt de ingevulde enquête in de bijgesloten antwoordenvelop aan ons terugsturen, graag uiterlijk 9 oktober a.s. Een postzegel is niet nodig. Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 29

30 30 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

31 Bijlage 3 Vragenlijst niet-agrarische ondernemers september 2009 Respondentnummer Onderzoekcentrum Drechtsteden A. Vragen over de huidige situatie van uw bedrijf 1. Wat is de hoofdactiviteit van uw bedrijf? 2. Welke nevenactiviteit(en) heeft uw bedrijf? geen nevenactiviteit(en): 3. Hoeveel personen zijn er op of vanuit het vestigingsadres werkzaam? (uzelf inbegrepen) aantal werkzame personen B. Vragen over het toekomstperspectief van uw bedrijf 4 Vormen beperkingen van de bouwmogelijkheden die in de huidige bestemming op het door uw bedrijf gebruikte perceel gelden, voor uw bedrijf een knelpunt? nee ga verder met vraag 6 weet niet ga verder met vraag 6 ja 5. Zo ja, kunt u zo precies mogelijk aangeven waarom dit een knelpunt is en hoe u dit opgelost zou willen zien? 6. Zijn er verder zaken van belang voor uw bedrijf waar de gemeente bij het opstellen van het bestemmingsplan voor het buitengebied rekening mee zou moeten houden? nee ja, namelijk: Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 31

32 7. Wat acht u voor de komende 10 jaar de meest waarschijnlijke toekomst voor uw bedrijf? voortzetting bedrijf zonder veel verandering voortzetting bedrijf met groei van de huidige hoofdactiviteit voortzetting bedrijf met groter accent op (een) ander(e) activiteit(en), namelijk: bedrijfsbeëindiging 8a. Bij bedrijfsbeëindiging (vraag 7): wat is de waarschijnlijke toekomst van de bedrijfswoning? zal bedrijfswoning blijven anders, namelijk: 8b. En van de overige opstallen? er zijn geen overige opstallen zullen door ander bedrijf gebruikt gaan worden anders, namelijk: Ruimte voor aanvullende opmerkingen: Hartelijk dank voor uw medewerking. U kunt de ingevulde enquête in de bijgesloten antwoordenvelop aan ons terugsturen, graag uiterlijk 9 oktober a.s. Een postzegel is niet nodig. 32 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

33 Bijlage 4 Overzicht agrarische ondernemers Tabel 1 Totaaloverzicht agrarische ondernemers buitengebied Zwijndrecht aantal glastuinbouw 3 akkerbouw 3 akker- en/of tuinbouw (in combinatie met het houden en fokken van dieren) 2 fokken en houden van dieren 2 tuinbouw 2 akker- en/of tuinbouw 1 grondverzet 1 bloementeelt 1 fruitkwekerij 1 totaal 16 Bron: Kamer van Koophandel en Onderzoekcentrum Drechtsteden Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 33

34 34 Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht

35 Publicaties van het Onderzoekcentrum Drechtsteden Algemeen Trends Toekomst van Dordrecht 2009 Kerncijfers Drechtsteden Staat van de Drechtsteden 2008 Prognose plechtigheden op de Essenhof in Dordrecht Bestuur en Imago Imago Oud Krispijn, Herhalingsmeting 2008 Vertrouwen in het bestuur en oordeel over de raadscommunicatie Imago onderzoek De Grote Rivieren 2007 Imago Oud-Krispijn 2006 Bekend maakt bemind Monitor Beeld van Dordt 2005 Wijkpanel Staart Imago 2005 Bevolking Bevolkingsprognose per wijk gemeente Dordrecht Integrale leerlingenprognose gemeente Dordrecht Dordt op z n droogst jaarlijks Dienstverlening Klanttevredenheidsonderzoek Sociale Dienst Drechtsteden 2009 Klanttevredenheidsonderzoek Wijklijn 2007 Klanttevredenheidsonderzoek Drechthopper 2006 Klanttevredenheidsonderzoek Monumenten 2006 Klanttevredenheidsonderzoek Parkeren Bekendheid, gebruik en tevredenheid website en E-loket 2006 Bekendheid en wensen Ondernemersloket 2005 Evaluatie waarderingsgesprekken 2005 Economie en Arbeidsmarkt Monitor Binnenstad Bedrijvenregister Drechtsteden Monitor Route 23 Dordrecht en Drechtsteden Situatie, toekomstperspectief en randvoorwaarden voor ontwikkeling bedrijven buitengebied Dordrecht 2007 Passantenenquête Kernwinkelgebied 2007 Jongerenonderzoek Route Evaluatie vrijdagmiddagmarkt 2005 Koopgedrag, koopstromen en het functioneren van het aanbod in de sector dagelijkse artikelen 2005 Inkomen en Armoede Inkomensmonitor Dordt-West Meting SMS-Kinderfonds 2006 Leefbaarheid en Veiligheid Veiligheidsbeleving op school Sturen aan de wal, Brede aanpak jeugdcriminaliteit uitgelicht 2008 Politiekeurmerk Veilig wonen 0- en 1- meting 2007 Leefbaarheid en veiligheid Dordrecht De burger over de buurtagent 2007 Evaluatie stadswachten in de wijken 2007 Leefbaarheid en veiligheid Zwijndrecht Leefbaarheid en veiligheid in de Drechtsteden Leefbaarheid en veiligheid Oud-Beijerland Wijkpanel Veilig opgroeien in de Staart 2006 Leefbaarheid en veiligheid in Sliedrecht Leefbaarheid en veiligheid in Alblasserdam Mobiliteit en Milieu Milieu in de Drechtsteden Gebruik bestrijdingsmiddelen en meststoffen onder hoveniers nulmeting 2007 Evaluatie Wijkverkeersplannen 2006 Milieumonitor Dordrecht Evaluatie Verkeersplan Binnenstad 2006 Belevingswaardeonderzoek oppervlaktewater Goeree-Overflakkee 2006 Evaluatie proef mini-container papier 2005 Onderwijs Onderwijsmonitor Dordrecht Overgang basisonderwijs - voortgezet onderwijs 2007 Huiswerkbegeleiding bij Dordtse zelforganisaties 2006 Laaggeletterdheid in Dordrecht 2006 Jongeren en huiswerk 2005 Kiezen voor beroepsonderwijs 2005 Vrije tijd Recreatie in Dordrecht 2009 Vrijetijdsmonitor Dordrecht Evaluatie festival- en evenementenbeleid Dordrecht 2007 Publieksprofiel en economische en toeristische betekenis Sinterklaashuis Bereik en waardering RTV Dordrecht herhalingsmeting 2006 Evaluatie Internationaal Poppentheater Festival 2005 Cultuurbereik Welzijn Bekendheid en gebruik Openbare Bibliotheek Dordrecht Inventarisatie behoefte dagarrangementen Hendrik-Ido-Ambacht 2008 Jongerenmonitor Mantelzorg Dordrecht Anatomische model van de civil society voor de WMO 2008 Factsheet Antilliaanse Dordtenaren Factsheet Jongerenparticipatie 2008 Ouderenmonitor Leefsituatie ouderen in Zwijndrecht Ban yuda otro Antilliaans moederschap in Dordt 2007 Sociale voorzieningen in Hendrik-Ido-Ambacht 2007 Factsheet Sociale Staat van Dordrecht Integratiemonitor Dordrecht Realisatie- en exploitatiemogelijkheden hostelvoorziening 2006 Evaluatie kwaliteitsimpuls Stadspolder 2006 Opinie buurtwerk 2005 Inventarisatie WMO Drechtsteden 2005 Wonen Woonmonitor Drechtsteden Woonwensen senioren en aanbod van complexen 2008 Opinieonderzoek structuurvisie Papendrecht Opinieonderzoek structuurvisie Dordrecht Verhuisonderzoek Drechtsteden 2005 en Bewonersoordeel openbaar groen 2007 Enquête onderzoek Woonkeus en woonruimteverdelingssysteem 2006 Behoefte aanleunwoningen Sterrenburg 2005 Bovenstaande lijst bevat een selectie van publicaties van het OCD Meer cijfers en trends kunt u vinden op onze website Informatie/bestellen: (078) Onderzoekcentrum Drechtsteden Postbus AP DORDRECHT ocd@drechtsteden.nl Toekomstperspectief bedrijvigheid buitengebied Zwijndrecht 35