Getallen. 1 Doel: een getallenreeks afmaken De leerlingen maken de getallenreeks af met sprongen van

Transcriptie

1 Getallen Basisstof getallen Lesdoelen De leerlingen kunnen: een reeks afmaken; waarde van cijfers in een groot getal opschrijven; getallen op de getallenlijn plaatsen; afronden op miljarden; getallen in cijfers schrijven; getallen met dezelfde waarde verbinden. Materialen Klassikaal: - Per leerling: leerlingenboek a, blz. 6 en 69 rekenschrift blok en 4, blz. en ICT-componenten Dr. Digi leerling-ict: deze week staat breuken schrijven als procenten en omgekeerd centraal Herhalen Doel: een getallenreeks afmaken De leerlingen maken de getallenreeks af met sprongen van Klassikale instructie Introductie van de getallenlijn tot miljard Bespreek de getallenlijn van 0 tot miljard. Leg uit dat de pijlpunten de 00 miljoenen aanwijzen en de lange streepjes halverwege de 50 miljoenen. Tel heen en terug met 50 miljoen. Let daarbij op de uitspraak: nul, 50 miljoen, 00 miljoen, 50 miljoen, 00 miljoen, enzovoort. Wijs de leerlingen erop dat 500 miljoen hetzelfde is als een half miljard. Laat daarna leerlingen bij toerbeurt getallen tussen 00 miljoen en miljard aanwijzen op de getallenlijn. U noemt de getallen, de leerlingen wijzen ze aan. Introductie van de schrijfwijze van getallen met miljarden en het afronden op miljarden Leg aan de hand van de eerste twee getallen op het bord uit hoe je de getallen met miljarden schrijft. Wijs de leerlingen op de witruimte tussen de miljarden, miljoenen en duizendtallen. Dat doen we om de getallen makkelijker te kunnen lezen. Oefen in het lezen van de afgeronde getallen en daarna van de ander getallen. Bespreek dan het afronden van de getallen op hele miljarden. Leg uit dat alle cijfers na de miljarden nullen worden. Voor het afronden kijk je alleen naar het cijfer direct na de miljarden. Is dat een 5 of meer, dan rond je af naar boven en komt er een miljard bij. Is dat lager dan 5, dan komt er geen miljard bij. Oefen samen met de andere getallen en bespreek indien nodig meer getallen. Nieuw Doel: de waarde van cijfers opschrijven De leerlingen schrijven de waarde op van de onderstreepte cijfers in de getallen tot 0 miljard. Doel: getallen op de getallenlijn plaatsen De leerlingen schrijven de waarde van de getallen tot 0 miljard op de getallenlijn achter de letters. 0 Blok Week

2 Getallen / Tel steeds verder met tot aan Doel: getallen afronden op miljarden De leerlingen ronden getallen tot 0 miljard af op miljarden door naar het cijfer na de miljarden te kijken. Vooruitblik zelfstandig werken Neem de opdrachten kort met de leerlingen door. U kunt van iedere opdracht naast het voorbeeld nog een som maken. 5 Doel: getallen in cijfers schrijven De leerlingen schrijven getallen tot en met miljard met cijfers op. 6 Doel: getallen met dezelfde waarde verbinden De leerlingen verbinden getallen in woorden met hetzelfde getal geschreven in cijfers. 7 Doel: handig rekenen met nullen (T) De leerlingen rekenen de sommen handig uit en kleuren de sommen met de uitkomsten volgens de aanwijzingen. Let op: sommen met de uitkomst in miljarden rood kleuren. Sommen met miljoenen in de uitkomst blauw kleuren. De sommen die overblijven wit (niet kleuren). Wat zijn de onderstreepte cijfers in de getallen waard? Op aarde wonen ongeveer zeven miljard mensen. miljard = miljard is hetzelfde als = = = 5 = = = = = 6 = = = = Schrijf de juiste getallen achter de letters A B C D E F G H A = 000 C = E = G = B = D = F = H = 4 Rond af op miljarden Bij het afronden op miljarden kijk je naar het cijfer direct na de miljarden. Is dat een 5, 6, 7,, of 9? Dan komt er miljard bij. De cijfers na de miljarden worden nullen. Je rondt af naar boven. Is dat een 0,,,, of 4? Dan komt er geen miljard bij. De cijfers na de miljarden worden nullen. Je rondt af naar beneden. 5 Schrijf in cijfers. drie miljard = zestig miljoen zevenduizend = LLB_A.indb :55 honderd tien miljoen = negenhonderd zestig miljoen = een half miljard = tweehonderd tien duizend = 6 Verbind de getallen met dezelfde waarde met elkaar. 4 miljard /7 Reken handig uit. miljard miljard miljoen miljard duizend miljard miljoen Kleur de sommen waar een miljard of meer uitkomt rood, kleur de sommen met miljoenen in de antwoorden blauw, de rest blijft wit (= niet gekleurd). 6 Doel: handig vermenigvuldigen met nullen (N) De leerlingen vermenigvuldigen de getallen op een handige manier door eerst de nullen weg te laten, daarna te vermenigvuldigen en dan de nullen weer toe te voegen. Verlengde instructie Werk aan de instructietafel en neem de sommen stap voor stap door. Bespreek het plaatsen van de getallen op de getallenlijn. Leg uit dat bij de eerste pijlpunt na de nul 00 miljoen komt te staan. Ieder klein streepje is dus Tel samen van 00 miljoen tot 00 miljoen. Oefen dan in het aanwijzen van getallen op de getallenlijn. Noem getallen op en laat de leerlingen ze aanwijzen. Doe het ook andersom. Bied hulp bij het afronden op miljarden. Laat de leerlingen steeds de getallen aanwijzen waarop je moet afronden. Komt er een miljard bij of niet? = = = = = = 00 5 = = = = = = / Rekenen handig met nullen = = = = = = = 0 5 = 7,5 000 = = = = LLB_A.indb :56 69 Noordhoff Uitgevers bv 0

3 Hoofdrekenen Basisstof hoofdrekenen Lesdoelen De leerlingen kunnen uit het hoofd: optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen; sommen maken over geld, meten en tijd; rekenen met breuken, decimale getallen en procenten; breuken als procenten en decimale getallen schrijven. Materialen Klassikaal: - Per leerling: leerlingenboek a, blz. 70 rekenschrift blok en 4, blz. 4 ICT-componenten Dr. Digi leerling-ict: deze week staat breuken schrijven als procenten en omgekeerd centraal Rekenpatronen In deze hoofdrekenles kunt u aandacht besteden aan oefenen met en herkennen van rekenpatronen. U kunt dit doen voorafgaand aan het zelfstandig werk-deel van de les, zodat de leerlingen patronen herkennen en toepassen in de les. U kunt er ook voor kiezen om de les na te bespreken met de rekenpatronen. De leerlingen reflecteren dan hun eigen rekenhandelingen. Laat de leerlingen steeds eerst goed naar een som kijken, zodat ze zelf ontdekken met welk patroon ze de som uit kunnen rekenen In deze les kunnen de leerlingen gebruikmaken van de volgende rekenpatronen: Patronen met procenten, decimalen en breuken. % 5% 7 % 50% 6 % 75% 7 % 00% 0,5 0,5 0,75 0,5 0,65 0,75 0,75 = 4 4 = Bespreek de patronen in de tabel. Wat gebeurt er bij elke volgende stap? Oefen daarna met de patronen op het bord, waarbij alleen de voorste rij van de tabel is ingevuld, zodat de leerlingen de patronen in volgorde vlot kunnen opzeggen. Vooruitblik zelfstandig werken Laat de sommen allemaal uit het hoofd uitrekenen. De sommen zijn een herhaling van sommen die de leerlingen al eerder hebben gehad. Let op: de leerlingen mogen alleen een kladblaadje gebruiken als het echt niet lukt om een som uit het hoofd uit te rekenen. Neem de opdrachten kort met de leerlingen door. 5 Rekenpatronen 6 = 4 7 Doel: optellen, aftrekken, vermenigvuldigen en delen De leerlingen maken sommen met verschillende bewerkingen. Doel: sommen maken over geld, meten en tijd De leerlingen rekenen verschillende bewerkingen uit met geld, meten en tijd. Doel: sommen maken met breuken, decimale getallen en procenten De leerlingen rekenen verschillende bewerkingen uit met breuken, decimale getallen en procenten. 4 Doel: breuken als procenten en decimalen opschrijven De leerlingen schrijven de breuken op als procenten en decimalen. 04 Blok Week

4 Hoofdrekenen Optellen en aftrekken. Vermenigvuldigen en delen = : 0 =,9 = 40 (7, 5 6,5) = = 4,7 + 0,7 = : 0,7 = 9 ( 0,) = 00 5 = 0,7 4,77 = 7,5 + (5 0,) = (5,5) +,75 = Maak de sommen over geld, meten en tijd. lustrum is een periode van 5 jaar. 0 0, ,05 = cm = mm cm = mm 5 Doel: verschillende bewerkingen door elkaar uitrekenen (T) De leerlingen maken verschillende soorten sommen. XXIX = een halve eeuw = lustra Maak de sommen over breuken, decimale getallen en procenten = 0 : 9 = l = 0 cl l = 50 cl, + 0,79 = l = 0 cl 0 l = 50 cl 5% = deel 7:5 uur = 4 kg = g 4 kg = g 6 Doel: de som uit een context halen (N) De leerlingen rekenen de duur van alle optredens van de clown in seconden uit. 0 9 = 0 9 = =, 7 4 =, 5, = 50% van 4,00 = 4 Schrijf de breuken op als procenten en decimale getallen. = 50% = 0,5 4 = 4 = 5 = 5 = 5% = deel 5% = deel = Verlengde instructie Bied indien nodig individuele hulp. Help de leerlingen bij het rekenen met haakjes. Bespreek de stappen. Stap : reken uit wat tussen haakjes staat. Stap : reken de som verder uit. Bied hulp bij de opgaven met meten. Laat de leerlingen de stappen zoveel mogelijk uit het hoofd doen. Activeer zo nodig de volgorde van de maten en de regels van verspringen. Alleen de leerlingen die de opgaven niet zonder schema van het metrieke stelsel dat achterin het leerlingenboek staat kunnen maken, mogen daar gebruik van maken. /5 Reken uit. ( : 00) 5 = + 00 = 6 4 : = % van 50% van 600 = /6 Reken uit. 6, m = cm MMCCXXII = 4 + ( : ) = 7 4,99 = Een clown in het circus treedt tijdens een voorstelling 4 keer op. e keer: minuten en seconden. e keer: minuut en seconden. e keer: minuten en 57 seconden. 4e keer 4 minuten en seconden. Hoeveel seconden treedt hij in totaal op?. 6 : 4 = % = deel ( + 7) : ( + ) = = LLB_A.indb : Noordhoff Uitgevers bv 05

5 Decimale getallen, breuken en procenten Basisstof decimale getallen breuken procenten Lesdoelen De leerlingen kunnen: getallen schrijven als een verhouding, breuk en percentage; getallen in rekentaal schrijven als breuk en percentage; percentages schatten en uitrekenen; verhoudingen uitrekenen; percentages uitrekenen met de rekenmachine en afronden op decimaal. Materialen Klassikaal: - Per leerling: leerlingenboek a, blz. 7 en 7 rekenschrift blok en 4, blz. 5 en 6 ICT-componenten Dr. Digi leerling-ict: deze week staat breuken schrijven als procenten en omgekeerd centraal Herhalen Doel: getallen schrijven als een verhouding, breuk en percentage De leerlingen schrijven getallen op als een verhouding, breuk en percentage. Klassikale instructie Introductie van het schatten van percentages. getallen breuk / vereenvoudigen / percentage 5 van = 5 = 60% 6 van =.... =..% deel / totaal schatting berekening Nieuw 6 van = = 50% 6 : 00 = 5,6 % van =.... =...% : =...% 47 van =... =...% 47 : =...% van =... =...%... : =...% 5 van =... =...%... : =...% Herhaal de werkwijze van het uitdrukken van een getal in een percentage van het andere getal. Je schrijft de getallen als een breuk, vereenvoudigt de breuk als dat kan en schrijft dan de vereenvoudigde breuk als een percentage. Leg uit dat dit alleen lukt met passende getallen. Die hebben een gezamenlijke deler. Maak samen de twee bovenste opgaven op het bord. Bij niet passende getallen lukt dat niet meer. We gaan dan de getallen van de breuk zo aanpassen dat je werkbare getallen krijgt, waarmee je de breuk kunt vereenvoudigen en dan in een percentage kunt uitdrukken. We zoeken daarbij naar getallen in de buurt. Soms hoef je alleen de teller of de noemer een beetje aan te passen. Een andere keer alle twee. Maak samen de eerste som van de tweede tabel. Zie je hoe de teller 6 en de noemer zijn aangepast tot 5 en 0? Vereenvoudig en bereken het percentage. Om te kijken of de schatting klopt, maken we daarna de berekening op de gebruikelijke manier: teller : noemer 00%. Zie stap 4 van het stappenplan van opdracht. Het antwoord vergelijken we met de schatting. De schatting is goed, want het verschil is maar,6%. Oefen op dezelfde manier met de andere voorbeelden op het bord. 06 Blok Week

6 0 % 6 Decimale getallen, breuken en procenten / Schrijf de verhouding, breuk en percentage op. getallen verhouding breuk procent 75 en 00 : % 50 en 50 : % 5 en 5 : % 75 en 5 : % getallen verhouding breuk procent 6 en 40 : % 4 en 0 : % 4 en 60 : % en 96 : % Doel: verhoudingen in rekentaal schrijven als een breuk en een percentage De leerlingen schrijven de verhouding als een breuk en zetten die breuk na vereenvoudiging om in een percentage. Doel: een percentage schatten en uitrekenen De leerlingen schatten het percentage eerst en rekenen het daarna uit met behulp van de 4 stappen in de hulpfiguur. 4 Doel: verhoudingen uitrekenen De leerlingen vergelijken getallen en schrijven de verhouding zo eenvoudig mogelijk op. Vooruitblik zelfstandig werken Neem de opdrachten kort met de leerlingen door. U kunt van iedere opdracht naast het voorbeeld nog een som maken. 5 Doel: percentage uitrekenen en afronden De leerlingen rekenen het percentage met de rekenmachine uit door de getallen te delen en met 00 te vermenigvuldigen. Let op: rond af op decimaal. 6 Doel: getallen en percentages halveren en verdubbelen (T) De leerlingen halveren en verdubbelen de getallen en percentages in de richting van de pijlen. Let op: van links naar rechts werken betekent halveren. Van rechts naar links werken betekent verdubbelen. 7 Doel: getallen en percentages halveren en verdubbelen (N) De leerlingen halveren en verdubbelen de getallen en percentages in de richting van de pijlen. Verlengde instructie Werk aan de instructietafel en neem de sommen stap voor stap door. Help de leerlingen met het uitrekenen van de verhouding, breuk en percentage van twee getallen. Leg uit dat wanneer het eerste getal meer is dan het tweede getal, de breuk meer is dan en het percentage meer is dan 00%. Voorbeeld: 7 van de = = 50%. Help de leerlingen bij het uitdrukken van de decimale getallen in een verhouding. Kijk goed welk getal het grootste is. Is dat het tweede getal, dan moet bij de verhoudingsgetallen ook het tweede getal het grootste zijn. Andersom kan natuurlijk ook. Reken het percentage uit. Maak van de getallen een breuk en van de breuk een percentage. getallen 5 van de 6 van de 0 0 van 45 van breuk en percentage 5 = 6 % Reken het percentage uit. Eerst schatten, dan uitrekenen. Stap : maak van de breuk een deling. van de 4 = 4 Stap : maak een schatting met de deling = Stap : deel de teller door de noemer. Stap 4: reken het percentage uit door de uitkomst van de deling met 00 te vermenigvuldigen. deel / totaal schatting berekening van = = 50% : 4 00 = 47,9% 45 van 0 7 van van getallen 450 van van van van 0 4 Reken uit en vul in., is 4 keer zo groot als,. De getallen verhouden zich als... :..., is keer zo als 9,9. De getallen verhouden zich als 0,7 is keer zo als,. De getallen verhouden zich als 66,6 is keer zo als,. De getallen verhouden zich als 00, is keer zo als 5,. De getallen verhouden zich als 5 Reken het percentage uit. Rond af op één decimaal. breuk en percentage 45 0 = : 00 = % 7 44 = : 90 = : LLB_A.indb 7 Bij de uitkomst op een rekenmachine krijg je :56 meestal meer cijfers achter de komma. Die getallen achter de komma ronden we af. / Wanneer het eerste getal groter is dan het tweede, krijg je percentages van meer dan 00%. decimalenen getallen antwoord op vijf afgerond op één decimaal van de 707 : =,9700% % van de 97 : % 0 van de 47 : % 4 van de 970 : % 705 van de 45 : % getallen antwoord op vijf decimalenen afgerond op één decimaal 54 van de : = 70,6404% 70,7% 94 van de 5 : % 905 van de 647 : % 405 van de 940 : % 45 van de 705 : % /6 Steeds halveren of verdubbelen. = 00 % = 50 % = 00 % = % 5 = 500 % /7 Steeds halveren of verdubbelen. = 50 % = 50 % = 50 % 4 = 5 % 4 = % 4 = % = 75 % 4 = % = 75 % = % = 7 % 5 = % = % = 7 % 7 = % 6 = % = 4 % 7 6 = 4 4 % LLB_A.indb : Noordhoff Uitgevers bv 07

7 4 Ontdek de som Basisstof contextsommen Lesdoelen De leerlingen kunnen: sommen uit een context halen Materialen Klassikaal: klok Per leerling: leerlingenboek a, blz. 7 t/m 75 rekenschrift blok en 4, blz. 7 t/m 9 ICT-componenten Dr. Digi leerling-ict: deze week staat breuken schrijven als procenten en omgekeerd centraal Vanaf leerlingenboek a blok biedt Reken zeker in de Ontdek de som-lessen losse contextsommen aan. De sommen zijn compact geformuleerd en hebben geen onderling verband met elkaar. De leerlingen moeten proberen de contexten om te zetten in een som. Boven iedere les staat een stappenplan, waarvan de leerlingen gebruik kunnen maken bij het oplossen van de opdrachten. De lessen zijn zo opgebouwd dat aan het einde moeilijkere opdrachten aan bod komen. Vooruitblik zelfstandig werken Het doel van elke opdracht in deze les is de som uit de context halen. Loop de opdrachten kort met de leerlingen door. U kunt hierbij gebruik maken van de volgende aandachtspunten: Bespreek het stappenplan voor het oplossen van contextsommen. Het stappenplan staat aan het begin van de les in het leerlingenboek. De leerlingen mogen gebruikmaken van rekenpapier bij het uitrekenen van de opdrachten. Laat de leerlingen hierna de opdrachten zelfstandig verwerken. tot en met % Doel: som uit de context halen De leerlingen kiezen de juiste bewerking en schrijven de uitkomst op. ^ Doel: rekenen met procenten (T) De leerlingen berekenen het aantal wandelaars van jaar of ouder. & Doel: delen en percentages uitrekenen (T) De leerlingen berekenen het gekleurde deel van de figuren uit en zetten dat om in een percentage. * Doel: meten (N) De leerlingen rekenen de lengte van de vette lijn in de figuur uit. ( Doel: aantal vlakken berekenen (N) De leerlingen berekenen het aantal vlakken van een figuur. Evaluatie van de les Reserveer voldoende tijd voor het nabespreken van de opdrachten. U kijkt de les samen met de leerlingen na. Laat de leerlingen zoveel mogelijk de antwoorden geven. Bespreek de sommen uit de basisstof die door veel leerlingen fout zijn gemaakt of zijn overgeslagen het eerst. Zie hiervoor ook de verlengde instructie. Laat de leerlingen uitleggen hoe ze aan de antwoorden zijn gekomen. 0 Blok Week

8 LLB_A.indb :57 4 Ontdek de som Maak alle opdrachten van deze les. Je mag de sommen uitrekenen op een blaadje. Verlengde instructie 4 Vraag hoeveel bladzijden van het boek Carla in een week leest. Herhaal hoe de rekentaal met verhouding kan worden omgezet in een percentage. Je kunt de sommen met de volgende stappen maken: Stap : lees de som twee keer goed door. Stap : bedenk goed wat er precies gevraagd wordt. Stap : welke bewerking of bewerkingen moet je toepassen? Stap 4: voer de bewerkingen uit. Schrijf, indien nodig, de tussenantwoorden n op. Stap 5: controleer of je uitkomst goed is. Reken je antwoord na. Hoeveel hele getallen zitten er tussen,009 en 9,0? Zet de getallen in de volgorde van klein naar groot. De volgorde van klein naar groot is: 0, 0,0095 Welk getal moet bij de pijl staan? , 0, 0,09 # Bespreek de volgorde van bewerkingen. Stap : eerst uitrekenen wat tussen haakjes staat. Stap : dan vermenigvuldigen en delen. Stap : daarna optellen en aftrekken. Leg uit dat de grote streep hetzelfde is als een breukstreep of deelstreep. 4 Carla begint op zondag met het lezen van een boek van 70 bladzijden. Elke zondag leest zij 0 bladzijden en op alle andere dagen leest zij er 0. In hoeveel dagen leest zij het boek uit? 5 Welke breuken zijn evenveel waard als? $ Demonstreer met de klassikale klok wat voorlopen en achterlopen van een klok betekent. Wat doen we als een klok voorloopt? Wat doen we als een klok achterloopt? 6 Eén van de 6 kinderen op school heeft eft thuis een kat. Er zitten 00 kinderen op school. ol. LLB_A.indb :56 Hoeveel kinderen op deze school hebben thuis een kat? Extra Indien er tijd over is, kunt u de volgende mondelinge contextopgaven met de leerlingen bespreken. U kunt ervoor kiezen om de leerlingen alleen, in tweetallen of in groepjes te laten werken. Ik lees steeds gegevens voor. Jij bedenkt welke som(men) je met die gegevens kunt maken. In een klas zitten 5 leerlingen. 40% daarvan is meisje. Welke sommen kun je maken? Mogelijke uitwerkingen: het percentage jongens: 00% 40% = 60% het aantal jongens: 5 deel van 5 = het aantal meisjes: 5 = 4 de verhouding tussen het aantal jongens en meisjes: : 7 Op een school zitten 00 leerlingen. Bij 99% van de kinderen staat thuis een computer. Bij hoeveel leerlingen staat geen computer? Bij een politiecontrole op de snelweg reed van de auto s te hard. Hoeveel procent van de auto s reed te hard? 9 Op welke hoogte is het kantoor van meneer Hoogland? Een torenflat is 0 meter hoog. Op 0 deel van de hoogte is het kantoor van meneer Hoogland. ) Vorig jaar werd het museum door mensen bezocht. Hoeveel mensen waren dat gemiddeld per week?! Een school wordt bezocht door 60 leerlingen. 70 leerlingen zijn meisjes en 90 leerlingen zijn jongens. op de leerlingen is een meisje. Dat is %. op de leerlingen is een jongen. Dat is De familie De Vries heeft dit jaar 705,00 m gas verbruikt. Wat was de stand van vorige jaar? # Reken uit. (60 5) : ( ) : + = $ Een klok loopt een kwartier voor. Op de klok is het 5 minuten over. Hoe laat is het in werkelijkheid? Schrijf de tijd digitaal op. 74 Bij een parkeercontrole in de stad van 00 auto s kreeg van de 5 auto s een boete. Welke sommen kun je maken? Mogelijke uitwerkingen: het percentage met boete: 5 deel = 0% het percentage zonder boete: 4 5 deel = 0% het aantal auto s met boete: 5 deel van 00 = 60 % Welke gewichten moeten er nog bijgezet worden om een evenwicht te krijgen? LLB_A.indb :56 Er zijn gewichten van 500 gr, kg en kg. Het gemiddelde van getallen is 5. Welke getallen kunnen dat zijn? Mogelijke uitwerkingen: = = = 05 /^ Aan de wandelvierdaagse in Swifterbant doen dit jaar 750 mensen mee. 50% zijn kinderen van tot jaar. 0% is tot jaar oud. De rest is jaar of ouder. Hoeveel wandelaars zijn ouder dan jaar? /& Hoeveel procent van figuur is gekleurd? En hoeveel procent bij figuur? Figuur Figuur /* Reken uit. Een stuk vloer is betegeld met vierkante tegels. De tegels zijn niet allemaal even groot. De kleinste tegel heeft zijden van 0 cm. Hoeveel cm is de vette lijn lang? Kies het goede antwoord: A 0 B 400 C 40 D 440 E 60 /( Reken uit. Hoeveel vlakken heeft het voorwerp hiernaast? De voorkant en achterkant zien er hetzelfde uit. Kies het goede antwoord: A B 5 C 6 D E N Noordhoff Uitgevers bv 75 09

9 5 Herhalen Herhalen basisstof les t/m 4 Lesdoelen De leerlingen kunnen: een rekendictee maken; getallen in cijfers schrijven; getallen rangschikken; getallen afronden; percentages schatten en uitrekenen met een rekenmachine; breuken vermenigvuldigen en delen; percentages van geld uitrekenen; schatten en cijferen. Materialen Klassikaal: - Per leerling: leerlingenboek a, blz. 76 en 77 rekenschrift blok en 4, blz. 0 t/m ICT-componenten Dr. Digi leerling-ict: deze week staat breuken schrijven als procenten en omgekeerd centraal Rekendictee We beginnen de les met een rekendictee. Ik zeg de sommen op. Het antwoord schrijf je in je schrift. Schrijf in cijfers: één miljoen Schrijf in cijfers: een half miljoen ,0 = 99,99 4 0,99 + 0, =, 5 5 liter = 5 0 cl 6 Hoe lang is de zijde van een vierkant van 49 m? 7 m 7 De omtrek = 0 m; de lengte = 4 m. Wat is de breedte? m 0 = : = 0 0 5% = 0 7 deel Kijk het rekendictee samen na en bespreek het na. Besteed hierbij aandacht aan het schrijven van de getallen met miljoenen. Vooruitblik zelfstandig werken Neem de opdrachten kort met de leerlingen door. U kunt van iedere opdracht naast het voorbeeld nog een som maken. Doel: getallen met cijfers schrijven en optellen De leerlingen schrijven getallen tot en met miljard in cijfers en tellen ze vervolgens op. Doel: getallen rangschikken De leerlingen plaatsen de getallen in de volgorde van klein naar groot. Doel: getallen afronden De leerlingen ronden getallen af op miljoenen, honderdduizendtallen en tienduizendtallen. 4 Doel: percentages schatten en uitrekenen De leerlingen schatten de percentages en rekenen ze daarna uit met behulp van de rekenmachine. Let op: het antwoord afronden op decimaal. 5 Doel: breuken vermenigvuldigen en delen De leerlingen maken sommen van het type HB B; HB : B en HB : HB. Let op: maak eerst van helen breuken. 6 Doel: percentages van geld uitrekenen De leerlingen rekenen de sommen uit door de percentages om te zetten in een breuk. 7 Doel: schatten en cijferen De leerlingen schatten de uitkomst eerst en rekenen de sommen daarna uit. Doel: gewichten rangschikken (T) 0 Blok Week

10 5 Herhalen Schrijf de getallen in cijfers en tel ze bij elkaar. drie miljard = drie miljoen = zeshonderd miljoen = zeshonderdduizend = veertig miljoen = vijfduizend = zeven miljoen = negenhonderd = + + De leerlingen zetten de gewichten in de volgorde van licht naar zwaar. Tip: zet per som de gewichten eerst om naar de kleinste maat en ga ze dan in volgorde zetten. 9 Doel: decimale getallen en breuken vergelijken (N) De leerlingen vergelijken de getallen en breuken en plaatsen het goede rekenteken ertussen. Verlengde instructie Werk aan de instructietafel en neem de sommen stap voor stap door. Help de leerlingen bij het afronden van de getallen op miljoenen, honderdduizendtallen en tienduizendtallen. Herhaal het afronden met de verkorte manier. Kijk bij het afronden naar het cijfer wat volgt. Is dat een 5 of meer, rond dan af naar boven. Is dat minder dan 5, rond dan af naar beneden. Help de leerlingen bij de schatting en de berekening van percentages. Doe dit aan de hand van een voorbeeld en een stappenplan: deel/totaal: 5 van 4 schatting met breuk en percentage: = 0 = 5% Zet in de goede volgorde van klein naar groot , , ,5 6,45 Rond af op miljoenen, honderdduizendtallen en tienduizendtallen. getallen Reken het percentage uit. Eerst schatten, dan uitrekenen met de rekenmachine. deel / totaal afronden op miljoenen schatting afronden op honderdduizendtallen berekening en antwoord afgerond op decimaal 5 van = : 4 van = : 7 van = : 99 van = : afronden op tienduizendtallen 5 Reken uit. 4 5 = 7 : 7 = Maak eerst van de helen een breuk. LLB_A.indb :57 Dan kun je de = 4 : = 5 = 4 7 : 7 = breuken met elkaar vermenigvuldigen. Haal in het antwoord de helen weer uit de breuk. 6 Reken de sommen handig uit. %,00 = 5%,00 = % 64,00 = 5% 64,00 = %,00 = 5%,00 = %,00 = 5%,00 = 00%,00 = 00%,00 = 00% 64,00 = 00% 64,00 = 00%,00 = 00%,00 = 00%,00 = 00%,00 = 76 Stappenplan: Stap : schrijf de getallen met een breuk. Stap : pas de getallen aan zodat je de breuk gemakkelijk kunt vereenvoudigen. Stap : zet de (vereenvoudigde) breuk om in een percentage. Stap 4: maak daarna de berekening met de echte getallen: 5 : ,% Het verschil met de schatting is 0,%. Dat is weinig. De schatting klopt dus. Maak zo samen nog een aantal opgaven. 7 Eerst schatten en dan uitrekenen.,75 5,5 = 5,07 : 7,9 = 49, ,056 = 79,99 5,57 = 9 69 = 7 97 : 9 = = 5 00 : 56 = / Zet de gewichten in volgorde van licht naar zwaar. kwart kilogram / 0, kg / 00 gram / 0,5 kg 50 mg / 0,05 g / 0 mg / g 000 mg / 0,6 g /,5 g / 0,00 kg 0, g / 500 mg / 0,004 kg / 0 g /9 Vergelijk de getallen. Vul in: >, < of =. 5 0,4 4 5, ,9 4, 4 4,7 9 9, 7 0 7,, , ,65 LLB_A.indb :57 77 Noordhoff Uitgevers bv