Stand van zaken Noord/Zuidlijn en gewijzigd lijnennet in exploitatie

Transcriptie

1 Gemeente Amsterdam Vervoerregio Amsterdam Retouradres: Gemeente Amsterdam, Postbus 2181, woo CD Amsterdam Aan de leden van de raadscommissie Mobiliteit, Luchtkwaliteit en Duurzaamheid; Aan de leden van de regioraad II II II II II 1111 II II Datum 1.1 september 2018 Ons kenmerk MET/SBZ/U1T/00171 Uw kenmerk Behandeld door N. Beerman, Metro en Tram, Kopie aan Bijlage(n) Onderwerp Stand van zaken Noord/Zuidlijn en gewijzigd lijnennet in exploitatie Geachte leden van de raadscommissie en de regioraad, Opening Noord/Zuidlijn Op 21 juli is de Noord/Zuidlijn feestelijk geopend door de burgemeester van Amsterdam en een aantal Amsterdammers. Eindelijk kunnen de reizigers na al die jaren gebruik maken van de lijn die het Noorden met het Zuiden van Amsterdam en de regio verbindt. In de middag kon iedereen vrij toegankelijk gebruik maken van de lijn wat een groot succes was. Veel inwoners van de regio Amsterdam, maar ook toevallige passanten, maakten hier gebruik van. Start nieuwe Lijnennet Noord/Zuidlijn Een dag later, 22 juli 2018, was misschien nog wel een belangrijker moment. De start van de exploitatie van de Noord/Zuidlijn, gelijktijdig de grootste wijziging van het tram- en busnetwerk in de regio Amsterdam én een wijziging van de hoofdroutes (de 'knip'). Een spannend moment; niet alleen voor de verschillende vervoerders, maar vooral voor de reizigers, die na de gewoonte van jarenlang dezelfde reis, te maken kreeg met veranderingen.

2 Gemeente Amsterdam Datum 11 september 2018 Kenmerk MET/SBZ/UIT/oo171 Pagina 2 van 6 De datum 22 juli 2018 is de datum die in 2016 in een gezamenlijke hoorzitting van raad en regioraad is toegelicht en die vervolgens in overleg met de drie betrokken partijen (gemeente, GVB en Vervoerregio) door toenmalig wethouder Litjens is vastgesteld. Vanaf dat moment bent u elk kwartaal zo actueel mogelijk door Vervoerregio, GVB en gemeente Amsterdam gezamenlijk geïnformeerd over de voortgang van de Noord/Zuidlijn en de gelijktijdige wijziging van het bovengrondse lijnennet. Gezien het bestuurlijk reces en het feit dat een gezamenlijke rapportage over 02 van dit jaar enigszins achterhaalde informatie zou bevatten, wil ik u graag via deze brief een actuele toelichting geven over hoe het nu gaat met een Noord/Zuidlijn in exploitatie en het gewijzigde lijnennet. Daarnaast beschrijf ik welke stappen de komende tijd nog gezet worden om de functionaliteit en de dienstverlening op de Noord/Zuidlijn verder te verbeteren en welke ontwikkelingen en projecten er de komende jaren op het gebied van de metro staan te gebeuren. Eerste ervaringen t.a.v. de exploitatie van de Noord/Zuidlijn De exploitatie van de Noord/Zuidlijn verloopt zeer goed. Gemiddeld is sprake van a. verstoring per week van langer dan 30 minuten (vooraf werd gemiddeld vier verstoringen per week verwacht) en is er nauwelijks sprake van rituitval; gemiddeld minder dan 1%. Het aantal situaties van losse rituitval door materieelstoringen, kon door GVB geminimaliseerd worden door de inzet van een wachtwagen die klaar stond op station Noord. De opgestelde beheersplannen zijn tot op heden slechts één keer geactiveerd, waarbij echter bleek dat op het moment dat de pendelbussen op station Noord arriveerden de storing op de Noord/Zuidlijn alweer was verholpen. De eerste weken hebben gemiddeld ca reizigers per dag gebruik gemaakt van de Noord/Zuidlijn. Het was daarmee de drukste (individuele) lijn in het netwerk. Vanaf begin september is vanwege het einde van de vakantieperiode sprake van een toename van het aantal reizigers tot ca reizigers per dag, met een uitschieter van GVB heeft de eerste week na 22 juli en de eerste week van september op de drukste Noord/Zuidlijn stations extra (instap) begeleiders ingezet om deze drukte op te vangen. Daarnaast is op elk station servicepersoneel aanwezig ten behoeve van informatievoorziening aan de reizigers. Eerste ervaringen t.a.v. de exploitatie van de 'overige' lijnen Ook de wijziging van het bovengrondse lijnennet (bus en tram) is goed verlopen. Natuurlijk was het voor veel reizigers in het begin wat wennen, maar verreweg de meeste reizigers waren goed op de hoogte van de wijzigingen. De intensieve communicatiecampagne vanuit de Vervoerregio en de vervoerders, waarvoor de regioraad diverse malen nadrukkelijk aandacht heeft gevraagd (onder meer via een motie van raadslid Vroege c.s.),en die al in april van start ging, heeft duidelijk effect gehad. Bus Amsterdam (GVB) In de eerste weken kwamen er veel meldingen overvolle bussen op de lijnen 34 en 35 in Amsterdam-Noord. Voorheen werd op deze lijnen met gelede bussen gereden en nu met standaard bussen. Een analyse van de bezettingscijfers in combinatie met constateringen door het GVB personeel geven echter aan dat de bezetting gemiddeld (ruim) onder de maximumnormen uit

3 Gemeente Amsterdam Datum n september 2018 Kenmerk MET/SBZ/UIT/ocn.71 Pagina 3 van 6 de concessiel blijft, ook in de spits. Mogelijk is het een kwestie van wennen aan het nieuwe nnaterieeltype, waarbij het wel kan zijn dat er nu vaker meer zitplaatsen bezet zijn dan voorheen het geval was. Buslijn 21 van Geuzenveld in Amsterdam-West naar Amsterdam CS zit wel vol. Op dit moment worden de normen uit de concessie niet overschreden, maar GVB houdt deze lijn wel extra in de gaten. Overigens staat er voor deze lijn een frequentieverhoging gepland per december GVB heeft aangegeven dat, wanneer het vóór december al noodzakelijk is om meer vervoercapaciteit te bieden, zij op korte termijn extra ritten kan inleggen. Tram Amsterdam (GVB) Ten aanzien van de tram zijn er de afgelopen weken veel opmerkingen en klachten binnengekomen over tramlijn 19. Ook hier speelt de inzet van een specifiek materieeltype een rol; de nieuwe tramlijn 19 rijdt op trajecten waar voorheen tramlijnen 9, lo en 12 reden. Op deze drie lijnen werden uitsluitend volledig lagevloer trams van het type "Combino" ingezet. GVB heeft er (vanwege logistieke redenen) voor gekozen om op lijn 19 met de oudere trams van het type "3.1/12G" te rijden, die een middendeel met lagevloer hebben (en een trap naar het voorste en achterste deel van de tram). Alhoewel ook deze trams in principe toegankelijk zijn voor rolstoelen en kinderwagens, is het logisch dat reizigers langs dit traject deze trams als minder comfortabel/toegankelijk ervaren. Voorheen reed dit type tram op de lijnen 16 en 24, die vanwege parallelliteit met de Noord/Zuidlijn zijn samengevoegd. Helaas zijn er niet genoeg trams van het Combino type om op alle lijnen in te kunnen zetten en zijn de oudere trams dus nog wel even nodig. Vanaf 2019 stromen in Amsterdam druppelsgewijs de nieuwe trams van het type 15G in. Medio 2021 zijn alle 63 bestelde trams geleverd in Amsterdam en zullen de 3.1G/3.2G trams geleidelijk vervangen worden door Combino's en 15G trams, beide lage vloertrams. Inmiddels zijn de klachten over tramlijn 19 na een gewenningsperiode afgenomen. Bus Zaanstreek (Connexxion) De wijzigingen in de concessie Zaanstreek waren beperkt (alleen lijn 392 van Zaanstad via Oostzaan naar Amsterdam is ingekort tot station Noord). Voor deze concessie zijn geen noemenswaardige aandachtspunten te vermelden. Bus Waterland (EBS) De concessie Waterland is de streekconcessie waar de meeste (ingrijpende) wijzigingen zijn doorgevoerd per 22 juli. In het algemeen is de implementatie ook hier prima verlopen. Alle lijnen functioneren zoals gepland en er is geen sprake van capaciteitsproblemen. De verhouding tussen het aantal reizigers dat vanuit Waterland nog per directe buslijn naar Amsterdam CS reist en het aantal reizigers dat dit via een overstap op de Noord/Zuidlijn bij station Noord doet, lag de eerste weken rond de 50/50. In de Lijnennetvisie en het vervoerplan van EBS is uitgegaan van een verhouding van ca. 40/60. Hier is de capaciteit van de lijnen dan ook op gedimensioneerd. In de vakantieperiode waren er uiteraard aanzienlijk minder reizigers in het systeem, waardoor de ingezette capaciteit voldoende was. EBS en de Vervoerregio zullen de komende weken de bezetting van de diverse lijnen nauwgezet blijven monitoren. Ook hier is deels sprake van een 'Conform de concessie Amsterdam mag op iedere lijn in iedere richting tijdens ieder uur van de dag en nacht op het drukste punt gemiddeld niet meer dan 60% van het maximum aantal zit- en staanplaatsen in de ingezette voertuigen bezet zijn.

4 Gemeente Amsterdam Datum n. september 2018 Kenmerk MET/SBZ/UIT/ocwi Pagina 4 van 6 gewenningsperiode voor reizigers om hun 'beste' route te vinden. Daarnaast heeft EBS nog enkele aanvullende communicatie- en marketingacties in de planning die de komende tijd zulen worden ingezet om mensen ook actief te helpen bij het maken van de "switch" van hun traditionele reispatroon naar een nieuwe route. Bus Amstelland-Meerlanden (Connexxion) Ook voor de wijzigingen in de concessie Amstelland-Meerlanden geldt dat deze beperkt waren. Voornaamste wijziging betreft het feit dat de lijnbundel vanuit Uithoorn/Aalsmeer/Amstelveen die voorheen vrijwel volledig de stad in liep (via Museumplein/Leidseplein naar CS), nu is gesplitst. De helft van de ritten heeft nu station Zuid als eindbestemmingen de andere helft rijdt nog de stad in, maar eindigt bij busstation Elandsgracht. Voor eindbestemming Amsterdam CS is het immers altijd sneller om bij station Zuid op de Noord/Zuidlijn te stappen. In de eerste weken was de verhouding tussen het aantal reizigers dat van de "Zuid" lijnen en de "Centrum" lijnen gebruik maakte circa 20/80. Ook hiervoor geldt dat Connexxion en de Vervoerregio er van uitgaan dat dit te maken heeft met gewenning, en dat zij de komende weken de bezetting van de lijnen nauwgezet zal blijven monitoren. Voorlopig zit er nog voldoende restcapaciteit in de lijnen die de stad in rijden waardoor ook een verhouding die afwijkt van de ingeschatte 50/50 niet direct tot problemen voor reizigers leidt. Monitoring en evaluatie van het lijnennet Noord/Zuidlijn Ten tijde van de vaststelling van de vervoerplannen van GVB, Connexxion en EBS eind 2016, heeft het dagelijks bestuur van de Vervoerregio aan de regioraad toegezegd om vanaf 22 juli de effecten van de wijzigingen in het lijnennet via een uitgebreid monitoringsprogramma te meten en de regioraad over de uitkomsten te informeren. Daarnaast is aangegeven dat er (in de eerste helft van 2019) een uitgebreidere evaluatie van het nieuwe lijnennet wordt uitgevoerd. De eerste monitoringsresultaten over de 6 vakantieweken en de eerste 4 weken daarna (de maand september) zullen tijdens de voorsessie van de regioraad in oktober worden gepresenteerd. Wijziging hoofdroutes Amsterdam Naast het feit dat gelijktijdig met de start van de Noord/Zuidlijn een groot deel van het bovengrondse OV lijnennet werd gewijzigd, vond er ook op 22 juli een belangrijke wijziging plaats in de hoofdroutes voor het (auto)verkeer binnen de gemeente Amsterdam. Daarbij was vooraf met name spannend of de "knip" voor het autoverkeer op de Prins Hendrikkade direct voor Amsterdam CS mogelijk tot congestie op de toeleidende wegen zou leiden, waardoor mogelijk ook het OV de nodige hinder zou kunnen ondervinden. Alhoewel vanaf 22 juli de eerste dagen wel sprake was van enige vertraging voor het OV, is de door sommigen gevreesde "verkeerschaos" uitgebleven. Mede dankzij de goede afstemming tussen het project hoofdroutes van de gemeente en de vervoerders zijn er snel een aantal vooraf besproken maatregelen getroffen, en stroomde het OV na enkele dagen alweer goed door. Ook de piek begin september, als gevolg van het einde van de zomervakantie, heeft tot op heden niet tot problemen geleid. Ook deze implementatie is (in ieder geval vanuit het oogpunt van het OV) dus zonder meer succesvol te noemen. Binnenkort wordt vanuit het project Nieuwe Hoofdroutes nog een separate brief aan de Amsterdamse gemeenteraad verstuurd, met daarin de eerste resultaten en een toelichting op het vervolgtraject.

5 Gemeente Amsterdam Datum 3.3. september 2018 Kenmerk MET/SBZ/UIT/ool.73. Pagina 5 van 6 Doorontwikkeling functionaliteit en dienstverlening Noord/Zuidlijn Zoals bekend is het nog niet mogelijk om de Dynamische Reisinformatie (DRIS) te koppelen aan het bediensysteenn van de treinbeveiliging (ATS). Dit betekent dat de reiziger geen actuele aankomsttijden op de borden in de stations te zien krijgt, maar wordt de frequentie aangegeven via de boodschap "lijn 52 rijdt elke 6 minuten" op de displays. Door de gemeente Amsterdam, GVB en opdrachtnemer Alstom wordt gewerkt aan een verbetering die, naar verwachting, in het najaar van 2018 wordt doorgevoerd. Sinds de start van de exploitatie en daarmee het gebruik van de Noord/Zuidlijn zijn er (kleinere) punten naar boven gekomen, die in de proefbedrijven nog niet eerder zijn ervaren. Tevens is er een lijst met zaken die niet urgent waren voor de start exploitatie, maar die het gebruik van de Noord/Zuidlijn voor de reiziger wel makkelijker maken. Deze punten hebben met name te maken met het gebruik en toegankelijkheid van de lijn. Een voorbeeld hiervan zijn de blindegeleidelijnen die op een aantal plekken nog afwijken van wat gebruikelijk is of waar nog kleine stukken missen. Deze punten zijn aan de ene kant opgemerkt door de reizigers en aan de andere kant door projectorganisatie, GVB of Vervoerregio zelf. Een gezamenlijk team pakt al deze punten op en zorgt ervoor dat deze verbeteringen zo snel mogelijk doorgevoerd worden. Met de start van de exploitatie, is de Noord/Zuidlijn toegevoegd aan het metronetwerk van Amsterdam. Het project Noord/Zuidlijn is klaar. Alle resterende werkzaamheden zijn door project Noord/Zuidlijn overgedragen aan de afdeling Eigendom en Beheer van de gemeente Amsterdam die functioneert als eigenaar/beheerder van het metronetwerk. De grootste opgave van de resterende werkzaamheden heeft te maken met het treinbeveiligingssysteem, Signalling en Control (S&C). De komende periode ligt er een opgave om de ontbrekende functionaliteiten toe te voegen aan het bediensysteem van S&C. Daarnaast moet het hele S&C project nog uitgerold worden op de rest van het metronetwerk. Een lastige puzzel, gezien het feit dat alle lijnen in exploitatie zijn en er rekening gehouden moet worden met raakvlakprojecten zoals Zuidasdok en de komst van nieuwe metrovoertuigen (type M7). Op dit moment wordt gewerkt aan een strategie voor de komende jaren om de uitrol van dit systeem mogelijk te maken. Naast de resterende werkzaamheden uit de scope van het project Noord/Zuidlijn komen er ook al nieuwe projecten aan die een raakvlak hebben met de Noord/Zuidlijn. Zo zal er bijvoorbeeld nog een doorbraak gerealiseerd worden op station Rokin naar een warenhuis en komt er op Centraal Station nog een directe verbinding vanuit de Cuypershal van het treinstation naar de verdeelhal van het metrostation. Ook zijn de voorbereidingen gaande richting het go/no-go besluit in 2019 met betrekking tot station Sixhaven. Dit project is onderdeel van het project Sprong over het 'IJ. Daarnaast zullen ook de eerste onderhoudswerkzaamheden aan de Noord/Zuidlijn worden uitgevoerd.

6 Gemeente Amsterdam Datum 11 september 2018 Kenmerk MET/SBZ/U IT/ Pagina 6 van 6 Tot slot Met de succesvolle start van de exploitatie van de Noord/Zuidlijn en het gewijzigde bovengrondse openbaar vervoer netwerk is de stad Amsterdam een belangrijke openbaar vervoerverbinding rijker en is het netwerk opnieuw ingericht en klaar voor de voorziene reizigersgroei in de komende jaren. Daarmee is een cruciale voorwaarde gerealiseerd voor het bereikbaar houden en blijven van de stad en de regio Amsterdam. Met vriendelijke ero Wethouder Verkeer en Vervoer, Water en Luchtkwaliteit Voorzitter van de Vervoerregio Amsterdam