HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN

Transcriptie

1 - - HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN De ndrlatende ppervlakken beperken, het regenwater pvangen m het te gebruiken f terug te brengen in de natuurlijke mgeving dr infiltratie f verdamping, f m het tegen te huden en geleidelijk af te veren naar het rileringsnet f het ppervlaktewater. PRINCIPES Dr het regenwater p het perceel te beheren, wil men de ndrlatendheid van de grnd cmpenseren die dr buwwerken en de aanleg van de naaste mgeving wrden verrzaakt. Het del is de afvleiing te verminderen en de bestaande cllectieve saneringsinfrastructuren te ntlasten (rilering, cllectren, zuiveringsstatins). Dit helpt verstrmingen en vervuiling van ppervlaktewater te vrkmen en de grndwaterlaag aan te vullen. Illustratie: blkdiagram van regenwaterbeheer in wnwijk De Vliert in s Hertgenbsch in Nederland, uittreksel uit infrmatiebrchure van de gemeente. CONTEXT Regenwaterbeheer p het perceel wrdt k cmpenserende f alternatieve sanering genemd. Het heeft de vlgende karakteristieke eigenschappen die het nderscheiden van de traditinele sanering: > Decentraliseren Regenwaterbeheer gebeurt lkaal en zveel mgelijk strmpwaarts, daar waar de regen de bdem f de bebuwde ppervlakken raakt, f dicht daarbij terwijl traditinele sanering het regenwater verzamelt m het z snel mgelijk via de enige aansluiting naar het rileringsnet af te veren. > Scheiden Regenwaterbeheer gebeurt gescheiden van afvalwater en dus strmpwaarts van het verwegend gemengde penbare rileringsnet in het Brussels Hfdstedelijk Gewest daar waar traditinele sanering wrdt gekenmerkt dr "alles in de ril". > Aaneenschakelen van vrzieningen Regenwaterbeheer gebeurt met behulp van een aaneenschakeling van vrzieningen die naar gelang het geval de functies vervullen van verzamelen, transfer en vertraging, buffering f pslag, nttrekking dr verdamping, evaptranspiratie, infiltratie, geregelde afver (ppervlakkig f naar de rilering), znder de zuiveringsvrzieningen te vergeten (vrbehandeling en behandeling)... terwijl traditinele sanering gebaseerd is p een buizennet met afver als enige functie. BLZ. 1 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

2 De belangrijkste functies van regenwaterbeheer p het perceel - B. Thielemans - Ceraa > Het architecturaal ntwerp Als het regenwaterbeheer p het perceel in de pen lucht kan gebeuren, is dit een niet te missen kans m de watertrajecten te integreren als een element in het ntwerp, dat k de naaste mgeving valriseert. In die zin vervult het naast het beantwrden aan technische en milieuvriendelijke beheften educatieve, sciale, esthetische functies en wrdt het een nderdeel van het ntwerp terwijl traditinele sanering een puur technische plssing biedt, die aan het g is nttrkken. > Eenvud Alternatieve saneringsvrzieningen p het perceel hebben alleen zin als ze eenvudig en gebruiksvriendelijk blijven en gebruik maken van technische basismiddelen > Acties in vlgrde van pririteit: Ondrlatende ppervlakken z klein mgelijk huden. Het regenwater definitief scheiden van het afvalwater. Regenwater tegenhuden en geleidelijk afveren. INDICATOREN Er zijn twee nuttige indicatren vr het regenwaterbeheer p het perceel: De cëfficiënt van ndrlatendheid: geeft de verhuding ndrlatende ppervlakte weer ten pzichte van de ttale ppervlakte van het perceel. Het te absrberen watervlume: duidt de heveelheid water aan dat p het hele perceel wrdt verzameld tijdens een gegeven regenval (gekenmerkt dr een heveelheid en een duur). Het afverdebiet van het perceel vrmt k een relevante indicatr, maar vereist meer uitgewerkte berekeningen die in deze handleiding niet aan bd kmen. DOELSTELLINGEN Minimaal: Vlden aan de GSV (zie uitvering - prgrammering) Aangeraden: Vlden aan de GSV, plus vlledige absrptie van een intense, krtstndige regenval van 50 mm in een peride van 60 minuten. Optimaal: Absrptie van al het regenwater p het perceel, vr elk type regenval. Het regenwater wrdt definitief aan de afwatering nttrkken dr infiltratie, evap(transpi)ratie en/f huishudelijk gebruik, met aftrek van de heveelheden ndig vr het spelen van het buizennet. NB: De begde vrziening met twee neerslagepisdes in 24 uur kunnen pnemen. Al naar gelang de afvermgelijkheden met hiermee rekening wrden gehuden in de dimensinering. BLZ. 2 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

3 VOORZIENINGEN VOOR REGENWATERBEHEER De nderstaande tabel biedt een krt verzicht van de criteria waarp de keuze van een vrziening vr regenwaterbeheer wrdt gebaseerd. Vr een meer gedetailleerde evaluatie verwijzen we naar elementen vr een duurzame keuze. De vrzieningen wrden ingedeeld in drie categrieën. Deze zijn gebaseerd p hun hydraulische efficiëntie in de strijd tegen de verstrmingen die wrden verrzaakt dr intense neerslag van krte duur. Vr elk kenmerk: n betekent dat de vrziening uitstekend vldet - betekent dat de vrziening maar een beetje vldet betekent dat het criterium niet relevant is vr deze vrziening VOORZIENINGEN VOOR REGENWATER- BEHEER OP HET PERCEEL Verzamelen Hydraulische en hydrlgische FUNCTIES Transfer, Afremming Buffering, Opslag Infiltratie Afver aan de ppervlakte Evapratie Evaptranspiratie Geschikt vr grene stad TECHNISCHE ASPECTEN Geschikt vr dichtbebuwde stad Vereist een specifiek nderzek van de plaats Zuivert het afvleiend water MILIEU- ASPECTEN Vedt de grndwaterlaag Bevrdert de bidiversiteit SOCIAAL- CULTURELE ASPECTEN Biedt architecturaal ptentieel Geschikt vr verschillende gebruiksdeleinden ECONOMISCHE ASPECTEN Zware investering Vereist specifiek nderhud 1. Vrzieningen die ndrlatende ppervlakken beperken Natuurlijk beplante bdem n n n n n n n n n - n n n n n n n Drlatende verharde terreinen n n n n - n n n n n n n n n n n n 2. Vrzieningen die regenwater definitief aan de afvleiing nttrekken Infiltratiebekkens n - n n - n n n n n n n n n n n n Infiltratieputten Infiltratiebedden - - n n n n n n n n n n n n n - n n n n n n n - n n n n Water- / bitpbekkens n - n n - n n n n n n n n n n n n Regenwatertank - - n n n - n n n n 3. Buffer- en afvervrzieningen met geregeld debiet Grendaken n n n - - n n n n n n n n n Geulen en buizen Drainagebedden n n n - n n n n n n n n n n - - n n n n n n - - n n n n BLZ. 3 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

4 ELEMENTEN VOOR EEN DUURZAME KEUZE Wil men de juiste vrziening vr regenwaterbeheer p het perceel kiezen, met men de plaats ged kennen. De vlgende aspecten zijn van belang: TECHNISCHE ASPECTEN > De beschikbare ruimte Omdat ze een relatief grte ppervlakte innemen, zijn pslagvrzieningen in de pen lucht vral geschikt in een grene stad (stedenbuw in pen gebied, stadsrand f platteland, achteruitbuw, tuinen, buwvrije strken, parken). In de dichtbebuwde stad vrmen de dichte bevlking en de bezetting van de grnd een zware beperking. De aanleg van waterpvangende ppervlakken en ndergrndse pslagvrzieningen geniet hier de vrkeur. > De ruimte nder de grnd In alle gevallen met een bijzndere aandacht wrden besteed aan de ndergrnd: de verschillende leidingen en cncessies, funderingen, ndergrndse cnstructies, kelders, tanks, putten, enz. zijn allemaal elementen die meespelen. Latere ingrepen meten k in rekening wrden gebracht: ze mgen de werking van de vrzieningen en de cntinuïteit van de afwatering niet verstren. Kennis van de plaats: De ppervlakte die de gebuwen in beslag nemen en de aanwezigheid van kelders f ndergrndse cnstructies nagaan. De vchtwering van de gebuwen cntrleren. > Weersmstandigheden: neerslagepisden Het uitgangspunt vr de uitvering van m het even welk saneringssysteem zijn de neerslagepisdes en hun intensiteit p basis van hun duur. We nderscheiden de winterse neerslagepisdes, lang en aanhudend, en de zmerse nweersbuien, plts, hevig en meestal van krte duur (zie Uitvering). > De tpgrafie van de plaats Aangezien water strmt nder invled van de zwaartekracht, is de tpgrafie van het perceel van grt belang. Als er hellingen zijn, werkt men het beste trapsgewijs met een verlpstrm, vral bij vrzieningen die zich in de lengte f ver een ppervlakte uitstrekken (geulen, greppels, bekkens,...). Kennis van de plaats: De tpgrafie van het perceel nderzeken: hellingen en depressies, belemmeringen vr de afvleiing van water, afverpunten (waarlangs het afvleiend hemelwater het perceel verlaat). Niet vergeten dat water afvleit nder invled van de zwaartekracht > De drlatendheid van de bdem De infiltratiemgelijkheden zijn afhankelijk van de drlatendheid van de bdem. De natuurlijke bdem is meestal bedekt met een laag aanvulgrnd van een bepaalde dikte en van wisselende aard. De drlatendheid van die grnd met daarm p het terrein wrden uitgetest p de plaats waar de tekmstige infiltratievrziening kmt (zie Uitvering). Kennis van de plaats: Bestudeer de gelgische en pedlgische kaarten van Brussel vr een eerste benadering van de aanwezige grndsrten (meestal zanderig en leemachtig). Ter plaatse testen. > De mgelijkheden vr een afverpunt De vrzieningen vr regenwaterbeheer p het perceel zijn bestemd m het rileringsnetwerk te ntlasten, maar in de meeste gevallen blijft een afverpunt ndzakelijk. Dit kan het rileringsnet zijn f het ppervlaktewater. In elk geval met wrden vermeden dat het regenwater afvleit naar de naburige percelen f de penbare weg. BLZ. 4 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

5 Als er geen enkele afvermgelijkheid is, met gekzen wrden vr een infiltratietechniek met grte capaciteit en een grt pslagvlume (filterput). Kennis van de plaats: Het bestaande rileringsnet natrekken: traject, niveau, type (gemengd f gescheiden). De situatie van het perceel nderzeken in de znes met en znder afwatering. De eventuele aanwezigheid van ppervlaktewater nagaan. De situatie van het perceel in het strmgebied verifiëren (tpgrafische kaart van Brussel). > Het grndwaterpeil Dit is de belangrijkste parameter vr alle plssingen met infiltratie. Eerst met het hgste grndwaterpeil bepaald wrden. Dit kan in de lente rechtstreeks gebeuren via piëzmetrie, f k dr bservatie van de stagnatie van het water p de bdem van een pedlgische bservatiegreppel. Om ged te kunnen functineren, meten de infiltratievrzieningen zich in een niet-verzadigde mgeving bevinden, minimaal een meter bven het grndwaterpeil. Zniet wrdt de zuigspanning nihil, wat stagnatie van het water tt gevlg heeft. Kennis van de plaats: De psitie en de schmmelingen (m de tien jaar en m de vijftig jaar) van het grndwater nagaan. De bdempreven eventueel vervlledigen dr het plaatsen van piëzmeters. MILIEUASPECTEN > Bidiversiteit en luchtkwaliteit Vrzieningen in de pen lucht dragen allemaal in verschillende mate bij tt de bidiversiteit, in tegenstelling tt zuiver technische saneringsinstallaties. Vegetatie draagt eveneens bij tt de luchtkwaliteit mdat ze de lucht vchtig hudt dr evaptranspiratie. Een aan elke vrziening aangepast beheer vrkmt dat er mstandigheden wrden gecreëerd die gunstig zijn vr de ngecntrleerde ntwikkeling van insectenppulaties. > Kwaliteit van het afvleiingswater en kans p accidentele vervuiling Regenwater is meestal weinig vervuild. Tijdens het afvleien en dr het uitlgen van de bdem neemt het nderweg echter vervuilende deeltjes p. Men met het dus behandelen (dr bezinking, filtrering, fytremediatie enz.) en pnieuw lzen. Als er p een verzamelppervlak een kans p een specifieke zware vervuiling bestaat, met strmafwaarts een vrbehandeling wrden vrzien, vóór infiltratie f teruggave aan het ppervlaktewater (bezinkingsbak, zandvanger, slijkafscheider, klwaterstfscheider, lie- f vetafscheider, al naar gelang het type vervuiling; deze testellen wrden niet besprken in deze aanbeveling). Kennis van het prgramma: De kans inschatten dat er vervuilende stffen in de grnd terechtkmen: geparkeerde wagens (lie), ruimte vr laden en pslag van prducten (veding, landbuwprducten, scheikundige f giftige stffen, ). > Zuivering Regenwaterbeheer p het perceel, dat vral afremming, buffering, infiltratie en integratie in de mgeving begt, heeft tevens een zuiverende rl via drie mechanismen: Bezinking in de buffervrzieningen zdat het grtste deel van de verntreinigende stffen uit het water kunnen wrden gehaald; Filtratie via rstersystemen, lagen van drainerend materiaal en een bdem die de deeltjes kan tegenhuden, van de grtste tt de kleinste; Fytremediatie, waarbij met behulp van bepaalde planten kan wrden vermeden dat verntreinigende stffen (met name zware metalen en rganisch materiaal) zich phpen p en in de bdem. Hierdr kan de bdem zijn samenstelling en structuur behuden. Infiltratiesystemen waarbij het water wrdt gefilterd via een humuslaag genieten de vrkeur. BLZ. 5 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

6 ECONOMISCHE ASPECTEN > Onderhud Het nderhud van de vrzieningen vr regenwaterbeheer p het perceel is van essentieel belang vr het verzekeren van de deltreffendheid en met vanaf het ntwerp wrden geïntegreerd. De vrzieningen meten nderhudsvriendelijk zijn en duidelijk wrden beschreven vr appartements- f kantrgebuwen. Het handhaven van de hydraulische prestaties is een bijznder aandachtspunt. > Kstprijs Een kstprijs bepalen is meilijk znder de lkale cntext van de inrichting te kennen. In het BHG ntbreekt het k aan realisaties die als referentie kunnen dienen. Saneren znder f met z weinig mgelijk buizen is ver het algemeen gedkper, net zals de meest ngekunstelde plssingen, die gebruik maken van de mgeving. Wat echter geldt p de schaal van een wijk f verkaveling is niet altijd verdraagbaar p een perceel. Mgelijke besparingen liggen vral in de diversiteit van het gebruik van vrzieningen, zals grasdallen waar aut's kunnen parkeren, in een verbetering van de mgeving (zicht, lucht, geluid) en in het verminderen van de afvleiing. Belangrijke pmerking: De hierna vermelde prijzen zijn slechts ter infrmatie. Ze betreffen werkzaamheden p een grtere schaal dan die waarver het in deze handleiding gaat. Ze geven echter wel een idee van de rde van grtte die kan wrden gebruikt. Techniek Kstprijs Onderhud / reiniging Grasdallen van betn Extensief grendak (± 10 cm) 20 /m² (1) 24,42 tt 25,56 /m² (2) 50 /m² vr de beplanting znder plaatsing 96,00 tt 170,37 /m² (2) Intensief grendak (± 40 cm) 136,30 tt 184,57 /m² (2) Kanalen 22,95 tt 26,05 /m (2) Drge bekkens 12,00 tt 110,00 /m³ (landelijk tt stedelijk) (1) 0,40 tt 2,00 /m³/jaar (1) Waterbekken 11,70 tt 78,00 /m³ (1) 0,20 tt 0,60 /m³/jaar (1) Geulen Regenwatertank 4,00 tt 20,00 /m³ pgeslagen f 15 tt 30 /m (1) Om de tien jaar schnmaken (1) Maaien gazn 20 maal/jaar: 1,14 tt 3,69 /m² (2) Cellenstructuur 200,00 tt 300,00 /m³ (1) 0,40 tt 2,00 /m³/jaar (1) Bekkens in bestratingen 42,00 tt 87,00 /m³ (1) 0,60 tt 1,00 /m³/jaar (1) Infiltratieput Drainerende slten f grachten 4,00 /m³ gesaneerde ppervlakte (1) Leveringen en plaatsing: 900,00 tt 1.300,00 (3) 39,00 tt 49,00 /m³ grndwerk + vullen + getextiel(1) 2,02 /m³ gesaneerde ppervlakte(1) 0,40 tt 0,60 /m³/jaar (1) (1) Kstprijs van de verschillende cmpenserende technieken (exclusief grndgebruik 2002) brn Certu 2006 (2) Lijst van eenheidsprijzen van de BUA 2005 (3) MAATSCHAPPELIJKE EN CULTURELE ASPECTEN > Een veelvud van gebruiken De meeste vrzieningen vr regenwaterbeheer p het perceel kunne wrden gecmbineerd met de andere functies van de betreffende ppervlakten, zals ntspanning (watervlak, speelruimte,...), verkeer (tegangswegen en paden vr vetgangers, aut s, fietsen, BLZ. 6 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

7 vrachtwagens, binnenpleinen, parkeerruimtes) en/f landschap (beplantingen, watertrajecten,...). Deze verscheidenheid in gebruik biedt bvendien een garantie vr het nderhud. > Maatschappelijk en cultureel draagvlak Waterbeheer p het perceel brengt een verandering van gewnten met zich mee vr de gebruikers en p de buwplaats. Dit hudt in dat men het begrip sanering ruimer gaat zien dan luter snelle waterafver. Een pedaggische inspanning m het principe en de gebruiksbeperkingen in herinnering te brengen, is daarm welkm. Regenwatersanering maakt de band tussen de watercyclus en de gemeenschappelijke verantwrdelijkheid zichtbaar en wrdt dus een factr van sciale samenhang. DE JUISTE KEUZE MAKEN > Vlgrde van te ndernemen acties Vrzieningen die het saneringsnet definitief ntlasten, meten vrrang krijgen. In vlgrde van belangrijkheid kunnen we de vlgende vrzieningen psmmen: 1. Ondrlatende ppervlakken beperken m een directe insijpeling mgelijk te maken p de plaats zelf waar de regen p de grnd kmt. In dat geval kmt de pvangruimte vereen met de actieve ppervlakte van de vrziening. 2. Regenwater dat van ndrlatende ppervlakken afvleit, pvangen m het te gebruiken f terug te brengen in de natuurlijke mgeving dr gedwngen infiltratie. Opslagvrzieningen dienen m het water bij te huden tijdens de duur van het infiltratieprces. In dat geval is de pvangruimte grter dan het actieve ppervlak van de vrziening. 3. Het water tegenhuden en geleidelijk laten afvleien (met geregeld debiet) naar het rileringsnet f het ppervlaktewater. Ok ppervlakte-infiltratie via een bilgisch actieve bdemlaag met vrrang krijgen. > Het verband met de cntext (structurele benadering) De ingreep p het perceel zal des te relevanter zijn als hij aansluit p een grter saneringssysteem van regenwater, p schaal van een cmplex (gemeenschappelijk deel van een verkaveling, naaste mgeving van een gebuwencmplex) f, idealiter, p schaal van een klein strmgebied. > De verenigbaarheid met de afvalwatersanering Traditineel wrden de saneringsnetten zdanig ntwrpen dat ze gespeld wrden dr het regenwater, dat p deze manier vr de afsluiting van geurafsluiters zrgt. Gescheiden beheer mag deze vereiste niet ver het hfd zien. UITVOERING GEMEENSCHAPPELIJKE PUNTEN VOOR ALLE VOORZIENINGEN PROGRAMMERING > Wetgeving: De gewestelijke stedenbuwkundige verrdening (GSV) vermeldt het vlgende: De inspringstrk wrdt ingericht als tuintje met beplanting in vlle grnd. ( ) Deze strk mag niet wrden mgevrmd tt parkeerruimte nch wrden bedekt met ndrlaatbare materialen, behalve de paden naar inkmdeuren en garageprt ( ) Het gebied met keren en tuinen bestaat vr minstens 50% van de ppervlakte uit drlatende ppervlakte. Deze drlatende ppervlakte bestaat uit vlle grnd en is beplant. De vlledige ndrlatendheid van het gebied vr keren en tuinen mag enkel m hygiënische redenen wrden tegestaan, als het m een bescheiden ppervlakte gaat. Ontegankelijke platte daken van meer dan 100 m² meten wrden ingericht als grendaken. BLZ. 7 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

8 Het regenwater, afkmstig van alle drlaatbare ppervlakken, wrdt pgevangen en afgeverd naar een regenput, een vleiveld f, bij gebrek daaraan, naar de penbare rilering. Bij nieuwbuw is de plaatsing van een regenput verplicht, met name m een verbelasting van de rilering te vermijden. De minimumafmetingen van deze regenput bedragen 33 liter per m² dakppervlak in hrizntale prjectie. BRBHG van 21 nvember 2006 GSV - Titel I HOOFDSTUK IV NAASTE OMGEVING, artikels 11, 13 en 16 ( De gemeente Vrst heeft in haar gemeentelijk stedenbuwkundig reglement gesteld dat als men is vrijgesteld van de verplichting m het regenwater in situ te laten afvleien, men een vertragingsinrichting met installeren waarmee tenminste 50 l/m² pvangppervlakte wrdt tegengehuden alvrens het weer afvleit. De inrichting wrdt z gedimensineerd dat het vertragingsvlume in vier uur vlledig kan wrden geledigd. Zie 1/divers?set_language=nl. > Vrafgaand nderzek van de site Infrmatie verzamelen p basis van de elementen vr een duurzame keuze. Het infiltratievermgen van de bdem testen. > Onderhud Als men een keuze heeft gemaakt vr de sanering van regenwater met men zich twee vragen stellen: Welk srt nderhud vereist het? Wie is verantwrdelijk vr dat nderhud? (bewner, eigenaar, mede-eigendm, ) VEREENVOUDIGDE DIMENSIONERING VAN DE INFILTRATIEVOORZIENINGEN De buwwerken kunnen wrden gedimensineerd aan de hand van de elementen hierna, zdat de ndige ruimte kan wrden vrijgehuden. Opdat de vrzieningen efficiënt zuden helpen m verstrmingen te vrkmen, wrden ze gedimensineerd: p basis van intense neerslag van krte duur, vr een terugkeer naar de begintestand (vlledige afver) in minder dan zes uur, m twee neerslaggebeurtenissen te kunnen absrberen in 24 uur. > Eerste stap: berekening van het buffervermgen Het buffervermgen is gelijk aan het vlume (V) afvleiingswater van de pvangppervlakken die de vrziening veden, vr een gegeven neerslaggebeurtenis, verhgd met een veiligheidscëfficiënt van 1,3: V = Sr x R x Q x 1,3 [mm f m³] Sr = aanverende pvangppervlakken in hrizntale prjectie [m²] R = afvleiingscëfficiënt Q = heveelheid invallende regen per vierkante meter [mm/m² f l/m²] De aanverende pvangppervlakken zijn daken, ndrlatende en drlatende verharde en in mindere mate beplante bdem. Een afvleiingscëfficiënt kenmerkt elk van deze ppervlakken. Het is een gemiddelde grtte die sterk varieert vlgens de aard van de grnd, haar bedekking en aanvankelijke vchtigheid, de helling, de duur en de niet-lineaire intensiteit van de neerslag in de tijd. De nderstaande tabel vermeldt de afvleiingscëfficiënten vr enkele vaak vrkmende ppervlakken, evenals een vereenvudigde waarde vr intense neerslagepisden. BLZ. 8 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

9 Daken Types ppervlak Gemiddelde waarden vr gewne neerslag Afvleiingscëfficiënt Waarden vr intensieve neerslag *** Leien 0,85 1,00 Bitumen 0,88 1,00 Metaal Kunststf 0,88 1,00 Extensief grendak Pannen 0,85 1,00 Geëmailleerde pannen 0,93 1,00 Glas/Veranda Platte daken Bitumen 0,75 1,00 Bitumen met pslag 0,75 1,00 Grind 0,60 1,00 Stckerend grind 0,60 1,00 Extensief grendak (5 à 10 cm) 0,50 1,00 Extensief grendak (20 à 40 cm) 0,25 1,00 Overige ppervlakken Sprtterreinen 0,20 0,30 Asfalt 1,00 Betn 1,00 Zandweg 0,20 0,30 Hutspaanders 0,30 Tegels met cementvegen 0,80 1,00 Tegels met zandvegen 0,55 1,00 Tegels gras/grind 0,10 0,30 Dlmiet 0,30 Steenslag 0,40 1,00 Grind 0,30 Tuin, blemperk, grasperk 0,10 0,30 Bsje 0,05 0,30 Metaal 1,00 Keien met cementvegen 0,80 1,00 Keien met zandvegen 0,55 1,00 Preuze keien 1,00 Waterpartij Mestuin 0,05 0,30 Lemen inrit 1,00 Weinig belaste leemgrnd 0,20 0,30 Brn: Leefmilieu Brussel BIM, Inffiche tl vr regenwaterbeheer OGE12 BLZ. 9 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

10 De heveelheid invallende neerslag per vierkante meter is gebaseerd p een lange reeks histrische neerslaggegevens van het Kninklijk Meterlgisch Instituut gemeten in Ukkel. Ukkel DUUR an FREQUENTIES 5 jaar jaar jaar jaar jaar jaar jaar Heveelheid invallende neerslag per vierkante meter (l/m² f mm/m²) p basis van de frequentie en de duur van de neerslaggebeurtenis brn: KMI Bernard Mhymnt, januari 2009 Praktisch vrbeeld De vrste dakhelling van een wning, met een ppervlakte van 24 m², is aangeslten p een infiltratievrziening gelegen in een inspringstrk. Het del is een m de hnderd jaar weerkerende neerslaggebeurtenis van 60 te absrberen. Het buffervermgen zal in de eerste benadering als vlgt wrden geraamd: V = 24 m² x 1 x 38,1 mm/m² x 1,3 = mm (= 1,188 m³) > Tweede stap: berekening van het infiltratiedebiet Het infiltratiedebiet wrdt gedimensineerd p basis van de infiltratieppervlakte en de infiltratiecapaciteit van de grnd. D = Si x K [mm/u] S i = vr infiltratie bestemde ppervlakte in hrizntale prjectie [m²] K = infiltratiecapaciteit [mm/u] De ppervlakte bestemd vr infiltratie wrdt vrlpig bepaald aan de hand van de lkale mgelijkheden. Ze kan wrden herzien p basis van de berekeningsresultaten. Zwel vr pen als vr ndergrndse infiltratievrzieningen met de hrizntale ppervlakte van het systeem als infiltratieppervlak in aanmerking wrden genmen. De infiltratiecapaciteit van de grnd kmt vereen met zijn drlatendheid, vr zver de andere infiltratievrwaarden vervuld zijn (diepte van de grndwaterlaag, ndergrnd,... zie bven: Elementen vr een duurzame keuze). Een grtterde vr de infiltratiecapaciteit van verschillende grndsrten wrdt in de nderstaande tabel gegeven. Een drlatendheidstest van de bdem is niettemin ndzakelijk mdat de aard van de tplaag kan variëren. Grndsrt Infiltratiecapaciteit in mm/u Grf zand 500 Fijn zand 20 Leemachtig fijn zand 11 Lichte zavel 10 Löss 6 Veen 2,2 Leem 2,1 Lichte klei 1,5 Matig zware klei 0,5 Kleiige leem 0,4 Infiltratiecapaciteit vr verschillende grndsrten vlgens de Waterwegwijzer vr architecten BLZ. 10 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

11 Praktisch vrbeeld (vervlg) De infiltratievrziening in de inspringstrk strekt zich uit ver een ppervlakte van 12,00 m² (4,00 m x 3,00 m). Een infiltratiepref gaf een drlatendheid van de grnd van 20 mm/h. Het afverdebiet van de vrziening wrdt als vlgt berekend: D = 12,00 m² x 20 mm/u = 240 mm/u > Beheer van de dikte van de waterschijf Dit is de gemiddelde diepte van de afgraving van de grnd, ndig m het buffervermgen te garanderen. Als deze diepte te grt is, met het infiltratieppervlak wrden vergrt en/f een infiltratiebed wrden geïntegreerd nder de vrziening in de pen lucht. Waterschijf = V / Si [mm] Het gebruik van een vrziening in ingebedde bekkens (cncentrische trapbreedtes) biedt de mgelijkheid m de infiltratieppervlakte uit te breiden p basis van de mvang van de neerslagepisden, terwijl een te grte diepte van de waterlaag rndm wrdt vermeden. Praktisch vrbeeld (vervlg) Waterschijf = 1014 mm / 12 = 84,5 mm > Cntrle van de duur van de lediging Een infiltratievrziening is deltreffend als ze in 6 uur f minder leeglpt. Z is ze pnieuw beschikbaar vr nieuwe neerslag. Een snelle lediging maakt de infiltratiebekkens beschikbaar vr cmplementair gebruik. T = V / D Praktisch vrbeeld (vervlg) T = mm / 240 mm/u = 4,225 uur TEST VAN DE INFILTRATIECAPACITEIT De infiltratiecapapciteit van een bdem kan bepaald wrden aan de hand van een eenvudige test. > Vrbereidingen: Graaf een put tt p de diepte waarp de infiltratievrziening zal wrden aangelegd. De bdem van de put met perfect vlak zijn. De drsnede is afhankelijk van een gemakkelijke uitvering p basis van de diepte (bijvrbeeld 0,40 x 0,40 vr een diepte van 0,50 m). Bedek de bdem van de put met fijn grind van 1 à 2 cm m slijkvrming te vermijden. Plaats een peilstk vanaf de bdem van de put (bijvrbeeld een duimstk vastgemaakt p een huten lat die in de bdem van de put wrdt geplaatst). > Vraf bevchtigen: Aangezien een drge bdem water sneller absrbeert dan een natte, met de put vraf nat wrden gemaakt gedurende ngeveer 1 uur. Zrg ervr dat hij in deze tijdspanne niet pdrgt. Deze handeling geeft een realistischer resultaat. Vul de put vervlgens met water. > Test: Vul de put met water tt een hgte van 20 tt 25 cm. Nteer het uur en het niveau van het water in een tabel. Cntrleer het daarpvlgende uur elke tien minuten het waterpeil en nteer het resultaat. Bij bdems met een slechte drlatendheid, de meetperide verlengen met 30 tt 60 minuten. BLZ. 11 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

12 Praktisch vrbeeld: Acties Uur Infiltratieduur in minuten Waterpeil in het graafwerk in cm Verandering van het waterpeil in cm Meting van het peil 10:28 22,5 Meting van het peil 10: ,0 5,5 Vullen met water Meting van het peil 10:40 24,0 Meting van het peil 10: ,0 5,0 Vullen met water Meting van het peil 10:54 21,0 Meting van het peil 11: ,0 5,0 Ttalen 31 15,5 > Bepalen van de infiltratiegraad: Praktisch vrbeeld: Σ verandering van het waterpeil [cm] 31 Infiltratiegraad = = 0,5 Σ infiltratieduur [min] 15,5 > Analyse van de meetresultaten Met dit verzicht en de verkregen meetresultaten kan wrden bepaald f het ppervlak een vldende infiltratie van regenwater biedt. Infiltratiegraden [cm/min] Cëfficiënt k [m/s] Mgelijk type infiltratie < 0,03 < Geen enkele infiltratie mgelijk 0,03 < 0, < Oppervlakte-infiltratie mgelijk 0,12 < < Ideale plek vr alle types infiltratie Geen enkele infiltratie telaatbaar. Dr de hge drlatendheid bestaat er een kans p cntaminatie van het grndwater. Analyse: 0,12 < 0,5 < 30 = zne geschikt vr elk type infiltratie > Equivalenties VOORONTWERP k = m/s 50 l/s ha 18 mm/u k = m/s 200 l/s ha 72 mm/u k = m/s l/s ha 18 m/u > Tekenen van de vrzieningen p plannen en drsneden Cntrleer de keuze van de pties Maak gebruik van watertrajecten als ntwerpelement Bepaal niveaus, prfielen en hellingen vr de afvleiing dr zwaartekracht STEDENBOUWKUNDIGE VERGUNNING > Vermeld p de plannen de gebruikte middelen m te vlden aan de GSV en eventuele andere strengere vrschriften. UITVOERINGSDOSSIER > Detailplannen Let p de details van de aansluiting tussen vrzieningen (tever en afver van water) Ver vr grtere plssingen hydraulische preven uit, p maquette f p ware grtte. > Technische studie Een studiebureau kan een meer gedetailleerde studie maken, met inbegrip van de berekening van het lekdebiet. BLZ. 12 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

13 > Bestek Beschrijf de vrzieningen in het bestek. > Cördinatie Zrg ervr dat de waterwegen effectief vrij zijn znder interferentie van andere technische installaties, met inbegrip van de ndergrnd p de plaats van de buffer- en infiltratievrzieningen. BOUWPLAATS EN UITVOERING Cntrleer alle uitveringsfasen (grndwerken, niveaus, materialen, afmetingen, ) OPLEVERING EN INGEBRUIKNAME Test de gerealiseerde vrziening UITVOERING SPECIFIEKE PUNTEN VOOR ELKE VOORZIENING NATUURLIJKE BEPLANTE BODEM > Beschrijving Met beplanting bedekte vlle grnd. > Hydrlgische en hydraulische functies Verdeling van het water van invallende regen p een natuurlijke bdem Een vegetatiedek p natuurlijke bdem beperkt de afvleiing sterk dr drainage, evapratie (10% tt 25% van het pgevangen water), evaptranspiratie (varieert al naar gelang het type vegetatie) en perclatie (20% tt 50% van de neerslag). Op een grasppervlak vleit dus slechts 20% van de invallende neerslag af terwijl p een ndrlaatbaar ppervlak (weg, terras, dak,...) 90% afvleit. Het wrtelsysteem verbetert de drlatendheid van de bdem en speelt een belangrijke filterende rl dr bijvrbeeld het teveel aan stikstf te absrberen. Het afvleiende deel water wrdt kleiner naarmate de vegetatie vervlediger en gestructureerd is. De nderstaande tabel vermeldt de afvleiingscëfficiënten vr verschillende bdembedekkingen. Types ppervlak Afvleiingscëfficiënt Gemiddelde waarden* Steenslag 0,3 tt 0,5 Zandwegen en braakliggende terreinen 0,1 tt 0,3 Tuinen en parken 0,05 tt 0,15 Bebuwd land, weiden, bssen 0 tt 0,1 * Infrmatie meegedeeld dr Dr. Ir. Archambeau Tegepaste hydrdynamiek en hydraulische cnstructies Ulg > Tepassingen Inrichting van tuinen, inspringstrken en naaste mgeving Gedifferentieerd beheer van grasvelden Verbetering van de prestaties van een infiltratiesysteem in de pen lucht DOORLATENDE VERHARDE ZONES > Beschrijving Drlatende bdembedekkingen bestaan uit materialen die een preuze laag vrmen, fwel dr hun structuur p zich, fwel dr hun manier van samenvegen. Met deze materialen kunnen watervrije stabiele lpvlakken wrden gerealiseerd, die bruikbaar zijn vr BLZ. 13 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

14 vetgangers en vertuigen. Ze bestaan in de vrm van grind, dlmiet, bestrating met brede vegen, drlaatbare bestrating, grasdallen in betn f plyethyleen f andere, mulch, hutspaanders,... > Hydrlgische en hydraulische functies Al naar gelang de eigen kenmerken en die van de grnd, kan een drlatende bedekking de invallende regen pvangen, maar k zrgen vr de buffering, infiltratie, evaptranspiratie (bij vegetatie), en transfer van de afvleiing. > Tepassingen Opritten, parkeerterreinen, keren, terrassen, tuinwegen, > Uitvering De fundering met aan de infiltratiefunctie wrden aangepast. Ze bestaat uit een dragende bedding (kiezel, puin, steenslag, steengruis dikte 20 tt 60 cm) en een plaatsingsbed (fijn grind f lava 3/10, mengeling zand/puin 0,5 mm dikte 3 tt 4 cm. Het terrein met zdanig wrden aangelegd dat het afhelt naar een aanvullende afver (infiltratie in de berm, filtrerende f drainerende greppel). Als de grnd heel drlatend is (> 200 mm/u), kan men een ndrlatend ppervlak laten afvleien naar een drlatend ppervlak. Het grndwaterpeil met zich minstens p een diepte van 0,7 m nder het infiltratieniveau bevinden. Laat geen zwaar verkeer te p het ppervlak. Dit heeft een verdichting van de grnd tt gevlg, wat de drlatendheid vermindert. Drlatende vlerbedekkingen zijn niet aangewezen als er een kans bestaat p vervuiling (laden en lssen van giftige stffen, lie, ). Bij vrstgevelige grnd kan alleen een drlatende vlerbedekking wrden verwgen als de fundering nder de vrstindringdiepte ligt (0,80 m nder het grndniveau) en het grndwater zich p meer dan 1,40 m diepte bevindt. De nderstaande tabel geeft de vrstgeveligheid aan van enkele grndsrten. Grndsrten Middelgrt f grf zand Fijn zand Klei, leem Vrstgeveligheid Geen Middelmatig Hg > Onderhud Onkruid wrdt met de hand f met een bilgische nkruidbestrijder verwijderd, f verbrand. Het gebruik van pesticiden is uitgeslten mdat dit het grndwater vervuilt. Strizuten mgen niet wrden gebruikt. Brdstenen rnd bmen brn Ebema BLZ. 14 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

15 > De verschillende drlatende verharde terreinen Grind (Cr: 0,3 tt 0,5 K: ) Bedekking uit keien in natuursteen f gewassen rlkeien. De dikte en krrelgrtte van de bekleding hangen af van de te dragen belasting. Grind is eenvudig in gebruik en gedkp. Gaten die zich vrmen dr de regelmatige drtcht van vertuigen kunnen gewn wrden gevuld dr nieuw grind aan te veren. Grind is niet bestand tegen intensief verkeer. Dlmiet (Cr: - K: ) Een drlatende dlmietbedekking is een mengeling van dlmiet met grve krrel (liefst 5/15 f 2/20), cement, aanmaakwater en eventueel kalk. Getextiel verhindert de vermenging van de lagen, evenals begreiing. Dlmiet is niet bestand tegen frequent autverkeer. Bestrating met verbrede vegen (Cr: 0,2 tt 0,7 - K: 10-4 m/s f 36 mm/u) Betntegels f tegels in natuursteen met relatief brede vegen (2 tt 3,5 cm) wrden geplaatst met behulp van afstandhuders en gevuld met fijn grind f grf zand m een vldende drlatendheid te verzekeren. De drlatendheid vermindert als de vegen begreid raken. De bestrating met wrden uitgeverd in een dwarse helling zdat het vertllige water in de berm kan infiltreren. Drlatende bestrating (Cr: - K: min m/s f 14,4 mm/u) Geperfreerde tegels met geultjes nderaan die het water afveren. Eventueel verstpte gaten kunnen wrden vrijgemaakt met een hgedrukreiniger. Er bestaan k heel preuze tegels die water drlaten, maar ze hebben minder draagkracht en zijn bijznder vrstgevelig. De bestrating met wrden uitgeverd in een dwarse helling zdat het vertllige water in de berm kan infiltreren. Grastegels (Cr: 0,1 - K: grter dan de bdem) Grastegels hebben uitsparingen gevuld met teelaarde die met graszaad wrden ingezaaid. Ze liggen p een nderlaag (bv. teelaarde + geëxpandeerde argexkrrels) en een grindfundering. Al naar gelang het mdel wrdt 35% tt 65% van de ppervlakte ingenmen dr gras. Ze zijn bijznder geschikt vr hellingen en parkeerplaatsen. Het gras met wel wrden gemaaid. Grastegels / grind in plyethyleen (Cr: - K: ) Plyethyleentegels wrden vervaardigd uit gerecycleerde plyethyleen met hge dichtheid. Ze wrden langs de binnenkant met elkaar verbnden en vrmen z een raster dat wrdt gevuld met grind f met aarde dat met graszaad wrden ingezaaid. De peningen zijn ged vr 95% van het ppervlak, zdat de tegels nageneg nzichtbaar wrden. De grastegelelementen zijn bijznder licht en rbuust, wat hun plaatsing vergemakkelijkt. Ze zijn bestand tegen licht verkeer (parking). Mulch, hutspaanders (Cr: - K: ) Ok verhakseld hut, zals gebruikt m de grnd tussen beplantingen te bedekken, kan als grndbedekking wrden aangewend. Aangezien het m een natuurlijk prduct gaat dat degradeert, met het regelmatig wrden vernieuwd. Het wrdt vral gebruikt vr tuinpaden en vergelijkbare wegen en is niet bestand tegen autverkeer. BLZ. 15 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

16 INFILTRATIEBEKKENS / BUFFERBEKKENS > Beschrijving Infiltratiebekkens zijn buwwerken in de pen lucht die ntwrpen wrden vr de tijdelijke pvang en infiltratie in de grnd van het water dat in een gegeven neerslagepisde van de ndrlatende ppervlakken van het perceel afvleit. Het water bevindt zich er dus tijdelijk. Op een perceel kunnen infiltratiebekkens verschillende vrmen hebben: min f meer uitgestrekte depressie, met gras begreid, geul f gracht als de depressie zich in de lengte uitstrekt, wadi* (Nederland) als een geul is aangeslten p een filtrerende slt een gracht met inheemse beplanting, een ingeznken, drlatend, verhard terrein. (*) Het wrd wadi betekent vallei in het Arabisch. In westijnvalleien staan rivieren de meeste tijd drg. Ze wrden enkel echte rivieren als ze wrden geved dr hevige neerslag. > Hydrlgische en hydraulische functies Tijdelijke pslag en infiltratie van regenwater. Het bekken lpt leeg dr evapratie en evaptranspiratie. NB: bekkens die zich in een bdem bevinden die geen water drlaat, wrden met een geregeld debiet afgeverd naar een afverpunt. In dat geval spreken we van bufferbekkens. > Tepassingen Bekkens, gten, wadi s en Engelse putten kunnen gemakkelijk in een grene stad wrden geïntegreerd in bermen, tuinen en inspringstrken. De ruimte die ze innemen, is geïntegreerd in de inrichting van de mgeving en niet beperkt tt een luter hydraulische en hydrlgische functie. Ze kan bijvrbeeld als speelterrein wrden gebruikt. > Realisatie De vrm is afhankelijk van de grtte (zie bven), de beschikbare ruimte en de eventuele aanwezigheid van een infiltratiegebied (zie hiernder). Tever: als al het water naar een zelfde waterweg strmmt, met deze wrden verhard m bdemersie te vermijden (zie kanalen). Opslaggebied: de taluds van de bekkens en gten hellen lichtjes af. Ze kunnen k in ingebedde prfielen (peenvlgende treden) wrden gerealiseerd. Steile hellingen meten wrden versterkt. Infiltratiegebied: m de pslagcapaciteit te verhgen en te vermijden dat er permanent plassen staan die het gebruik van het terrein belemmeren, kan een infiltratiebed wrden gecmbineerd met een ndergrnds infiltratiebekken. Wanneer infiltratie niet mgelijk f nvldende is, met een gt, sleuf f draineerbuis wrden geplaatst p de bdem van de pslagzne m het water naar het afverpunt te leiden. Een ndverlp met wrden vrzien via een zijdelingse verstrt f in een speciale pening f kanaal, naar een afverpunt (ril f ppervlaktewater). Begreiing: met bestand zijn tegen tijdelijke verstrmingen en het hfdgebruik van het terrein mgelijk maken, naast zijn hydraulische en hydrlgische functies. > Onderhud Net zals de begreiing is het nderhud afhankelijk van het hfdgebruik van het terrein. Beplante bekkens: tweemaal per jaar maaien. Grasvelden vr spel en ntspanning: regelmatig maaien (ngeveer 20 keer per jaar), de maairesten afveren. Bladeren en eventueel afval weghalen. De infiltratiecapaciteit permanent cntrleren. Schnmaken in geval van vervuiling f dichtslibbing. BLZ. 16 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

17 > De verschillende srten bekkens Drge grasbekkens Geïntegreerd binnen een wningencmplex, kan een drg bekken bijvrbeeld vral wrden gebruikt als speelruimte vr kinderen. In dat geval met het gras bestand zijn tegen water en getrappel. Ft: wningencmplex Kupperbusch - Emscher Park - Duitsland Gewne laagte Het water wrdt ernaarte geleid met behulp van kanaaltjes in hard materiaal m bdemersie te vrkmen. Dit type bekken kan bijvrbeeld wrden aangewend in een inspringstrk aan de vet van een dakafverpunt. Ft: tuinwijk in Gelsenkirchen - Emscher Park - Duitsland Geulen en grachten Een geul is een brede en ndiepe gracht, met zacht hellende evers. Het water wrdt erin ververd, fwel met behulp van kanalisatie fwel rechtstreeks dr afvleiing van de naastliggende ppervlakken. Ft: Vaubanallee in Freiburg im Breisgau - Duitsland Beplante slten Hun functie is vral een landschappelijke versterking van de bidiversiteit. Ze kunnen beplant wrden met inheemse srten met een grte eclgische amplitude, die het niet erg vinden m af en te nder water te staan, zals bijvrbeeld: rietgras (Phalarys arundinacea), harig wilgersje, iris (esthetisch aspect en bleitijd), hangende zegge. Ft: iris Ingeznken verharde terreinen Het betreft vral ppervlakken met gemengd gebruik (pleintjes, parkeerterreinen, enz.), waarp bij uitznderlijk hevige neerslag een tijdelijke waterlaag mag blijven staan. Ft: Vaubanwijk in Freiburg im Breisgau - Duitsland > Gedetailleerde infrmatie Infrmatiefiches OGE01, OGE02 en OGE04 van de tl REGENWATERBEHEER, samengesteld dr Leefmilieu Brussel BIM (adres: zie Aanvullende infrmatie aan het eind van dit dcument) INFILTRATIEPUTTEN > Beschrijving Infiltratieputten zijn vervaardigd uit betnnen elementen die een pslaghlte vrmen waarnder filtrerende lagen wrden gelegd. Het water infiltreert in de grnd via de bdem en de zijwanden van de vrziening. We nderscheiden de klassieke infiltratieput en de geïntegreerde infiltratieput. > Hydrlgische en hydraulische functies Infiltratieputten zijn ntwrpen m afvleiend water van een neerslaggebeurtenis snel te absrberen en in de grnd te infiltreren. Ze kunnen k dienen als laatste afverpunt van een systeem in de pen lucht, dat uitznderlijk als ndplssing dienst det. > Tepassingen Dit systeem is geschikt vr de dichte stad als de beschikbare ppervlakken beperkt zijn f als de drlatendheid van de grnd niet vlstaat. Ondanks de kleine ppervlakte kan het veel water BLZ. 17 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

18 pvangen. > Realisatie Een infiltratieput is alleen een ptie als het grndwaterpeil diep geneg ligt (minimaal 1 m nder het infiltratieniveau). De ndergrnd met vldende drlatend zijn znder gevaar vr een snelle instrting (lkale bijznderheden en verdichting van de ndergrnd); Inplanting: de put in het lage gedeelte van het terrein plaatsen, p een afstand van de wningen die minstens gelijk is aan de diepte van de put. De nabijheid van mvangrijke begreiing vermijden (de wrtels kunnen de put beschadigen) Bij nieuwbuw, de put p het einde van de werkzaamheden plaatsen m verstpping te vermijden. De drlatende zijwanden wrden mee in aanmerking genmen bij de dimensinering. > Onderhud De put met gemakkelijk tegankelijk blijven vr een regelmatige cntrle en nderhud. De put tweemaal per jaar reinigen (bij vrkeur na het vallen van de bladeren). De filtrerende laag vernieuwen als de infiltratiecapaciteit vermindert (permanent water in de bezinkput 24 uur na regenval). Klassieke filterput De put wrdt vrafgegaan dr een vrziening die afval, slijk, drijvende vrwerpen, enz. tegenhudt (bezinkingsbak + lieafscheider f bezinkput met sifnaansluiting; ). De pslagruimte is vrij. De put is bedekt met een grte, vergrendelde inspectiepening, aangepast aan het gebruik van het ppervlak (vetgangers, vertuigen,...). Op de bdem van de put wrdt een filtrerende laag gelegd. Ze bestaat uit rivierzand en grte keien bedekt met een getextiel vilt m het te beschermen tegen dichtslibben. Dit vilt kan wrden vervangen, gereinigd, hergebruikt,... Illustratie: Naturnaher Umgang mit Regenwasser Geïntegreerde filterput De ingebuwde filterput wrdt geplaatst p het laagste punt van een verhard f ndrlatend ppervlak, en vangt het daarvan afvleiend water p via een preuze bekleding m te infiltreren in de grnd. De pslaghlte bestaat uit grind in een grve krrel. Illustratie: Jérôme Chaib in Regenwater geïntegreerd beheer > Gedetailleerde infrmatie Infrmatiefiche OGE06 van de tl REGENWATERBEHEER, samengesteld dr Leefmilieu Brussel BIM (adres: zie Aanvullende infrmatie aan het eind van dit dcument) INFILTRATIEBEDDEN / DRAINEERBEDDEN > Beschrijving Infiltratie- en draineerbedden zijn vergelijkbaar met ndergrndse bekkens, maar zijn gevuld met preuze materialen. Ze nderscheiden zich nchtans dr hun hydraulische en hydrlgische functies. Ze kunnen de vrm aannemen van geulen, bedden f infiltratieputten al naar gelang ze in de lengte, p de ppervlakte f in de diepte wrden aangelegd. Ze bestaan uit materialen die wrden gekenmerkt dr hun aard, hun leeglpcëfficiënt die hun pvangvermgen vr water bepaalt, en hun weerstand tegen verdichting (draagvermgen) die hun sterkte en tepassingsgebied bepaalt. De nderstaande tabel geeft drie gangbare vrbeelden. BLZ. 18 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

19 POREUZE MATERIALEN Materialen in natuursteen (grind, keien, ) Illustratie: Leeglpcëfficiënt Tepassingsgebieden 30% Alle verkeerstypes Kstprijs (indicatief) 65,00 tt 85,00 /m³ grndwerk + pvulling + getextiel Steenachtige materialen (argex) Illustratie: Argex 45% (+ 43% in de granulaatstructuur, d.i. 68% in ttaal) Alle verkeerstypes 80,00 tt 114,00 /m³ grndwerk + pvulling + getextiel Cellenstructuren Illustratie: Wavin 95% Alle verkeerstypes 200,00 tt 300,00 /m³ Infiltratiebedden zijn mhuld met een getextiel dat het preuze materiaal en de mringende grnd gescheiden hudt en het water tch laat filteren, terwijl draineerbedden mhuld zijn met een dicht gemembraan. > Hydrlgische en hydraulische functies Infiltratie- en draineerbedden zijn ntwrpen m snel het afvleiend hemelwater van een neerslaggebeurtenis te absrberen. Ze wrden geved dr infiltratie drheen het drlatende ppervlak dat hen bedekt, dr verstrming van het regenwaternet via een draineerbuis, f dr directe afvleiing via de lzingsmnden (klken). Ze nderscheiden zich dr de afverwijze, zals hun naam aangeeft: In een infiltratiebed wrdt het water afgeverd dr infiltratie in de grnd. In een draineerbed wrdt het water afgeverd dr afwatering met geregeld debiet naar een afverpunt. > Tepassingen Infiltratiebedden kunnen wrden aangelegd nder verharde, drlatende ppervlakken (pritten, vetpaden, parkeerterreinen, ker, enz.) f grene terreinen. Ze zijn vral aangewezen: als de beschikbare ppervlakken vr een verscheiden gebruik zijn bestemd. als de grnd weinig drlatend is. Infiltratiebedden zijn aangewezen: in gevallen waar het grndwaterpeil te hg is vr een infiltratieput. Infiltratiegeulen zijn aangewezen: > Realisatie Alle bedden nder greppels m het absrptievermgen ervan te vergrten (wadi) langs verharde ppervlakken m de afvleiing ervan p te vangen (parkeerterreinen, straten, ) Neem een minimale afstand ten pzichte van de bmen in acht, gelijk aan de straal van de kruin van de vlwassen bm. Buw niet bven infiltratie- f draineerbedden. Infiltratiebedden Het grndwaterpeil met zich minstens 1 meter nder het systeem bevinden. Neem een afstand van 6 m in acht ten pzichte van kelders znder dichting. Het infiltratiebed wrdt mhuld dr getextiel. BLZ. 19 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

20 Hewel ze drlatend zijn, wrden de wanden van een infiltratievrziening niet meegerekend in het infiltratieppervlak. In geval van een verminderde drlatendheid van de bdem meten deze wanden de infiltratiecapaciteit p peil huden. Een draineerbed is mhuld dr een gemembraan en het afverpunt bestaat uit een mangat, een afverdraineerbuis, een ndverlp en een regelrgaan. > Onderhud Het binnenste van de structuur is meilijk f zelfs niet tegankelijk. Het nderhud is beperkt tt het vrkmen van verstpping dr een verzrgde uitvering en een tezicht p de ppervlakken, f zelfs het vervangen van de structuur (uitverbaar bij gleuven). > De verschillende srten bedden Infiltratiebed Het infiltratiebed hiernaast ligt direct nder een drlatende betegeling. Als het regenwater naar het infiltratiebed wrdt geleid dr een leiding f gt, wrdt de vrziening vrafgegaan dr een bezinkput en het water verdeeld in het bed met behulp van een draineerbuis die in het bvenste deel van de gleuf wrdt geplaatst. Illustratie: J. Chaib in Regenwater geïntegreerd beheer Infiltratiegreppel De tever naar een infiltratiegreppel kan gebeuren dr directe afvleiing naar de bdem van een kleine gleuf f dr verlp van het regenwaternet via een draineerbuis in de greppel. Deze vrziening is geschikt vr vlakkere f licht hellende terreinen (parkeerterreinen,...). Bij een sterkere helling wrdt de greppel in de lengte met schtten pgedeeld. Illustratie: Whnsiedlung Schönebeck Essen (D) in Bauen mit dem Regenwasser Infiltratiegreppel in een wadi Het wrd wadi betekent vallei in het Arabisch. In westijnvalleien staan de rivieren de meeste tijd drg. Alleen bij hevige regen wrden ze echte rivieren. In Nederland is een wadi een greppel verbnden met een filtrerende f drainerende slt die de meeste tijd drg blijft. Illustratie: schema van een greppel met infiltratiebed adpta Draineerbed Een draineerbed nderscheidt zich van een infiltratiebed dr het ndrlatend membraan en de ligging van de draineerbuizen die het vastgehuden water afveren naar een afverpunt. Illustratie: bufferwerk in Arenberg Leuven Dcumentatie Argex > Gedetailleerde infrmatie Infrmatiefiche OGE05 van de tl REGENWATERBEHEER, samengesteld dr Leefmilieu Brussel BIM (adres: zie Aanvullende infrmatie aan het eind van dit dcument) WATERBEKKENS > Beschrijving Waterbekkens zijn vrzieningen die een permanente minimale waterlaag van 1 meter behuden. Ze kunnen erg verschillende vrmen aannemen, van stedelijk reservir tt tuinvijver. De bdem is ndrlatend gemaakt met een gemembraan, tenzij het bekken in cntact is met BLZ. 20 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010

21 het grndwater. Elk waterbekken bestaat uit een ecsysteem waarin begreiing ndzakelijk is. > Hydrlgische en hydraulische functies Opslag van verzameld regenwater, vereenkmstig de tegelaten hgte van de waterstand bven de permanente waterlaag; Trage teruggave van het water, dr verdamping, evaptranspiratie en infiltratie rndm; Als infiltratie rndm niet mgelijk is, gebeurt de afver met geregeld debiet naar een afverpunt. Omdat de aanwezige beplanting rganisch materiaal en zware metalen pneemt, hebben waterbekkens eveneens een zuiverende rl vr afvleiend hemelwater. Principedrsnede van een waterbekken: Brn: regenwater Geïntegreerd beheer, J. Chaïb > Tepassingen Waterbekkens kunnen zwel in een grene als in een dichte stad wrden gerealiseerd. Omdat ze aanpasbaar zijn aan de vrm van de mgeving waarin ze meten wrden geïntegreerd, vrmen ze vlwaardige architecturale elementen. > Realisatie Veiligheid: men met vermijden dat het bekken een gevaar vrmt, in het bijznder vr kleine kinderen. Daarm kan het bekken bijvrbeeld wrden uitgeverd in in elkaar passende prfielen zdat de diepte bij de evers altijd laag is, ngeacht het waterniveau. De ndrlatendheid van het watergedeelte van het bekken met perfect zijn, tenzij het in cntact is met het grndwater. Watertever: dimensinering van het watergedeelte p basis van de gangbare neerslaggebeurtenissen. Overlp: is ndig m verstrmingen bven de tegelaten waterstand te vermijden. > Onderhud Een waterbekken is een ecsysteem dat dr een regelmatig nderhud in evenwicht wrdt gehuden. Het vlgende is aangewezen: Verwelkte planten afsnijden p het einde van de herfst en het afbraakprduct nder cntrle huden (zie de fiche MAT01 Didactische en ergnmische inrichting van afvalbeheer ). Om de tien jaar ngeveer luchtig schnmaken, p het einde van de zmer als het water p z n laagst staat. BLZ. 21 VAN 26 HET REGENWATER OP HET PERCEEL BEHEREN JULI 2010