EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN

Transcriptie

1 - - EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN PRINCIPES BENADERING Een efficiënt en vrdelig systeem kiezen m warmte uit te stralen Naast de prductiewijze, een kwaliteitsvlle verdeling en een efficiënte regeling, is de keuze van het juiste verwarmingslichaam een van de 4 elementen die de kwaliteit van een verwarmingsinstallatie bepalen. In gebuwen die niet vlden aan de standaard vrschriften van passieve wningen zijn er twee degelijke alternatieven vr verwarmingslichamen mgelijk: radiatren en vlerverwarming. Links een radiatr met platen en ribben. Rechts de leidingen van een vlerverwarmingssysteem vr de dekvler wrdt gegten. Kiezen tussen de twee plssingen is niet gemakkelijk. Zwel vanuit energetisch standpunt als qua cmfrt kunnen er vr elk van de plssingen vr- en tegenargumenten naar vren wrden geschven. Luchtverwarming kmt pas in aanmerking indien het te leveren warmtevermgen vrij gering is (ngeveer 10 W/m²). Dit vergt een prestatieniveau zals bij een passief huis. Indien er te veel warmtevermgen wrdt vereist, zal de temperatuur van de hete lucht te hg zijn (niet cmfrtabel) en/f er zal een uitbreiding van het verluchtingsdebiet ndig zijn (bijkmend elektrisch verbruik, impact p de afmetingen van de kkers ). BLZ 1 VAN 7 EEN ADEQUAAT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

2 DOELSTELLINGEN Minimaal: In het geval van een nieuwbuw zal men prberen m al naargelang de situatie de beste warmte-uitstraling te kiezen: vlerverwarming is een gede tepassing vr lkalen waar weinig externe en interne warmtetever is, en vr lkalen die permanent wrden verwarmd (geen tijdelijke nderbrekingen ndig). Vlerverwarming wrdt k tegepast in hge ruimtes. In de andere gevallen biedt verwarming met radiatren een ged cmprmis tussen cmfrt en verbruik. Optimaal: Beschikken ver een dubbel systeem dat vlerverwarming (basisverwarming) en radiatren (aanvulling vr een sepele regeling) cmbineert. Bij renvatie zal men de bestaande radiatren pnieuw gebruiken, k al blijken ze te grt nadat de lkalen beter zijn geïsleerd. Er zal dus van de gelegenheid gebruik wrden gemaakt m te verwarmen met water bij een lagere temperatuur. Deze vrm van recyclage is een materiële besparing en verhgt k de prestaties van een verwarmingsketel met cndensatie. In het geval van een nieuwbuw met men streven naar z grt mgelijke radiatren (regime van 70/50 C in plaats van 80/60 C) m het rendement van de gasverwarmingsketels met cndensatie te verhgen. KEUZE-ELEMENTEN TECHNISCHE ASPECTEN > Aandachtspunten bij installatie In het geval van radiatren met je vral de ndige plaatsruimte vrzien. Indien je een temperatuurregeling wil aanhuden van 70/50 C, is een meergrtte vereist (70% grtere afmetingen dan bij een regime van 80/60 C). Indien het gebuw ged geïsleerd is, dan blijven de afmetingen van de radiatren redelijk. Bij renvatie is het te verwegen m kude muurtjes achter radiatren te isleren. Je met vermijden m een radiatr nmiddellijk vr een venster te plaatsen, zdat de straling beperkt wrdt in de richting van het zwakste punt van de gebuwschil. Vrbeeld van een situatie die vr verbetering vatbaar is bij renvatie Vlerverwarming is beperkt qua vermgen, vanwege de maximale tegelaten ppervlaktetemperatuur (80 W/m²) met het g p cmfrt (zware benen). Het uitgestraald vermgen vlstaat wel vr de meeste geïsleerde gebuwen. BLZ 2 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

3 Vlerverwarming kan enkel wrden verwgen p een vlersteen met versterkte islatie. Indien het vlerverwarmingsnetwerk dr een interne vlersteen lpt, een scheiding tussen appartementen bijvrbeeld, zal men desndanks een thermische islatie behuden in de vlersteen, m de verwarming van de twee appartementen anders te kunnen instellen. MILIEU-ASPECTEN > Invled van vlerverwarming p het thermisch verlies Indien de vlerverwarming zich bven een kelder, een kruipruimte f bven de grnd bevindt, dan kan het verlies naar beneden te aanzienlijk wrden. Dit verlies kan gemakkelijk meer dan 10 tt 20 % van het uitgestraald vermgen bedragen, afhankelijk van de islatie nder de vler. In dit geval is vlerverwarming duidelijk meer energiervend dan een verwarmingssysteem met radiatren. Bij de vler met 50 % bijkmende islatie wrden aangebracht m dit extra verlies weg te werken. De vlgende grafiek tnt het warmteverlies naar nderen van een vlerverwarmingssysteem in functie van de dikte van de dekvler en de islatie. Vernderstellingen: Vler p kelder bestaande uit: hlle vlerplaat 25 cm, plystyreen islatie, dekvler en tegelvler Temperatuur verwarmd lkaal: 20 C Temperatuur kelder: 10 C Temperatuur verwarmingswater: 30 C Invled van de vlerislatie p het warmteverlies van vlerverwarming BLZ 3 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

4 > Invled van de grtte van de radiatren p de efficiëntie van de verwarmingsketel De grtte van de radiatren met wrden bepaald vereenkmstig de nrm EN Die nrm biedt wel wat marge m het energievermgen van de installatie te ptimaliseren. De prestaties van een verwarmingsketel met cndensatie zijn immers beter naarmate het water dat terugvleit in het circuit kuder is. Vlerverwarming impliceert k autmatisch vrij lage terugvleitemperaturen. Vr radiatren is dit enkel mgelijk indien er wrdt gewerkt met een verdimensinering. Dimensinering in een regime van 70/50 C verdient aanbeveling. Tch is k vr een dimensinering in een regime van 80/60 C een verwarmingsketel met cndensatie geschikt. In dat geval zal de ketel gedurende zwat 80 % van de duur van het verwarmingsseizen kunnen cndenseren. In een regeling van 70/50 C zal de ketel met cndensatie het vlledig verwarmingsseizen cndenseren. > Verbruikt vlerverwarming minder dan radiatren? Het is nmgelijk m p deze vraag te antwrden. In tegenstelling tt wat smmige verkpers beweren kan men er niet vanuit gaan dat vlerverwarming "het" verwarmingslichaam is vr energiezuinige wningen. Dat staat absluut niet vast. Er zijn namelijk twee tegenstrijdige elementen: Indien er een bijkmende islatie van de vlerplaat is vrzien, dan kan vlerverwarming qua energieverbruik interessanter zijn. Bepaalde studies wijzen erp dat dit een verschil in verbruik zu pleveren van 10 %. De verklaring is dat, aangezien de gemiddelde temperatuur van de wanden (waarvan de vler deel uitmaakt) hger ligt, de mgevingstemperatuur lager mag zijn m een gelijkwaardig cmfrt te bereiken. Vlerverwarming zal dus des te interessanter zijn indien ze wrdt gekppeld aan een verwarmingsketel met cndensatie f een warmtepmp. De temperatuur vr het terugvleiend water in een vlerverwarmingssysteem mag inderdaad niet meer bedragen dan 30 tt 40 C en maakt dus heel het jaar cndensatie mgelijk f biedt een hge seizensperfrmantiecëfficiënt vr de warmtepmp (pmerking: de SPF f seizensperfrmantiecëfficiënt geeft de gemiddelde prestatie van de warmtepmp ver het seizen weer, terwijl de perfrmantiecëfficiënt f COP het prestatievermgen weergeeft bij genrmaliseerde mstandigheden in een labratrium). Dr de grte thermische inertie kan vlerverwarming echter leiden tt een aanzienlijk meerverbruik. Het is inderdaad de vlledige vlerplaat die warm is. Die kan dus niet nmiddellijk reageren p grte warmtewinsten, zals de znnestraling, en bvendien verliest de vlerplaat een grt deel van z n capaciteit m vertllige warmte te absrberen. Dat is een van de grtste nadelen van vlerverwarming in vergelijking met radiatren, het systeem is veel lichter, f vergeleken met cnvectren, die uiterst snel kunnen reageren. Dit fenmeen wrdt enigszins tegengewerkt dr de zelfregulerende eigenschappen van het systeem: de uitstraling van de warmte dr de vler vermindert vanzelf wanneer de mgevingstemperatuur stijgt, en in de buurt kmt van de temperatuur van de vler (rnd 24 C). Echter, vrdat de warmte-uitstraling helemaal stpt, zal de ververhitting zich laten gevelen. De aanzienlijke thermische inertie van het systeem beperkt de ptentiële besparing dr de warmtetever te nderbreken als er geen mensen aanwezig zijn, alsk van de aanver van znnewarmte tijdens de winter. Hewel dr een (zeer) degelijke islatie van gebuwen kan wrden gewerkt met steeds lagere watertemperaturen, waardr de negatieve invled van de inertie van het systeem daalt, heeft men er alle belang bij m te beschikken ver een z weinig mgelijk inerte vlerverwarming (een z dun mgelijke dekvler). Tch zal zelfs met de meest lichte systemen (dekvler van 2 cm plus tegelvler) de massa die p BLZ 4 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

5 temperatuur wrdt gebracht 200 keer grter zijn met een vlerverwarmingssysteem dan met een radiatr. De regeling zal k z nauwkeurig mgelijk meten gebeuren m het inertie-effect van de vlerverwarming te beperken: een regeling van de warmwaterdistributie in functie van de buitentemperatuur, m de temperatuur van de massa te beperken vlgens de behefte, en een regeling lkaal per lkaal p basis van een mgevingsthermstaat m in te spelen p de gratis tever van warmte. MAATSCHAPPELIJKE EN CULTURELE ASPECTEN > Het cmfrt Vlerverwarming rept heel wat beelden p, van cmfrtgebreken, zware benen, enz. Die beelden zijn gebaseerd p gevelens f ervaringen die niet ndzakelijk de reële prestaties weergeven van een mderne installatie. Dr de betere islatie van gebuwen en een adequate regeling in functie van de buitentemperatuur, kan wrden gewerkt met de laagste watertemperaturen, waardr het cmfrtgevel van de aanwezige persnen er dankzij een betere laagvrming van de temperaturen p vruit gaat. Dat cmfrtgevel kan truwens k wrden tegengewerkt dr een kude straling vanaf de ramen indien die niet van gede kwaliteit zijn. In dat geval kan je efficiënter cmpenseren met een radiatr. DE JUISTE KEUZE MAKEN Aangezien beide systemen vr- en nadelen hebben, kan het interessant zijn m ze te cmbineren afhankelijk van het type lkalen die ze meten verwarmen. Bijvrbeeld: - Verblijfsruimtes waar gedurende langere perides van de dag iemand aanwezig is (wnkamer, keuken, ) wrden verwarmd via vlerverwarming: z verkrijg je de vrdelen van vlerverwarming en de inertie ervan is hier minder nadelig. - De ruimtes waar er meer spradisch iemand aanwezig is (slaapkamer, badkamer, ) wrden verwarmd met radiatren: er wrdt snel warmte gevraagd en er wrdt enkel verwarmd indien ndig. Indien men met grtere radiatren werkt, zal een grt deel van het jaar hetzelfde temperatuurregime vlstaan als vr de vlerverwarming, en z zal men de werking van de verwarmingsketel kunnen ptimaliseren. IN DE PRAKTIJK Er meten maatregelen wrden genmen tijdens de verschillende ntwikkelings- en uitveringsfasen van het prject: VOORONTWERP In een lkaal meteen bven de grnd f bven een niet-verwarmd lkaal kan vlerverwarming alleen wrden geïnstalleerd indien de thermische weerstand van de wand tussen het verwarmingslichaam en buiten (grnd, lucht, niet-verwarmd lkaal, ) meer bedraagt dan 2,8 m²k/w. Met thermische weerstand van de wand bedelt men de sm van de thermische weerstanden van alle lagen die de vler nder de verwarmingsbuizen vrmen plus de thermische weerstand van de uitwisseling tussen de wand en de lucht nder de vler. Vr die laatste weerstand wrden de vlgende waarden gehanteerd: 0,167 m²k/w naar niet-verwarmde lkalen, 0,043 m²k/w naar de buitenlucht, niet in rekening gebracht indien er rechtstreeks cntact is met de grnd. BLZ 5 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

6 Met deze regel bedraagt het warmteverlies naar nderen 8 tt 9 % van het ttale vermgen dat wrdt uitgestraald dr de vlerverwarming. Ter herinnering, een radiatr mag niet rechtstreeks vr een glasraam wrden geplaatst. UITVOERINGSPROJECT, DOSSIER VOOR DE BOUWVERGUNNING Om de werking van een verwarmingsketel met cndensatie f een warmtepmp te verbeteren, meten de radiatren ngeveer 70 % grter zijn in vergelijking met de traditinele afmetingen (vrzien vr een gemiddelde temperatuur van de radiatren van 70 C), m te werken in een regime van 70/50 C (gemiddelde radiatrtemperatuur van 60 C). De prijsstijging m ver te schakelen van het regime 80/60 C naar het regime 70/50 is echter minder dan die 70%. Het valt in feite heel wat gedkper uit mdat de installatie en het tebehren min f meer identiek zijn. Vr een efficiënte werking van een vlerverwarmingssysteem kiest men het best een vlerbekleding znder islerende eigenschappen: dekvler, tegelvler, steen, enz. Parketvler en kamerbreed tapijt isleren de warme dekvler en meten dus wrden vermeden. ONDERHOUD - GEBRUIK Bij vlerverwarming met de gebruiker vermijden m meubels, tapijt enz. te plaatsen p een vlerbekleding znder met een islerend karakter. BLZ 6 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010

7 AANVULLENDE INFORMATIE ANDERE AANDACHTSPUNTEN Hier vlgt een lijst van de fiches waarin de keuze van warmtetestellen k aan bd kmt: ENE14 - De beste manier kiezen m warmte te prduceren ENE15 - Efficiënte regeling van de verwarmingsinstallatie ENE16 - Het verdeelnetwerk vr de verwarming ptimaliseren BIBLIOGRAFIE Algemene infrmatie ver verwarmingstechnieken: Wegwijzer vr het energetisch en duurzaam ntwerpen van cllectieve wningen, Leefmilieu Brussel - BIM, 2006 : Typebestek - Verwarming, Leefmilieu Brussel: Energie+ : Nrmen: Nrm NBN EN 12831: 2003 Verwarmingsystemen in gebuwen Methde vr de berekening van warmtebelasting. Dimensinering van centrale verwarmingsinstallaties met warm water - Verslag nr. 1 WTCB 1992 BLZ 7 VAN 7 EEN GESCHIKT VERWARMINGSLICHAAM KIEZEN JULI 2010