5.2.3 Klimaatbestendigheid ontwikkelen

Transcriptie

1 5.2.3 Klimaatbestendigheid ntwikkelen Wat is het thema, waarm is het belangrijk? Bij duurzame sntwikkeling streven we naar een tekmstbestendige ntwikkeling. Dit betekent dat we bij de ntwikkeling van en rekening huden met de tekmstige effecten van klimaatverandering. De belangrijkste directe effecten die verwacht wrden als gevlg van de verandering van het klimaat zijn: Hgere temperaturen, Hgere zeespiegel, Meer afver van water via de grte rivieren Drge perides met watertekrt en lage rivierstanden. Dit leidt weer tt een aantal indirecte effecten zals: Tename van verzilting Verandering in bidiversiteit Hge temperaturen in de binnensteden en greiende gezndheidsrisic s Prblemen dr hge windsnelheden, mgelijk vaker vrkmen van windhzen Grfweg kunnen we deze directe en indirecte effecten nderverdelen in veiligheidsprblemen en verlast. Het vrkmen van verstrmingen als gevlg van hg water in rivieren en p zee en het veilig stellen van zetwatervrraden vallen nder veiligheid. Onder verlast valt vervledige neerslag, warmte, verzilting etc.. Het thema klimaatbestendig gaat ver de vraag he we bij een duurzame sntwikkeling met deze effecten m meten gaan. De uitdaging is m dit p z n manier te den, dat de maatregelen in het kader van klimaatbestendigheid k bijdragen aan de integrale skwaliteit Een lastig punt bij een klimaatbestendige ntwikkeling is de nzekerheid in de aard en mate van klimaatverandering. Er is de afgelpen jaren veel nderzek gedaan naar de effecten van klimaatverandering. Hierbij zijn dr het KNMI (KNMI 06 scenari) 4 scenari s drgerekend. De effecten waar naar gekeken is zijn nder andere pieken in temperatuur, gemiddelde temperatuur en pieken in neerslag). Hewel de scenari s vr het grtste deel dezelfde tendens aangeven zijn de verschillen tussen de scenari s aanzienlijk. Hiermee zijn k de nzekerheden ver tename van neerslag en temperatuur grt. Deze nzekerheden vrmen een extra uitdaging vr een duurzame ruimtelijke rdening. Bestanddelen Ambities p het van klimaatbestendig ntwikkelen hebben betrekking p: Waterveiligheid Risic s p verstrming als gevlg van pieken in de afver van rivierwater Risic s p verstrming dr zeespiegelstijging Risic s p verstrming dr de cmbinatie van zeespiegelstijging en afver van rivierwater. De ambities zijn bij alle ambitieniveaus gelijk, waterveiligheid is een basisvrwaarde vr sntwikkeling. Waterverlast zals ecnmische schade dr waterverlast na piekneerslag Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

2 Vrkmen van hittestress. Perides van hitte zullen altijd vr verlast en gezndheidsklachten blijven zrgen. De ambities zijn er p gericht en z in te richten dat deze verlast en gezndheidsklachten niet grter wrden. Tegengaan verdrging, zrgen vr vldende zet water. Tegengaan verzilting. Omdat de prblematiek van de verzilting ng relatief nieuw is, is er ng geen duidelijk beleid en zijn er k geen duidelijke ambities te frmuleren. Wij geven daarm uitsluitend het excellente niveau. Hiermee geven we een antwrd p de vraag he je met verzilting m zu meten gaan als je integrale kwaliteitsverbetering nastreeft. Ambitie Ambitie Basis Cmfrtabel Excellent Gemiddeld scenari Slechtste scenari slechtste scenari geen afwenteling Waterveiligheid Wij beschermen bewners en gebruikers in het tegen verstrmingen Wij beschermen bewners en gebruikers in het tegen verstrmingen Wij beschermen bewners en gebruikers in het tegen verstrmingen Maatregelen die hiervr genmen wrden zijn een verrijking vr het. Waterverlast Wij zrgen dat waterverlast niet tt schade leidt Wij zrgen dat de effecten van klimaatverandering niet tt waterverlast leiden Wij zrgen dat de effecten van klimaatverandering niet tt waterverlast leiden Oplssingen hiervr vinden we binnen het en zijn een verrijking vr het Hittestress Er zijn vldende kele plekken De temperatuur in het is niet hger dan de temperatuur in het buiten. De temperatuur in het is niet hger dan de temperatuur in het buiten Maatregelen die hiervr ndig zijn, zijn een verrijking vr het Veilig stellen zet water Wij zrgen vr vldende zet water in het stedelijk Wij zrgen vr vldende zet water in het stedelijk Oplssingen hiervr vinden we binnen het Wij zrgen vr vldende zet water in het stedelijk Oplssingen hiervr vinden we binnen het Oplssingen zijn een verrijking vr het Tegengaan verzilting We gaan z m met verzilting dat dit een verrijking is vr het znder dat anderen (binnen f buiten het ) hier last van hebben. Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

3 Schaalniveau Op elk schaalniveau meten we keuzes maken vr een klimaatbestendige ntwikkeling. Omdat de effecten van klimaatverandering vr een grt deel raken aan nze waterhuishuding hebben de belangrijkste keuzes in eerste instantie k te maken met het watersysteem. De lcatiekeuze is hierbij een belangrijke keuze p het hge schaalniveau, bijvrbeeld functies p de juiste plek vanuit waterveiligheid, verdrging f verzilting. Binnen de lcatie is deze keuze pnieuw belangrijk. Op het laagste schaalniveau gaat het m slim inrichten en ntwerpen. He kunnen we ptimaal gebruik maken van het regenwater znder verlast, he zrgen we vr vldende schaduw, he vrkmen we ververhitting en welke vegetatie past bij een veranderend klimaat. 1. Keuzes p het vr het verbeteren van de waterveiligheid (bijv. peilverhging IJsselmeer, afsluiten f penen van zeearmen) wrden p natinaal niveau genmen. Bij ruimtelijke ntwikkelingen dienen we rekening te huden met deze keuzes. Enerzijds vlgend dr de lcatiekeuze en het ruimtelijk prgramma af te stemmen p besluiten ver waterveiligheid. Anderzijds dienend dr ingrepen ten beheve van de waterveiligheid niet nmgelijk, ingewikkeld f extra duur te maken. 2. Hudt bij de lcatiekeuze rekening met tekmstige effecten van klimaatverandering. Zrg ervr dat functies p de juiste plek kmen, vermijd vr stedelijke functies bijvrbeeld verstrmingsgevelige en. Dit kan strijdig zijn met de wensen vanuit andere thema s zals mbiliteit. Zrg dat er een bewuste keuze wrdt gemaakt waarbij de cnsequenties van de keuze p de krte en lange termijn meegewgen wrden. 3. Bij het indelen van lcaties speelt wederm de vraag wat de juiste plek is vr de verschillende functies. Het accent verschuift hier van waterveiligheid naar het vrkmen van verlast. Speciale aandacht is ndig vr water en grenstructuren. 4. Ontwerp en buw slim zdat (nzekere) effecten van klimaatverandering niet tt achteruitgang van de kwaliteit van het leiden. Cmpenseer p dit niveau eventuele mindere kwaliteiten van de lcatie (phging, drijvende wningen etc.). Bedenk vral he klimaatbestendig buwen een bijdrage kan leveren aan de kwaliteit van het als geheel. Vuistregels duurzame ruimtelijke ntwikkeling Veel principes uit de andere thema s (.a. energie, bdem, water, eclgie) zijn hier van tepassing. Begrippen als veerkracht, rbuustheid en flexibiliteit spelen een belangrijke rl. Hiernder vlgen de belangrijkste principes uit andere thema s aangevuld met enkele principes specifiek vr klimaatbestendig ntwikkelen. Generiek: Adaptatiestrategie/( ladder ): schade vrkmen, schade beperkt huden, schade accepteren en herstellen, pnieuw inrichten. Maak vrzieningen vr klimaataanpassing multifunctineel Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

4 Structuurniveau (rdening) Vrkmen waterverlast: Zrg vr natuurlijke klimaatbuffers Niet buwen in kwetsbare en Gebruik hgteverschillen Zrg vr flexibiliteit m in te kunnen spelen p minder gunstige scenari s Integraal phgen Watertets Geslten watersysteem Vertraagd afveren regenwater Afkppelen verhardppervlak en infiltratie Waterbestendig buwen Vrkmen ververhitting Grte grenstructuren rndm de stad, vral bs Principes vr kel buwen in stedenbuwkundige visie (schaduw, drwaaien, warmtewerend, meer ruimte vr gren en water, etc.) Aandacht vr parken, bij vrkeur veel kleinere parken i.p.v. één grt park, parken met z min mgelijk verharding Optimaliseer dichtheid en riëntatie van bebuwing Gren integreren met andere functies (bijv. bmen en parkeren) Bmenrijen in straten Gren daken en gevels (vral de zuidgevel) Principes vr kel buwen p gebuwniveau (grene daken, verstekken, etc.) Verhgen reflectie znnestraling Thermische eigenschappen materialen Inrichtingsniveau (vrmgeving) Bruikbare instrumenten Watertets m waterveiligheid te garanderen Klimaatscan (Xplrelab Zuid-Hlland). Klimaatmdule DPL (in ntwikkeling) Klimaatwijzer Prvinciale klimaatatlas Haalbaarheid Er zijn geen grte technische belemmeringen die de klimaatbestendige ntwikkeling van en in de weg zu kunnen staan. Beperkingen liggen in de beschikbare ruimte vr gren, water en ptimale psitinering van functies. Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie

5 Betaalbaarheid Ksten: Ruimte. Een klimaatbestendige ntwikkeling kan meer ruimte vragen vr waterberging, gren, waterafver, waterkerende vrzieningen etc. Aangepast buwen, meer materiaal, andere (duurdere) technlgie Beheer (bemaling, mnitring etc.) Baten: Geen tekmstige ecnmische schade als gevlg van extreme weersmstandigheden (regen, hitte) Mgelijk krting p verzekeringspremie, vanwege minder kans p schade als gevlg van waterverlast Meer kwaliteit in (dr water, gren en kelte) en daardr hgere pbrengst vr vastged Slimme financiering Een klimaatbestendige ntwikkeling is niet alleen vr nieuwe bewners en gebruikers gewenst maar k vr partijen die verantwrdelijk zijn vr het beheer van een (gemeente en waterschap) en die pdraaien vr de ksten als gevlg van schade (gezndheid f ecnmisch) dr klimaatverandering. Gedurende het prces kan gekeken wrden f er een ntwikkeling mgelijk is die p de lange termijn vr alle partijen vrdeel plevert. Als dat z is wrdt het vr alle partijen aantrekkelijk m mee te financieren in een klimaatbestendige ntwikkeling. Mgelijke dilemma s f lastige keuzen Grtste dilemma is de nzekerheid ver de effecten van klimaatverandering. Dit zal het lastig maken m partijen rndm dit thema met elkaar te verbinden en gezamenlijk plssingen te financieren. Vanuit een duurzame ruimtelijke ntwikkeling is het wenselijk stedelijke functies zveel mgelijk bij bestaande stedelijke vrzieningen en infrastructuur te situeren. Dit zijn vanuit een klimaatbestendig perspectief niet altijd de meest wenselijke lcaties. Binnenstedelijke verdichting kan p gespannen vet staan met een klimaatbestendige ntwikkeling. Afhankelijk van het type ntwikkeling en de keuzes die gemaakt wrden kan de heveelheid verhard ppervlak tenemen terwijl de heveelheid water en gren afneemt. Op andere lcaties (bijvrbeeld) bedrijventerreinen) kan herntwikkeling f transfrmatie juist mgelijkheden bieden m de heveelheid verharding te verminderen juist in cmbinatie met intensivering van het ruimtegebruik. Onderlinge versterking Het thema klimaatbestendig heeft veel gemeen met de thema s gren, water en energie. Het is ndzakelijk m bij de ntwikkeling van en deze thema s met elkaar te verbinden en te nderzeken he een klimaatbestendige ntwikkeling ngemerkt plaats kan vinden dr te werken aan een mie en aantrekkelijke gren en waterstructuur. Bij het tegengaan van verzilting ligt een relatie met de thema s ndergrnd en water. Zute kwel vanuit de ndergrnd dient een punt van aandacht te zijn bij ingrepen in de ndergrnd en het watersysteem. Handreiking duurzame ruimtelijke ntwikkeling versie