Saneren oversteken N48 bladzijde 1/9 Gemeente De Wolden Gemeente Hoogeveen Provincie Drenthe Gemeente Hardenberg Gemeente Ommen Provincie Overijssel
Saneren oversteken N48 bladzijde 2/9 Aanleiding De rijksweg N48 loopt in Overijssel vanaf de nieuwe omleiding Ommen tot in Drenthe knooppunt Hoogeveen (A28/A37/N48). Sinds lange tijd staat de weg bekend als onveilig. Dat was aanleiding voor de onderzoeksraad voor veiligheid in 2005 de aanpak van de N48 in haar onderzoek langdurige onveilige hoofdwegen mee te nemen. Dit heeft in 2006 o.a. ook geleid tot een wegbeeld visie duurzaam veilige stroomwegen van de regionale diensten Noord en Oost Nederland en provincie Overijssel. In die tijd is ook het service pakket Meer Veilig ingesteld. Van de aanpak N48 kan het grootste veiligheidsknelpunt, namelijk het opheffen 2 gelijkvloerse aansluitingen en reconstrueren van viaduct tot ongelijkvloerse aansluiting en het verbreden van de weg en aanbrengen van EHK, gefinancierd worden. De onveiligheid zorgt ook voor veel klachten en vragen van inwoners en politieke partijen. Rijkswaterstaat heeft geen opdracht en geen middelen om de oversteken te saneren. Rijkswaterstaat gaat eind 2010 tot begin 2011 de werkzaamheden aan de weg uitvoeren. Het merendeel van de gelijkvloerse oversteken blijft echter bestaan. Gelijkvloerse oversteken passen niet bij een stroomweg en roepen verkeersonveiligheid op. Zo blijkt het, dat de laatste 10 jaar een groot deel van de ongevallen en slachtoffers gerelateerd kunnen worden aan de oversteken. Er is voorlopig geen zicht op de sanering van de oversteken. MAATREGELEN EIND 2010 Momenteel bereiden Rijkswaterstaat Noord en Oost, de gemeente De Wolden en de Provincie Drenthe in goede samenwerking een integrale aanpak van de N48 voor. Dit project omvat de volgende maatregelen: - Het maken van een ongelijkvloerse aansluiting Oosterweg ter hoogte van Zuidwolde en het opheffen van de kruisingen Steenbergerweg en Slagendijk. - De N48 verbreden van 7.60 m naar 8.90m van knooppunt Hoogeveen tot nieuwe rotonde omleiding Ommen - Het aanbrengen van de essentiële herkenbaarheidkenmerken (EHK) groene midden streep. - Gemeente De Wolden legt een nieuwe ontsluitingsweg aan van de nieuwe ongelijkvloerse kruising naar het gemeentelijke wegennet. - De provincie Drenthe heeft de bouw van twee ecoducten toegevoegd aan het project. Deze ecoducten zijn noodzakelijk als schakel in de robuuste verbindingszone. Op het noordelijk ecoduct wordt bovendien een fietsverbinding gerealiseerd. - Reconstructie van knooppunt Hoogeveen: rangeerbaan op zuidelijke baan A28 Het integrale doel dat de samenwerkende overheden met dit project nastreven is het veiliger maken van de N48 en het verbinden van twee natuurgebieden.
Saneren oversteken N48 bladzijde 3/9 ONGEVALLEN In navolgende tabel is een overzicht opgenomen van de ongevallen die in de afgelopen 10 jaar op de N48 in Drenthe en Overijssel hebben plaats gevonden. Drenthe Manoeuvre Dodelijk Letsel UMS Ongevallen Eenzijdig 0 38 195 233 Kop-staart ongevallen 1 19 72 92 Flank ongevallen 2 17 62 81 Met voetgangers 0 1 1 2 Parkeerongevallen 0 4 3 7 Met Dieren 0 1 64 65 Frontaal 5 3 5 13 Overige ongevallen 0 4 16 20 Totaal 8 87 418 513 Overijssel Manoeuvre Dodelijk Letsel slt.ong Ongevallen Op kruising 2 6 6 7 Kop-staart ongevallen 0 0 0 1 Flank ongevallen 0 2 2 3 Met dieren 0 0 0 1 Los voorwerp 0 0 0 1 Overige ongevallen 1 2 2 4 Totaal 3 10 10 17 KLACHTEN/VRAGEN In de afgelopen jaren zijn bij de verschillende wegbeheerders klachten en brieven binnengekomen over de N48 van bewoners en weggebruikers. In veel gevallen wordt gewezen op de onveilige situatie bij de oversteken. Door de wegbeheerders worden de meldingen geregistreerd. Op dit moment worden bewoners en weggebruikers geïnformeerd over de intentie om te komen tot een verbering van de situatie.
Saneren oversteken N48 bladzijde 4/9 Oorzaak De N48 heeft een verbindende functie tussen Twente en de noordelijke provincies in het algemeen en Drenthe in het bijzonder. De N48 ontlast bovendien diverse erftoegangswegen in de regio. Daarnaast is deze weg een alternatief voor de A28, met name bij calamiteiten. Uit verkeersmodellen blijkt dat nu al hoge verkeersintensiteit de komende jaren verder zal gaan toenemen. Dit gaat problemen op leveren bij het klaverblad met de A28. De N48 heeft 16 gelijkvloerse oversteken in Overijssel en Drenthe. Agrarisch en recreatief/toeristisch verkeer maakt gebruik van deze oversteken. De snelheid van het overstekende verkeer is laag, terwijl de snelheid van het verkeer op de stroomweg hoog is. Het verkeer op de stroomweg verwacht geen overstekend verkeer. Door de grote snelheidsverschillen kan het kruisende verkeer de stroomweg niet veilig oversteken. Het overstekende verkeer zorgt bovendien voor schrikreacties bij het verkeer op de stroomweg. Rijk, Provincie en gemeenten hebben afspraken gemaakt over de inrichting van (stroom)wegen. Gelijkvloerse oversteken passen niet in een stroomweg.. De oversteken worden gebruikt door lokaal verkeer. Hoewel de intensiteiten niet bijzonder hoog zijn hebben de oversteken een belangrijke functie in de ontsluiting van het gebied. Het gebied rond de N48 heeft voornamelijk een agrarisch, recreatieve, toeristische functie. Delen van het gebied krijgen in de komende jaren natuur als bestemming. Het gebied zal hiervoor geschikt worden gemaakt. Voor de huidige en toekomstige functies blijven verbindingen over de N48 noodzakelijk. Het afsluiten van alle verbindingen is derhalve geen optie.
Saneren oversteken N48 bladzijde 5/9 AGRARISCH VERKEER Rondom Zuidwolde zijn twee landinrichtingsprojecten in voorbereiding. Daarbij wordt gestreefd naar een zodanige herschikking van de kavels dat de noodzaak van het oversteken van de N48 door agrariërs vervalt. Helaas blijkt dat dit streven niet haalbaar is. Dit omdat aan het oostelijke gebied ecologische natuurwaarden zijn toegekend, waardoor er nauwelijks mogelijkheden zijn om agrarische percelen te ruilen. De oversteek over de N48 blijft daardoor noodzakelijk voor agrarisch verkeer. RECREATIEF / TOERISTISCH Bedrijven, toeristen en inwoners kruisen de N48. Het beperken van de oversteken heeft tot gevolg dat de mogelijkheid tot huidige verbindingen worden beperkt. Hierdoor vermindert de bereikbaarheid van percelen en wordt wonen in het gebied minder aantrekkelijk. Het gebied rond de N48 heeft volgens gemeenten en de provincies recreatieve potentie. In dit gebied is een aantal recreatiebedrijven gevestigd. Zij hebben veel baat bij de (recreatieve) verbindingen. De verbindingen over de N48 zorgen bijvoorbeeld voor de ontsluiting tussen de bosgebieden en de dorpen. Toeristen en recreanten kunnen de mogelijkheden in het gebied minder goed benutten als de verbindingen vervallen.
Saneren oversteken N48 bladzijde 6/9
Saneren oversteken N48 bladzijde 7/9 Afweging De aansluiting Zuidwolde wordt gesaneerd, maar in De Wolden blijven acht gelijkvloerse kruisingen bestaan. Daardoor blijft de N48 onveilig. De N48 is een stroomweg, waarin gelijkvloerse oversteken onwenselijk zijn. In convenanten (IPO, VNG, unie van Waterschappen en het rijk) zijn afspraken gemaakt over het duurzaam veilig inrichten van het wegennet. OVERSTEEKBAARHEID Tijdens de spitsuren is sprake van een constante verkeersstroom op de N48. Het kruisende verkeer krijgt hierdoor geen gelegenheid veilig over te steken, met een relatief grote kans op confrontaties en ongevallen tot gevolg. JURIDISCH De meeste oversteken zijn openbaar. Iedere weggebruiker kan deze gebruiken om de N48 over te steken. De meeste overstekende wegen zijn in de wegenlegger van de gemeente De Wolden vastgelegd, bij de overige oversteken is er sprake van gewoonterecht en private afspraken. Rijkswaterstaat heeft van iedere oversteek de juridische aspecten onderzocht. Hieruit is gebleken: dat een aantal oversteken afgesloten kan worden, dat in een aantal gevallen omrijschade betaald zal moeten worden en dat in de overige situaties ongelijkvloerse oversteken (tunnels) gerealiseerd moeten worden. De noodzakelijke procedure voor het afsluiten van oversteken is nog niet opgestart, daar er op dit moment nog geen zekerheid bestaat over realisering. GEBIEDSVISIE Gemeente De Wolden en Provincie Drenthe hebben een Gebiedsvisie N48 opgesteld, welke loopt van het klaverblad Hoogeveen tot de Overijsselse grens. In deze visie zijn de plannen op het gebied van woningbouw, bedrijfslocaties, robuuste verbindingszone, landschappelijke waarden en (verkeers)structuren in het gebied onderling afgestemd. Uit het rapport blijkt dat er in het gebied landschappelijke structuren en verbindingen aanwezig zijn die een ruit vormen van 2 km. De netwerkstructuur in het gebied is grofmazig. In de visie is aangegeven dat het gewenst is om in het gebied aan de oost- en westzijde van de N48 de oversteekbaarheid in een ruit van 2 km te handhaven. Volgens de opstellers van de visie is een dergelijke structuur noodzakelijk om de bereikbaarheid te kunnen waarborgen, maar ook om de structuren in het gebied in functie te houden. Uit telgegevens van De Wolden blijkt dat de oversteek bij de Nolderweg het meest intensief wordt gebruikt (ca. 120 mvt/dag) en diverse (brom)fietsers, de overige oversteken bezitten lagere intensiteiten. In de gebiedsvisie is aangegeven dat het handhaven van vier oversteken (Oosterveld, Nolderweg, Zuiderweg en Klein Zwitserland) gewenst is vanwege de eerder genoemde agrarische en recreatieve redenen. Een deel van de huidige oversteken moet in stand blijven. De Wolden kiest er voor het uitgangspunt in de Gebiedsvisie.. Dit kan door te kiezen voor een fasering. Het voorstel is alle oversteken af te sluiten. Op het grondgebied van De Wolden en Hoogeveen worden dan 2 ongelijkvloerse oversteken (Oosterveld en Nolderweg) geconstrueerd. Gemeente De Wolden overweegt de aanleg van ongelijkvloerse kruisingen bij de 2 andere oversteken (Zuiderweg en Klein Zwitserland) op de langere termijn en in een ander verband te realiseren. KOSTEN Een beperkte agrarische tunnel kost ongeveer 1.2 miljoen. Deze tunnel is geschikt voor fietsverkeer en agrarisch verkeer. Rekening houdende met de kosten voor aanpassing van het aansluitende wegennet bij de te saneren oversteken, wordt de totale investering
Saneren oversteken N48 bladzijde 8/9 van 2 tunnels en bijkomende werken in de provincie Drenthe begroot op ongeveer 4 miljoen(excl. btw).
Saneren oversteken N48 bladzijde 9/9 Oplossing Ons doel is een veilige N48 met een goede stroomfunctie. Daarom moeten de huidige gelijkvloerse oversteken gesaneerd worden. De oversteken hebben een functie voor de bereikbaarheid van het woon-werkverkeer, het recreatief/toeristisch gebruik en de agrarische activiteiten in het gebied. Voor een deel zullen derhalve alternatieve ontsluitingen (bijvoorbeeld ongelijkvloerse oversteken) moeten worden geconstrueerd In de Gebiedsvisie N48 (2008) is de wens uit te gaan van verbindende wegen met een ruit van 2 km. Dit heeft tot gevolg dat de meeste oversteken kunnen vervallen en 4 oversteken ongelijkvloers moeten worden gemaakt. FINANCIEEL Alle partijen onderschrijven het belang van het opheffen van de gelijkvloerse oversteken. Er zijn echter onvoldoende financiële middelen beschikbaar voor de gewenste sanering. als wegbeheerder is Rijkswaterstaat verantwoordelijk voor de sanering van de oversteken. Regionaal wordt de noodzaak van de aanpak onderkend. De gemeenten Hoogeveen en de Wolden en de provincie Drenthe hebben daarom het voornemen financieel bij te dragen aan de sanering. De financieringsopzet van een vergelijkbare aanpak in Overijssel door de gemeenten Hardenberg en Ommen en de provincie Overijssel wordt momenteel voorbereid. In het Drentse deel hebben de gemeenten De Wolden en Hoogeveen en de provincie Drenthe derhalve reeds de intentie om budget vrij te maken. Voorts kan er Europees geld worden ingezet, dat moet worden besteed aan landbouwkundige voorzieningen. Dit kan tot 50% van de kosten oplopen. Financieel betekent dit voor het Drentse deel bij totale kosten van 4 miljoen een verdeling van : De Wolden 0,3 miljoen Hoogeveen 0,2 miljoen Provincie 1,5 miljoen Verkeer en Waterstaat 2 miljoen Uit het overzicht blijkt dat voor de aanpak van het Drentse deel van de N48 nog een investering van 2 miljoen voor het rijk nodig is. Voor het Overijsselse deel van de N48 wordt van een vergelijkbare financieringsopzet uitgegaan. In totaal betekent de sanering voor het rijk een investering van 4 miljoen euro, de regio wil in het belang van een veilige N48 met een goede stroomfunctie ook 4 miljoen euro bijdragen. De regio vraagt de Minister voorrang te geven aan de voorgestelde verkeersveiligheidsmaatregelen aan de N48.