Futures Forum

WELKOM

AGENDA 14.45 15.00 André Weimar - Directeur Inkoop-, Faciliteiten- en Huisvestingsbeleid Rijk bij het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties 15.00 15.45 Alfred Kleinknecht Emeritus Hoogleraar TU Delft Waarom gaat de technologische ontwikkeling zo langzaam (in de 'Second Machine Age')? 15.45 16.30 Wim Pullen Directeur Center for People & Buildings Onderzoeksresultaten Futures Forum & discussie 16.30 Borrel

André Weimar Directeur Inkoop-, Faciliteiten- en Huisvestingsbeleid Rijk Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

Laat je inspireren!

Foto nog toevoegen Alfred Kleinknecht Emeritus Hoogleraar TU Delft

Onderzoeksresultaten Futures Forum

DOEL EN ONDERZOEKSVRAGEN 1 Hoe ziet de toekomst van werk er uit? 2 Welke veranderende behoeftes hebben eindgebruikers? 3 Welke consequenties heeft dit voor het faciliteren van werk?

ACHT THEMA S Adaptief vermogen vergroten Veranderende aard van werk Werk verplaatst zich naar de digitale omgeving Bevrijding van beklemmende structuren Self-employment en self-marketing Binden en boeien Toekomstige medewerkersbehoeften Kantoor in TPAW tijd

1 Adaptief vermogen vergroten.

ORGANISATIE Ontwikkeling nieuwe producten/ aanpassen van diensten Inspelen op nieuwe regelgeving en eisen Snelheid van handelen (flexibiliteit) Inspelen op maatschappelijke ontwikkelingen Inspelen op veranderende werkinhoud en aard van de werkzaamheden Anticiperen op nieuwe aanbieders (start-ups, disrupting competitors) MEDEWERKER Leven lang leren (blijven ontwikkelen) Open staan voor andere en snel wisselende werkwijzen Snel kunnen schakelen tussen verschillende soorten projecten Omgang en adoptie van technologische ontwikkelingen

REFLEXEN, REFLECTIE The Corrosion of Character: The Personal Consequences of Work in the New Capitalism (1998) Together: The Rituals, Pleasures, and Politics of Cooperation (2012)

2 Veranderende aard van werk.

BELANGRIJKSTE GEVOLGEN TECHNISCHE ONTWIKKELINGEN VOOR ADMINISTRATIEVE- EN KENNISINTENSIEVE ORGANISATIES. 1 Verlies administratieve banen 2 Verandering in kennis, vaardigheden en nieuwe functies 3 Organisaties en ondernemerschap veranderen 4 Aard van werk verandert; er ontstaan nieuwe manieren van werk 5 Werkplek & werkomgeving veranderen

GROOTSTE IMPACT DIGITALISERING, AI, ROBOTISERING 5 10 jr. > 10 jr. 2 5 jr.? NU 0 2 jr.

GROOTSTE IMPACT BIG DATA 5 10 jr.? 2 5 jr. HLMI* in 2075 NU 0 2 jr. *Human Level Machine Interaction

AFNAME IN 2025 ADMINISTRATIEF WERK UITVOEREND WERK 37% NEEMT AF 33% BLIJFT GELIJK 59% NEEMT STERK AF 48% NEEMT AF 17% NEEMT STERK AF

TOENAME IN 2025 KENNISINTENSIEF WERK: TOENAME DIENSTVERLENEND WERK: TOENAME 67% NEEMT TOE 30% BLIJFT GELIJK 22% NEEMT STERK TOE 50% NEEMT TOE

94 % van de experts verwacht een verandering in de inhoud van werk tussen nu en 2025

WERK DAT OVERBLIJFT WORDT COMPLEXER, CREATIEVER EN INNOVATIEVER 32 30 2 1 1 2 9 5 8 9 15 0 0 2 0 8 6 6 18 13 Bestaat mijn werk vooral uit individueel werk. Bestaat mijn werk vooral uit samenwerken. Is mijn werk ééntoniger / repeterend van aard. Is mijn werk diverser geworden. (N = 84) (N = 83)

TYPE FUNCTIES DAT BELANGRIJKER OF JUIST MINDER BELANGRIJK WORDT SPECIALISTISCHE KENNIS IN 2025 BELANGRIJKER GENERALISTISCHE KENNIS IN 2025 BELANGRIJKER COMPETENTIES / VAARDIGHEDEN BELANGRIJKER DAN KENNIS

REDENEN TOENAME SAMENWERKING MEER EXPERTISES DIE VERBONDEN MOETEN WORDEN MEER OP AFSTAND SAMENWERKING, DIT KOST MEER TIJD ANDERS DOOR HET SOORT BANEN (INHOUD)

Het profiel van de toekomst: de zelfstandige en hyper sociale ICT-er.

3 Werk verplaatst zich naar de digitale omgeving.

GROOTSTE IMPACT DIGITALE SAMENWERKING 5 10 jr. 2 5 jr. NU 0 2 jr.

BELANGRIJKSTE ICT-OPLOSSINGEN VOOR FACILITEREN DIGITAAL SAMENWERKEN 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 86 69 46 37 10% 0% Online platforms voor samenwerken op afstand Audio- en videotechnieken ter vervanging face to face vergaderen Cloud computing Nieuwe devices Anders 6

GROOTSTE UITDAGINGEN OM TE FACILITEREN 1 Gebrekkige kennis van medewerkers om digitaal te werken 2 Afstemming middelen en (individuele) gebruikerswensen. 3 Geschikte ruimte organiseren 4 ICT any time, anywhere and any place en compatibiliteit 5 Snel wijzigingen opvangen én flexibilisering van huisvesting.

4 Bevrijding van beklemmende structuren

VERANDEREND LEIDERSCHAP 20 26 26 0 2 1 0 4 4 6 6 8 6 2 9 8 6 7 6 9 Is het aantal managementlagen in onze organisatie groter. Is het aantal managementlagen in onze organisatie kleiner. Is het belang van een manager groot. Is het belang van een manager klein. (N = 89) (N = 67) Top management blijft gelijk Middenmanagement neemt af Lijnmanagement neemt af Teams meer eigen verantwoordelijkheid en zelfsturing Individu meer eigen verantwoordelijkheid en zelfsturing

Team maakt werkafspraken; niet leidinggevende met medewerker.

ZELFSTURING Kwaliteiten, competenties en vaardigheden (mensen) aan elkaar verbinden die op dat moment van waarde zijn. Beschikbaarheid van kwaliteiten en capaciteiten in de organisatie zijn in de toekomst beter zichtbaar, inzetbaar en uitwisselbaar. Organische samenwerkingsverbanden Verschuiving naar resultaatgericht en outputgestuurd werken Aanwezigheid is geen voorwaarde meer Eindproduct in plaats van input (uren)

ROL VAN MANAGER > LEIDER Facilitator Inspirator People manager Match maker Faciliteren en voorwaarden scheppen voor prestaties (facilitator) Leiden door visie, strategie en beslissen Coachen, begeleiden & ontwikkelen van medewerkers en hun loopbaan Verbinder van capaciteiten en kwaliteiten de zelfstandige en hyper sociale ICT-er?

5 Self-employment & self-marketing

Bent u er nog bij? Adaptief vermogen vergroten Veranderende aard van werk Werk verplaatst zich naar de digitale omgeving Bevrijding van beklemmende structuren Self-employment en self-marketing Binden en boeien Toekomstige medewerkersbehoeften Kantoor in TPAW tijd

5 Self-employment & self-marketing

80 % van de respondenten verwacht dat de gemiddelde lengte van een dienstverband in 2025 korter wordt.

REDENEN VERANDERING LENGTE DIENSTVERBAND IN 2025 90% 80% 70% 60% 50% 40% 77 30% 20% 52 10% 0% Omdat organisaties flexibel willen zijn Omdat medewerkers flexibel willen zijn 16 Omdat medewerkers behoefte hebben aan vastigheid 11 11 Omdat organisaties behoefte hebben aan vastigheid Anders (licht uw antwoord hieronder toe)

MEER ZELFSTANDIGHEID EN BETROKKENHEID IN TEAMS 46 20 12 1 0 0 0 0 0 1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ben ik in de lead van mijn talentontwikkeling. Is mijn werkgever in de lead van mijn talentontwikkeling. (N = 80) 4 3 2 0 Beoordeelt mijn leidinggevende mijn prestaties. (N = 71) 12 7 7 11 10 15 Beoordeelt iemand anders dan mijn leidinggevende mijn prestaties. Meer eigen regie over loopbaan en invulling van werk Persoonlijk ondernemerschap neemt toe Intercollegiaal beoordelen

ZIJN DE MENINGEN UTOPISCH? Bron: Paul de Beer(2016) De arbeidsmarkt in 2040, Ingrijpende veranderingen maar ook veel continuïteit; AIAS Working paper

6 Binden & Boeien

LOYALITEIT VERANDERT

TUSSEN NU EN 2025 LASTIGER JUISTE MENSEN AANTREKKEN? JA, BINNEN BEPAALDE SECTOREN JA NIET MEER OF MINDER LASTIG

AANTREKKEN EN BEHOUDEN, HOE DOEN WE DAT? 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 78 74 57 50 43 41 35 35 22 17 11 0%

REFLECTIE: WAT MAAKT KENNISWERKERS PRODUCTIEF?

Medewerkers zijn op zoek naar een organisatie die aansluit bij bepaalde waarden en waarbinnen ze een bijdrage kunnen hebben.

7 Toekomstige medewerkers-behoeften

Eigen regie over werk- en privé is belangrijke waarde.

71% TE WEINIG AANDACHT VOOR GEZONDHEID MEDEWERKERS 44% 56% FYSIEK MENTAAL VERDELING AANDACHT VOOR TYPE GEZONDHEID 65% HET AANTAL BURNOUTS NEEMT OVER DE KOMENDE 10 JAAR TOE 91% VERANTWOORDELIJK VOOR GOEDE WERK- PRIVÉ BALANS LIGT BIJ WERKNEMER

8 Kantoor in TPAW tijdperk

WERKOMGEVING IS OVERAL 23 13 1 2 3 6 3 5 4 6 Bestaat samenwerking vooral uit fysieke ontmoetingen. (N = 66) Bestaat samenwerking vooral uit digitale ontmoetingen. FYSIEK Brainstormen Sparren Afdelingsoverleg Sociale interactie DIGITAAL Samenwerken aan product Vragen stellen aan collega Informatie uitwisselen

88% van de experts verwacht dat het aandeel werktijd dat men buiten kantoor besteedt in 2025 (sterk) zal zijn toegenomen.

VERANDERING GEBRUIK KANTOOROMGEVING KOMENDE 10 JAAR 5% 51% 44% GAAT NIET OF NAUWELIJKS VERANDEREN GAAT GEDEELTELIJK VERANDEREN GAAT STERK VERANDEREN

BEPALEN INRICHTING FYSIEKE WERKOMGEVING 50% 36% 7% DE ORGANISATIE HET TEAM DE INDIVIDUELE MEDEWERKER

Inspirerende omgeving waar medewerkers naartoe willen komen.

KANTOOR ALS KATALYSATOR Sociale contacten Stimuleren van / hopen op (spontane) interactie Toevallige Verbindingen Ronkende retoriek: samenwerken en kennisdelen Inspirerende, aantrekkelijke omgeving

BYOD; DE B & D STAAN VOOR: Bringing Building Dreams Dinner Device Dog

UITROEPTEKENS: GEMEENSCHAPPELIJKE THEMA S HR, IT, FM, RE IN WERKOMGEVING 1. Integraliteit van het werkplekconcept 2. Derde werkplek, thuis werken 3. Inzicht (toekomstige) gebruikersbehoeften 4. Ondersteunen/faciliteren van de medewerkers 5. Aansluiten bij individuele wensen en voorzien in keuzevrijheid

REFLECTIE

VRAAGTEKENS: WAT WILLEN WIJ? MENSELIJKE EIGENAARDIGHEDEN Paarden die harder kunnen lopen Naïef narcisme Rituelen en gedoe Tussen droom en daad staan praktische bezwaren in de weg Stel je toch eens voor Einde van de maakbaarheid; op weg naar de nieuwe maakbaarheid?