Aan de gemeenteraad Registratienummer: GF11.20086 Datum: 20 september 2011 Agendapunt: 7 Portefeuillehouder: De heer L. Buwalda Behandelend ambtenaar: Mevrouw W. Swart Onderwerp: Subsidiëring Vluchtelingenwerk Noord Nederland vanaf 2012 Voorstellen: 1. Kiezen voor scenario 2, de tussenvariant. 2. Voor het subsidiëren van Vluchtelingenwerk vanaf 2012 een budget reserveren van maximaal 90.000 per jaar. 1. Inleiding Sinds 1992 wordt in Heerenveen aan vluchtelingen ondersteuning aangeboden. Tot 2006 door de Stichting Vluchtelingenwerk Heerenveen. Vanaf 2006 door de Stichting Vluchtelingenwerk Friesland en na een fusie vanaf 2009 door de Stichting Vluchtelingenwerk Noord Nederland. (hierna Vluchtelingenwerk genoemd) In mei 2005 is door de gemeenteraad het Meerjarenperspectief aangenomen waarin gepland stond dat het jaarlijkse subsidie van circa 82.000 in drie jaar (2006-2008) afgebouwd zou worden. Daarbij was de aanname dat het aantal vluchtelingen in Heerenveen sterk zou dalen door de gewijzigde Vreemdelingenwet en door de sluiting van het AZC (Asielzoekerscentrum). Na een evaluatie in 2006 is door de gemeenteraad op 13 november 2006 onder andere besloten structureel subsidie te verlenen aan Vluchtelingenwerk, waarvan de hoogte jaarlijks wordt vastgesteld conform de aangegeven voorwaarden. Dit besluit om structureel subsidie te verlenen aan Vluchtelingenwerk en dit mee te nemen in het MJP 2008-2011 is maar ten dele uitgevoerd. In het MJP 2008-2011 is tot en met 2010 geld gereserveerd. Om helderheid te creëren voor 2012 en de jaren daarna hebben wij dit voorjaar een nieuwe evaluatie laten uitvoeren. Deze evaluatie hebben wij u op 6 juni 2011 met een begeleidende brief met als kenmerk WYS/VB.11.300184 toegezonden. Deze evaluatie doen wij u nogmaals als bijlage 1 bij dit raadsvoorstel toekomen. In de brief hebben wij u laten weten dat in het kader van het traject Budget Contract Financiering (hierna BCF) deel 2, drie scenario s zouden worden uitgewerkt voor de subsidiëring van Vluchtelingenwerk na 2011. Dit traject is inmiddels afgerond. Aanvullend hierop heeft op 23 juni 2011 een voorlichtingsbijeenkomst plaatsgevonden voor raadsleden. Tijdens deze bijeenkomst is door Vluchtelingenwerk verteld over het werk dat zij doen en door vluchtelingen over hun ervaringen in Nederland en wat Vluchtelingenwerk daarin voor hen heeft betekend.
In het voorliggend raadsvoorstel gaan wij nader in op de scenario s die in het kader van het BCF traject deel 2 zijn uitgewerkt. Informatie over het BCF traject en de beschrijving van de huidige situatie treft u als bijlage 2 aan. 2. De drie scenario s Bij het maken van de scenario s is gekeken welke inzet gepleegd worden voor de nieuwe instroom van vluchtelingen rondom hun vestiging in Heerenveen en welke inzet gepleegd wordt in meer algemene zin voor de onderdelen overleggen met ketenpartners, spreekuur en extra maatschappelijke begeleiding. Wat daarbij is opgevallen is dat met een beperkte inzet van professionele ondersteuning een grote inzet aan vrijwilligersuren wordt gegeneerd. Vluchtelingenwerk rekent met een integrale kostprijs van circa 84 per uur. Hiervoor wordt vijf uur dienstverlening geleverd, te weten 1 uur coördinator en 4 uur vrijwilligers/stagiaires. Uit de cijfers 2010 blijkt zelfs dat er een verhouding was van 1 uur coördinator en 5 uur vrijwilligers/stagiares, totaal dus 6 uur dienstverlening. Ter vergelijking: het tarief van onze medewerkers van Wimo bedraagt circa 65 per uur. Daarvoor wordt, zoals te doen gebruikelijk in een professionele organisatie zonder vrijwilligers, één uur dienstverlening geleverd. a. Scenario 1: de minimale variant In scenario 1 (zie bijlage 3) subsidiëren wij alleen de dienstverlening aan nieuw ingestroomde vluchtelingen. We rekenen af op basis van de werkelijke instroom. De kosten van de uren begeleiding bedragen 2100 per cliënt. Vestigen zich in enig jaar 15 vluchtelingen in Heerenveen dan ontvangt Vluchtelingenwerk 31.000. Zijn het er 24 dan ontvangt de organisatie 50.400. Daarnaast subsidiëren we niets. Dat betekent dat er geen tijd meer beschikbaar is voor overleg ketenpartners e.d. Ook is geen ruimte meer voor het spreekuur en geen tijd voor extra maatschappelijke begeleiding. Kortom een sobere dienstverlening. Wij plaatsen bij dit scenario s de volgende opmerkingen. 1. Bij de invoering van dit model zal sprake zijn van frictiekosten. Daarbij moet gedacht worden aan de bij Vluchtelingenwerk in dienst zijnde vaste coördinator, conseqeunties voor de huisvesting e.d. 2. De maatschappelijke en financiële consequenties van dit model zijn aanzienlijk. De dienstverlening door Vluchtelingenwerk komt zwaar onder druk te staan. Zeker als wij in ogenschouw nemen dat al enige tijd een trend gaande is dat vluchtelingen (veel) sneller na binnenkomst in Nederland worden doorgeplaatst. Dit betekent dat zij bij vestiging in Heerenveen niet of nauwelijks de Nederlandse taal spreken en meer begeleiding nodig hebben die via het spreekuur en extra maatschappelijke begeleiding wordt verstrekt. Daarbij gaat het de laatste tijd ook nog om relatief veel alleenstaande, jongere en laag opgeleide vluchtelingen. Zij spreken eveneens niet of nauwelijks een Westerse taal. 3. Mensen die nu op het spreekuur langs komen worden dan niet meer geholpen. Waar nu pro-actief en preventief wordt gehandeld door Vluchtelingenwerk blijven vragen zonder deze dienstverlening onbeantwoord. Dit kan snel escaleren in vervelende situaties, zeker als het gaat om juridische als financiële situaties. 4. Ook de extra maatschappelijke begeleiding na 18 maanden komt in dit scenario te vervallen. Daarmee raken de meest kwetsbare vluchtelingen hun vertrouwde vangnet kwijt. Dit vinden wij niet gewenst. 5. Tot slot wordt het participeren in het netwerk beëindigd. Dat in tijden waarin het
huidige kabinet forse wijzigingen met daaraan gekoppeld grote kortingen heeft afgekondigd rondom de WWB, WIJ, UWV, Wet werken naar vermogen en het Participatiefonds. Deze ontwikkelingen vragen om afstemming en samenwerking tussen lokale organisaties die betrokken zijn bij de kwetsbare groepen in onze gemeente. b. Scenario 2: de tussenvariant In deze variant (bijlage 4) ontvangt Vluchtelingenwerk voor de toekomst een subsidiebedrag van maximaal 90.000. Daarbij moet nog nader bepaald worden wat wij van Vluchtelingenwerk verwachten bij een lagere instroom van vluchtelingen. Dit kan een extra inspanning zijn op de overleggen met de ketenpartners, het spreekuur en extra maatschappelijke begeleiding. Het kan ook zijn dat een reservering voor een volgend jaar gewenst is wanneer de te lage instroom moet worden ingehaald. Mocht de huidige taakstelling van Heerenveen van 24 vluchtelingen per jaar op termijn naar beneden worden bijgesteld dan zal overleg plaatsvinden over het naar rato bijstellen van het bestaande gemeentelijk subsidie. Bij dit scenario merken we het volgende op: 1. Wat betreft de dienstverlening zijn wij van mening dat in ieder geval de dienstverlening aan nieuwe vluchtelingen intact moet blijven. 2. Bij dit aanbod van dienstverlening hebben wij gekeken naar de overleggen ketenpartners / spreekuur / extra maatschappelijke begeleiding. Daarbij speelden twee vragen: Kan een deel van het spreekuur minder/goedkoper als andere instanties (maatschappelijk werk of Wimo) dit kunnen overnemen? Kunnen wij de extra maatschappelijke begeleiding op basis van inkoop doen? Gezien de kostprijs van Vluchtelingenwerk, vijf uur inzet voor 84 mag duidelijk zijn dat geen enkele organisatie dit goedkoper kan uitvoeren. De inkoop van extra maatschappelijke begeleiding is gelet op de aanstaande kortingen op het Participatiebudget eveneens geen optie. c. Scenario 3: het gewenste scenario In deze variant (bijlage 7) ontvangt Vluchtelingenwerk een variabele subsidie op basis van 2.100 voor de uren van begeleiding van iedere nieuwe vluchteling. Er wordt jaarlijks afgerekend op basis van de daadwerkelijke instroom. Daarnaast ontvangt Vluchtelingenwerk een vaste subsidie voor het tweede onderdeel van de dienstverlening op basis van de cijfers van 2010. Zoals gezegd bleek in de praktijk dit aantal uren (736 uur coördinator en 2876 vrijwilligers, totaal circa 61.800) in de afgelopen jaren nodig. Verwacht wordt dat, gezien de veranderde kenmerken van de groep vluchtelingen, dit aantal uren ook in de toekomst reëel is als basisdienstverlening. Wij plaatsen bij dit scenario de volgende opmerkingen. 1. Als voor dit scenario wordt gekozen dan zijn hiermee met een taakstelling van 24 vluchtelingen per jaar meer kosten mee gemoeid dan het huidige subsidie van 2. 90.000. We moeten dan uitgaan van een bedrag van 50.400 voor de dienstverlening aan nieuwe cliënten en 61.800. voor de aanvullende dienstverlening voor nieuwe en bestaande vluchtelingen. Hiermee zou een bedrag gemoeid zijn van maximaal circa 112.200. 3. Met dit scenario wordt een optimale dienstverlening door Vluchtelingenwerk bewerkstelligd. De vraag is of dit in deze tijden van bezuinigingen verdedigbaar is of dat we voor een iets soberder dienstverlening moeten kiezen. We komen hierop nog terug.
d. Afschaffen van de dienstverlening Hierboven zijn drie scenario s weergegeven variërend van een beperkte dienstverlening tot de gewenste dienstverlening. Het scenario geen dienstverlening aan vluchtelingen is niet uitgewerkt. Wij zijn van mening dat een dergelijk scenario niet aan de orde kan zijn omdat wij, in het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO), een wettelijke taak hebben. In het WMO beleidsplan Kiemen voor een sterke en solidaire samenleving hebben we vastgesteld dat het stimuleren van deelname aan de samenleving voor iedereen centraal staat in de WMO. Het centrale doel van de WMO is meedoen. Naast de samenleving staan, niet mee doen, is geen optie. Van iedereen wordt een zinvolle bijdrage verwacht aan de maatschappij. Niet iedereen, en dat geldt zeker voor vluchtelingen, kunnen dit zonder hulp en een steuntje in de rug. De evaluatie Vluchtelingenwerk van mei 2011 is hierover ook duidelijk. Wij geven voor de volledigheid de relevante conclusies van deze evaluatie hier weer: 1. Met het onderbrengen van de werkzaamheden van Vluchtelingenwerk bij een professionele organisatie zou circa 3,5 fte gemoeid zijn. Dit is vanuit kostenoverwegingen en de veelzijdige en gespecialiseerde werkwijze geen optie. 2. Vluchtelingenwerk heeft in de afgelopen 20 jaar een (landelijke) netwerk en (juridische) expertise opgebouwd die bij geen enkele professionele organisatie in Heerenveen aanwezig is. 3. De bereikbaarheid en werkwijze van Vluchtelingenwerk is laagdrempelig en uniek: Vrijwilligers die samen met de vluchtelingen de inkopen doen om een woning in te richten, hen door individuele begeleiding wegwijs maken in de gemeente, specialistische adviezen rondom schuldhulpverlening en juridische procedures verstrekken, vluchtelingen thuis bezoeken en begeleiden, wekelijkse spreekuren en coaching rondom taal. 4. Vluchtelingenwerk vervult een spin in het web functie in de Heerenveense samenleving en biedt het vangnet en de opstap naar zelfredzaamheid als het gaat over vluchtelingen en migranten. 5. De gemeente Heerenveen heeft een taakstelling van 24 nieuwe instroom per jaar, enige vorm van dienstverlening is daarmee altijd gemoeid. Een aanvulling op deze conclusies betreft de kostprijs van Vluchtelingenwerk, voor 84 per uur krijgen we vijf uur dienstverlening, 1 uur coördinator en 4 uur vrijwillige inzet. 5. Afwegingen We zijn van mening dat scenario 1, zoals hiervoor beschreven, te sober is. Drie subonderdelen van de dienstverlening (spreekuur, extra maatschappelijke begeleiding en overleg met ketenpartners) zouden dan niet langer ingekocht worden. Het meest gewenste scenario (3) is het scenario dat zonder twijfel onze voorkeur heeft. Hiermee zou de dienstverlening zo optimaal mogelijk zijn. We zijn ons echter bewust van de extra kosten die hieruit voortvloeien. In tijden van bezuinigingen is het naar onze mening niet realistisch aan uw raad te vragen om een extra bijdrage van 22.000 bovenop het huidige subsidie van 90.000. Wij geven daarom de voorkeur aan scenario 2. Met een bijdrage van maximaal 90.000 per jaar kan Vluchtelingenwerk ook in de toekomst de inzet blijven leveren die nodig is. Vluchtelingenwerk kan daarbij de bijdrage leveren aan de civil society zoals dat bedoeld is. Met mensen die oog hebben voor elkaar, met maatwerk waar nodig, met mensen die elkaar steunen waar nodig, met behulp van een bevlogenheid en betrokkenheid van een grote groep burgers uit Heerenveen. In dit scenario gaan wij uit van een nieuwe instroom van 24 vluchtelingen. Bij een instroom van dit aantal ontvangt Vluchtelingenwerk een vaste vergoeding voor de uren van begeleiding van iedere nieuwe vluchteling. Jaarlijks
wordt afgerekend op basis van de daadwerkelijke nieuwe instroom. Het maximum subsidie per jaar voor dit onderdeel bedraagt circa 50.400. Voor de aanvullende dienstverlening voor nieuwe en bestaande cliënten ontvangt Vluchtelingenwerk een bedrag dat afhankelijk is van de instroom van nieuwe cliënten. Het maximum subsidiebedrag bedraagt 90.000. Wij stellen aan uw raad voor om in te stemmen met ons voorstel om te kiezen voor scenario 2. 6. Randvoorwaarden In de V. en P. nota 2011 is structureel een bedrag opgenomen van 90.000 per jaar voor subsidie voor Vluchtelingenwerk. Daarmee is de financiële dekking tot dit bedrag inmiddels geregeld. Dit zal doorvertaald moeten worden naar de begroting 2012 en volgende. 7. Vervolgproces Na instemming met uw raad met scenario 2 zullen wij met Vluchtelingenwerk nadere afspraken maken over de voorwaarden die wij verbinden aan het subsidie 2012. Zo willen wij nogmaals onderzoeken welke mogelijkheden er zijn tot huisvesting van Vluchtelingenwerk bij de relevante ketenpartners in Werkstate. Dit in verband met een integrale dienstverlening aan de doelgroep. 8. Millenniumparagraaf Met dit voorstel leveren wij een bijdrage aan de milleniumdoelstelling dat in 2015 alle manen en vrouwen gelijke rechten hebben. Ter inzage liggende stukken: Het college van burgemeester en wethouders van Heerenveen, de secretaris, de burgemeester, de heer F.H. Perdok de heer T.J. van der Zwan
Gemeenteraad Onderwerp: Subsidiëring Vluchtelingenwerk Noord Nederland vanaf 2012 Registratienummer: GF11.20086 De raad der gemeente Heerenveen; gelezen het voorstel van het college van burgemeester en wethouders van 20 september 2011, overwegende dat: Vluchtelingenwerk Noord Nederland in het kader van de Wet maatschappelijke ondersteuning een belangrijke opvang- en vangnetfunctie heeft voor Vluchtelingen in de gemeente Heerenveen. De inzet van de vrijwilligers van Vluchtelingenwerk een best practice is voor de Heerenveense samenleving gelet op, het feit dat door de bezuinigingen die Heerenveen moet invullen de meest optimale dienstverlening niet haalbaar is, BESLUIT: Voor het subsidiëren van Vluchtelingenwerk vanaf 2012 maximaal 90.000 per jaar beschikbaar te stellen voor subsidie aan Vluchtelingenwerk Noord Nederland. Aldus vastgesteld in de openbare raadsvergadering van 14 november 2011 De griffier, De voorzitter, Mevrouw W.J.M.A. Janssen De heer T.J. van der Zwan