Inhoudsopgave 1 INLEIDING 1 L.C.J. Sprengers en G.W. van der Voet Bijdragen vanuit Werkgroep CAO-recht 2 VAN PAKKETVERGELIJKING, AFWIJKINGEN VAN DRIEKWARTDWINGEND RECHT, TOELATING TOT CAO-OVERLEG EN VOORAL VEEL, HÉÉL VEEL UITLEG R.A.A. Duk 2.1 Inleiding 7 2.2 Toelating tot cao-overleg 9 2.3 Nawerking 10 2.4 Artikel 14-werknemers en driekwartdwingend recht 12 2.5 Vragen van cao-uitleg 14 2.6 Conclusie 21 3 CALEIDOSCOPISCHE BLIK OP HET CAO-RECHT 2012-2013 J.L.A. Helmer, L.C.J. Sprengers, N. Jansen, E. Koot-van der Putte, E. Verhulp 3.1 Ontwikkelingen in 2012-2013 23 3.2 Verbreding draagvlak cao-afspraken 29 3.3 Werkingssfeer 35 3.4 Uitleg van de cao 40 3.5 Pakketvergelijking na Teunissen/Welter 48 3.6 Terugwerkende kracht cao s 56 3.6.1 De grondslag van de werking van de cao: contractuele theorie 57 3.6.2 In werking treden van de cao 59 3.6.3 Terugwerking van cao bepalingen 60 V
3.6.4 Terugwerking van bepalingen die het toestaan af te wijken van driekwartdwingend recht 61 3.6.5 Terugwerking van bepalingen die het toestaan af te wijken van driekwartdwingend recht en de reeds beëindigde arbeidsovereenkomst 64 3.6.6 Conclusie 65 3.7 Conclusie 65 4 DRIEKWARTDWINGEND RECHT IN WETSVOORSTEL WERK EN ZEKERHEID W.G.M. Plessen, A.T.J.M. Jacobs, P.Th. Sick, I. Schraffordt 4.1 Inleiding 69 4.2 Driekwartdwingend recht: een terugblik 70 4.3 Ontwikkelingen op het terrein van driekwartdwingend recht in Europa: enkele observaties 74 4.4 Het Sociaal Akkoord 2013: een algemeen overzicht 76 4.5 Driekwartdwingend ontslagrecht in het wetsvoorstel nader bezien 78 4.5.1 Ontslagrecht algemeen 78 4.5.2 Draagvlak en representativiteit 80 4.5.3 Binding aan de cao 83 4.5.4 Nawerking en terugwerking 86 4.5.5 Nog een enkele technische opmerking 87 4.5.6 Samenvattend 89 4.6 Overige driekwartdwingende bepalingen en voorgenomen wijzigingen 89 4.6.1 Loondoorbetaling, artikel 7:627 BW en artikel 7:628 BW 90 4.6.2 Het proeftijdbeding ex artikel 7:652 BW 93 4.6.3 Europese Richtlijn, Flexwet en artikel 7:668a (nieuw) BW 93 4.6.4 Opzegverbod tijdens ziekte, artikel 7:670 (nieuw) BW 104 4.6.5 Uitzendovereenkomsten ex artikel 7:691 (nieuw) BW 104 4.6.6 Samenvattend 105 4.7 Conclusie 105 VI
5 GESCHILLENCOMMISSIES BIJ CAO: HET VOORSTEL TOT PRIVATISERING VAN HET ONTSLAGRECHT D.F. Berkhout en A.Ph.C.M. Jaspers 5.1 Inleiding 111 5.2 De systematiek van het wetsvoorstel en de alternatieve route 112 5.3 Een korte (historische) schets van geschillencommissies 115 5.4 Recente sociale plannen en geschillencommissies: een summier onderzoek 118 5.4.1 Inleiding 118 5.4.2 Bevoegdheden/taken 119 5.4.3 Samenstelling en onafhankelijkheid 126 5.4.4 Procedureregels 129 5.4.5 Deskundigheidseisen 132 5.4.6 Tussentijdse conclusie: diversiteit & openheid 132 5.5 Rechtskarakter en kwaliteit 133 5.6 Ervaringen met commissies van beroep in het bijzonder onderwijs 136 5.7 Verhouding tussen de praktijk en het wetsvoorstel 139 5.7.1 De grenzen gesteld door de wetgever en de huidige praktijk 139 5.7.2 Onafhankelijks- en deskundigheidswaarborgen 139 5.7.3 De procedurele eisen gesteld door het wetsvoorstel 141 5.7.4 Het instrument en de contracterende partijen 145 5.8 Over bijzondere vragen die het wetsvoorstel opwekt 146 5.8.1 Inleiding 146 5.8.2 Het bindingsprobleem van de artikel-14-werknemer 147 5.8.3 De geldingsduur 151 5.8.4 De inhoudelijke toets 153 5.8.5 De toetsing door de rechter 154 5.9 Conclusie 155 VII
Bijdragen vanuit de Werkgroep Medezeggenschapsrecht 6 MAATWERK BIJ HET BEPALEN VAN DE ONTSLAGVOLGORDE: NU EN NA DE WET WERK EN ZEKERHEID M.A. de Blécourt, M. Diepenbach en R. Hampsink 6.1 Inleiding 157 6.2 Het afspiegelingsbeginsel 159 6.2.1 Inleiding 159 6.2.2 De status van het Ontslagbesluit 159 6.2.3 Korte geschiedenis van het afspiegelingsbeginsel 162 6.3 Basisbegrippen afspiegelingsbeginsel 167 6.3.1 Inleiding 167 6.3.2 Uitwisselbare functies 168 6.3.3 Bedrijfsvestiging 171 6.3.4 Leeftijdsgroepen 178 6.3.5 Kortste dienstverband 178 6.3.6 Afwijkingsmogelijkheden 184 6.3.7 Tot slot 188 6.4 Maatwerk binnen en buiten het Ontslagbesluit 190 6.4.1 Inleiding 190 6.4.2 Binnen het Ontslagbesluit 190 6.4.3 Buiten het Ontslagbesluit om 191 6.4.4 Conclusie 197 6.5 Toekomstige afwijkingsmogelijkheden 198 6.5.1 Inleiding 198 6.5.2 Wetsvoorstel Werk en Zekerheid 198 6.5.3 Mogelijkheden tot het creëren van meer ruimte voor maatwerk binnen het Ontslagbesluit 204 6.5.4 Mogelijkheden tot het creëren van meer ruimte voor maatwerk buiten het Ontslagbesluit om 205 6.5.5 Randvoorwaarden (waarborgen) 206 6.6 Conclusie 209 VIII
7 DE ONDERNEMINGSOVEREENKOMST EX ARTIKEL 32 LID 2 WOR SUGGESTIES VOOR VERHELDERING A.B. van Els, C.E. Dingemans, C. Nekeman, I. Zaal, K. Hakvoort, K. Wiersma, S.W. Geelkerken 7.1 Inleiding 211 7.2 Algemeen 212 7.3 Schriftelijkheidsvereiste 215 7.3.1 Inleiding 215 7.3.2 Schriftelijke overeenkomst 216 7.3.3 Toezending aan de bedrijfscommissie 217 7.3.4 Mondelinge afspraken 218 7.3.5 Conclusie 219 7.4 De mogelijkheid tot opzegging van de ondernemingsovereenkomst 219 7.4.1 Inleiding 219 7.4.2 Duur van de overeenkomst 220 7.4.3 Wettelijke bepaling? 221 7.4.4 Opzegging van de ondernemingsovereenkomst 223 7.4.5 Conclusies 229 7.5 De (on)mogelijkheid van inperking van medezeggenschapsrechten via de ondernemingsovereenkomst 229 7.5.1 Inleiding 229 7.5.2 Ontwikkelingen ten aanzien van het beperken van de bevoegdheden van de OR bij ondernemingsovereenkomst 230 7.5.3 Beperkende interpretatieovereenkomsten rechtsgeldig? 233 7.5.4 Afwijking van de competentieverdeling ex artikel 33-35 WOR rechtsgeldig? 234 7.5.5 Beperking bevoegdheden OR tot een wettelijk minimum toestaan? 236 7.5.6 Conclusie 239 7.6 Ondernemingsovereenkomst bij fusie 240 7.6.1 Inleiding 240 7.6.2 Het bestaan van de onderneming en de OR na fusie 240 7.6.3 De ondernemingsovereenkomst na fusie 246 7.6.4 Conclusie 250 7.7 Conclusie 251 IX
Bijdragen vanuit de Werkgroep Gelijke Behandeling 8 VERSCHIL MOET ER ZIJN P.C. Vas Nunes 8.1 Inleiding 253 8.2 De ontwikkeling van het leerstuk gelijke behandeling 253 8.3 De maatmanproblematiek 256 8.4 Rechtspraak 259 8.4.1 Burton (1982) 259 8.4.2 Barber (1990) 260 8.4.3 Roberts (1993) 261 8.4.4 Abdoulaye (1999) 263 8.4.5 Griesmar (2001) 265 8.4.6 Hlozek (2004) 267 8.4.7 Arcelor (2008) 269 8.4.8 Kleist (2010) 271 8.4.9 Kuso (2013) 274 8.5 Conclusie 276 9 LEEFTIJDSDISCRIMINATIE, ONTSLAGVERGOEDINGEN EN PENSIOENPLAFONDS A.G. Veldman 9.1 Inleiding 279 9.2 De Europese rechtspraak 280 9.2.1 Inleiding 280 9.2.2 Rosenbladt en Andersen 282 9.2.3 Odar en Toftgaard 283 9.2.4 Analyse 286 9.3 De Nederlandse rechtspraktijk 287 9.3.1 Inleiding 287 9.3.2 De Kantonrechter Groningen 289 9.3.3 De Kantonrechter Amsterdam 290 9.3.4 De Kantonrechter Maastricht 291 9.3.5 Analyse 292 9.4 Conclusie 295 X
10 PENSIOENONTSLAG: DE STAND VAN ZAKEN M.B. de Witte-van den Haak en R. van Arkel 10.1 Inleiding 297 10.2 De Kaderrichtlijn en de WGBL 298 10.3 Ontslag op AOW-leeftijd 299 10.3.1 Artikel 7 lid 1 aanhef en onder b WGBL 299 10.3.2 Verhoging AOW-leeftijd 300 10.3.3 Rechtspraak Europese Hof over het pensioenontslag op 65 jaar 300 10.3.4 Artikel 7 lid 1 aanhef en onder b WGBL niet in strijd met Kaderrichtlijn 303 10.3.5 Het Toftgaard-arrest heeft geen gevolgen voor het pensioenontslag 304 10.4 Ontslag na AOW-leeftijd 307 10.4.1 Artikel 7 lid 1 aanhef en onder b en c WGBL 307 10.4.2 Rechtspraak 307 10.4.3 Geen strijdigheid met de Kaderrichtlijn 308 10.5 Ontslag vóór AOW-leeftijd 309 10.5.1 Artikel 7 lid 1 aanhef en onder c WGBL 309 10.5.2 Rechtspraak 309 10.5.3 Leeftijdsontslag onder 65 jaar slechts in zeer bijzondere situaties gerechtvaardigd 311 10.5.4 Leeftijdsontslag bij 65 jaar of ouder, maar onder AOW-leeftijd verboden leeftijdsonderscheid? 312 10.6 Blik op de toekomst: pensioenontslag leeftijdsonderscheid? 313 10.7 Conclusie 314 Bijdrage vanuit de werkgroep Internationale rechtsvergelijking 11 KRONIEK VAN ONTWIKKELINGEN NA VIKING/LAVAL IN HET (STAKINGS)RECHT VAN DE EU, DE ILO EN DE RAAD VAN EUROPA K. Boonstra, J.L.A. Helmer, M.S. Houwerzijl 11.1 Inleiding 317 11.2 Ontwikkelingen binnen de EU naar aanleiding van Viking/Laval 319 XI
11.2.1 Discussie over de noodzaak tot reparatie: 2008-2009 319 11.2.2 Relevante aspecten in de inhoudelijke afweging van stakingsrecht tegenover EU-vrijheden in Viking/Laval 321 11.2.3 Voorstellen voor herstel van de balans: 2010-2012 324 11.2.4 Belang van Viking/Laval voor de interpretatie van het (Nederlandse) stakingsrecht 328 11.3 Reacties vanuit de ILO op Viking/Laval 330 11.3.1 Rapportage aan de ILO van de vakbonden 330 11.3.2 De Britse Balpa-case 330 11.3.3 Zweden na Laval 333 11.3.4 Toepassing van het ILO commentaar op de Nederlandse situatie 334 11.4 Ontwikkelingen binnen de Raad van Europa na Viking/Laval 335 11.4.1 Ontwikkelingen inzake artikel 6 ESH na Viking/Laval 335 11.4.2 Beschouwing van het oordeel van het ECSR 338 11.4.3 Eigenstandige ontwikkelingen inzake artikel 11 EVRM 340 11.4.4 Oordeel van het ECSR in verhouding tot artikel 11 EVRM 344 11.5 Conclusie 347 Bijlage: Overzicht samenstelling werkgroepen 351 XII