De oudere werknemer. VvA 17 maart 2017

Transcriptie

1 De oudere werknemer VvA 17 maart

2 Programma Vas Nunes: werving & selectie Vas Nunes: doorwerken na AOW Van Arkel: demotie en pensioenregelingen Van Arkel: leeftijdsontslag Pauze Van Arkel: ontslagvergoeding Van Leeuwen: pensioen 2

3 Werving & Selectie Programma: Inleiding Oude oudere: vooroordeel continuïteit terugverdientijd afwijzen AOW- er arbeidsvoorwaarden Vakkenvullers 3

4 Kaderrichtlijn Art 2: geen indirecte discr. als obj gerechtv Art 6: lidstaten mogen (ook direct) leeftijdsonderscheid toestaan als obj gerechtv door legitiem doel in kader wetgeving HvJ: doel moet zijn sociaal beleid in alg. belang. 4

5 Art. 7(1) WGBL a) Gebaseerd op wettelijk werkgelegenheids- of arbeidsmarktbeleid b) Beëindigen i.v.m. AOW of ovk hogere leeftijd* c) Obj. gerechtvaardigd * Art 669 (4): i.v.m. of na ovk leeftijd of AOW 5

6 6

7 Stelling 1 De employability van een groep neemt toe naar mate de bescherming van haar leden afneemt. 7

8 Doorwerken na AOW 8

9 Doorwerken WWZ: minimumloon Ragetlie opzegging Transitievergoeding WWNA: loon bij ziekte re-integratie opzegverbod ketenregeling opzegging opzegtermijn flexibel werken 9

10 Stelling 2 De werkgever die zonder goede grond de ene werknemer wel en de andere niet na zijn pensioenleeftijd laat doorwerken schendt het goed werkgeverschap. 10

11 Grijs werkt door 11

12 12

13 13

14 Problemen (onderzoek Nederlands Interdisciplinair Demografisch Instituut (NIDI) februari 2016): - Werknemers zijn boos! - Lagere motivatie. - Steeds meer gezondheidsklachten (ruim 40% van de 60+ers wordt beperkt in werk door gezondheidsklachten). Problemen (CBS 2014): - Mogelijk leeftijdsdiscriminatie ouderen. - Beeldvorming over ouderen negatief. Problemen (AWVN 2016) - Ouderen zijn te duur. 14

15 15

16 Van. 16

17 ...naar 17

18 3 concrete ideeën voor sociale partners: 1. Maak minder werken/demotie vanzelfsprekend/ populair. 2. Schaf 'ouwe-lullendagen' af. 3. Maak bezoldiging afhankelijk van prestatie (of: leeftijd). 18

19 Idee 1: Maak minder werken/demotie vanzelfsprekend/populair. Idee 2: Schaf 'ouwe-lullendagen' af. Leeftijdsvakantiedagen zijn niet meer van deze tijd. Minder werken voor ouderen of in lagere functie is logisch, maar daar hoort ook een lager salaris bij. Kan ook: gedeeltelijke verlaging. Werkgever kan (eenzijdig) beslissen 'ouwelullendagen' af te schaffen, vanwege strijd met WGBL. Zie bijv.: Hof Leeuwarden JAR 2013/53 en Hof Arnhem JAR 2010/143 19

20 Idee 3: Maak bezoldiging afhankelijk van prestatie (of: leeftijd) HvJ EU Cadman, NJ 2007/516: Anciënniteit gaat hand in hand met ervaring en deze stelt de werknemer in de regel in staat zijn werkzaamheden beter te verrichten. Als prestaties niet meer in verhouding staan tot loon, kan via zelfde lijn worden geredeneerd: dan beloning naar beneden. Twee opties: individueel of collectief (o.b.v. leeftijd). Optie 1: beoordelingen; optie 2: onderzoek in sector. Belangrijke rol Sociale Partners! 20

21 Morgen geregeld? Nee, maar we moeten nu wel vaart maken. Als bonden niet meewerken, dan eenzijdig. 21

22 Stelling 3 Sociale partners moeten ouwe-lullendagen afschaffen en ruimte bieden voor demotie en prestatiegerichte beloning. 22

23 Pre-AOW ontslag AOW ontslag Post-AOW ontslag 23

24 Stelling 4 Pre-AOW ontslag is toegestaan als sociale partners dit in de cao afspreken en er een redelijke pensioenuitkering is. AOW- en post-aow ontslag is altijd toegestaan. 24

25 Twee mogelijkheden (eenzijdig) eindigen arbeidsovereenkomst wegens leeftijd: 1. Opzegging wegens bereiken pensioenleeftijd. 2. Einde van rechtswege door pensioenontslagbeding. 25

26 Opzegging i.v.m. leeftijd Art. 7:669 lid 4 BW: opzeggen kan op afgesproken pensioenleeftijd of (bij geen afspraak) op AOW-leeftijd of daarna. Arbeidsovereenkomst moet wel zijn aangegaan voor het bereik van voornoemde leeftijd. Geen instemming werknemer nodig (art. 7:671 lid 1 sub g BW). Opzegverboden gelden beperkt (alleen verboden 'wegens') (art. 7:670a lid 2 sub e BW), wel opzegtermijn, geen transitievergoeding (art. 7:673 lid 7 BW). 26

27 Einde van rechtswege o.g.v. pensioenontslagbeding Art. 7:667 lid 1 BW: Een arbeidsovereenkomst eindigt van rechtswege, wanneer de tijd is verstreken bij overeenkomst of bij de wet aangegeven. KLM-vliegers-arrest (NJ 2012/547): art. 7:667 lid 1 BW is niet beperkt tot arbeidsovereenkomsten voor bepaalde tijd. Pensioenontslagbeding of opzegging dus nodig, niet meer van rechtswege wegens gebruik. 27

28 Art. 7 lid 1 Wgbl: Het verbod van onderscheid geldt niet indien het onderscheid: (...) b. betrekking heeft op het beëindigen van een arbeidsverhouding of van het dienstverband van een ambtenaar in verband met het bereiken van de leeftijd waarop op grond van de Algemene Ouderdomswet recht op ouderdomspensioen ontstaat, of van een bij of krachtens wet vastgestelde of tussen partijen overeengekomen hogere leeftijd; c. anderszins objectief gerechtvaardigd is door een legitiem doel en de middelen voor het bereiken van dat doel passend en noodzakelijk zijn. 28

29 Pre-AOW ontslag: toetsing art. 7 lid 1 sub c Wgbl Als sociale partners lagere leeftijd dan AOW-leeftijd vaststellen: in beginsel legitiem doel, passend middel en noodzakelijk middel. Als redelijke pensioenuitkering. KLM-vliegers: Maatregel mag niet verder gaan dan noodzakelijk voor verwezenlijking doel en niet op excessieve wijze afbreuk doen aan belangen werknemers die pensioenleeftijd bereiken. Maatregel in eigen regelingscontext bezien en balans vinden tussen voor- en nadelen voor een ieder. Bij uitstek aan sociale partners om te beoordelen! 29

30 AOW ontslag: toetsing art. 7 lid 1 sub b Wgbl Dit mag, want staat in artikel 7 lid 1 sub b Wgbl Zie ook rechtspraak HvJ EU: Palacios de la Villa (NJ 2008/621), Age Concern (NJ 2009/299), Rosenbladt (NJ 2011/2), 30

31 Post-AOW ontslag: toetsing art. 7 lid 1 sub b of sub c Wgbl? Regering: valt binnen sub b. Literatuur: valt niet binnen sub b, maar sub c, want niet "i.v.m. bereiken AOW-leeftijd". Ook als binnen sub c valt, zal het in beginsel mogen. Wetgever heeft het eronder willen laten vallen, daar zijn voldoende legitieme doelen voor te noemen en het middel zal passend en noodzakelijk zijn, want er is recht op AOW en waarschijnlijk pensioen. 31

32 Geen transitievergoeding bij pensioenontslag. Regering: - doel: voorkomen dat vergoeding ten goede komt aan personen die niet meer hoeven te werken om in levensonderhoud te voorzien, want AOW - middel (geen vergoeding) is passend, en - noodzakelijk, want recht op AOW Geen pensioenplafond, bij ontslag net voor pensionering, zoals in artikel 3.5 kantonrechterformule. 32

33 Maar mag je in sociaal plan bepalen dat bij vergoeding rekening wordt gehouden met het aanspraak kunnen maken op pensioen? 33

34 Vier arresten HvJ EU: Andersen (JAR 2010/296) : beperken mag niet Odar (JAR 2013/19) : beperken mag wel Toftgaard (JAR 2013/266) : beperken mag niet Landin (JAR 2015/96) : beperken mag wel, omdat ontslag per normale pensioendatum Vegter: Landin maakt de materie van het pensioenontslag en het al dan niet vervallen van ontslagregelingen bij een dergelijk ontslag er niet duidelijker op. HvJ EU moet grote lijnen uitzetten en niet telkens invdidueel toetsen. 34

35 Conclusie Vas Nunes, ontslag: - AOW-genieter en AOW-gerechtigde: gerechtvaardigd - aanvullend pensioengenieter: gerechtvaardigd - aanvullend pensioengerechtigde: niet gerechtvaardigd 35

36 Ik zie het anders. Het belangrijkste verschil tussen de arresten is het doel van het onderscheid. In Odar was dat (o.a.) het eerlijk verdelen van de beschikbare gelden en in de andere arresten niet. Als dat het doel is, dan is het passend en noodzakelijk om rekening te houden met andere inkomsten, voor zover de sociale partners de balans kiezen. 36

37 37

38 Stelling 5 Als het doel van een sociaal plan is om het beschikbare budget eerlijk te verdelen is het toegestaan de ontslagvergoeding af te toppen als de werknemer aanspraak kan maken op pensioen 38

39 Onderwerpen: Aftopping van het maximale pensioengevend inkomen tot ,- (2015); en Het AOW-gat 39

40 Versobering fiscaal kader dient drie doelen: meer belastingopbrengst op korte termijn meer besteedbaar inkomen bij hogere salarissen (EUR ) meer eigen verantwoordelijkheid 40

41 Omkeerregel: pensioenpremie aftrekbaar pensioenaanspraken niet belast pensioenuitkering te zijner tijd wel belast 41

42 Wijziging pensioenovereenkomst als gevolg wijziging fiscale kader: hoe te wijzigen gelijke behandelingsperikelen 42

43 Wijziging 1 Als fiscaal kader versoberd wordt, moet pensioenovereenkomst gewijzigd worden Gebeurt dit niet en pensioenovereenkomst past niet meer binnen fiscaal kader dan is de regeling fiscaal bovenmatig met alle gevolgen van dien 43

44 Wijziging 2 Wijziging verzekerde regeling behoeft instemming ondernemingsraad (art. 27 lid 1 onder a WOR) 44

45 Wijziging 3 Wijziging is te effectueren door: wederzijdse instemming cao eenzijdig 45

46 Wijziging 4 Vereisten eenzijdige wijziging (art. 19 Pw): schriftelijk voorbehoud zwaarwichtig belang werkgever belangenafweging 46

47 Wijziging 5 Instemming OR niet voldoende voor zwaarwichtig belang Wijziging fiscaal kader evenmin (zie Hof Den haag 29 juni 2010 (PJ 2011/19) Compensatie helpt 47

48 Wijziging 6 Als geen schriftelijk beding is opgenomen biedt 7:611 BW mogelijk soelaas of is 7:611 BW uitsluitend bedoeld voor individuele aanpassingen? volgens Hof Amsterdam 27 juli 2010, PJ 2010/192 en 10 juni 2014, PJ 2014/126 biedt 7:611 BW voldoende grondslag voor collectieve wijziging 48

49 Premieregeling 1 Leeftijdsdiscriminatie premieregeling vaak leeftijdsafhankelijke premie staffelbesluit leeftijdscohorte neemt toe van 20 t/m 24 5,7% tot 65 t/m 66 28% 49

50 Premieregeling 2 Leeftijdsafhankelijk werknemersdeel CRM: leeftijdsdiscriminatie (zie o.m. Oordeel ) Leeftijdsafhankelijk werkgeversdeel ook? (Hvf Kristenen/Experian, 26 september 2013, NJ 2014/18, actuariële uitzondering richtlijn 2000/78 art. 6 lid 2 nvt dus Art 8 lid 3 WGL ook niet; objectief te rechtvaardigen art. 7 lid 1 onder c WGBLA?) 50

51 Compensatiemaatregelen Vermindering risico leeftijdsleeftijdsdiscriminatie in geval compensatie leeftijdsonafhankelijke premie compensatie inbouwen in pensioenregeling (verlagen franchise, verhogen opbouwpercentage) compensatie combineren met netto pensioen leeftijdsafhankelijke premie leeftijdsonafhankelijk compenseren 51

52 AOW-gat 1 Wachtgelduitkering stopt op 65-jarige leeftijd AOW-uitkering gaat vanaf 1 januari 2013 later in 52

53 AOW-gat 2 Kan verhoging AOW-leeftijd ook ongeoorloofde inbreuk op eigendomsrecht zijn? Onder omstandigheden wel; vlg Rb Noord- Nederland 25 november 2015 ECLI:NL:RBNNE:2015:

54 Stelling 6 Leeftijdsafhankelijke compensatie van de 100+ regeling in Witteveen 2015 is verboden. 54