OR & Arbeidsvoorwaarden. Actueel. Actueel. mr. Bruno van Els 12 december 2017

Transcriptie

1 OR & Arbeidsvoorwaarden mr. Bruno van Els 12 december 2017 Actueel Koppen uit (sociale) media: OR.net april 2017: Jumbo stopt cao en regelt arbeidsvoorwaarden met COR OR.net 2016: Ondernemingsraden gaan steeds meer op de stoel van de vakbonden zitten om te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden. Actueel Rechter over APM Terminals (april 2017): Akkoord OR werkgever over werkgelegenheidsgarantie, schadeloosstelling bij boventalligheid en uitbreiding senioren regeling is niet in strijd met cao. 1

2 Onderwerpen Arbeidsvoorwaarden, wat kan/mag/moet de OR met arbeidsvoorwaarden? 1. Wanneer en hoe beslist OR (mee) over arbeidsvoorwaarden(vorming)? 2. Positie OR bij (wijziging) arbeidsvoorwaarden. Geschiedenis Wetsgeschiedenis: primaat van totstandkoming arbeidsvoorwaarden bij vakbonden; Wet cao; ILO-verdragen geven vakbonden de taak te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden; Rol voor personeelsvertegenwoordiger mag niet ten nadele van vakbonden gaan. Maatschappelijke ontwikkelingen Ledenaantallen van de vakbeweging dalen; Organisatiegraad van werknemers is gedaald (2000/25 procent /20 procent); 80 procent van de werknemers valt onder een cao; 20 procent dus niet; Meting oktober 2016 (CBS): maart 2016 waren 1,7 miljoen mensen aangesloten bij een vakbond, 17 duizend minder dan in

3 Maatschappelijke ontwikkelingen Meer onderwerpen worden op ondernemingsniveau vastgesteld; Branches zonder vakbonden; Toename ZZP-ers. Opvatting kabinet Klassieke tegenstellingen Vakbond: belangenbehartiging van de leden; meer middelen om druk uit te oefenen op werkgevers; expertise onderhandelen. OR: tweeledige taak; de pressiemiddelen van de OR zijn beperkt; OR is geen professionele onderhandelaar. Kabinet Rutte II Brief minister 1 februari 2016 Opties versterking positie ondernemingsraden. Standpunt minister: Structuur cao is nog actueel; Primaat van de cao nog zinvol; Bonden zijn professionele onderhandelaars en onafhankelijk ten opzichte van werkgevers; 3

4 Kabinet Rutte II Brief minister 1 februari 2016 Opties versterking positie ondernemingsraden. Standpunt minister: OR meer bij cao overleg betrekken maar OR dient geen wettelijke bevoegdheid te krijgen; Invulling op bedrijfsniveau is aansprekende vorm van maatwerk. Minister: het is goed zo. Kabinet Rutte II Regeerakkoord bevat over arbeidsvoorwaarden (vorming) geen plannen. Wel op andere terreinen, vnl. positie zzp-ers. Wanneer een rol voor de OR? 1. In arbeidsovereenkomst / arbeidsvoorwaardenregeling expliciete rol voor OR overeengekomen; 2. Cao: nadere invulling van een regeling is bij de OR neergelegd (delegatiebepalingen of decentralisatiebepalingen); 3. Regelingen met instemmingsrecht = artikel 27 WOR; 4. Ondernemingsovereenkomst (artikel 32 WOR); 5. Wijziging van arbeidsvoorwaarden op grond van 7:613 BW. 4

5 1. arbeidsovereenkomst of arbeidsvoorwaardenregeling In sommige ondernemingen geldt dat (bepaalde) wijzigingen alleen met instemming van de OR gewijzigd kunnen worden; Ondernemingen zonder cao; Voorbeeld: ICT bedrijven. Is individuele werknemer gebonden aan afspraken tussen werkgever en OR (doorwerking)? 2. OR in het verlengde van caobepalingen Veel cao s laten nadere invulling van een aantal regelingen over aan de OR in de onderneming (= delegatie/decentralisatie aan OR). Onderzoek uit juni 2017: Ondernemingscao s > 2000 werknemers; Bedrijfstakcao s > 8000 werknemers. Wat blijkt?: 2. OR in het verlengde van caobepalingen Decentralisatie komt veelvuldig voor; OR soms medeontwerper collectieve arbeidsvoorwaarden; 5

6 2. OR in het verlengde van cao-bepalingen In bijna alle cao s heeft OR rol met betrekking tot arbeidsduur/arbeidstijden/roosters e.d. Grote verschillen in cao s waarop decentralisatie geregeld is; Gebruikte terminologie vaak diffuus: instemming, in of na overleg, afspraken. 2. OR in het verlengde van caobepalingen Doorwerking van afspraken tussen werkgever en OR? = Is de individuele werknemer gebonden aan de afspraken? Lange tijd niet duidelijk geweest. Op grond van rechtspraak uit 2013/2014: werknemers zijn gebonden aan decentralisatiebepalingen 3. Instemmingsrecht 27 WOR (1) Art. 27 lid 1 WOR instemmingsrecht indien regeling; lid 1 a tot met l aangelegenheid; vaststelling, wijziging of intrekking. 6

7 3. Instemmingsrecht 27 WOR (2) Maar: CAO moet ruimte bieden ( primaat van de cao ); Volgens de rechtspraak: geen primaire arbeidsvoorwaarden. Deze discussie doet zich in het bijzonder voor bij (vormen) van beloningsregelingen. 4. Ondernemingsovereenkomst Artikel 32 WOR: uitbreiding bevoegdheden OR: 1. Cao; 2. Ondernemingsovereenkomst. Overeenkomst (afspraken) tussen ondernemer en OR 5. Wijziging arbeidsvoorwaarden (1) Artikel 7:613 BW: eenzijdig wijzigingsbeding in arbeidsovereenkomst Strikte voorwaarden: 1. Beding: schriftelijk; 2. Werkgever: zwaarwichtig belang. Individuele arbeidsovereenkomst, maar ook collectieve werking. 7

8 5. wijziging arbeidsvoorwaarden (2) Rol OR; Wetsvoorstel oorspronkelijk: instemming OR levert wetsvermoeden van zwaarwichtig belang op; Dit onderdeel geschrapt; Wel: Dit neemt niet weg dat bij het antwoord op de vraag of het belang van de werkgever voldoende zwaarwichtig is, een rol kan spelen of er overeenstemming is bereikt met de ondernemingsraad over de wijziging in de arbeidsvoorwaardenregeling die de werkgever nastreeft. Rol OR bij wijziging arbeidsvoorwaarden Rechtspraak: Rol van de OR daarbij is begrensd; Instemming van de OR met wijziging van arbeidsvoorwaarden is geen garantie voor de werkgever dat de rechter de wijziging toestaat; het brengt de werkgever wel in een gunstiger positie; Rol OR bij wijziging arbeidsvoorwaarden Zonder instemming OR zelden of nooit een zwaarwichtig belang aangenomen. Voorbeeld van de positie van de OR: Uitspraak hof Arnhem-Leeuwarden 14 maart 2017: Standpunt van OR is een van de redenen dat wijziging van hypotheekrenteregeling door werkgever acceptabel werd geacht 8

9 Vragen? Dank voor uw aandacht 9