RICHTLIJNEN VOOR HET OEFENEN Leren van Nieuwe Vaardigheden Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 1
Lean Management Teachers Deze Nederlandse vertaling wordt u aangeboden door: Lean Management Teachers Prins Willem Alexanderlaan 1427 7312 GB Apeldoorn www.leanmanagement.nl Nederlandse vertaling door: Emiel van Est emiel@leanmanagement.nl
HET KOST OEFENING OM EEN NIEUWE VAARDIGHEID EN MENTALITEIT TE VERWERVEN Hoe internaliseer je een denkpatroon zoals de Verbeter Kata? Hersenonderzoek is duidelijk: Om nieuwe gewoontes te ontwikkelen moet je nieuwe routines oefenen. Het uiteindelijke doel van het oefenen van de Verbeter Kata is om het patroon te begrijpen en te internaliseren, zodat je het zonder na te denken en zonder aarzeling kunt toepassen in vele verschillende situaties. Dit is een handboek over het oefenen van de Verbeter Kata, maar voordat we aan de slag gaan, laten we het eerst even hebben over oefenen. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 2
TE OEFENEN TOYOTA KATA ROUTINES (de Coach moet zowel de Verbeter Kata als de Coaching Kata kennen) LEERLING Verbeter Kata Begrijp de Richting Begrijp de Huidige Toestand Vastleggen Volgende Doeltoestand PDCA Richting de Doeltoestand ACT PLAN Doel Toestand CHECK Go an d See DO DT HT PDCA Cycli Registratie COACH- Coaching Kata Coaching Cycli Coaching / Instructie Proces Coach De 5 Vragen L eerling Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 3
KEY POINTS VOOR HET OEFENEN VAN DE VERBETER KATA Maak van oefenen een onderdeel van het normale dagelijkse werk, niet een speciale gebeurtenis. Volgens neurowetenschap, is het voor het ontwikkelen en onderhouden van nieuwe gewoontes meestal beter om vaak een korte tijd te trainen, dan in lange trainingssessies. Vaardigheden worden het best geleerd wanneer oefensessies kort en frequent zijn. Zorg er dus voor dat het oefenen van de Verbeter Kata deel wordt van elke werkdag.. Merk op dat dit de nadruk kan verschuiven van periodieke training of verbeterinspanningen geleid door Lean staf of consultants, meer in de richting van dagelijks oefenen en verbeteren gecoacht door de lijnmanagers. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 4
KEY POINTS VOOR HET OEFENEN VAN DE VERBETER KATA Met het onderwijzen en leren van het Verbeter Kata patroon combineer je training en doen. In sport en muziek zijn de activiteiten van opleiding en uitvoering doorgaans van elkaar gescheiden, waarbij de uitvoering misschien slechts 10% bedraagt. Deze verhouding is in het bedrijfsleven financieel niet haalbaar. Bovendien vinden wij dat het oefenen van de Verbeter Kata meer kans heeft om een mentaliteitverandering te genereren wanneer de leerling bezig is met iets echts, in plaats van met een fictief voorbeeld. In het model van oefenen zoals gepresenteerd in dit handboek doen leerlingen elke dag 2 dingen tegelijkertijd: streven naar een echte Doeltoestand + oefenen van het patroon van de Verbeter Kata. Niet dit Training Doen Maar dit (gecombineerd) Doen & Training Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 5
8 ACHT RICHTLIJNEN VOOR HET OEFENEN VAN DE VERBETER KATA Hoe goed je een vaardigheid als het Verbeter Kata patroon meester wordt hangt meer af van hoe je oefent dan van het aantal keren herhalen van de routine. Hier zijn acht richtlijnen voor het oefenen: 1) Krijg een overzicht van wat je probeert te leren 2) Zoek een Coach 3) Wees enthousiast over het oefenen 4) Deel het vaardigheidspatroon in stukken, en oefen deze één voor één 5) Volg in het begin het voorgeschreven patroon opzettelijk precies 6) Oefen iedere dag een beetje 7) Oefen op iets echts 8) Oefen op het randje van je kunnen Deze richtlijnen zijn gebaseerd op verschillende bronnen, waaronder:the Talent Code by Daniel Coyle, Talent is Overrated by Geoff Colvin, Human Memory: Theory and Practice by Alan Baddeley, and the Bjork Learning and Forgetting Lab at UCLA. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 6
Oefen Richtlijn 1) Krijg een overzicht van wat je probeert te leren Details Krijg een beeld van de delen van de vaardigheid en hoe ze samen een geheel vormen bij de juiste uitvoering van de vaardigheid. Leg de coaching methode vooraf aan de leerling uit, zodat hij/zij kan begrijpen wat er gebeurt. 2) Zoek een Coach Je zult periodieke input en begeleiding nodig hebben van iemand die je observeert, je fouten detecteert en je advies geeft over hoe deze te corrigeren. Een ervaren Verbeter Kata coach kan wel of niet beschikbaar zijn. Zo niet, zoek dan iemand anders die de Verbeter Kata oefent en coach elkaar. Zodra je de Verbeter Kata meester bent kun je anderen coachen. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 7
3) Wees enthousiast over het oefenen Nieuwe zenuwbanen zullen zich niet vormen als je met een negatieve houding oefent. Je het zult moeten willen. Er zullen fases zijn waarin het lijkt alsof je geen vooruitgang boekt. Houd je kin omhoog en blijf oefenen. Luister naar je coach voor advies. 4) Deel het patroon van de vaardigheid in stukken, en oefen deze één voor één Kata worden meestal in delen geoefend, totdat de gehele reeks is geleerd. Dit heet chunking. Probeer niet te veel brokken in één keer meester te worden. De coach moet bepalen waarneer de leerling klaar is om het volgende te gaan oefenen. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 8
5) Volg in het begin het voorgeschreven patroon opzettelijk precies * Laat beginners oefenen met processen die gemakkelijk te begrijpen zijn en waar het gemakkelijk is om te zien hoe het Verbeter Kata patroon toegepast moet worden. Dit is hetzelfde als training in in muziek en sport, waar beginners niet met een moeilijke stuk beginnen. De eerste fase van oefenen is het patroon precies te proberen te kopiëren; om de Kata op een opzettelijk nauwkeurige manier te reproduceren. Het patroon kan verkeerd of onnatuurlijk aanvoelen in het begin. Probeer de neiging om het nu te veranderen te onderdrukken. Het eerste oefenen* is doelbewust en maakt gebruik van je bewuste trage brein. Zodra het patroon je onbewuste brein bereikt en een normale, routinematige manier van werken wordt, wordt het sneller, soepeler en gemakkelijker. Beschouw het eerste oefenen als langzaam beginnen om snel te worden. Wij hebben vaak een hekel om door deze opzettelijke fase aan het begin te gaan, en de traagheid kan er toe leiden dat we denken dat het niet werkt. Dat is een vergissing die die je vasthoudt in je huidige set van vaardigheden Naarmate je vaardigheid toeneemt zie je het doel achter de stappen. Je kunt op dat moment meer openstaan en je eigen stijl ontwikkelen, zolang je het doel maar voor ogen blijft houden en anderen coacht. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 9
6) Oefen iedere dag een beetje Dagelijks kort oefenen is beter dan langdurige oefeningen. Dit wordt spacing genoemd. Het oefenen hoeft maar een deel van de werkdag te zijn. Je hoort ten minste één Coaching Cyclus per dag te hebben. 7) Oefen op iets echts Waar de leerling aan werkt moet zinvol zijn voor de leerling en de organisatie. Het Verbeter Kata patroon moet worden gezien als een middel voor een gewenst doel. De leerling moet echte problemen oplossen op weg naar een echte Doeltoestand. Leerlingen doen twee dingen tegelijk: een proces verbeteren en het patroon van de Verbeter Kata leren. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 10
8) Oefen op het randje van je kunnen Het leren van een vaardigheid vereist het maken van kleine fouten om dan te werken aan het corrigeren van die punten. Richt je op die aspecten van het vaardigheidspatroon die momenteel de meeste moeite kosten. Doelbewust oefenen gericht op het verhelpen van zwakke punten is een betere voorspeller van expertise dan het kale aantal uren. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 11
VOORTGANG IN HET LEREN VAN EEN VAARDIGHEID Het Dreyfus Model voor het Verkrijgen van Vaardigheden beschrijft het leren van een vaardigheid als het doorlopen van deze vijf fasen Fase Kenmerken Werkstandaard Autonomie 5 Expert Gaat niet meer af op regels, richtlijnen, stelregels Begrip van situaties en besluitvorming intuïtief Visie van wat mogelijk is 4 Meester Ziet wat in een situatie het belangrijkste is Neemt afwijkingen waar van normaal patroon Stelregels afhankelijk van situatie 3 Competent Weet om te gaan met drukte. Ziet acties gedeeltelijk in termen van lange termijn doelen Heeft gestandaardiseerde en routinematige procedures 2 Gevorderd Actie gebaseerd op kenmerken of aspecten Situationele perceptie nog beperkt. Alle aspecten krijgen evenveel belang 1 Beginner Naleven van regels en plannen Weinig situationele perceptie. Geen eigen oordeel Uitstekende resultaten worden met relatief gemak bereikt Volledig aanvaardbaar niveau wordt routinematig bereikt Geschikt voor het doel maar verfijning kan ontbreken Waarschijnlijk worden eenvoudige taken aanvaardbaar afgerond Waarschijnlijk onbevredigend tenzij onder nauw toezicht In staat om verantwoord voorbij bestaande standaarden te gaan en eigen interpretaties te maken In staat om volledige verantwoordelijkheid te nemen voor eigen werk, en anderen te coachen In staat om de meeste taken uit te voeren naar eigen oordeel In staat op eigen oordeel sommige stappen uit te voeren maar voor hele taak is begeleiding nodig Nauwlettend toezicht of instructie nodig Adapted from: Dreyfus, Stuart E., Formal Models vs. Human Situational Understanding: Inherent Limitations on the Modelling of Business Expertise, University of California, Berkeley, 1981 Merk op dat het Dreyfus model vaardigheidsniveau of mate van gewenning meet, niet de persoon Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 12
NIVEAUS IN HET LEREN VAN DE VERBETER KATA Kan LESGEVEN Weet Waarom Kan anderen lesgeven Kan TOEPASSEN Weet Hoe Kan de Verbeter Kata effectief toepassen Coetent Competent Is BEWUST Weet Wat Weet van de Verbeter Kata Dreyfus Niveaus Dreyfus niveau Competent in de Verbeter Kata lijkt een voorwaarde te zijn om te kunnen beginnen met het coachen van anderen. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 13
TWEE ALGEMENE FASES VAN OEFENEN Oefen de Coaching Kata Kan LESGEVEN Oefen de Verbeter Kata Is BEWUST Kan TOEPASSEN Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 14
JE KUNT VERBETER KATA DENKEN ELKE DAG OEFENEN Iedere keer dat je iets doet of denkt, wordt de kans groter dat je het weer doet. Hier is een manier om te helpen je eigen denken en gewoontes richting het wetenschappelijke patroon van de Verbeter Kata te buigen: refereer iedere keer mentaal naar deze vijf fundamentele Coaching Kata vragen als je bij een teaminspanning betrokken bent. Het patroon van deze vragen is eenvoudig te leren en elke keer dat je hier aan denkt en ze toepast versterkt dat het patroon van de Verbeter Kata in je brein. Vijf Basis Coaching Vragen 1. Wat proberen we te bereiken? 2. Waar zijn we nu? 3. Wat staat ons momenteel in de weg? 4. Wat is onze volgende stap en wat verwachten we? 5. Wanneer kunnen we zien wat we hebben geleerd van het nemen van deze stap? Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 15
KEY POINTS OVER HET OEFENEN VAN KATA Beginners houden zich nauw aan de door een kata voorgeschreven vorm om het patroon in te slijten. Denk aan typeles waarbij een leerling opzettelijk en herhaaldelijk typt, The quick brown fox... Zodra je behendig wordt kun je de formele kata terzijde schuiven, omdat een kata een pedagogisch instrument is; een verpakking. Bedreven studenten die het patroon van de kata in hun onbewuste hebben geïnternaliseerd kunnen dan het patroon aanpassen aan verschillende situaties. De kata verdwijnt bijna en een nieuwe vaardigheid is achtergebleven. Zodra je kunt blindtypen type je niet langer The quick brown fox... Het is het resulterende vermogen en de gewoonte die uiteindelijk bepalend zijn, niet de kata. -> Focus van beginners: 90% Kata, 10% Situationeel -> Focus van experts: 10% Kata, 90% Situationeel Als je de wetenschappelijke principes achter de Verbeter Kata opneemt zul je merken dat je het patroon van denken en doen toepast in het najagen van vele doelen. Merk op dat de Kata niet volledig verdwijnt. Net als atleten blijven zelfs gevorderde studenten (inclusief senior leiders) de kata die ze geleerd hebben oefenen onder begeleiding van een coach. Het is als het scherp houden van gereedschap. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 16
VOORBEELDEN Beginners Oefening Dit is als het spelen van toonladders in de muziek. Oefen het toepassen van afzonderlijke onderdelen van de Verbeter Kata op simpele werkprocessen. Oefen bijvoorbeeld Proces Analyse. Gevorderden Oefening In de muziek is dit als het spelen van een gemakkelijk lied in zijn geheel. Pas de hele Verbeter Kata toe op een eenvoudig proces. Geavanceerde Oefening Dit is als het spelen van een moeilijker lied in de muziek. De hele Verbeter Kata toepassen op een moeilijker proces. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 17
VAARDIGHEID VAN LEERLING VAARDIGHEIDONTWIKKELING Expert Meester Competent Gevorderd Beginner Simpel Complex MOEILIJKHEID VAN DE DOELTOESTAND Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 18
DE GEEST VAN KATA OEFENEN Als mensen vragen, Wat is een kata?, is het typische antwoord, Een voorgeschreven reeks bewegingen die geoefend worden om diverse niveaus van meesterschap te bereiken. Maar het doel en de essentie van kata gaat verder dan dat Kata is een methode van trainen die leidt naar een eindresultaat. De kata op zich is niet het eindresultaat. Een kata is als een boek met korte verhalen. Een set technieken leidt naar een volgend hoofdstuk met technieken Systematisch oefenen betekent niet permanent rigide. Een doel is het internaliseren van de bewegingen en technieken zodat je ze aan verschillende omstandigheden kunt aanpassen. Uiteindelijk is het doel je de ideeën achter de kata eigen te maken. Zodra je de 'onzichtbare' ideeën begint te herkennen door de 'zichtbare' technieken zul je in staat zijn om er in vele situaties op te vertrouwen. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 19
STAP VOOR STAP Het is een goed idee om vertrouwd te raken met het onderwerp door eerst het hele handboek te lezen. Maar houd in gedachten dat je het oefen & leer proces stap voor stap doet. Dat is dan ook hoe het handboek je er doorheen zal leiden. Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 20
DOELBEWUSTE OEFENING IS NORMAAL IN DE SPORT EN DE MUZIEK Waarom niet ook in het bedrijfsleven & de samenleving in het algemeen? Ik vraag me af hoe het spel vandaag zal gaan? Hank Aaron Oefent Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 21
WAT ZAL JOUW PAD ZIJN? Voor het oefenen en internaliseren van de routines van de Verbeter Kata en de Coaching Kata Mike Rother / Verbeter Kata Handboek Richtlijnen voor Oefenen 22