Onrechtmatige overheidsbesluiten mr. C.N.J. Kortmann Kluwer - 2006 - Deventer
Inhoudsopgave i..2.3.4.5.6.7.8.9 INLEIDING De overheid aansprakelijk? Historie Doctrine Wetgever, bestuur en rechtspraak Doel van het onderzoek Probleemstelling Vernietiging, onrechtmatigheid en toerekening Causaal verband en relativiteit Opzet van dit boek 2 3 4 5 5 7 9 2 NAKOMING EN AANSPRAKELUKHEID 2. Inleiding 2.2 Evenwicht 2 2.3 Naleving van rechtsplichten 3 2.4 Buitencontractuele aansprakelijkheid 6 2.5 Contractuele aansprakelijkheid 8 2.6 Rechtsplicht en aansprakelijkheid 20 2.7 Rechtvaardigingsgronden 24 2.8 Samenvatting 25 OVERHEIDSAANSPRAKELIJKHEID UIT ONRECHTMATIGE DAAD 29 3. 3.2 3.3 3.4 3.5 3.6 Grondslag voor aansprakelijkheid De verbintenis tot schadevergoeding uit onrechtmatige daad in vogelviucht Onrechtmatigheid Toerekening Onrechtmatigheid, toerekening en eigen schuld Samenvatting 29 3 35 37 40 44
VIII Inhoud 4 BESLUITENAANSPRAKELIJKHEID 47 4. Overheidsbesluitvorming - verdelend recht en ordeningsrecht 47 4.2 Naleving van publiekrechtelijke rechtsplichten - handhavingsrecht 48 4.3 Overheidsaansprakelijkheid 50 4.4 Rechtsplichten tot bevoegdheidsuitoefening 53 4.5 De gebondenheid van de bevoegdheidsuitoefening 54 4.6 De uitkomst van de bevoegdheidsuitoefening 57 4.7 Motiveringsgebreken en dispositie 58 4.8 Totstandkomingsgebreken 59 4.9 Onrechtmatigheid of onbevoegdheid 59 4.0 Samenvatting 6 5 BESLUITENAANSPRAKELIJKHEID UIT 'RECHTMATIGE DAAD' 65 5. Aansprakelijkheid uit 'rechtmatige daad' 65 5.2 Plaatsbepaling 66 5.3 Een begrip, twee rechtsvorderingen 68 5.4 De relatief onrechtmatige daad 69 5.5 Staat / Lavrijsen introduceert een risico-aansprakelijkheid 72 5.6 Eigen opvatting: een onrechtmatigheidsbegrip 75 5.7 Aansprakelijkheid voor rechtmatige besluitvorming 78 5.8 Voortse stroom exit? 79 5.9 Egalite en Quint / Te Poel 84 5.0 Uitwerking voor het privaatrecht 87 5. Uitwerking voor het publiekrecht - handhavingsrecht 9 5.2 Uitwerking voor het publiekrecht - ordeningsrecht 94 5.3 Niet-verdisconteerde belangen - normadressaten en derden 96 5.4 Uitwerking voor het publiekrecht - verdelend recht 0 5.5 De belangenafweging: toetsing door de rechter 0 5.6 Een laatste tegenwerping: scheepsmakelaars en Studenten 03 5.7 Samenvatting 06 6 ONGELDIGHEID EN ONRECHTMATIGHEID 6. De gelijkstelling van (on)geldigheid en (on)rechtmatigheid 6.2 Van een processueel naar een materieel debat 2 6.3 Twee verklaringen 5 6.4 Kan een ongeldig besluit toch privaatrechtelijk rechtmatig zijn? 7 6.5 Hypothese: de vernietigingsrechter toetst geldigheid 9 6.6 Toets: een interne rechtsvergelijking 20 6.7 Resultaten: de bronnen van ongeldigheid 25
Inhoud IX 6.8 Impliceert onbevoegdheid onrechtmatigheid? Attributie versus regulering 25 6.9 Relatieve onbevoegdheid. Delegatie en mandaat 30 6.0 Drie gronden voor ongeldigheid en onrechtmatigheid 32 6. Samenvatting 35 7 GELDIGHEID EN RECHTMATIGHEID 39 7. Inleiding 39 7.2 Geldigheid impliceert publiekrechtelijke rechtmatigheid 40 7.3 (On)geldigheid en (on)rechtmatigheid zijn materieel equivalent 43 7.4 Kan een geldig besluit totonrechtmatigheid leiden? 44 7.5 Niet-nakoming van bevoegdhedentoezeggingen 49 7.6 Niet-nakoming van bevoegdhedenovereenkomsten 54 7.7 Een geldig besluit levert geen onrechtmatige daad op 57 7.8 Publiekrechtelijke en privaatrechtelijke onrechtmatigheid vallen samen 59 7.9 Samenvatting 6 8 FORMELE RECHTSKRACHT EN ONTVANKELIJKHEID 65 8. Materiele en formele rechtskracht 65 8.2 Procedeerdwang versus specialisatie 70 8.3 Procedeerdwang versus rechtszekerheid 72 8.4 Procedeerdwang versus concordantie 73 8.5 Verdelend recht 76 8.6 Van formele rechtskracht naar schadebeperking 79 8.7 Theproofofthepudding 85 8.8 Ontvankelijkheid 88 8.9 Een petitum-gericht stelsel van rechtsbescherming tegen overheidsbesluiten 93 8.0 Samenvatting en conclusies 97 9 SAMENVATTENDE SLOTBESCHOUWING 20 9. Leeswijzer 20 9.2 Wetgever en bestuur - een materieel debat 20 9.3 Rechtspraak - een doelmatige verdeling van rechtsmacht 202 9.4 De huidige interpretatie - aansprakelijkheid Staat centraal 203 9.5 Mijn voorstel - gedrag centraal stellen 205 9.6 Aansprakelijkheid uit contract - gedrag en gevolg 207
Inhoud 9.7 Aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad - alleen gedrag 208 9.8 Een ongeldig besluit levert een onrechtmatige daad op 20 9.9 Aansprakelijkheid en vernietiging: nevengeschikte remedies 22 9.0 Beperking van besluitenaansprakelijkheid - eigen schuld en toerekening 25 9. Beperking van besluitenaansprakelijkheid - causaal verband 26 9.2 Beperking van de besluitenaansprakelijkheid - onrechtmatigheid 27 9.3 Beperking van besluitenaansprakelijkheid - relativiteit 28 9.4 Slotsom 29 LITERATUUR 225 WETGEVING 243 RECHTSPRAAK 249 TREFWOORDENREGISTER 257