s t u d i e p ockets prlva a t r e c h-t* 47 Milieuprivaatrecht tweede druk Mr. R.JJ. van Acht Mr. E. Bauw 1996 W.E.J. Tjeenk Willink Zwolle

Transcriptie

1 s t u d i e p ockets prlva a t r e c h-t* 47 Milieuprivaatrecht tweede druk Mr. R.JJ. van Acht Mr. E. Bauw 1996 W.E.J. Tjeenk Willink Zwolle

2 Inhoudsopgave Afkortingen Lijst van verkort aangehaalde werken XIV XIX 1. Bronnen van milieurecht en milieuprivaatrecht / 1.1 Milieurecht in Nederlands publiekrecht Milieurecht in volkenrecht en Europees recht Milieurecht in het privaatrecht? Internationale ontwikkelingen in het milieuprivaat- 75 recht Bestaande internationale milieuaansprakelijkheidsre- 16 gelingen a. Aansprakelijkheid voor schade door kernongeval- 16 len b. Aansprakelijkheid voor schade door olieverontrei- 18 niging c. Aansprakelijkheid voor schade tijdens vervoer 19 van gevaarlijke stoffen d. Het milieuschadeverdrag van de Raad van Europa Milieuaansprakelijkheidsverdragen in voorbereiding Het Europese Groenboek inzake herstel van mi- 23 lieuschade 2. Buitencontractuele aansprakelijkheid voor mi- 25 iieuschade 2.1 Milieuschade Rechtsgronden voor verhaal van milieuschade: per- 31 soonlijke en kwalitatieve aansprakelijkheid 2.3 Vereisten voor persoonlijke aansprakelijkheid: on- 35 rechtmatigheid en toerekening Onrechtmatigheid wegens inbreuk op een recht 35 IX

3 2.3.2 Onrechtmatigheid wegens strijd met een wettelijke 38 plicht Onrechtmatigheid wegens strijd met hetgeen in het 42 maatschappelijk verkeer betaamt a. De voorzienbaarheid van de belangenaantasting 44 b. De inhoud van de zorgplicht 55 c. Objectieve aanknopingspunten uit het geschreven 60 recht d. Belangenafweging 63 e. Toestandsaansprakelijkheid Kwalitatieve aansprakelijkheid voor gevaarlijke stof- 68 fen en milieuverontreiniging De algemene bepaling art. 6:175 BW Aansprakelijkheid tijdens vervoer van gevaarlijke 79 stoffen Art. 6:176 BW: aansprakelijkheid van de stortplaats- 83 houder Art. 6:177 BW: aansprakelijkheid van de exploitant 85 van een boorgat De uitsluitingsgronden van art. 6:178 BW Overige kwalitatieve milieuaansprakelijkheden Overige kwalitatieve aansprakelijkheden in het BW 91 a. Aansprakelijkheid voor gebrekkige roerende za- 91 ken (art. 6:173) b. Aansprakelijkheid voor gebrekkige opstallen 92 (art. 6:174) c. Produktenaansprakelijkheid (art. 6:185 e.v.) 94 d. Samenloop van kwalitatieve aansprakelijkheden Kwalitatieve aansprakelijkheden buiten het BW 99 a. De Wet aansprakelijkheid kernongevallen 99 (WAKO) b. De Wet aansprakelijkheid exploitanten van nucle- 100 aire schepen (WANS) c. De Wet aansprakelijkheid olietankschepen 101 (WAOT) d. DeMijnwet e. De Grondwaterwet 103 f. De Wet buisleidingenstraat Pernis-Antwerpen Wie kan vergoeding van welke (milieu)schade vorde- 104 ren?

4 2.6.1 Verhaal van milieuschade door particulieren Kostenverhaal door de overheid Kostenverhaal door milieuorganisaties Daderschap, causaal verband en verjaring Causale complicaties Conditio sine qua non en toerekening van schade Tegemoetkomingen aan de bewijsnood 727 a. Res ipsa loquitur 727 b. Andere omkeringen van de bewijslast 722 c. Art. 6:99 en het Des-arrest Extinctieve verjaring Verhaal van kosten van bodemsanering door de over- 131 heid Algemene uitgangspunten en inhoud van de nieuwe 7J2 saneringsregeling a. Alleen toepasselijk in gevallen van ernstige ver- 732 ontreiniging b. De saneringsdoelstelling 134 c. Wie saneert? Kostenverhaal op basis van art. 75 lid 1 en lid 5 (on- 136 rechtmatige daad c.a.) Kostenverhaal op basis van art. 75 lid 3 (ongerecht- 747 vaardigde verrijking) Eigen schuld van de overheid Matiging van schadevergoeding Bijzondere problemen van causale aard Invloed van algemene beginselen van behoorlijk be- 757 stuur Aspecten van vennootschapsrecht Financiele zekerheid, verzekering van milieuschade 766 en schadefondsen Verplichtingen tot het stellen van financiele zeker- 768 heid Verzekering van milieuaansprakelijkheid Schadefondsen 775 XI

5 3. Aansprakelijkheid voor milieuschade in verband 777 met contractuele relaties 3.1 Aansprakelijkheid voor milieuschade naar aanleiding van 777 onroerend goed-transacties. Inleidende opmerkingen 3.2 De aansprakelijkheid van de verkoper van een veront- 182 reinigde onroerende zaak naar 'gemeen recht' Het beroep op non-conformiteit; vorderingen en verweren 782 a. Art. 7:17 BW; 'normaal gebruik' 782 b. Onderzoeks- en mededelingsplicht 785 c. Art. 7:15 BW: bijzondere lasten en beperkingen 786 d. Ontbinding van de overeenkomst 788 e. Nakomingsvorderingen 788 f. Beroep op een opschortingsrecht 790 g. Schadevergoeding wegens toerekenbare tekortko- 797 ming h. De situatie naar oud recht; overgangsrecht Het beroep op dwaling Verval en verjaring Samenloop met vorderingen uit onrechtmatige daad Contractuele regeling van de aansprakelijkheid Aansprakelijkheid van de verkoper jegens derden Privaatrechtelijke handhaving van milieurecht Handhaving van milieurecht door middel van het pri- 277 vaatrecht. Inleidende opmerkingen Het begrip handhaving Handhaving en schadevergoeding Handhaving en normstelling Vormen van handhaving in rechte Handhavingsvorderingen jegens de overheid? Grenzen van privaatrechtelijke handhaving Bestuursrecht of privaatrecht? Wei of geen kort geding? Wie mag privaatrechtelijk handhaven? Individuele handhaving Collectieve actie Handhaving door de overheid 244 AA De onrechtmatige daad als voornaamste rechtsgrond 254 voor privaatrechtelijke handhaving; vereisten en beletselen voor een rechterlijk verbod en bevel XII

6 4.5 Met het oog op privaatrechtelijke handhaving rele- 273 vante soorten milieunormen Geschreven en ongeschreven milieunormen 273 A.5.2 Wei en niet uitsluitend tot de overheid gerichte mi- 277 lieunormen a. Nationale wettelijke milieunormen 280 b. Eenieder verbindende bepalingen in internationa- 282 le verdragen c. Ongeschreven recht 282 d. Europees recht 283 e. Plannen en beleidsregels Concrete en minder concrete milieu(gedrags)normen Privaatrechtelijke handhaving en publiekrechtelijke 294 normering Handelen in strijd met vergunningvoorschriften; han- 294 delen zonder vergunning Handelen in overeenstemming met een vergunning Gedoogsituaties De invloed van beroep tegen de vergunning bij de ad- 305 ministratieve rechter 4.7 De grensoverschrijdende milieuproblematiek De toegang tot de rechter Het toepasselijke recht Erkenning en executie van buitenlandse vonnissen Milieubeleidsafspraken Milieu(beleids)afspraken. Soorten en onderscheidingen De gebondenheid aan milieubeleidsafspraken en de 337 grond daarvoor: privaatrecht of publiekrecht? 5.3 De afdwingbaarheid van milieubeleidsafspraken De bedoeling van partijen De inhoud van de verplichtingen De geoorloofdheid en de geldigheid van milieube- 343 leidsafspraken Jurisprudentieregister 349 Trefwoordenregister 363 XIII