DE LEVENSVERZEKERING

Transcriptie

1 DE LEVENSVERZEKERING Een privaatrechtelijke en successierechtelijke beschouwing MR. W.J.M. VAN VEEN 1992 W.EJ. TJEENK WILLINK ZWOLLE

2 INHOUD Lijst van gebruikte afkortingen XI Hoofdstuk 1 Inleiding Inleiding De overeenkomst van levensverzekering; historie en begripsbepaling Een classificatie van de overeenkomst van levensverzekering De betrokken personen De gevolgen van verzwijging of het verstrekken van onjuiste informatie; huidig recht en ontwerp-nbw Het recht op de polis; de bevoegdheden van de verzekeringnemer Eenzijdig of wederkerig? Ontbinding van rechtswege Staking van premiebetaling en opschorting van risicodekking Geen gerechtelijke invordering van de premies Het onderzoek 24 Hoofdstuk 2 Het moment van ontstaan en de vermogensrechtelijke herkomst van het recht op de verzekerde som Twee opvattingen Inleiding De visie op de aard van de levensverzekering Nieuwe inzichten, oude gedachten Vermogensrecht versus rechtsobject; de beschikkingsbevoegdheden in relatie tot de verplichting tot betaling van de verzekerde som 46 VI

3 Hoofdstuk 3 De verkrijging van recht op de verzekerde som door een derde-begunstigde Begunstiging en derdenbeding Het derdenbeding en de begunstiging in het (ON)BVV Op welk moment ontstaat het recht van de derde; de bevoegdheid tot acceptatie De aanvaarde (derden)begunstiging Het aanvaarde derdenbeding De aanvaarde begunstiging 71 Hoofdstuk 4 Schenking door middel van levensverzekering Inleiding De verzekeringnemer als schenker Schenking als gevolg van aanvaarding van de aanwijzing na het opeisbaar worden van de uitkering Schenking door middel van aanvaarding van de aanwijzing voor opeisbaarheid van de uitkering Begunstiging en schenking volgens art c ONBW Schenking door de begunstigde 86 Hoofdstuk 5 Levensverzekering en huivelijksvermogensrecht Inleiding Huwelijksgemeenschap of prive-vermogen en de lopende verzekering De algehele gemeenschap van goederen Huwelijksvoorwaarden Complicaties in verband met het al dan niet prive zijn van de polis Vergoedingsplichten tussen echtgenoten Verdeling van de ontbonden huwelijksgemeenschap en de lopende polis Het bestuur over de polis Algemeen; bescherming tegen bestuursaanmatiging De bestuursbevoegdheid na ontbinding van de huwelijksgemeenschap De aanwijzing van een begunstigde en schenking Schenking door de gehuwde verzekeringnemer in verband met art. 1:88 lid 1 sub b BW Schenking tussen echtgenoten; art. 7A:1715 BW 110 Hoofdstuk 6 Levensverzekering en erfrecht Inleiding 112 VII

4 6.2 De herroepelijke aanwijzing in verhouding tot erfrechtelijke beschikkingen Inkorting Algemeen De omvang van het in aanmerking te nemen bedrag; het uitgangspunt De omvang van de legitieme in verband met een (ontbonden) huwelijksgemeenschap Inbreng Algemeen De in te brengen waarde Inbreng in verband met de schenking van een gemeenschapsgoed Inbreng en inkorting volgens het ontwerp-(i)nbw Art c ONBW in relatie tot inbreng en inkorting De in aanmerking te nemen waarde; meten met twee maten Inbreng en inkorting in verband met een (ontbonden) huwelijksgemeenschap Conclusie 138 Hoofdstuk 7 Levensverzekering en de toepassing van de Successiewet Inleiding De aard en de omvang van de verkrijging De pseudo-erfrechtelijke verkrijging door een derde-begunstigde De erfrechtelijke verkrijging krachtens een bianco polis Het moment van verkrijging en de toepassing van de successiewet De persoon van de erflater De verzekeringnemer als erflater Premieschenking in huwelijksvermogensrechtelijke verhoudingen Art. 13 Sw en onttrekkingen aan het vermogen van de erflater anders dan door premiebetaling De heffing van schenkingsrecht versus de heffing van successierecht 160 Hoofdstuk 8 Levensverzekering en crediteursverhaal Inleiding Beslag en de polis met herroepelijke of bianco aanwijzing De bevoegdheden van de beslaglegger Verwezenlijking van het risico tijdens de beslagperiode Faillissement en de polis met herroepelijke of bianco aanwijzing 169 VIII

5 8.3.1 De bevoegdheden van de curator in faillissement Verwezenlijking van het risico tijdens het faillissement Verhaal op de polis met onherroepelijke aanwijzing; pauliana De niet-aanvaarde onherroepelijke aanwijzing De aanvaarde aanwijzing Verhaal door de crediteuren van de nemer volgens het ontwerp-nbw De omvang van het verhaal; bescherming van het verzorgingsmotief De bevoegdheden van de beslaglegger c.q. de curator in faillissement in verband met een polis met herroepelijke aanwijzing Verhaal en de onherroepelijke aanwijzing Verhaal op de polis met onherroepelijke aanwijzing door crediteuren van de begunstigde; huidig recht en ontwerp-nbw Verhaal op een tot een (ontbonden) huwelijksgemeenschap behorende polis Verhaal door middel van (derden)beslag Faillissement en de tot een (ontbonden) huwelijksgemeenschap behorende polis Verpanding van de polis De bevoegdheden van de pandhouder Pandrecht en het opeisbaar worden van de verzekerde som Verpanding in het ontwerp-nbw 192 Samenvatting 195 Summon/ 202 Verkort aangehaalde literatuur 208 Overige aangehaalde literatuur 217 Tekst van aangehaalde artikelen uit het Ontwerp (Invoeringswet) NBW 236 Boek 4 Ontwerp Invoeringswet NBW (TK ) 236 Boek 7 titel 3 Ontwerp NBW (TK ) 239 Boek 7 titel 17 Ontwerp-NBW (TK ) 241 Geraadpleegde polisvoonvaarden 254 Register op zuetsartikelen 255 Jurisprudentieregister 258 Trefwoordenregister 262 IX