HANDBOEK BURGERLIJK RECHT

Transcriptie

1 RENE DEKKERS HANDBOEK BURGERLIJK RECHT DEEL IV Huwelijksstelsels - Erfrecht - Giften DERDE UITGAVE BEWERKT DOOR HELENE CASMAN Gewoon Hoogleraar Vrije Universiteit Brussel Hoogleraar Université Libre de Bruxelles Erenotaris intersentia Antwerpen - Oxford

2 INHOUD BOEK VIII. HUWELIJKSSTELSELS 1 Inleiding 3 TITEL I HET HUWELIJKSCONTRACT 5 Hoofdstuk I. Inleiding 5 Hoofdstuk II. Inhoud van het huwelijkscontract 10 Afdeling I. - Huwelijksovereenkomsten 10 Afdeling II. - Giften 18 Afdeling III. - Clausules vreemd aan het huwelijkstelsel 23 Hoofdstuk III. Geldigheidsvereisten van het huwelijkscontract. 24 Afdeling I. - De vorm 24 Afdeling II. - De bekwaamheid 29 Afdeling III. - De wijzigbaarheid van het huwelijksstelsel 33 Hoofdstuk IV. Ongeldigheid van het huwelijkscontract 48 TITEL II DE VERSCHILLENDE HUWELIJKSSTELSELS 51 Hoofdstuk I. Het gemeenschapsstelsel 51 Hoofdstuk II. Het wettelijk stelsel 56 Afdeling I. - Samenstelling Baten van de eigen vermogens Baten van het gemeenschappelijk vermogen Schulden in het wettelijk stelsel Lasten van de eigen vermogens Lasten van het gemeenschappelijk vermogen Rechten van de schuldeisers 95 ix

3 Afdeling II. - Bestuur Algemeen Gemeenschappelijk vermogen 106 A. - Afzonderlijk bestuur 106 B. - Exclusief bestuur 110 C. - Gezamenlijk bestuur Eigen vermogens Ontneming van bestuursbevoegdheden Andere maatregelen met weerslag op de bestuursbevoegdheden 121 Afdeling III. - Ontbinding van het huwelijksstelsel Oorzaken van ontbinding 124 A. - Overlijden van een echtgenoot 125 B. - Echtscheiding wegens onherstelbare ontwrichting C. - Echtscheiding door onderlinge toestemming 130 D. - Scheiding van tafel en bed 132 E. - Gerechtelijke scheiding van goederen 132 F. - Conventionele overgang naar een ander stelsel 140 G. - Nietigverklaring van het huwelijk Gevolgen van de ontbinding Boedelbeschrijving Vergoedingen Beheer van de onverdeeldheid Verrekening van de lasten Verdeling Schulden tussen echtgenoten Faillissement van een echtgenoot Collectieve schuldenregeling 184 Hoofdstuk III. Conventionele gemeenschap 186 Afdeling I. - Uitbreiding van de gemeenschap Beding van inbreng Algehele gemeenschap 190 Afdeling II. - Inkrimping van de gemeenschap 193 Afdeling III. - Clausules van vereffening en verdeling Vooruitmaking Ongelijke verdeling Huwelijksvoordelen 206 X

4 Hoofdstuk IV. Scheiding van goederen 214 Aanhangsel. Overgangsrecht van de wet huwelijksvermogensstelsels (1976). 229 TITEL III VERMOGENSSTELSELS VAN SAMENWONENDEN 235 Inleiding 235 Hoofdstuk I. Wettelijk samenwonenden 236 Hoofdstuk II. Feitelijk samenwonenden 246 BOEK IX. ERFRECHT 249 Inleiding 251 TITEL I ERFGERECHTIGDHEID 267 Hoofdstuk I. Erfbekwaamheid 268 Hoofdstuk II. Wettelijke erfgenamen 274 Afdeling I. - Afstammelingen 275 Afdeling II. - Bevoorrechte zijverwanten en ascendenten 281 Afdeling III. - Gewone ascendenten 284 Afdeling IV. - Gewone zijverwanten 286 Samenvatting 288 Hoofdstuk III. De langstlevende echtgenoot 290 Hoofdstuk IV. De langstlevende wettelijk samenwonende levensgenoot 309 Hoofdstuk V. Staat als onregelmatige erfopvolger 317 XI

5 Hoofdstuk VI. Anomale erfopvolging 320 TITEL II HOE DE NALATENSCHAP VERKREGEN WORDT 329 Hoofdstuk I. Bezit van de nalatenschap 329 Afdeling I. - Saisine van de wettelijke erfgenamen 329 Afdeling II. - Inbezitstelling van de Staat 334 Hoofdstuk II. Eigendom van de nalatenschap 335 Afdeling I. - Erfgerechtigd zijn 335 Afdeling II. - Keuzerecht van de erfgerechtigde 337 Afdeling III. - Aanvaarding Algemeen Zuivere aanvaarding 352 A. - Vorm 352 B. - Gevolgen van de zuivere aanvaarding Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving Afdeling IV. - Verwerping 372 Afdeling V. - Onbeheerde nalatenschap 379 Hoofdstuk III. Opeising van de nalatenschap 382 TITEL III VEREFFENING VAN DE NALATENSCHAP 391 Inleiding 391 Hoofdstuk I. Een enkele erfgenaam 393 Afdeling I. - Algemeen 393 Afdeling II. Voorrecht van boedelbeschrijving Afscheiding van de boedels als gevolg van de beneficiaire aanvaarding 395 A. - Rechten van de schuldeisers en legatarissen 395 B. - Rechten en plichten van de erfgenaam tegenover de nalatenschap Beheer van de nalatenschap Betaling van de schulden en lasten 405 XÜ

6 4. - Aansprakelijkheid en zekerheden Einde van de lasten van de beneficiaire aanvaarding Afdeling III. - Afscheiding van de boedels op vordering van schuldeisers 411 Hoofdstuk II. Meerdere erfgenamen 417 Afdeling I. - Soorten verdeling 418 Afdeling II. - Minnelijke verdeling onder rechterlijk toezicht Afdeling III. - Gerechtelijke verdeling 422 Afdeling IV. - Vordering tot verdeling 424 Afdeling V. - Deelgenoten 428 Afdeling VI. - Verloop van de gerechtelijke verdeling 438 Afdeling VII. - Erfuitkoop 452 Afdeling VIII. - Inbreng Inbreng van giften Inbreng van schulden 476 Afdeling IX. - Verdeling van schuldvorderingen en van schulden Schuldvorderingen 479 A. - Verhouding tussen erfgenamen en schuldenaar 479 B. - De erfgenamen onderling Schulden 483 A. - Verhouding tussen erfgenamen en schuldeiser 483 B. - De erfgenamen onderling 488 Afdeling X. - Gevolgen van de verdeling Declaratief karakter van de verdeling Vrijwaring van de kavels 501 Afdeling XI. - Tenietgaan van de verdeling 505 Hoofdstuk III. Vereffening van de onbeheerde nalatenschap. 512 Aanhangsel. Contestatie van ons erfrecht 514 BOEK X. GIFTEN 517 Inleiding 519 XÜi

7 TITEL I GIFTEN IN HET ALGEMEEN 525 Hoofdstuk I. Toestemming 526 Afdeling I. - Art. 901 B.W 526 Afdeling II. - Wilsgebreken 529 Hoofdstuk II. Bekwaamheid 532 Afdeling I. - Onbekwaamheid om te schenken 532 Afdeling II. - Onbekwaamheid om te krijgen Niet bestaande of onbepaalde personen Gewone onbekwamen Rechtspersonen Bijzondere onbekwaamheden Omzeiling van problemen als de legataris onbekwaam of onbepaald is 550 Hoofdstuk III. Voorwerp 555 Hoofdstuk IV. Oorzaak 558 Hoofdstuk V. Voorwaarden 562 Hoofdstuk VI. Bescherming van de schuldeisers 570 Hoofdstuk VII. Verdere bijzondere regels 572 TITEL II SCHENKINGEN 573 Hoofdstuk I. Eigenlijke schenking 573 Afdeling I. - Algemeen 573 Afdeling II. - Schenkingscontract 574 Afdeling III. Vormvoorschriften 579 Afdeling IV. - Nietigheid 583 Afdeling V. - Onherroepelijkheid van de schenking Schenkingen in strijd met de regel Schenkingen die niet met de regel strijden 590 xiv

8 3. - Schenking in strijd met de regel, maar toch door de wet toegestaan 595 Afdeling VI. - Gevolgen van de schenking Overdracht van eigendom Verplichtingen van de schenker Verplichtingen van de begiftigde 600 Afdeling VII. - Herroeping van de schenking Niet-vervulling van de lasten Ondankbaarheid 611 Hoofdstuk II. Bijzondere soorten van schenkingen 620 Afdeling I. - Onrechtstreekse schenking 620 Afdeling II. - Vermomde schenking 625 Afdeling III. - Handgift 630 Afdeling IV. - Schenking met last 638 Afdeling V. - Vergeldende schenking 640 Afdeling VI. - Schenking ten voordele van het huwelijk Schenking door een derde Schenking tussen (aanstaande) echtgenoten bij huwelijkscontract 645 Afdeling VII. - Schenking tussen echtgenoten buiten huwelijkscontract. 648 Afdeling VIII. - Enkele andere soorten schenkingen 652 Afdeling IX. - Handelingen die geen schenkingen zijn 657 TITEL III LEGATEN 659 Hoofdstuk I. Het testament 660 Afdeling I. - Inhoud 660 Afdeling II. - Testamentaire en wettelijke erfopvolging 664 Afdeling III. - Kenmerken van het testament 670 Afdeling IV. Vormen Eigenhandig testament 675 A. - Geldigheidsvereisten 675 B. - Bewaring 682 C. - Verlies van het testament Authentiek testament 687 XV

9 3. Testament in internationale vorm Bevoorrechte testamenten 697 Afdeling V. - Bewijskracht Eigenhandig testament Authentiek testament 701 Afdeling VI - Sanctie 702 Afdeling VII. - Het codicil 704 Afdeling VIII. - Interpretatie van het testament 705 Afdeling IX. - Strafbeding 710 Afdeling X. - De testamentuitvoerder 713 Hoofdstuk II. Het legaat 726 Afdeling I. - Aanwijzing van de legataris 726 Afdeling II. - Omvang van het legaat Algemeen legaat Legaat onder algemene titel Bijzonder legaat 735 Afdeling III. - Allerlei legaten 736 Afdeling IV. - Keuze van de legataris 745 Afdeling V. - Rechten van de legataris Eigendom van het legaat Bezit van het legaat 748 A. - Vordering tot afgifte 749 B. - Saisine van de algemene legataris Recht op de vruchten Rechtsvorderingen 762 Afdeling VI. - Verplichtingen van de legataris Betaling van de schulden van de nalatenschap Betaling van de legaten 770 Afdeling VII. - Tenietgaan van de legaten Nietigheid Herroeping 774 A. - Vrijwillige herroeping 774 B. Gerechtelijke herroeping Verval Gevolgen van het tenietgaan 792 xvi

10 TITEL IV VOORBEHOUDEN EN BESCHIKBAAR DEEL 795 Inleiding 79 Hoofdstuk I. Inrichting van de reserve 796 Afdeling I. - Wie kan aanspraak maken op een voorbehouden erfdeel? 796 Afdeling II. - Omvang van het voorbehouden deel 799 Hoofdstuk II. Basisbeginselen 805 Afdeling I. - Een stuk erfrecht 805 Afdeling II. - De reserve wordt enkel tegen giften beschermd Afdeling III. - Het beschikbare deel 813 Hoofdstuk III. Werking van de reserve 815 Afdeling I. - Hersamensteiling van het vermogen Aanwezige goederen Schenkingen Schulden 828 Afdeling II. - Aanrekening van de giften Aanrekening op het voorbehouden deel Aanrekening op het beschikbare deel 836 Afdeling III. - Inkorting Vordering tot inkorting Volgorde bij de inkorting Gevolgen van de inkorting 844 Hoofdstuk IV. Voorbehouden deel van de langstlevende echtgenoot 849 TITEL V BIJZONDERE SOORTEN VAN GIFTEN 863 Hoofdstuk I. Contractuele erfstelling 864 Afdeling I. - Toepassingsgebied Personen Geschonken goederen 869 Xvii

11 Afdeling II. - Gevolgen Ze steunt op een schenking Ze verschaft erfrecht 873 Afdeling III. - Schenking van tegenwoordige of toekomstige goederen 875 Hoofdstuk II. Ascendentenverdeling 877 Afdeling I. - Algemene regels 878 Afdeling II. - Ascendentenverdeling bij schenking Bijzondere vereisten Gevolgen 884 Afdeling III. - Ascendentenverdeling bij testament Bijzondere vereisten Gronden van ongeldigheid 889 Hoofdstuk III. Erfstelling over de hand 893 Trefwoordenregister 899 XVlll