Monografieèn Privaatrecht. Erfrecht. Prof. mr. M.J.A. van Mourik. Vijfde druk

Transcriptie

1 Monografieèn Privaatrecht Erfrecht Prof. mr. M.J.A. van Mourik Vijfde druk Kluwer - Deventer

2 Inhoud Enige afkortingen en symbolen XV Enige verkort aangehaalde werken XVI I. INLEIDING 1 1. Erfrecht 1 2. De geschiedenis van de totstandkoming van Boek 4 (nieuw) BW Het ontwerp-meijers; het Regeringsontwerp (nr. 3771) De 'voortrein' (nr ) De Invoeringswet (nr ); het vruchtgebruikvoorstel De wettelijke verdeling Overgangsrecht 7 II. ORDENING 8 3. Uitgangspunten 8 4. Het parentelen-stelsel 10 Casus Geen erfgenamen De bestaanseis 12 Casus 2 12 Casus 3 13 Casus Onwaardigheid 14 Casus 5 15 III. DE NALATENSCHAP Algemeenheid van goederen; afgescheiden vermogen Schulden van de nalatenschap Opvolging in goederen en schulden 20 Casus 6 21 Casus Aansprakelijkheid, draagplicht en verhaalbaarheid 23 Casus Rangorde bij de voldoening van de schulden 24 Casus Rechtshandelingen betreffende een niet-opengevallen nalatenschap 26 Casus VII

3 14. Waarde en waardering Betaling geldsom 28 IV. DE ERFDELEN Inleiding Uit eigen hoofde of bij plaatsvervulling 30 Casus Berekeningen van erfdelen Eerste parentele 32 Casus Casus Tweede parentele 34 Casus Halfbroers en halfzusters 35 Casus Casus Casus Derde parentele 37 Casus Vierde parentele 38 Casus V. DE WETTELIJKE VERDELING Inleiding De 'deelgenoten' Het in de verdeling betrokken stiefkind De in de verdeling betrokken goederen De in de verdeling betrokken schulden Saisine; draagplicht Aansprakelijkheid 42 Casus Verhaalbaarheid 43 Casus Testeervrijheid 45 Casus Casus Negatieve nalatenschap De geldvordering van de kinderen Inleiding Rente Wilsrechten De omvang van de vordering Boedelbeschrijving; minderjarigen; taak van de kantonrechter Inzage, inlichtingen en medewerking 55 Vili

4 26.7 Voldoening van de vordering Ongedaanmaking Ongedaanmaking en verklaring van erfrecht Gevolgen van ongedaanmaking 58 VI. DE AAN DE WETTELUKE VERDELING VERBONDEN WILSRECHTEN Inleiding Uitbreiding, beperking en opheffing Vier wilsrechten De wilsrechten vanuit de positie van het kind bezien Recht op overdracht van goederen 64 Casus Zaaksvervanging; bewijsregeling 67 Casus Casus Samenloop van wilsrechten 69 Casus Het voorbehouden vruchtgebruik 71 Casus Schuldeisers en vruchtgebruik Uitoefening wilsrechten door minderjarigen 73 VII. UlTERSTE-WILSBESCHIKKINGEN Rechtshandeling Wilsgebreken Vernietiging; verjaring en verval Gesloten stelsel De ouderlijke-boedelverdeling (OBV) Verschillen tussen de wettelijke verdeling en de ouderlijke-boedelverdeling Quasi-legaten Erfstelling 82 Casus Legaat Hetbegrip Legaat van andermans goed; legaat ten laste van huwelijksgemeenschap 85 Casus Casus Levering 88 Casus Ontoereikend erfdeel 89 Casus Casus IX

5 43.5 Wijziging of opheffing van legaat-verbintenissen Opeisbaarheid en vruchten Codicil Legaat en notaris Testamentaire last Hetbegrip 93 Casus Niet-uitvoering Wijziging of opheffing Uitlegging van uiterste-wilsbeschikkingen 96 Casus Casus De beweegreden 99 Casus De 'naaste bloedverwanten' en het 'naaste bloed' Delegatie Bestaanseis Tweetrapsmakingen 102 Casus Casus Voorwaardelijke makingen Makingen onder tijdsbepaling Maken en genieten Vormvereisten 108 Vili. DELEGITIEMEPORTIE Inleiding; het systeem Wie zijn legitimarissen? 112 Casus Verwerping en voorbehoud legitieme portie 113 Casus Legitieme portie en stiefkinderen 114 Casus Berekening van de legitimaire massa Welke giften? Hoe ver terug in de tijd? 116 Casus Giften tussen echtgenoten Giften die niet als giften worden beschouwd Waardering van giften Imputatie van giften en (mogelijke) erfrechtelijke verkrijgingen Imputatie van giften 121 Casus Imputatie van (mogelijke) erfrechtelijke verkrijgingen; inferieure verkrijgingen 121 X

6 58.3 Uitzonderingen op de regel 123 Casus Imputatie en echtgenoot-vruchtgebruik Inlichtingen en dergelijke Aanspraak maken op de legitieme Uitoefening van het legitieme-wilsrecht door anderen dan de legitimaris De vordering van de legitimaris 127 Casus De opeisbaarheid van de vordering 128 Casus Niet-opeisbaarheidsclausule Rente 131 Casus Inkorting Inkorting en plaatsvervulling 134 Casus Casus Inkorting en stiefkinderen 135 Casus Inkorting van makingen 136 Casus Casus Casus Inkorting van giften Hoe en hoe lang? Enige casus 141 Casus Casus Casus Casus IX. ANDERE WETTELIJKE RECHTEN Inleiding Testeervrijheid Dwingend recht Voortzetting bewoning en gebruik inboedel Vruchtgebruik Inleiding Vruchtgebruik op woning en inboedel Verzorgingsvruchtgebruik De met verzorgingsvruchtgebruik te bezwaren goederen 152 Casus Kantonrechterlijke beschikkingen betreffende vruchtgebruik 153 XI

7 70. Verzorging en inkorting Vruchtgebruikinkorting en legitieme-inkorting Samenloop verzorgingsvruchtgebruik en legitieme Samenloop verzorgingsvruchtgebruik en 'sommen ineens' 'Sommen ineens' 'Som ineens' voor verzorging en opvoeding of levensonderhoud en studie 'Som ineens' als billijke vergoeding voor veniente arbeid De rechtspositie van de somgerechtigden Bedrijfsopvolging Overdracht van aan beroep of bedrijf dienstbare goederen Overdracht van aandelen 161 Casus Casus Inzage, afschrift en inlichtingen 163 X. BOEDELAFWIKKELING, EXECUTELE EN BEWIND Inleiding Aanvaarding van 'een nalatenschap' Aanvaarding van een legaat De wijze waarop erfgenaamschap wordt aanvaard Verwerping Beneficiaire aanvaarding Het boedelregister De boedelnotaris en de partijnotaris De verklaring van erfrecht Bescherming rechtsverkeersdeelnemers Openbaarheid Executele De executeur als vertegenwoordiger De notaris als executeur De executeur en de lijkbezorging Testamentair bewind Afwikkelingsbewind Vereffening 179 XI. VERDELING Inleiding Gedwongen toerekening van schulden Inbreng 184 Casus Inbreng en plaatsvervulling 184 Casus XII

8 85.2 De waarde van de gift en het bedrag van de inbreng 186 Casus Huwelijksvermogensrechtelijke aspecten 188 Casus Inbreng en aansprakelijkheid Overdracht erfdeel Niet meer dan het erfdeel 189 Casus De overeenkomst van verdeling en de levering 190 Casus De weigerachtige, nalatige of afwezige deelgenoot De minderjarige deelgenoot Geschillen omtrent de wijze van verdeling Nietigheid en vernietigbaarheid Waarde en waardering 194 XII. OVERGANGSRECHT Inleiding Algemene bepalingen Nietigheid en vernietigbaarheid De ouderlijke-boedelverdeling Bijzondere bepalingen Casus Overgangsrecht 205 Casus Casus Casus Register op wetsartikelen 207 Jurisprudentieregister 213 Trefwoordenregister 215 XIII