FAMILIAAL VERMOGENSRECHT

Transcriptie

1 FAMILIAAL VERMOGENSRECHT Prof. Dr. Waker PINTENS Gewoon hoogleraar K.U.Leuven Honorarprofessor Universitat des Saarlandes Dr. Charlotte DECLERCK Doctor-assistent K.U.Leuven Advocaat Prof. Dr. Johan Du MONGH Docent K.U.Leuven Advocaat Koen VANWINCKELEN Attaché Provinciaal Gouvernement Limburg Medewerker K.U.Leuven Tweede herwerkte druk intersentia Antwerpen - Oxford

2 Voorwoord Afkortingen V XLIX INLEIDING Hfdst. I. Hfdst. II. Afd. I. Afd. II. Afd. III. Afd. IV. Afd.V. Afd. VI. 1. Voorwerp van het familiaal vermogensrecht Kenmerken van het familiaal vermogensrecht Het familiaal vermogensrecht tussen partijautonomie en gebondenheid Het familiaal vermogensrecht tussen techniciteit en fundamentele beginselen Doorwerking van het familierecht Invloed van het vermogensrecht Invloed van medische ontwikkelingen Naar een europeanisatie van het familiaal vermogensrecht? Institutionele rechtseenmaking Harmonisatie Hfdst. III. Afd. I. Afd. II. Afd. III. Afd. IV. 1. Afd.V. Afd. VI. 1. Ontwikkelingen in het familiaal vermogensrecht gedurende de laatste decennia Huwelij ksvermogensrecht Samenwoningsvermogensrecht Schenkingen Erfrecht Erfrecht van de langstlevende echtgenoot Erfrecht van het buiten het huwelijk geboren kind Internationaal testament Familiale schikkingen Internationaal privaatrecht Algemeen I. Internationale bevoegdheid II. Kwalificatie III. Renvoi IV. Uitzonderingsclausule Huwelij ksvermogensrecht VII

3 Hfdst. IV. Afd. I. 1. Afd. 2. II DEEL I. Hfdst. I. Afd. I. Afd. II. Hfdst. II. Afd. I I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels Samenwoningsvermogensrecht I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels Schenkingen Erfrecht I. Internationale bevoegdheid II. Verwijzingsregels Algemene bibliografie Belgisch recht Werken Overzichten van rechtspraak Buitenlands recht Rechtsvergelijking Duitsland Frankrijk Griekenland Italië Nederland Noordse rechtsstelsels Oostenrijk Portugal Spanje Verenigd Koninkrijk Zwitserland Verenigde Staten van Amerika Islamrecht HUWELIJKSVERMOGENSRECH Algemeen Begrip Enkele grondregels Rechten en plichten van echtgenoten Algemeen Voorwerp Dwingend karakter Toepassingsgebied VIII

4 Afd. II. Afd. III. 1. Afd. IV Afd.V Afd. VI. 1. Gemeenschappelijke bepalingen inzake de vorderingen van echtgenoten betreffende hun wederzijdse rechten en verplichtingen I. Algemeen II. Toepassingsgebied III. Bevoegdheid IV. Procedure Handelingsbekwaamheid van de echtgenoten Verplichting tot hulp en bijdrage in de lasten van het huwelijk Algemeen Vordering tot onderhoudsuitkering en ontvangstmachtiging Bevoegdheid en procedure Bescherming van de gezinswoning Algemeen Voorwerp van de bescherming I. Voornaamste gezinswoning II. Huisraad Duur van de bescherming Beschermingstechniek I. Gezinswoning waarop een echtgenoot een zakelijk recht heeft A. Beschikkingsverbod zonder instemming van de andere echtgenoot B. Instemming van de andere echtgenoot II. Gehuurde gezinswoning III. Huisraad Sancties Beroepsuitoefening Recht om een beroep uit te oefenen Verhaal door de mede-echtgenoot Bevoegdheid en procedure Vermogensrechtelijke gevolgen Sancties Inning, besteding en bestuur van inkomsten Algemeen Inning Besteding I. Bijdrage in de lasten van het huwelijk II. Aanschaf van verantwoorde beroepsgoederen III. Saldo IX

5 5. Afd. VIL 1. Afd. VIII. 1. Afd. IX. SI. Afd.X. 5. Afd. XI. Bestuur Sancties Opening van een bankrekening Recht om een bankrekening te openen Bestuur Kennisgeving aan de echtgenoot Sancties Lastgeving tussen echtgenoten Beginsel Voorwerp en vorm van de lastgeving Herroepelijkheid Verantwoording Handhavingsregeling Rechterlijke machtiging I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen Gerechtelijke indeplaatsstelling I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen Ontvangstmachtiging I. Toepassingsgebied II. Bevoegdheid en procedure III. Gevolgen Hoofdelijkheid inzake schulden voor de huishouding en de opvoeding van de kinderen Beginsel Hoofdelijkheid voor huishoudelijke schulden Hoofdelijkheid voor schulden voor de opvoeding van de kinderen Buitensporige schulden Bevoegdheid en procedure Dringende voorlopige maatregelen Begrip en draagwijdte van de maatregelen Toepassingsvoorwaarden Keuze van de maatregelen I. Algemene regel: soevereine keuze II. Beperkingen A. Geen maatregelen die tot de bevoegdheid van een andere rechter behoren X

6 5. 6. Afd. XII. Hfdst. III. Afd. I. S2. B. Geen maatregelen die strijdig zijn met het recht Soorten maatregelen I. Afzonderlijke verblijfplaats en erfrecht II. Roerende goederen A. Verbod tot vervreemden en verpanden B. Verplaatsingsverbod en toewijzing van het persoonlijk gebruik C. Blokkering van bankkoffer, rekeningen en waardepapieren. Consignatie van geldsommen D. Teruggave van vermogensbestanddelen E. Schuldvorderingen. Verbod aan derden tot uitbetaling F. Borgstelling G. Publiciteit H. Verzegeling I. Boedelbeschrijving J. Sekwester III. Onroerende goederen A. Verbod tot vervreemden en hypothekeren. Verkopingen onder voorwaarde en uitbetaling van de prijs B. Toewijzing van het gebruik C. Publiciteit IV. Beroepsuitoefening V. Schuldenregeling Bevoegdheid en procedure Sancties Nietigverklaring van rechtshandelingen Vernietigbare handelingen I. Handelingen strijdig met artikel 215 II. Handelingen strijdig met een verbod tot vervreemding of tot hypothekering III. Schenkingen die de gezinsbelangen in gevaar brengen IV. Persoonlijke zekerheden die de gezinsbelangen in gevaar brengen Aard van de nietigheid Schadevergoeding Bevoegdheid en procedure Wettelijk stelsel Algemeen Aard en inwerkingtreding van het wettelijk stelsel Keuze van het wettelijk stelsel XI

7 Afd. II. Kwalificatie van de vermogens 152 Afd. III. Baten Baten van het eigen vermogen 153 I. Goederen eigen door hun oorsprong 153 A. Goederen verkregen vóór het huwelijk 154 B. Goederen verkregen om niet tijdens het huwelijk 154 C. Bewijs Tussen echtgenoten Ten aanzien van derden 156 II. Goederen eigen door hun aard 158 A. Accessoria Toebehoren van eigen onroerende goederen of onroerende rechten Toebehoren van eigen waardepapieren Goederen aan een echtgenoot overgedragen door een bloedverwant in de opgaande lijn Aandeel door een echtgenoot verkregen in een goed waarvan hij reeds mede-eigenaar is Goederen door zaakvervanging, belegging of wederbelegging van eigen goederen verkregen 162 a. Zaakvervanging 163 b. Belegging en wederbelegging Gereedschappen en werktuigen die dienen tot het uitoefenen van het beroep Rechten verbonden aan een personenverzekering door de begunstigde zelf gesloten, die hij verkrijgt bij de dood van de echtgenoot of na de ontbinding van het stelsel 168 a. Artikel 1400, nr b. Wet Landverzekeringsovereenkomst 169 c. Arrest van het Arbitragehof van 26 mei B. Strikt persoonlijke goederen Klederen en voorwerpen voor persoonlijk gebruik Literaire, artistieke of industriële eigendomsrechten Recht op herstel van persoonlijke, lichamelijke of morele schade Recht op een pensioen, lijfrente of soortgelijke uitkering, dat één van de echtgenoten alleen bezit Lidmaatschapsrechten Baten van het gemeenschappelijk vermogen 181 XII

8 I. Specifieke gemeenschappelijke goederen 181 A. Inkomsten uit beroepsbezigheden 181 B. Vruchten, inkomsten en interesten van eigen goederen 182 C. Schenkingen en legaten aan beide echtgenoten 183 II. Restcategorie 183 Afd. IV Lasten Definitief passief (bijdrage) 185 I. Eigen schulden 186 A. Schulden eigen door hun oorsprong 186 B. Schulden eigen door hun aard Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het uitsluitend belang van zijn eigen vermogen Schulden ontstaan uit een persoonlijke of zakelijke zekerheid door een van de echtgenoten gesteld in een ander belang dan dat van het gemeenschappelijk vermogen Schulden ingevolge verboden beroepen of verboden handelingen Schulden ontstaan uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad door een van de echtgenoten begaan 190 II. Gemeenschappelijke schulden 191 A. Schulden aangegaan door beide echtgenoten, gezamenlijk of hoofdelijk 191 B. Schulden aangegaan door een van de echtgenoten ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen 192 C. Schulden door een van de echtgenoten aangegaan in het belang van het gemeenschappelijk vermogen 193 D. Schulden ten laste van giften die aan het gemeenschappelijk vermogen toekomen 193 E. Interesten van eigen schulden 194 F. Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de rechte lijn van een van de echtgenoten 194 G. Schulden waarvan niet bewezen is dat ze aan één van de echtgenoten eigen zijn ingevolge enige wetsbepaling 197 Voorlopig passief (verbintenis) 197 I. Verhaalbaarheid van de eigen schulden 197 A. Algemene regel 197 B. Uitzondering: uitbreiding van het verhaalsrecht 199 XIII

9 1. Voorhuwelijkse schulden en lasten van giften en erfenissen Schulden uit een verboden beroep of handeling Schulden uit een strafrechtelijke veroordeling of uit een onrechtmatige daad Schulden aangegaan door beide echtgenoten in verschillende hoedanigheid 203 II. Verhaalbaarheid van de gemeenschappelijke schulden 203 A. Algemene regel 203 B. Uitzondering: beperking van de verhaalbaarheid Schulden door een echtgenoot aangegaan ten behoeve van de huishouding en de opvoeding van de kinderen, wanneer zij lasten meebrengen die gelet op de bestaansmiddelen van het gezin buitensporig zijn Interesten die een bijzaak vormen van de eigen schulden van een echtgenoot Schulden door een echtgenoot aangegaan bij de uitoefening van zijn beroep Onderhoudsschulden jegens bloedverwanten in de nederdalende lijn van een echtgenoot Schulden tussen echtgenoten 208 Afd. V. Bestuur Algemeen Bestuur van het gemeenschappelijk vermogen 212 I. Begrip en karakter van het bestuur 212 II. Gelijktijdig bestuur als algemene regel 213 A. Principe 213 B. Toepassingsgebied 213 C. Gevolgen 215 III. Eerste uitzondering: alleenbestuur 216 A. Principe 216 B. Toepassingsgebied 218 IV. Tweede uitzondering: gezamenlijk bestuur 219 A. Principe 219 B. Toepassingsgebied Daden van beschikking in het kader van een gezamenlijke beroepsuitoefening Bepaalde gewichtige handelingen 222 a. Verkrijgen, vervreemden of met zakelijke rechten bezwaren van voor hypotheek vatbare goederen 222 XIV

10 b. Verkrijgen, overdragen of in pand geven van een handelszaak of een bedrijf 224 c. Sluiten, vernieuwen of opzeggen van huurovereenkomsten van langer dan negen jaar en het toestaan van een handelshuur- of pachtovereenkomst 224 d. Overdracht of inpandgeving van een hypothecaire schuldvordering 226 e. Ontvangen van de prijs van een vervreemd onroerend goed of van de terugbetaling van een hypothecaire schuldvordering en verlenen van opheffing van een hypothecaire inschrijving 226 f. Aanvaarding of verwerping van legaten en schenkingen onder beding dat ze gemeenschappelijk zullen zijn 227 g. Aangaan van leningen 227 h. Afsluiting van een kredietovereenkomst, bedoeld door de Wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet 228 i. Schenking van gemeenschapsgoederen Bestuur van de eigen vermogens Handhavings- en sanctieregeling 230 I. Rechterlijke machtiging 231 A. Toepassingsgebied 231 B. Bevoegdheid en procedure 232 C. Gevolgen 232 II. Rechterlijk verbod 232 A. Toepassingsgebied 232 B. Bevoegdheid en procedure 233 III. Nietigverklaring en schadevergoeding 233 A. Toepassingsgebied 233 B. Aard van de nietigheid 235 C. Rechten van derden te goeder trouw 235 D. Schadevergoeding 235 E. Bevoegdheid en procedure 236 IV. Ontneming van bestuursbevoegdheden 236 A. Toepassingsgebied 236 B. Maatregel 237 C. Bevoegdheid en procedure 238 D. Publiciteit 239 Afd. VI. Ontbinding, vereffening en verdeling 239 XV

11 1. Ontbinding 239 I. Oorzaken 240 A. Ontbinding door overlijden 241 B. Ontbinding door echtscheiding door onderlinge toestemming 242 C. Ontbinding door echtscheiding op grond van onherstelbare ontwrichting Algemeen Feitelijke scheiding 247 D. Ontbinding door scheiding van tafel en bed 251 E. Gerechtelijke scheiding van goederen Begrip Grondvereisten Titularissen van de vordering Bevoegdheid en procedure Gevolgen 255 F. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel 256 II. Postcommunautaire onverdeeldheid 256 A. Algemeen 256 B. Beheersrekening en aanrekening van onderhoudsgeld en woonstvergoeding Beginselen Aanrekening van onderhoudsgeld Woonstvergoeding Onderhoudsgeld en woonstvergoeding na echtscheiding 267 III. Boedelbeschrijving 268 A. Verplichting 269 B. Termijn 269 C. Vorm 270 D. Inhoud 270 E. Moeilijkheden bij het opstellen van de boedelbeschrijving 271 F. Eedaflegging 272 G. Sancties Vereffening-verdeling 275 I. Algemeen 276 A. Begrip en volgorde van de verrichtingen 276 B. Toepassing van de regels van het Gerechtelijk Wetboek betreffende de verdeling en veiling en van de regels van het Burgerlijk Wetboek betreffende de verdeling van de nalatenschap 277 XVI

12 1. Uitonverdeeldheidtreding Vonnis van uitonverdeeldheidtreding Aanstelling van de notarissen 282 a. Aanstelling van de instrumenterende notaris(sen) 282 b. Aanstelling van de notaris-vertegenwoordiger 286 c. Aanstelling van de notaris-beheerder Proces-verbaal van opening van werkzaamheden Tussengeschillen Staat van vereffening-verdeling Proces-verbaal van beweringen en zwarigheden Homologatie en afsluiting van de procedure 301 C. Rechten van de erfgenamen en erfopvolgers 302 II. Vereffening 302 A. Vergoedingsrekeningen Begrip Vergoedingsgevallen Bedrag van de vergoeding Bewijs van de vergoeding Compensatie van de vergoedingen Interesten 311 B. Verrekening van de gemeenschappelijke lasten 312 C. Verrekening van de vergoedingen Vergoeding aan een echtgenoot verschuldigd Vergoeding door een echtgenoot verschuldigd Het gemeenschappelijk vermogen is tezelfdertijd schuldenaar en schuldeiser 316 III. Verdeling 316 A. Algemeen 316 B. Toewijzing van preferentiële goederen Beginselen Toewijzing bij overlijden Toewijzing bij echtscheiding, scheiding van tafel en bed of gerechtelijke scheiding van goederen 321 C. Heling Begrip Gevolgen 325 D. Kosten van vereffening en verdeling 327 Hfdst. IV. Conventionele stelsels 328 Afd. I. Algemeen 328 Afd. II. Gemeenschapsstelsels 331 XVII

13 1. Algemene regels Bedingen tot uitbreiding van de gemeenschappelijke baten 334 I. Inbreng 334 A. Begrip en nut 334 B. Voorwerp 334 C. Kwalificatie 337 D. Gevolgen 337 II. Algehele gemeenschap 340 A. Begrip en nut 340 B. Samenstelling van de vermogens 340 Bedingen van ongelijke verdeling 341 I. Vooruitmaking 341 A. Begrip en nut 341 B. Voorwerp 342 C. Kwalificatie 342 D. Gevolgen 343 II. Ongelijke verdeling en verblijving 344 A. Begrip en nut 344 B. Voorwerp 345 C. Kwalificatie 347 D. Gevolgen 348 E. Bijzonder geval: de sterfhuisclausule Huwelijksvoordelen en stiefkinderen Huwelijksvoordelen en overlevingsrechten 354 I. Begrip 354 II. Lot van de huwelijksvoordelen en overlevingsrechten bij de ontbinding van het stelsel 355 A. Overlijden 356 B. Echtscheiding en scheiding van tafel en bed Echtscheiding en scheiding van tafel en bed op grond van onherstelbare ontwrichting Echtscheiding en scheiding van tafel en bed door onderlinge toestemming 358 C. Gerechtelijke scheiding van goederen 359 D. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel 360 E. Faillissement 360 F. Erkenning van een overspelig kind 360 Afd. III. Stelsels van scheiding van goederen Algemeen Zuivere scheiding van goederen 363 XVIII

14 I. Activa 364 A. Twee vermogens 364 B. Onverdeeldheid 365 C. Bewijs Bewijs van eigendom van een goed 368 a. Tussen echtgenoten 368 b. Ten aanzien van derden 369 c. Wettelijk vermoeden van onverdeelde eigendom Bewijs van schuldvordering 371 II. Passiva 373 III. Bestuur 375 A. Principe 375 B. Beperkingen Krachtens het primair stelsel Krachtens andere wettelijke bepalingen Krachtens overeenkomsten tussen echtgenoten 377 IV. Ontbinding, uitonverdeeldheidtreding en verrekening 378 A. Ontbinding 378 B. Uitonverdeeldheidtreding 378 C. Verrekening Afwijkingen aan de zuivere scheiding van goederen 383 I. Algemeen 383 II. Scheiding van goederen met vennootschap van aanwinsten 385 III. Gemeenschap beperkt tot één goed 387 IV. Verrekeningsbedingen 387 A. Algemeen 387 B. Kwalificatie 389 V. Uitgestelde gemeenschap van goederen 394 VI. Scheiding van goederen met onverdeeldmaking van de besparingen 394 HMst. V. Afd. I. Afd. II. Afd. III. Huwelijkscontract Begrip Kenmerken Statutair contract Bijkomend contract Plechtig contract Geldigheidsvereisten Algemene vereisten van overeenkomsten XIX

15 Afd. IV. Afd.V Afd. VI. Afd. VIL Hfdst. VI. Afd. I. I. Toestemming II. Bekwaamheid A. Algemeen B. Minderjarige C. Verlengd minderjarige D. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde E. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman F. Voorlopig bewind G. Geesteszieke onder W.P.G. H. Geïnterneerde I. Geesteszieke die aan geen enkele maatregel onderworpen is J. Gefailleerde K. Collectieve schuldenregeling III. Oorzaak IV. Voorwerp Vormvereisten I. Notariële akte II. Tijdstip III. Geen eenvoudige verwijzing naar opgeheven wetgeving Inwerkingtreding Principe Verval van het huwelijkscontract Huwelijksvermogensstelsel op termijn of onder voorwaarde Publiciteit van het huwelijkscontract Vermelding in de huwelijksakte Overschrijving in de registers van de hypotheekbewaarder Registratie in het register van testamenten Registratie in het centraal huwelijksovereenkomstenregister Vermelding in het bevolkingsregister en in het vreemdelingenregister Vermelding in het handelsregister Interpretatie van het huwelijkscontract Nietigheid van het huwelijkscontract Vormgebrek Onbekwaamheid Gebreken in de toestemming Gevolgen Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel Aleemeen XX

16 Afd. II. Wijziging vóór het huwelijk 430 Afd. III. Wijziging tijdens het huwelijk Bestendigheid van de huwelijksvoorwaarden Grondvereisten 432 I. Akkoord van de echtgenoten 432 II. Geen strijdigheid met dwingende regels 432 A. Principiële vrijheid tot wijziging 432 B. Beperkte keuzevrijheid 433 C. Wijziging in geval van feitelijke scheiding of echtscheidingsprocedure Vormvereisten en procedure 434 I. Boedelbeschrijving 435 II. Wijzigingsakte Publiciteit Belang van het gezin en de kinderen en de rechten van derden 441 I. Vordering tot nietigverklaring van de wijzigingsakte 443 II. Verzet tegen de verdeling 443 III. Pauliaanse vordering Gevolgen 445 Hfdst. VII. Overgangsrecht 447 Afd. I. Algemeen 447 Afd. II. Rechten en plichten van echtgenoten 449 Afd. III. Algemene bepalingen in verband met huwelijksvermogensstelsels 450 Afd. IV. Secundair huwelijksvermogensstelsel Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 zonder huwelijkscontract of onder het toenmalige wettelijk stelsel van gemeenschap van roerende goederen en aanwinsten 451 I. Principe 451 II. Toepassingen 452 A. Actief 452 B. Passief Definitief passief Voorlopig passief 453 C. Bestuur 453 D. Vereffening-verdeling Vergoedingsrekeningen Recht van preferentiële toewijzing 455 E. Huwelijksvoordelen en contractuele erfstellingen 455 XXI

17 2. Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 onder de algehele gemeenschap, de gemeenschap van aanwinsten, de scheiding van goederen met gemeenschap van aanwinsten of het dotaal stelsel met gemeenschap van aanwinsten Echtgenoten gehuwd vóór 28 september 1976 onder het stelsel van zuivere scheiding van goederen 458 Afd. V. Wijziging van het huwelijksvermogensstelsel 458 Hfdst. VIII. Europese rechtsstelsels 460 Afd. I. Algemeen 460 Afd. II. Wettelijk stelsel Gemeenschapsstelsels in de Romaanse rechtsfamilie en in de Centraal- en Oost-Europese rechtsstelsels 462 I. Samenstelling van de vermogens 463 II. Bestuur 464 III. Verdeling Participariestelsels in de Noordse en Germaanse rechtsfamilie 465 I. Uitgestelde gemeenschap 466 A. Samenstelling van de vermogens 466 B. Bestuur 466 C. Verdeling 466 II. Wettelijk verrekenbeding 468 A. Samenstelling van de vermogens 468 B. Bestuur Afd. Afd. 4. III. rv. DEEL II. C. Verrekeningen 469 Scheidingsstelsels 471 Naar een wettelijk stelsel in de common lawi 471 Conventionele stelsels 474 Rechtsvergelijkende evaluatie 477 SAMENWONINGSVERMOGENSRECHT Hfdst. I Afd. Afd. i. IL ï Wettelijke samenwoning 482 Uitwerking van een vermogensrechtelijk statuut 483 Rechten en plichten van wettelijk samenwonenden 487 Algemeen 487 Bescherming van de gezinswoning 489 Bijdrage in de lasten van het samenleven 491 Hoofdelijke aansprakelijkheid 493 Dringende en voorlopige maatregelen 493 XXII

18 Afd Secundair stelsel Gemeenrechtelijke regeling I. Aanvullend recht II. Scheiding van goederen III. Vereffening van de onverdeeldheid Conventionele regeling I. Algemeen II. Vorm III. Inhoud Bijzondere regelingen Hfdst. II. Afd. I. Afd. II. Si. Feitelijke samenwoning Begrip Vermogensrechtelijke gevolgen Algemeen Verhouding tussen de samenwonenden I. Zakenrechtelijke aspecten A. Goederen eigen aan een van de feitelijk samenwonenden 1. Principe 2. Bewijs van eigendom B. Goederen in onverdeeldheid tussen de feitelijk samenwonenden II. Verbintenisrechtelijke aspecten A. Natuurlijke verbintenis B. Lening versus schenking C. Natrekking en kostenleer D. Lastgeving E. Zaakwaarneming F. Onverschuldigde betaling G. Verrijking zonder oorzaak Verhouding ten opzichte van derden I. Algemeen II. Lasten van de huishouding III. Huur van de gezinswoning A. Huur door beide partners B. Huur door één partner IV Beslag op de goederen van feitelijk samenwonenden Samenlevingsovereenkomsten I. Algemeen II. Geldigheid XXIII

19 A. Geen strijdigheid met de openbare orde en de goede zeden 537 B. Geen strijdigheid met regels van dwingend recht 538 III. Vorm 538 IV. Publiciteit 539 V. Inhoud 540 A. Lasten van de huishouding 540 B. Hoofdelijkheid ten opzichte van schulden 541 C. Inkomsten 541 D. Bevoegdheden 542 E. Onverdeeldheid van eigendom 542 F. Beëindiging van de relatie 543 G. Langstlevende partner 544 VI. Tegenwerpelijkheid 545 Hfdst. III. Europese rechtsstelsels 546 Afd. 1. Geregistreerd partnerschap 546 Afd. 2. Feitelijke samenwoning 547 DEEL III. SCHENKINGEN Hfdst. I. Begrip en constitutieve bestanddelen 552 Afd. I. Begrip 552 Afd. II. Constitutieve bestanddelen 554 S 1. Verarming en verrijking 554 I. Algemeen 554 II. Dadelijke verarming en verrijking 555 III. Onherroepelijke verarming en verrijking Animus donandi 557 Hfdst. II. Grondvereisten 559 Afd. I. Toestemming 559 Afd. II. Bekwaamheid Algemeen 559 I. Beginselen 559 II. Tijdstip van bekwaamheid Bekwaamheid tot beschikken 561 I. Minderjarige 561 II. Verlengd minderjarige 562 III. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde 563 IV. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman 565 XXIV

20 5. Afd. III. Afd. IV. V. Voorlopig bewind VI. Geesteszieke onder W.P.G. VII. Geïnterneerde VIII. Gefailleerde IX. Collectieve schuldenregeling X. Echtgenoot XI. Rechtspersoon Bekwaamheid tot ontvangen I. Bestaan op het ogenblik van de schenking II. Bepaald persoon III. Vertegenwoordiging A. Minderjarige onder ouderlijk gezag B. Minderjarige onder voogdij C. Ontvoogde minderjarige D. Aanvaarding door een ascendent E. Verlengd minderjarige F. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde G. Bijstand van een gerechtelijk raadsman H. Voorlopig bewind I. Gefailleerde J. Echtgenoot Bijzondere onbekwaamheden om te schenken en schenkingen te ontvangen I. Onbekwaamheid van de pupil om aan zijn voogd te schenken II. Onbekwaamheid van geneeskundigen, beheerders en personeelsleden van rusthuizen en bedienaars van de eredienst III. Onbekwaamheid van de instrumenterende notaris en zijn naaste familie Technieken gebruikt om de onbekwaamheden tot ontvangen te omzeilen Voorwerp Oorzaak Algemeen Ongeoorloofde oorzaak I. Algemeen II. Giften tussen samenwonenden A. Gewone samenwoning B. Overspelige samenwoning C. Bewijslast XXV

21 Afd.V. Afd. VI Hfdst. III. Afd.I. Afd. II. Verdwenen oorzaak I. Cassatie 16 november 1989 II. Cassatie 21 januari 2000 III. Cassatie 12 december 2008 Valse oorzaak Modaliteiten Termijn Voorwaarde I. Opschortende en ontbindende voorwaarde II. Bedongen recht van terugkeer III. Onmogelijke of ongeoorloofde voorwaarde A. Onmogelijke voorwaarde B. Voorwaarde strijdig met de wet C. Voorwaarde strijdig met de goede zeden IV. Potestatieve voorwaarde Last Schenking aan rechtspersonen Algemeen Kwalificatie van het overheidstoezicht Toepassingsgebied I. Ten opzichte van de begiftigde II. Ten opzichte van de schenking Rechtspositie van de overheid Rechtspositie van de begiftigde Sanctie Schenkingsvormen Notariële schenking Algemene regel Toepassingsgebied Overzicht van de vormvereisten I. Notariële akte II. Aanbod III. Aanvaarding en betekening IV. Schenking van roerende goederen Sanctie I. Absolute nietigheid tijdens het leven van de schenker II. Relatieve nietigheid na het overlijden van de schenker III. Gevolgen Handgift Begrip XXVI

22 Afd. III. Afd. IV. Geldigheidsvereisten I. Traditio A. Begrip B. Voorwerp II. Animus donandi III. Aanvaarding IV. Traditio en aanvaarding tijdens het leven van beide partijen Modaliteiten Bewijs I. Algemeen A. Bewijs door derden B. Bewijs door de begiftigde C. Bewijs door de schenker II. Vordering tot teruggave A. Persoonlijke vordering tot teruggave op basis van een overeenkomst B. Persoonlijke vordering tot teruggave op basis van een misdrijf C. Zakelijke vordering tot revindicatie Vermomde schenking Begrip Geldigheidsvereisten I. Noodzaak van veinzing II. Vorm- en grondvereisten van de geveinsde handeling III. Vorm- en grondvereisten van schenkingen Bewijs Sanctie Onrechtstreekse schenking Begrip Geldigheidsvereisten I. Rechtshandeling met een abstract en definitief karakter II. Rechtshandeling met een autonoom karakter III. Vorm- en grondvereisten van schenkingen Bewijs Toepassingen I. Afstand van een recht II. Kwijtschelding van een schuld III. Betaling van andermans schuld IV. Beding ten behoeve van een derde V. Overschrijving van rekening naar rekening XXVII

23 Hfdst. IV. Afd. I. Si. Afd. II. Afd. III. Hfdst. V. Afd.I. Afd. II. Afd. III. Gevolgen Overdracht van eigendom Tussen partijen Tegenover derden Plichten van de schenker Levering Vrijwaring Plichten van de begiftigde Algemeen Dankbaarheid Contractkosten Uitvoering van de aan de schenking verbonden lasten Ontbinding van de schenking Algemeen Ontbinding wegens het niet-vervullen van een voorwaarde Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen Ontbinding wegens ondankbaarheid Begrip Vordering tot ontbinding Procedure. Rol van de rechter Gevolgen I. Tussen partijen II. Tegenover derden Hfdst. VI. Afd.I. Si. Afd. II. Afd. III. Schenking tussen echtgenoten Algemene beginselen Begrip Verbod van wederkerige schenkingen bij één en dezelfde akte Herroepelijkheid adnutum I. Beginsel II. Uitoefening III. Gevolgen Schenking van tegenwoordige goederen Schenking van toekomstige goederen Contractuele erfstelling I. Begrip XXVIII

24 II. Vorm- en grondvereisten III. Beschikkingsrecht van de insteller en positie van de ingestelde erfgenaam A. Handelingen om niet B. Handelingen te bezwarenden titel IV. Verval 2. Schenking met alternatief voorwerp I. Begrip II. Vorm- en grondvereisten III. Beschikkingsrecht van de schenker en positie van de begiftigde Hfdst. VIL Europese rechtsstelsels DEEL IV. ERFRECHT Hfdst. I. Afd. I. Afd. II. Afd. III. Hfdst. II. Afd.I. 1. Afd. II. Afd. III. Afd. IV. 1. Algemene situering van het erfrecht Definitie, grondslag en functie van het erfrecht Voorwerp Wijzen van erfopvolging Openvallen van de nalatenschap Oorzaken Algemeen Biologische dood Vermisten Afwezigen I. Vermoeden van afwezigheid II. Verklaring van afwezigheid Tijdstip Plaats Formaliteiten Regeling van de lijkbezorging Regeling van het overlijden en bankpraktijk Regeling van de zaken van de nalatenschap Aangifte van nalatenschap Hfdst. III. Voorwaarden vereist om te erven Afd. I. Bestaan bij het openvallen van de nalatenschap 1. De erfgenaam moet in leven zijn I. Levend en levensvatbaar XXIX

25 Afd. II. Afd. III. II. Tenminste verwekt De erfgenaam mag nog niet overleden zijn I. Vermisten II. Afwezigen III. Commoriënten Niet onwaardig zijn Algemene gronden van onwaardigheid I. Limitatieve opsomming A. Veroordeling wegens doding of poging tot doding van de erflater B. Lasterlijk geoordeelde aangifte ten laste van de erflater van een feit waarop levenslange opsluiting of levenslange hechtenis is gesteld C. Verzuim van aangifte door een meerderjarige erfgenaam van de doodslag op de erflater II. Sanctie III. Gevolgen Bijzondere gronden van onwaardigheid I. Artikel 33, 5 Jeugdbeschermingswet II. Artikel 745septies III. Artikel 745octies Erfrecht en vreemdelingen Hfdst. IV. Afd.I. SI. Devolutie van de nalatenschap Wettelijke devolutie Algemeen Erfrecht van de langstlevende echtgenoot I. Erfrechtelijke roeping II. Voorwaarden III. Erfrechtelijk aandeel A. De langstlevende echtgenoot komt op samen met afstammelingen van de decuius 769 B. De langstlevende echtgenoot komt op samen met andere bloedverwanten van de decuius 771 C. De langstlevende echtgenoot komt op zonder erfgerechtigde bloedverwanten van de decuius 773 IV. Omzetting van het vruchtgebruik en afkoop van de blote eigendom 773 A. Begrip en modaliteiten 774 B. Kenmerken van het omzettingsrecht Persoonlijk recht 777 XXX

26 2. Niet van openbare orde 3. Deelbaar recht wat de goederen betreft C. Titularissen van het omzettingsrecht 1. Samenloop van de langstlevende echtgenoot met afstammelingen 2. Samenloop van de langstlevende echtgenoot met andere erfgenamen dan afstammelingen 3. Eerste bijzonder geval: de preferentiële goederen 4. Tweede bijzonder geval: de anomale nalatenschap D. Voorwerp van het omzettingsrecht E. Evaluatie van het vruchtgebruik 1. Uitgangspunt 2. Criteria 3. Berekening F. Procedure 1. Minnelijke omzetting a. Begrip en voorwerp b. Bekwaamheid c. Vormvereisten 2. Gerechtelijke omzetting a. Inleiding van de procedure b. Beslissingsbevoegdheid van de rechter c. Afwikkeling van de omzetting G. Gevolgen Erfrecht van de langstlevende wettelijk samenwonende I. Erfrechtelijke roeping II. Toepassingsvereisten III. Erfrechtelijk aandeel A. Algemeen B. Waarborgen voor de blote eigenaars C. Compensatiemaatregelen voor kinderen en ascendenten van de erflater IV. Omzetting van het vruchtgebruik Rechten van de erfgerechtigde bloedverwanten I. Bloedverwantschap II. Basisbegrippen A. Orde B. Graad C. Lijn III. Toebedelinescriteria tussen de bloedverwanten XXXI

27 A. Vier erforden 1. Orde van de descendenten 2. Orde van de bevoorrechte verwanten in de opgaande lijn en in de zijlijn 3. Orde van de ascendenten 4. Orde van de zijverwanten B. Kloving 1. Begrip 2. Techniek a. Grote kloving b. Kleine kloving 3. Kritiek C. Plaatsvervulling 1. Begrip 2. Techniek IV. Toebedeling binnen de erforden A. Binnen de orde van de descendenten B. Binnen de orde van de bevoorrechte ascendenten en zijverwanten van de decuius C. Binnen de orde van de ascendenten D. Binnen de orde van de zijverwanten Adoptie en erfrecht I. Algemeen II. Volle adoptie A. Erfaanspraken van het ten volle geadopteerde kind en van zijn afstammelingen B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het ten volle geadopteerde kind III. Gewone adoptie A. Erfaanspraken van het geadopteerde kind en van zijn afstammelingen B. Erfaanspraken in de nalatenschap van het geadopteerde kind Wettelijke terugkeer I. Begrip II. Voorwaarden III. Wettelijke terugkeer en erfrecht van de langstlevende Rechten van de Staat I. Beginsel II. Kwalificatie van het recht van de Staat III. Inbezitstelling XXXII

28 Afd. II. Si. IV. Erfloze nalatenschap en ocmw Testamentaire toewijzing van de nalatenschap Erfrecht, reserve en testeervrijheid I. De rol van de testeervrijheid II. De testamenten sociologisch en psychologisch bekeken A. Het corrigerende testament B. Het persoonsbestendigende testament C. Het caritatieve testament D. Het stabiliserende testament E. Het bestraffende testament Definitie en kenmerken I. Akte II. Waarbij de erflater III. Voor de tijd dat hij niet meer in leven zal zijn IV Beschikt V. Over het geheel of een deel van zijn goederen VI. Die hij steeds kan herroepen Grondvereisten I. Toestemming A. Gezondheid van geest 1. Begrip 2. Bewijs a. Algemeen b. Bewijsmiddelen B. Klassieke wilsgebreken 1. Bedrog 2. Geweld 3. Dwaling C. Sanctie II. Bekwaamheid A. Algemeen 1. Beginselen 2. Tijdstip van bekwaamheid B. Bekwaamheid tot beschikken 1. Minderjarige 2. Verlengd minderjarige 3. Gerechtelijk onbekwaamverklaarde 4. Toevoeging van een gerechtelijk raadsman 5. Voorlopig bewind 6. Geesteszieke onder W.P.G. 7. Geïnterneerde XXXIII

29 8. Gefailleerde 9. Collectieve schuldenregeling 10. Echtgenoot C. Bekwaamheid tot ontvangen 1. Bestaan 2. Bepaalbaar 3. Vertegenwoordiging III. Voorwerp A. Patrimoniale beschikkingen 1. Algemeen 2. Legaten a. Indeling b. Gevolgen c. Voorwerp 3. Onterving a. Begrip b. Kwalificatie c. Gevallen en hun gevolgen d. Positie van de onterfde erfgenaam B. Extrapatrimoniale beschikkingen 1. Algemeen 2. Testamentuitvoerder a. Begrip b. Benoeming van de testamentuitvoerder c. Bezitsrecht van de testamentuitvoerder d. Opdracht van de testamentuitvoerder e. Einde van de testamentuitvoering f. Vergoeding van de testamentuitvoerder IV. Oorzaak V. Modaliteiten A. Termijn B. Voorwaarde C. Last VI. Legaten aan rechtspersonen A. Goedkeuring door de overheid en haar toepassingsgebied B. Rechtspositie van de legataris Testamentsvormen I. Algemeen II. Openbaar testament A. Begrip. Voor- en nadelen XXXIV

30 5. B. Actoren 1. Testator 2. Notaris a. Territoriale bevoegdheid b. Onverenigbaarheden 3. Getuigen C. Bewerkingen 1. Vormvereisten van het Burgerlijk Wetboek a. Dictee door de erflater b. Neerschrift van het dictee c. Voorlezing van het testament in tegenwoordigheid van de getuigen d. Ondertekening in tegenwoordigheid van de getuigen e. Melding van de verrichte formaliteiten 2. Vormvereisten van de Organieke Wet Notariaat a. Plaats b. Datum c. Identificatie d. Renvooien e. Voorlezing f. Ondertekening D. Bewijskracht III. Eigenhandig testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Vormvereisten 1. Geheel met de hand door de testator geschreven 2. Gedagtekend door de testator 3. Door de testator ondertekend C. Bewijskracht IV. Internationaal testament A. Begrip. Voor- en nadelen B. Bewerkingen 1. Onderhands geschrift 2. Aanbieding aan de notaris 3. Notariële verklaring 4. Bewaring C. Bewijskracht V. Bevoorrechte testamenten Publiciteit XXXV

31 Afd. III. Interpretatie van testamenten I. Algemeen A. Vereiste van onduidelijkheid B. Bewijskracht van de akte II. Algemene interpretatieregels van het verbintenissenrecht A. Artikel 1156 B. Artikel 1157 C. Artikel 1162 D. Artikel 1158 en 1161 III. Specifieke interpretatieregels Nietigheid, herroeping en verval I. Begrippen II. Nietigheid A. Nietigheidsgevallen B. Aard van de nietigheid en haar gevolgen III. Herroeping A. Herroeping door de testator 1. Uitdrukkelijke herroeping 2. Stilzwijgende herroeping B. Gerechtelijke herroeping 1. Niet-vervulling van de lasten 2. Onwaardigheid IV. Verval A. Vooroverlijden van de legataris B. Vooroverlijden van de legataris vóór de vervulling van de voorwaarde C. Tenietgaan van de gelegateerde zaak D. Verwerping door de legataris E. Onbekwaamheid van de legataris F. Verdwijning van de oorzaak V. Gevolgen Formaliteiten bij de uitvoering I. Algemeen II. Aanbieding van het testament aan een notaris III. Opening van het testament IV. Proces-verbaal van opening en staat van het testament V. Bewaring van het testament VI. Depot Erfovereenkomsten Begrip en verbod XXXVI

32 I. Beding houdende verbintenis ten aanzien van een toekomstige nalatenschap II. Afwijking van de wettelijke regeling III. Rechten in een nalatenschap IV. Nog niet opengevallen nalatenschap V. Toekenning, wijziging of afstand van louter eventuele rechten Wettelijke uitzonderingen I. Algemeen II. Een belangrijke toepassing: art. 1388, tweede lid Hfdst. V. Afd.I. Afd. II. 1. Afd. III. 1. Afd. IV. 1. Reserve Begrip Kenmerken De reserve is een pars hereditatis De reserve is van openbare orde De reserve is een eigen en individueel recht Titularissen van de reserve en voorbehouden delen Afstammelingen Ascendenten Langstlevende echtgenoot I. Abstracte reserve II. Concrete reserve III. Onterving bij feitelijke scheiding A. Onterving op initiatief van de erflater 1. Periode van meer dan zes maanden feitelijke scheiding 2. Vordering van een afzonderlijke verblijfplaats 3. Testament 4. Geen samenwoning na de vordering van een afzonderlijk verblijf 5. Vereiste van gelijktijdigheid van de voorwaarden B. Onterving bij vonnis IV. Onterving bij echtscheidingsprocedure door onderlinge toestemming V. Onterving wegens vaststelling van een overspelige afstamming Bescherming van de reserve Algemeen Samenstelling van de fictieve massa I. Bestaande goederen XXXVII

33 II. Schenkingen A. Omschrijving 1. Algemeen 2. Bijzonder geval: de begunstiging bij levensverzekering B. Waardering 1. Waarde bij het openvallen van de nalatenschap 2. Staat ten tijde van de schenking 3. Schenking van goederen met toepassing van art. l40tew.reg. C. Huwelijksvoordelen D. Wettelijke samenwoning III. Schulden A. Omschrijving B. Lasten C. Waardering D. Volgorde van aanrekening Aanrekening van schenkingen en legaten op het beschikbaar deel I. Principe II. Volgorde van aanrekening Inkorting I. Vordering tot inkorting A. Principe B. Kenmerken van de vordering tot inkorting 1. Persoonlijke vordering eigen aan de reservatairen 2. De reservatair kan na het overlijden aan de vordering verzaken 3- De vordering tot inkorting is individueel en deelbaar 4. De vordering tot inkorting is een zakelijke vordering II. Volgorde van inkorting A. Legaten B. Schenkingen III. Wijze van inkorting A. In natura 1. Regel 2. Uitzonderingen a. Artikel XXXVIII

34 Hfdst. VI. Afd.L Si Afd. II. b. Artikel 917 c. Artikel 918 d. Artikel 922, tweede lid e. Artikel 924 f. Artikel 930 g. Artikel 2279 B. Met terugwerkende kracht IV. Insolvabiliteit van de begiftigde Erfovergang Saisine Begrip Kenmerken I. Van openbare orde II. Individueel III. Ondeelbaar Titularissen Gevolgen I. Bezitsrecht II. Voorlopig beheer III. Vertegenwoordiging van de nalatenschap in rechte Bezitsrecht, inbezitstelling en afgifte bij testament I. Algemene legataris II. Legataris onder algemene of bijzondere titel Bezitsrecht, inbezitstelling en afgifte bij erfovereenkomst Eigendomsovergang Eigendomsovergang ab intestato I. Kenmerken van het optierecht II. Titularissen van het optierecht III. Uitoefening van het optierecht A. Grondvereisten 1. Toestemming 2. Bekwaamheid 3. Voorwerp 4. Oorzaak B. Termijn IV. Zuivere aanvaarding A. Begrip B. Uitdrukkelijke aanvaarding 1. Aanname van de hoedanigheid van erfgenaam 2. In een authentieke of onderhandse akte XXXIX

35 C. Stilzwijgende aanvaarding Voorwaarden 1062 a. Daad die noodzakelijk de bedoeling tot aanvaarden insluit 1062 b. In de hoedanigheid van erfgenaam Voorbeelden 1064 a. Daden van beschikking 1064 b. Daden van gewoon beheer 1065 c. Daden van toe-eigening en genot 1066 d. Rechtsvorderingen 1066 D. Gevolgen 1067 V. Aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving 1068 A. Begrip 1068 B. Vormvereisten 1068 C. Gevolgen Afscheiding van de boedels Beheer en vereffening van de beneficiaire nalatenschap 1072 D. Verval van het voorrecht Vrijwillige afstand Verval van het voorrecht Gevolgen 1076 VI. Verwerping 1076 A. Begrip 1076 B. Vormvereisten 1076 C. Gevolgen 1077 D. Herroeping van de verwerping Begrip Voorwaarden 1079 Eigendomsovergang bij testament 1080 Eigendomsovergang bij erfovereenkomst 1081 Hfdst. VII. Vereffening-verdeling van de nalatenschap 1083 Afd.L Vordering tot verdeling 1083 Afd. II. Samenstelling van de massa's Actief 1087 I. Bestaande goederen 1087 II. Inbreng 1087 A. Algemeen Begrip 1088 XL

36 Afd. III. 2. Aard B. Inbreng van giften 1. Personen die tot inbreng gehouden zijn a. Erfgenaam ab intestato zijn b. Begiftigde zijn 2. Personen die de inbreng kunnen vorderen 3. Aan inbreng onderworpen giften a. Giften als voorschot op erfdeel b. Vrijstelling van inbreng 4. Inbreng van onroerende goederen a. Inbreng in natura b. Inbreng door minderneming c. Vrijstelling van inbreng in natura 5. Inbreng van roerende goederen 6. Schenking van meer dan het erfdeel 7. Het geschonken goed kreeg een meerwaarde 8. Het geschonken goed kreeg een minwaarde 9. Goederen geschonken bij toepassing van art. HOtóW.Reg. 10. Inbreng in de verhouding tussen de langstlevende echtgenoot en andere erfgenamen a. Inbreng door de erfgenamen b. Inbreng door de langstlevende echtgenoot 11. Inbreng door de langstlevende wettelijk samenwonende C. Inbreng van schulden 1. Principe 2. Toepassingsgebied 3. Gevolgen Passief I. Schulden van de erflater II. Schulden ontstaan na het openvallen van de nalatenschap A. Onderhoudsvorderingen ten laste van de nalatenschap B. Uitgesteld loon in land- en tuinbouw Verdeling Actief I. Verdeling in natura A. Algemeen B. Erfuitkoop XLI

37 II. Uitzonderingen op de verdeling in natura 1124 A. Erfgenamen wier banden met de overledene niet zijn vastgesteld en die hun rechten niet tijdig hebben opgeëist 1124 B. Kleine nalatenschappen en erfregeling van landbouwbedrijven III. Heling van erfgoederen A. Begrip B. Sanctie Passief Gevolgen I. Declaratief karakter II. Vrijwaring van de kavels Vernietiging Hfdst. VIII Afd. I. 5. Afd. II. 5.. Kleine nalatenschappen en landbouwbedrijven Kleine nalatenschappen Doelstelling Toepassingsgebied I. Onverdeelde nalatenschap II. Onroerend goed III. Beperkt kadastraal inkomen Overnamerecht I. Beginsel II. Kenmerken van het overnamerecht III. Titularissen van het overnamerecht IV. Voorwerp van het overnamerecht A. Woning benevens de stoffering B. Landbouwbedrijf C. Handels-, ambachts- of nijverheidsbedrijf Procedure Gevolgen Landbouwbedrijven Doelstelling Toepassingsgebied Overnamerecht I. Beginsel II. Titularissen van het overnamerecht III. Voorwerp van het overnamerecht Procedure Gevolgen XLII

38 Hfdst. IX. Europese rechtsstelsels 1162 Afd. I. Het erfrecht van de langstlevende De horizontale evolutie: een sterk erfrecht voor de langstlevende echtgenoot 1162 Naar een erfrecht voor de langstlevende samenwonende? 1171 Afd. II. Het erfrecht van het buiten het huwelijk geboren kind 1172 Afd. III. De reserve van afstammelingen 1173 Afd. IV. De testamentsvormen 1177 I. Het eigenhandig of holografisch testament Het aan getuigen aangeboden onderhands of allografisch testament Het besloten of mystiek testament en het internationaal testament Het openbaar testament 1179 Afd. V. De overgang van de nalatenschap Ipso /«re-overdracht Overdracht door aditio 1182 Overdracht door aanvaarding en rechterlijke tussenkomst Overdracht met tussenpersoonstelling 1183 DEEL V. FAMILIALE SCHIKKINGEN Hfdst. I. Algemeen 1186 Hfdst. II. Afd.I Afd. II. 1. Civielrechtelijke technieken Ouderlijke boedelverdeling Begrip Geldigheidsvereisten I. Alleen tussen ascendenten en descendenten II. Werkelijke verdeling III. Goederen die het voorwerp van de ouderlijke boedelverdeling vormen Vormvereisten Gevolgen Betwistingsgronden I. Vernietiging wegens overslaan van een kind II. Vernietiging wegens benadeling III. Bijzondere vordering tot inkorting IV. Remedies Dubbele akte Begrip XLIII

39 Afd. III. Afd. IV. Afd.V Afd. VI. Afd. VIL Voor- en nadelen in vergelijking met de ouderlijke boedelverdeling Artikel 918 Inhoud en nut Toepassingsgebied I. Inzake de verkrijger II. Inzake de vervreemding Dubbel vermoeden I. Vermoeden van vermomde schenking A. Begrip B. Titularissen van de vordering C. Aard II. Vermoeden van schenking buiten erfdeel A. Begrip B. Titularissen van de vordering C. Aard Instemming van de niet-begunstigde reservataire erfgenamen I. Draagwijdte II. Formaliteiten Erfstelling over de hand enfideicommisde residuo Erfstelling over de hand I. Begrip II. Verboden erfstellingen III. Toegelaten erfstellingen over de hand A. Begrip en nut B. Toepassingsvereisten C. Vorm D. Gevolgen Fideicommis de residuo I. Begrip en nut. Verschil met de erfstelling over de hand II. Toepassingsvereisten III. Vorm IV. Gevolgen Mandaat post mortem Begrip Kennisname en herroeping van het mandaat Evaluatie Duolegaat Stichting XLIV

40 Afd. VIII. Si. Afd. IX Afd.X. Si. Trust Begrip Geldigheid Tontine- en aanwasbedingen Situering Tontine in volle eigendom (clausule naar Savatier en Defrénois) Tontine van vruchtgebruik (clausule-raucent) Tontine van het recht van bewoning Beding van aanwas I. Begrip II. Onverdeeldheid III. Beding van aanwas met optie Gekruist vruchtgebruik (clausule-istas) Beding van tontine of aanwas tussen echtgenoten? Andere constructies Aankoop van blote eigendom door de ene partner en van vruchtgebruik door de andere Aankoop op naam van één partner Aankoopoptie Levenslange huur Hfdst. III. Afd.I. Si. Vennootschapsrechtelijke technieken Inbreng in vennootschap Begrip en nut Nietigheid van de inbreng Gevolgen I. Algemeen II. Inbreng in vennootschap en huwelijksvermogensrecht A. Deelname aan vennootschap 1. Gemeenschapsstelsel a. Inbreng van eigen goederen b. Inbreng van gemeenschappelijke goederen 2. Scheiding van goederen 3. Afwijkende regeling in het huwelijkscontract 4. Beperkingen vanuit het primair en secundair stelsel B. Bestuur van de ingebrachte goederen Algemeen Vervreemding van de ingebrachte gezinswoning Manipulatie of blokkering van beslissingen. Winstreservering 1281 XLV