B35 Schadevergoeding: algemeen, deel 2

Transcriptie

1 Monografieen BW B35 Schadevergoeding: algemeen, deel 2 Prof. mr. C.J.M. Klaassen Kluwer - Deventer

2 Inhoud VOORWOORD XI LUST VAN AFKORTINGEN XIII LUST VAN VERKORT AANGEHAALDE LITERATUUR XV I INLEIDING 1 1 Opzet 1 II BEGROTING VAN DE SCHADE; ART. 6:97 BW 3 2 Inleiding 3 3 De begroting van immateriele schade 3 a De maatstaf b Beperkte toetsing in cassatie c Stelplicht en bewijslast 4 Uitgangspunten bij de begroting van vermogensschade 5 5 Volledige vergoeding van de werkelijk geleden schade 5 6 Rechterlijke vrijheid 6 7 Welke rechter? 8 8 Uitzonderingen op de rechterlijke vrijheid 8 9 Concrete schadeberekening 8 10 Abstracte schadeberekening 9 a Inleiding b Wanneer abstracte schadeberekening? c Abstracte schadeberekening bij letselschade d Wrongful birth; vergoeding ter zake van verzorgings- en opvoedkosten e Pruisken/Organice; vergoeding van kosten van huishoudelijke hulp 11 Abstracte schadeberekening als minimum Een species: winstafdracht 15 a Inleiding b Tegemoetkoming in de bewijslast c Wat als de genoten winst de geleden schade overstijgt? d Informatieplicht e Wat als de geleden schade de genoten winst overstijgt? f Discretionaire, maar geen ambtshalve bevoegdheid van de rechter g Het winstbegrip

3 h Een ruimere verrijkingsafdracht wenselijk? i Verdere literatuur 13 Schadevaststelling door schatting De wijze van schadebegroting en de opeisbaarheid van de verbintenis tot schadevergoeding 20 a Inleiding b De verschuldigde wettelijke rente; enkele nadere opmerkingen c Toekomstige schade en wettelijke rente 15 Enkele nadere opmerkingen betreffende de vrijheid van de rechter 22 a Toewijzing van een lager bedrag dan gevorderd b Verwijzing naar de schadestaatprocedure 16 Proportionele schadevergoeding 23 a De vrijheid van de rechter b Proportionele schadevergoeding vorderen; de te maken afweging c Motivering rechterlijke uitspraak III CAUSALITEIT; ART. 6:98-99 BW 27 A Algemeen Inleiding Criteria ter bepaling van het causaal verband Reikwijdte csqn-toets Vereiste waarschijnlijkheid bij csqn-toets 30 a Algemeen b Een procentuele benadering 21 Gevolg aanwezigheid csqn-verband Schadeplichtigheid zonder csqn-verband Meervoudige causaliteit 33 a De aanwezigheid van (nog) een andere oorzaak b Een 'andere oorzaak' waarvoor een derde aansprakelijk is c Een 'andere oorzaak' in de risicosfeer van de benadeelde 24 Nadere afbakening: meervoudige causaliteit van aansprakelijkheidvestigende gebeurtenissen Samenlopende oorzaken Afzonderlijke, gelijktijdig werkende oorzaken Afzonderlijke, achtereenvolgend werkende oorzaken 36 a Momentschade b-f Voortdurende schade 28 Onderbreking van de causaliteit Alternatieve causaliteit Andere uitzonderingen op het csqn-criterium 41 a Redelijke kosten ter voorkoming van schade b Groepsaansprakelijkheid VI

4 B Toerekening naar redelijkheid; art. 6:98 BW Inleiding Reikwijdte art. 6:98 BW; TNR Wat is TNR? Relevante factoren De voorzienbaarheid Enkele nadere opmerkingen over de voorzienbaarheid 45 a Het bepalende tijdstip b Voorzienbaar, voor wie? c Voorzienbaar, in welke mate? 36 De aard van de aansprakelijkheid; algemeen Schending van verkeers- of veiligheidsnormen 47 a... leidend tot letsel- of overlijdensschade b... leidend tot zaakschade 38 Risicoaansprakelijkheid Afgeleide aansprakelijkheid De aard van de schade; algemeen Letsel- en overlijdensschade 50 a Ruime toerekening b Kanttekening bij de ruime toerekening c Predispositie en preexistentie 42 Andere factoren 53 a Processuele houding b De mate van schuld c Verwezenlijking van een geschapen risico? 43 Conclusie TNR/relevante factoren Causaliteitsmaatstaf regresnemers Bewijslast Rechtsvergelijking 57 C Bewijs van causaal verband De hoofdregel Mogelijke uitzondering op de hoofdregel: de omkeringsregel Hoofdlijnen historische ontwikkeling van de omkeringsregel 60 a Toepassing bij schending verkeers- en veiligheidsnormen b Verruiming van het toepassingsbereik c Bevestiging van de algemene toepasselijkheid van de omkeringsregel d Aanscherping van de toepassingsvoorwaarden e De 'novemberarresten' 50 Nadere inkleuring voorwaarde iii (zie nr. 49e) in de rechtspraak 64 a De strekking van de overtreden norm b Bescherming tegen een 'specifiek gevaar' c Tussenconclusie voorwaarde iii d Vervolg nadere inkleuring voorwaarde iii in de rechtspraak: ongeschreven normen VII

5 e Onduidelijke toedracht f Causaal verband schade en normovertreding niet aannemelijk (gemaakt) 51 Conclusie nr De omkeringsregel en een causale keten met meerdere schakels (Daadwerkelijke) omkering van de bewijslast? Een andere benadering: proportionele aansprakelijkheid Mogelijke toepassingen proportionele aansprakelijkheid Proportionele aansprakelijkheid bij causaliteitsonzekerheid aanvaard door de Hoge Raad Verlies van een kans 71 a Algemeen b Nadere uitwerking 58 Proportionele aansprakelijkheid als alternatief voor hoofdelijkheid? 72 a Algemeen b Proportionele aansprakelijkheid van toezichthouders? 59 Toepassingsruimte proportionele aansprakelijkheid 74 a Geen regel, maar uitzondering b Onder- en bovengrens 60 Proportionele aansprakelijkheid en toerekening in de zin van art. 6:98 BW Grondslag proportionele aansprakelijkheid 76 a Verlies van een kans b Art. 6:99 BW in combinatie met (analoge) toepassing van art. 6:101 BW c Toerekening naar redelijkheid 62 Verhouding omkeringsregel en proportionele aansprakelijkheid Literatuurverwijzing proportionele aansprakelijkheid; rechtsvergelijkende informatie 78 D Alternatieve causaliteit; art. 6:99 BW Inleiding Toepassingsbereik; positief geformuleerd Toepassingsbereik; negatief geformuleerd Een bijzondere toepassing: het Des-arrest Toepasselijkheid art. 6:99 BW en de EG-richtlijn productenaansprakelijkheid Vereisten Een aansprakelijkheidvestigende gebeurtenis (a en b) Mogelijkheid van veroorzaking van de gehele schade (a) Schade door tenminste een van deze gebeurtenissen ontstaan (c) Niet vereist Rechtsvergelijkende literatuur 86 VIII

6 IV VOORDEELSTOEREKENING; ART. 6:100 BW Inleiding Bijzondere wettelijke regelingen Voordeelstoerekening op grond van de AWBZ; enkele nadere opmerkingen Vereisten 89 a Daadwerkelijk voordeel b Schade en voordeel tengevolge van 'een zelfde gebeurtenis' c Samenhang aard van het voordeel en aard van de schadepost vereist? 79 De rol van de redelijkheid Enkele concrete lessen uit de rechtspraak; wettelijke rente Enkele concrete lessen uit de rechtspraak; verzekeringsuitkeringen 93 a Schadeverzekering b Sommenverzekering c De rechtspraak van de Hoge Raad sinds de inwerkingtreding van het huidige BW d Koerswijziging bij overlijdensschade? e Enkele nadere opmerkingen over het verschil in benadering van enerzijds letselschade en anderzijds overlijdensschade JURISPRUDENTIEREGISTER 97 IX