INHOUD. Vooraf. Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel: 120 jaar springlevend!... v

Transcriptie

1 INHOUD Vooraf. Vlaams Pleitgenootschap bij de Balie te Brussel: 120 jaar springlevend! v Onrechtmatige daden in De Codex Faliekante Redelijkheid (DCFR) Ludo Cornelis Voorafgaand Bekommernissen Situering Het algemeen kader Vrijheid (freedom) Veiligheid (security) Rechtvaardigheid (justice) Doelmatigheid (efficiency) Voorlopig besluit Definities en algemene bepalingen Good faith and fair dealing Redelijkheid Onderlinge verhouding Boek III Good faith and fair dealing Samenwerkingsverplichting Plaats en tijdstip van nakoming De munt Aansprakelijkheidsbeperkende en -uitsluitende bedingen Schadevergoeding Interesten Voorlopig besluit Boek VI: In the heart of the moon Algemene bepalingen en aanvullende regels Dreigende schade Toepassingsgebied Rechtens relevante schade (RRS) Specifieke RRS RRS: algemeen ix

2 Schadeherstel v. schadevergoeding Voordeelafroming Verwaarloosbare RRS Rechterlijk matigingsrecht Voordeelstoerekening Varia Schadevergoeding in geld Voorlopig besluit Causaal verband Geen algemene causaliteitsregel Causale subregels Specifieke causaliteit Alternatieve causaliteit De (causale) incidentie van de tussenkomst van het slachtoffer Het slachtoffer als verweermiddel Toestemming van het slachtoffer Risicoaanvaarding door het slachtoffer Fout van het slachtoffer: uitsluiting of verdeling van aansprakelijkheid Voorlopig besluit De onrechtmatige daad gronden van toerekening De fout opzet/nalatigheid Opzet de opzettelijke fout Nalatigheid De wetsovertreding De algemene zorgvuldigheidsnorm De toerekeningsvatbaarheid? Kinderen jonger dan zeven jaar Minderjarigen tussen zeven en achttien jaar De verweermiddelen Wettelijke bevoegdheid Wettige zelfverdediging Vrijwillige tussenkomst Noodweer Bescherming van het algemeen belang Geestelijke onbekwaamheid Overmacht Voorlopig besluit m.b.t. opzet/nalatigheid Aansprakelijkheid voor andermans daad Het vermoeden van aansprakelijkheid rustend op ouders en op toezichthouders x

3 1 Ouderlijke aansprakelijkheid (inclusief personen waaraan krachtens de wet de ouderlijke zorg is toevertrouwd) De aansprakelijkheid van toezichthoudende instellingen en lichamen Objectieve aansprakelijkheid voor werknemers en aangestelden Objectieve aansprakelijkheid voor organieke vertegenwoordigers Objectieve aansprakelijkheid voor zaken Objectieve aansprakelijkheid voor onroerende zaken (of wat ervan overblijft) Objectieve aansprakelijkheid voor dieren (of wat ervan overblijft) Objectieve aansprakelijkheid voor gebrekkige producten (of wat daarvoor moet doorgaan) Objectieve aansprakelijkheid voor motorvoertuigen (of wat daarvoor moet doorgaan) De objectieve aansprakelijkheid voor gevaarlijke stoffen of emissies (of wat daarvoor moet doorgaan) Andere gronden voor toerekening van een berokkende RRS Verlating ( abandonnement ) Voorlopig besluit m.b.t. de toerekeningsgronden (excl. opzet/nalatigheid) Algemeen besluit: gemengde tot zeer gemengde gevoelens Samenloop van civielrechtelijke aansprakelijkheidsregimes: quo vadis? Sophie Stijns Inleiding Begripsafbakening Twee civielrechtelijke aansprakelijk heids regimes Contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid Belangrijkste verschillen tussen beide regimes Samenloop Samenloop tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid Samenloop tussen strafrechtelijke en civielrechtelijke aansprakelijkheid Verschil met co-existentie van aansprakelijkheden xi

4 Actieve co-existentie Passieve co-existentie Samenloop tussen contractuele en buitencontractuele aansprakelijkheid: evolutie in de rechtspraak van het Hof van Cassatie Periode voorafgaand aan het Ebes-arrest (1971) en het Stuwadoors-arrest (1973) Periode vanaf het Ebes-arrest (1971) en het Stuwadoors-arrest (1973) De arresten Het debat in de doctrine Periode vanaf het arrest Tiercé Franco-Belge Kritische bedenkingen en analyse Teleurstellende wijze van rechtspreken Buitencontractueel vorderen mag voortaan bij gemengde fouten met niet zuiver contractuele schade als gevolg Erkenning van de gemengde fouten Vergelijkbare gemengde fouten Vergezochte invulling van de gemengde fout en de niet zuiver contractuele schade Besluit De vergoeding van afgeleide schade in het buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht Ingrid Boone en Bart Wylleman Inleiding en vraagstelling Geen a priori beperkingen op de vergoed baarheid van afgeleide schade Geen relativiteit Brede causaliteit Schade: aantasting van elk rechtmatig persoonlijk belang Beoordelingsvrijheid van de rechter met betrekking tot bestaan en omvang van schade Een oude maar niet evidente traditie Afgeleide schade van naasten en nabestaanden Schade van naasten als gevolg van letsels van het slachtoffer Morele schade Verlies van het voordeel uit het beroepsinkomen van het slachtoffer Schade door gemaakte kosten Schade door hulp aan het slachtoffer Schade van nabestaanden als gevolg van het overlijden van het slachtoffer xii

5 Morele schade Verlies van het voordeel uit het beroepsinkomen van het slachtoffer Schade door gemaakte kosten Schade door hulp aan nabestaanden van het slachtoffer De invloed van de eigen schuld van het slachtoffer op het recht op vergoeding van zijn naasten en nabestaanden Schade van derden die naar aanleiding van de schade van het slachtoffer uitkeringen of prestaties moeten verrichten Schuldenaars van het slachtoffer Publieke hulp- en veiligheidsdiensten Afgeleide schade van schuldeisers Afgeleide schade van schuldeisers van andere dan geldsomverbintenissen Afgeleide schade van schuldeisers van geldsomverbintenissen Beperkingen aan de vorderings mogelijkheden van schuldeisers Afgeleide schade van aandeelhouders De klassieke leer: aandeelhouders hebben geen zelfstandig vorderingsrecht voor afgeleide schade Nieuwe strekking: wel een zelfstandig vorderingsrecht voor individuele aandeelhouders Eigen visie Bijzondere schade van aandeelhouders Afgeleide schade van overige derden Besluit Opzet in het aansprakelijkheids- en verzekeringsrecht: the story continues Britt Weyts Aansprakelijkheidsrecht Inleiding De fout van het slachtoffer en de fout van een derde De verdeelsleutel Fraus omnia corrumpit De begroting van morele schade Exoneratiebedingen Beperkte aansprakelijkheidsimmuniteit van werknemers, ambtenaren en vrijwilligers Definitie Een enge of ruime invulling? Naar een uniforme oplossing? xiii

6 2. Het verzekeringsrecht De onverzekerbaarheid van de opzettelijke fout Definitie Opzet en geesteszieken Opzet en minderjarigen Vereiste van persoonlijk opzet Wat in geval van persoonlijke aansprakelijkheid van de minderjarige? Wat in geval van ouderlijke aansprakelijkheid? De bewijslast Besluit De verjaring van de buitencontractuele vordering (art. 2262bis BW) Thierry Vansweevelt Inleiding Artikel 2262bis BW: algemene principes Principes Gemeenrechtelijke verjaringstermijn t.o.v. bijzondere verjaringstermijnen Toepassingsgebied van artikel 2262bis, 1, lid 2 en lid 3 BW De verjaring van de vordering op grond van de Wet Productenaansprakelijkheid De verjaring van de rechtstreekse vordering van de Wet op de Landverzekeringsovereenkomst De specifieke verjaringstermijn en de artikelen 10 en 11 Grondwet De relatieve verjaringstermijn van 5 jaar Kennis van de schade Algemeen Het criterium van de kennis door een normaal zorgvuldige persoon Kennis van de schade, niet van de omvang van de schade Graduele en voortdurende schade Graduele schade Voortdurende schade Het causaal verband tussen gedrag en schade De kennis van de identiteit van de aansprakelijke persoon Het begrip kennis Het begrip identiteit van de aansprakelijke persoon Het begrip aansprakelijke persoon Vertrekpunt verjaringstermijn bij schadeverergering xiv

7 3. De absolute verjaringstermijn van 20 jaar Principe Vertrekpunt: het schadeverwekkend feit Voorbehoud voor de toekomst Stuitings-, schorsings- en verlengingsgronden Stuitingsgronden Grondslag en principe Soorten stuitingsgronden Dagvaarding Principe en draagwijdte Gevolgen en draagwijdte van de stuiting Bevel tot betaling Beslag Erkenning van schuld Schorsingsgronden Grondslag en principe Soorten schorsingsgronden Verjaringstermijnen en wils- en handelingsonbekwamen Vertrekpunt en toepassing van relatieve en absolute verjaringstermijnen Minderjarigen: de aard van de rechtsverhouding determineert de verjaringstermijn Algemeen: wilsbekwame minderjarigen Wilsonbekwame minderjarigen Verlengingsgronden: bedrog en rechtsmisbruik? Principe en probleemstelling Bedrog en de Verjaringswet Het verbod op bedrog en rechtsmisbruik als algemeen rechtsbeginsel Argumenten tegen bedrog en rechtsmisbruik als verlengingsgrond Berekening van de verjaringstermijn Overgangsbepalingen Besluit De aansprakelijkheid van de kredietinstelling als kredietverlener bij krediettoekenning aan de kredietnemer: stand van zaken Dominique Blommaert Inleiding De aansprakelijkheid van de kredietinstelling als kredietverlener bij krediettoekenning in het bijzonder kredietrecht xv

8 1.1. Kredietovereenkomsten en de wet van 12 juni 1991 op het consumentenkrediet Kredietovereenkomsten en de wet van 4 augustus 1992 op het hypothecair krediet Tendens tot toenemende regulering Specifieke verplichtingen naar aanleiding van de krediettoekenning Toepassingen in de rechtspraak De aansprakelijkheid van de bankier als kredietverlener bij krediettoekenning in het gemeen kredietrecht Algemene beginselen inzake de aansprakelijk heid van de kredietinstelling als krediet verlener een overzicht De aansprakelijkheid van de kredietinstelling als kredietverlener ten aanzien van de kredietnemer concrete invulling van de aansprakelijkheidscriteria Onderzoeksplicht van de kredietgever en informatieplicht ten aanzien van de kredietnemer. Algemene principes Onderzoeksplicht van de kredietgever en informatieplicht ten aanzien van de kredietnemer. Krediettoekenning aan onderneming in moeilijkheden De principes inzake aansprakelijkheid bij de toekenning van het krediet even over de grens: naar meer rechtszekerheid onder invloed van de Franse cassatierechtspraak? Rustig recht in Nederland Besluit: Tijd voor synthese poging tot samenvatting van de te weerhouden principes Overheid en bedrijf: wat bij hinder veroorzaakt door wegeniswerken? Hendrik Vuye Het zal je maar overkomen Het probleem is niet nieuw: de wet van 2 april Het vergoedingscontentieux voor de Raad van State Het klassieke aansprakelijkheidsrecht: artikel 544 BW, artikel 1382 BW, kort geding en de gelijkheid voor de openbare lasten Recente wetgevende initiatieven Proeve van oplossing Postscriptum: Het wetsvoorstel-vanheste omtrent hinder veroorzaakt door wegeniswerken xvi