Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 14 July 2016 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie http://maken.wikiwijs.nl/62219 Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.
Inhoudsopgave Vooraf De Germaanse cultuur Leerdoelen Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Stap4 Stap5 Begrippenlijst Germaanse cultuur Over dit lesmateriaal Pagina 1
Vooraf De Germaanse cultuur Leerdoelen In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Deze opdracht gaat over de cultuur van deze stammen. Je onderzoekt het verschil tussen de Romeinse cultuur en de Germaanse cultuur. Je leert ook dat sommige Germaanse stammen bondgenoten werden van de Romeinen terwijl andere stammen zich juist bleven afzetten tegen de Romeinse overheersing. Aan het eind van deze opdracht kun je vertellen dat in de tijd van de Grieken en Romeinen in Noord- en West-Europa Keltische en Germaanse stammen leefden. vertellen dat de betrekkingen tussen de Germanen en Romeinen meestal een gewelddadig karakter hadden. uitleggen waarom de Kelten en Germanen deels de Romeinse cultuur overnamen. uitleggen waarom het Romeinse Rijk onder druk kwam te staan door de volksverhuizingen. Eindproduct-Beoordeling Pagina 2
Eindproduct Aan het eind van de opdracht schrijf je een kort verhaal met als titel 'Romeinen in Nederland'. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor je verhaal als in je verhaal duidelijk wordt: welke Germaanse stammen in Nederland woonden ten tijde van de Romeinse bezetting. wat de Limes is. hoe de verhouding tussen de Germaanse stammen en de Romeinen was. Werkwijze Activiteiten Stap Groepsgrootte Activiteit Stap 1 Stap 2 Stap 3 Samen met een klasgenoot Samen met een klasgenoot Alleen Kennisbank 'Germaanse cultuur' bestuderen en vragen beantwoorden. Antwoord geven op vragen over botsingen tussen de Romeinen en de Germanen. Kennisbank 'Germaanse cultuur' en filmpje 'Opstand van de Bataven' bestuderen en vragen beantwoorden. Stap 4 Alleen Toets 'De Germaanse cultuur' maken. Stap 5 Alleen Eindprocuct: Een kort verhaal schrijven met als titel 'De Romeinen in Nederland'. Benodigdheden Geen bijzonderheden. Tijd Voor deze opdracht heb je 2 lesuren nodig. Pagina 3
Aan de slag Stap1 Romeinen, Kelten en Germanen In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Visigoten, Ostrogoten, Vandalen en Franken rekenen we tot de Germaanse stammen met een eigen taal, godsdienst en cultuur. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. De Keltische stammen verschilden onderling sterk maar hadden wel een gemeenschappelijke taal. In tegenstelling tot de Romeinen die waren gericht op internationale handel en steden, waren Germanen en Kelten vooral gericht op de landbouw en op kleinschalige handel. Elke stam had zijn eigen relatie met de Romeinse overheersers. Sommigen werden bondgenoten, anderen onverzoenlijke vijanden. Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis het volgende onderdeel: KB: Germaanse cultuur Vragen: Lees de volgende 'stellingen'. Geef per stelling aan of de stelling waar of niet waar is. 1. De Franken is een voorbeeld van een Germaanse stam. 2. De Keltische stammen werden door de Romeinen Galliërs genoemd. 3. Alle Keltische stammen hebben een zelfde taal. 4. Germanen en Kelten woonden in steden en hielden zich vooral bezig met internationale handel. 5. Alle Germaanse en Keltische stammen werden uiteindelijk bondgenoten van de Romeinen. Vergelijk jouw antwoorden met de antwoorden van een klasgenoot. Stap2 Pagina 4
De Germaanse cultuur In de Kennisbank heb je gelezen over de botsingen tussen Romeinen en Germanen. Lees nu ook het verhaal over de Cimbren en Teutonen op nl.wikipedia.org/wiki/cimbren. Ga na of je een klasgenoot antwoord kunt geven op de volgende vragen: Stap3 Wanneer kwamen de Romeinen voor het eerst in aanraking met de Germanen? Hoe verliep de eerste ontmoeting tussen de Romeinen en de Germanen? Wat is een natuurlijke grens? Welke rivieren vormden na de slag in het Teutoburgerwoud de de natuurlijke grens tussen het Romeinse Rijk en de Germanen. Pagina 5
Pagina 6
Limes en Volksverhuizingen Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de pagina's over de Limes en over de Volksverhuizingen. KB: Germaanse cultuur Bekijk ook het volgende filmpje op SchoolTV: Opstand van de Bataven Beantwoord de volgende negen vragen. 1. Welke Germaanse stammen woonden rond de eeuwwisseling in het gebied dat wij nu Nederland noemen? A. Bataven en Cananefaten B. Hunnen en Westgoten 2. Hoe noem je het als Germaanse stammen aspecten van de Romeinse cultuur overnemen? A. Germanisatie B. Romanisatie 3. Nederlandse steden die langs de grens van het Romeinse Rijk ontstonden zijn: A. Utrecht, Leiden en Nijmegen B. Zutphen, Deventer en Zwolle 4. Hoe wordt de opstand van de inheemse stammen tegen de Romeinen in 69 na Chr. genoemd? A. Germaanse opstand B. Bataafse opstand 5. Wat waren belangrijke redenen voor de Bataven om in opstand te komen tegen de Romeinen? A. De Bataven moesten soldaten leveren voor het Romeinse leger en hoge belastingen betalen. B. De Bataven werden gedwongen te verhuizen en moesten wegen aanleggen voor de Romeinen. 6. Hoe heette het volk dat in de 3e eeuw zorgde voor een volksverhuizing? A. Westgoten B. Hunnen 7. Wat was het gevolg van de volksverhuizingen voor het Romeinse Rijk? A. Het Romeinse Rijk werd gesplitst in een oostelijk en een westelijk deel. B. Het Romeinse Rijk werd in zijn geheel overgenomen door de Hunnen. 8. Welk deel van het Romeinse Rijk viel in 476 uit elkaar door een oorlog tegen de Germaanse generaal Odoaker? A. Het westelijk deel van het Romeinse Rijk. B. Het oostelijk deel van het Romeinse Rijk. 9. Hoe wordt het Oost-Romeinse Rijk ook wel genoemd? A. Rijk van Constantinopel B. Byzantijnse Rijk Pagina 7
Stap4 Toets Voor je begint aan de afsluiting maak je de toets 'De Germaanse cultuur'. De toets bestaat uit een aantal gesloten vragen. Als je alle vragen beantwoord hebt, zie je je score. Je krijgt van de vragen die je fout hebt, het goede antwoord te zien. De score wordt opgenomen in het volgsysteem. Klik op de knop 'Start' om te beginnen: De Germaanse cultuur kn.nu/is2dp 1 In de tijd van de Romeinen woonden in West- en Noord-Europa Keltische en Germaanse stammen. Waar of niet waar? Germaanse en Keltische stammen woonden in steden en waren vooral gericht op (internationale) handel. a. Waar b. Niet waar 2 Welke Germaanse stammen woonden rond de eeuwwisseling in het gebied dat wij nu Nederland noemen? Pagina 8
a. Bataven en Cananefaten b. Hunnen en Westgoten c. Visigoten en Ostrogoten 3 Hoe noem je het als Germaanse stammen aspecten van de Romeinse cultuur overnemen? a. Culturisatie b. Germanisatie c. Romanisatie 4 Nederlandse steden die langs de grens van het Romeinse Rijk (de limes) ontstonden waren... a. Amsterdam, Utrecht en Den Haag. b. Nijmegen, Utrecht en Leiden. c. Maastricht, Breda en Middelburg. 5 Door een oorlog van de Romeinen tegen de Germaanse generaal Odoaker viel een deel van het Romeinse Rijk uit elkaar. In welk jaar was deze oorlog? En welk deel van het Romeinse Rijk viel uit elkaar? a. jaar: 467 na Chr.; oostelijk deel viel uit elkaar b. jaar: 467 na Chr.; westelijk deel viel uit elkaar c. jaar: 967 na Chr.; oostelijk deel viel uit elkaar d. jaar: 967 na Chr.; westelijk deel viel uit elkaar Stap5 Eindproduct Pagina 9
Je sluit deze opdracht af met het schrijven van een kort verhaal met als titel Romeinen in Nederland. In dat verhaal vertel je in ieder geval: welke Germaanse stammen in Nederland woonden ten tijde van de Romeinse bezetting. wat de Limes is. hoe de verhouding tussen de Germaanse stam en de Romeinen was. De informatie voor het schrijven van je verhaal kun je halen uit de Kennisbank Geschiedenis. Je kunt natuurlijk ook op internet op zoek gaan naar extra informatie. Klaar? Laat je verhaal lezen door een klasgenoot. Vraag om commentaar. Lees ook het verhaal van je klasgenoot. Geef op een goede manier feedback. Verwerk het commentaar van je klasgenoot in het verhaal. Laat het verhaal vervolgens beoordelen door je docent. Pagina 10
Begrippenlijst Germaanse cultuur Keltische en Germaanse stammen. Volkeren die in de tijd van de Romeinen in Europa leefde. Soms sloten ze bondgenootschappen met de Romeinen en soms waren ze gezworen vijanden. De Keltische stammen worden ook wel Galliërs genoemd. Veroveringen Julius Caesar Romeinse legers onderwierpen het ene na het andere volk. Het was Julius Caesar die Gallië aan het Romeinse Rijk toevoegde tot ongeveer de rivier de Rijn. Limes - wachttorens De noordgrens van het Romeinse Rijk werd gevormd door de rivieren de Donau en de Rijn en een verdedigingslinie tussen beide rivieren. Die grens heet de Limes. Op geregelde afstand stonden wachttorens. Romanisatie - Romanisering Romanisatie is het proces van het overnemen van aspecten van de Romeinse cultuur door de inheemse bevolking. Bataven De Bataven waren een Germaans volk, dat zich gevestigd heeft in wat nu de Betuwe heet. Lange tijd werkten de Bataven nauw samen met de Romeinen. Bataven maakten deel uit van het Romeinse leger. In 69 n.c. kwamen de Bataven o.l.v. Julius Civilis in opstand tegen de Romeinen. Splitsing Romeinse rijk In het jaar 395 werd het Romeinse rijk gesplitst in een oostelijk en westelijk deel. Zo wilden de Romeinen de aanvallen van buitenaf beter weerstaan. In het oosten lukte dat maar in het westelijk deel van het Romeinse rijk werd de laatste keizer in 476 afgezet door de Germaanse generaal Odoaker. Hunnen Nomaden uit centraal Azië die voor veel onrust zorgden in Europa. Christendom Het christendom is een geloof dat ontstond uit het jodendom, in het Romeinse Rijk. Het christendom volgt de leer van Jezus. Pagina 11
Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 14 July 2016 om 11:37 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2; Leerinhoud en Verspreiding van de Grieks-Romeinse cultuur en de confrontatie met de doelen Germaanse cultuur; Grieks-Romeinse en Germaanse cultuur; Geschiedenis; De tijd van Grieken en Romeinen (3000 v C - 500 n C); Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Studiebelasting 2 uur en 0 minuten Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 12