Stedelijke burgerij hv123. CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie.

Transcriptie

1 Auteur VO-content Laatst gewijzigd Licentie Webadres 25 June 2015 CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Dit lesmateriaal is gemaakt met Wikiwijsleermiddelenplein. Wikiwijsleermiddelenplein is hét onderwijsplatform waar je leermiddelen zoekt, vergelijkt, maakt en deelt. Stel zo voor iedere onderwijssituatie de optimale leermiddelenmix samen.

2 Inhoudsopgave Vooraf Leerdoelen Eindproduct-Beoordeling Werkwijze Aan de slag Stap1 Stap2 Stap3 Extra: lvoorl Begrippenlijst Stedelijke burgerij Over dit lesmateriaal Pagina 1

3 Vooraf Leerdoelen In de tweede helft van de Middeleeuwen ontstonden er veel nieuwe steden in West-Europa. Het leven in de stad was anders dan het leven op het platteland. Hoe was het leven in de stad georganiseerd? In deze opdracht staat het leven in een Middeleeuwse stad centraal. Aan het eind van de les: Kun je uitleggen waarom het voor de adel aantrekkelijk kon zijn om een stad stadsrechten te geven. Kun je iets vertellen over het stadsbestuur in een middeleeuwse stad. Weet je dat mensen met eenzelfde beroep zich organiseerden in gilden. Weet je dat met de opkomst van de handel geld belangrijker werd. Kun je uitleggen waarom het Hanzeverbond ontstond. Eindproduct-Beoordeling Pagina 2

4 Eindproduct Je kiest zelf een eindproduct waarmee je (een aspect) van de opkomst van de stedelijke burgerij in beeld wilt brengen. Beoordeling Je krijgt een goede beoordeling voor de opdracht als: Het eindproduct een goed beeld geeft van (een aspect) van de opkomst van stedelijke burgerij. Het eindproduct met zorg gemaakt is. Het eindproduct op tijd klaar is. Werkwijze Groepsgrootte Overleg met je docent of je de opdracht alleen of samen met een klasgenoot doet. Benodigdheden Materiaal voor het maken van het eindproduct. Tijd Hoeveel tijd je voor de opdracht nodig hebt, hangt af van het eindproduct. Overleg met je docent. Pagina 3

5 Aan de slag Stap1 Opkomst van de stedelijke samenleving De steden in de late Middeleeuwen maakten een nieuwe manier van leven mogelijk. Mensen in de stad werkten in de handel en in ambachten. Ze leefden onafhankelijk van een landheer. Een stadsmens was vrijer dan een horige of een boer op het platteland. Omdat in de steden veel mensen bij elkaar woonden waren er nieuwe regels nodig. De steden kregen een eigen bestuur en rechtspraak. De adel zag de vrijheid in de steden met lede ogen aan. De adel had minder gezag in de steden. Toch gaf de adel graag stadsrechten aan een handelsnederzetting. Hij profiteerde van de handel in de steden en kreeg zo meer belasting. Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis de volgende onderdelen: KB: Stadsrechten KB: Hanzesteden Beantwoord nu de volgende elf vragen. Vragen: 1. Waar of niet waar? De koning was de enige persoon die een stad stadsrechten kon geven. A. Waar B. Niet waar 2. Het was voor een landheer interessant om een stad stadsrechten te geven, omdat A. een stad met stadsrechten belasting af moest dragen aan de landheer. B. een stad met stadsrechten een muur om de stad liet bouwen. 3. Een ander woord voor privileges is... A. grondrechten B. voorrechten 4. Het hoogste gezag in een stad met stadsrechten kwam te liggen bij... A. de landheer B. het stadsbestuur Pagina 4

6 5. Het stadsbestuur in een middeleeuwse stad bestond uit... A. de schout en de schepenen B. de burgemeester en wethouders 6. Hoe werd een belangenvereniging van mensen met hetzelfde beroep genoemd? A. een vakbond B. een gilde 7. Waar of niet waar? Alle bakkers, slagers en brouwers waren lid van dezelfde gilde. A. Waar B. Niet waar 8. Waarom was het aantal leden van een gilde beperkt? A. Om te veel concurrentie tegen te kunnen gaan. B. Om de kwaliteit van het product te kunnen garanderen. 9. Hoe noem je iemand die een aantal jaar als leerling in een gilde gewerkt heeft en die onder toezicht van de baas, zelfstandig producten maakt. A. gezel B. gildeknecht 10. Hoe heette het bekende verbond tussen een groot aantal handeslsteden dat in de tweede helft van de middeleeuwen een groot deel van Europa bestreek? A. IJsselverbond B. Hanzeverbond 11. Welke steden maakten deel uit van het verbond? A. Onder andere Deventer, Kampen, Zutphen en Zwolle B. Onder andere Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag Stap2 Hanzesteden Pagina 5

7 Bestudeer uit de Kennisbank geschiedenis nogmaals het onderdeel over de Hanzesteden. KB: Hanzesteden Zorg dat je een klasgenoot uit kunt leggen waarom het voor handelssteden voordelig kon zijn om samen te werken. Zorg dat je ook minstens vier Nederlandse Hanzesteden kunt opnoemen. En zorg dat je weet waarom Deventer een belangrijke rol binnen Hanze speelde. Stap3 Eindproduct Je gaat een eindproduct maken waarmee je (een aspect van) de stedelijke burgerij in beeld brengt. Je mag zelf kiezen wat voor soort eindproduct je maakt. Tip: Maak met een aantal klasgenoten een toneelstukje over het leven in een middeleeuwse stad. Kijk voor meer ideeën in de gereedschapskist. Heb je een eindproduct gekozen. Overleg dan even met je docent of hij het eens is met je keuze. Spreek met je docent af hoe het eindproduct beoordeeld gaat worden en wanneer je het eindproduct moet inleveren. Klaar? Laat het eindproduct beoordelen door je docent. Extra: lvoorl Pagina 6

8 Leerlingen voor leerlingen Op de website vind je verschillende video's die door leerlingen voor leerlingen zijn gemaakt. Hieronder staan een paar video's die goed past bij dit thema. Bekijk de video's. Kun je de video's goed volgen? Bespreek de inhoud van de video's met een klasgenoot. Het gilde Stedelijke cultuur Nederland Let op: Als je een video wilt stoppen, druk dan eerst op de stopknop en klik dan de popup weg. Pagina 7

9 Begrippenlijst Stedelijke burgerij Stadsrechten Veelal voor geld kochten steden van hun landsheer voorrechten: stadsrechten. Waaronder het recht de stad te verdedigen door grachten, ophaalbruggen, stadsmuren en poorten. Stadsbestuur: Steden werden niet door adel bestuurd maar door het stadsbestuur. Het stadsbestuur bestond uit: de schout en schepenen, de vroedschap en de burgermeester. Vroedschap De vroedschap was een groep wijze mannen, die geraadpleegd erd over belangrijke zaken die de stad aangingen. Gilden In de steden sloten werklieden van hetz verenigingen: de gilden. Veelal voor ge voorrechten: stadsrechten. Schout en schepenen De schout en schepen waren er voor he maakten de stedelijke wetten. Burgermeesters De burgemeesters verzorgden de uitvo Hanze - Hanzesteden De handel was eerst lokaal, maar werd geleidelijk internationaal. De Hanze is een verbond van handelssteden uit de noordoostelijke Lage Landen (onder andere Zutphen, Deventer, Zwolle en Kampen) en steden uit het Duitse rijk. Pagina 8

10 Over dit lesmateriaal Colofon Auteur VO-content Laatst gewijzigd 25 June 2015 om 14:15 Licentie Dit lesmateriaal is gepubliceerd onder de Creative Commons Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie. Dit houdt in dat je onder de voorwaarde van naamsvermelding en publicatie onder dezelfde licentie vrij bent om: het werk te delen - te kopiëren, te verspreiden en door te geven via elk medium of bestandsformaat het werk te bewerken - te remixen, te veranderen en afgeleide werken te maken voor alle doeleinden, inclusief commerciële doeleinden. Meer informatie over de CC Naamsvermelding-GelijkDelen 3.0 Nederland licentie Aanvullende informatie over dit lesmateriaal Van dit lesmateriaal is de volgende aanvullende informatie beschikbaar: Leerniveau VWO 2; HAVO 1; VWO 1; HAVO 3; VWO 3; HAVO 2; Leerinhoud en Relatie stad-adel; Geschiedenis; De tijd van steden en staten ( ); doelen Opkomst van de stedelijke burgerij en toenemende zelfstandigheid van steden; Eindgebruiker leerling/student Moeilijkheidsgraad gemiddeld Trefwoorden rearrangeerbare Pagina 9