rv 66 Dienst Stedelijke Ontwikkeling nr. 982807 Den Haag, 19 maart 1999 Aan de gemeenteraad Projectdocument tijdelijke inrichting ZHESM-terrein. 1. Inleiding Hierbij zenden wij u ter besluitvorming het projectdocument tijdelijke inrichting ZHESM-terrein. Het terrein heeft op dit moment geen functie. Voorgesteld wordt om het terrein tijdelijk in te richten voor een termijn van minimaal drie tot vijf jaar. 2. Planbeschrijving tijdelijke inrichting ZHESM-terrein 2.1 Projectnaam en projectcode Projectnaam: tijdelijke inrichting ZHESM-terrein Projectcode: I3C118 Het voormalig Zuid-Hollandse Elektrische Spoorwegmaatschappij-terrein (ZHESM) terrein ligt evenwijdig aan het treinspoor tussen het Station Hollands Spoor en het Rijswijkseplein (zie bijgevoegde situatiekaart). Het terrein valt gedeeltelijk in het verkeersreconstructieplan Rijswijkseplein/ Stationsplein zoals dit in de gemeenteraad op 12 november 1996 is vastgesteld (rv 330). Als aanvulling op het verkeersreconstructieplan is een extra kwaliteitsimpuls voor de openbare ruimte gewenst. De strook grond is in november jl. afgegraven en het gebied wordt met het oog op eventuele toekomstige (bouw)ontwikkelingen tijdelijk ingericht. Het ligt zeer in de verwachting dat het terrein de eerste drie tot vijf jaar niet bebouwd gaat worden. 2.2 Voorgeschiedenis/aanleiding van het project Drie à vier jaar geleden is er gestart met de initiatieffase ontwikkeling Stationsplein. In deze periode had NS-Vastgoed (eigenaar van het terrein) nog geen (bouw)plannen voor het ZHESM-terrein. De verwachting is dat op betrekkelijke korte termijn (jaar 2001-2003) geen bouwontwikkelingen zullen plaatsvinden op het ZHESM-terrein. Het terrein heeft in het bestemmingsplan een kantoorbestemming. NS-Vastgoed heeft echter niet de intentie om op korte termijn kantoren te gaan ontwikkelen op het ZHESM-terrein. Wat betreft kantoorontwikkeling gaat hun voorkeur op dit moment uit naar het gebied rondom de Waldorpstraat. Tot voor kort (juni 1998) is het ZHESM-terrein gebruikt als tijdelijk bouwterrein/bouwkeetlokatie door het Railinfrabeheer (RIB). Het RIB had de opzet het gebied orderlijk achter te laten en heeft tijdens een overleg d.d. 18 juni 1998 mondeling toegezegd een gedeelte van de kosten van afgraving van het ZHESM-terrein te betalen (zie ook paragraaf 2.8 afspraken/toezeggingen ). Bovendien moest vanwege de realisatie van een taxistandplaats dat onderdeel is van het verkeersreconstructieplan Rijswijkseplein/Stationsplein een gedeelte van het ZHESM-terrein worden afgegraven en de aanwezige keermuur gesloopt worden. Vanwege een hogere vervuiling van de grond en extra aanwezig puin is het gebied echter volledig afgegraven. Vooruitlopend op de mogelijk toekomstige (bouw)ontwikkelingen wordt voorgesteld het afgegraven gebied tijdelijk in te richten, in aansluiting op de grote herinrichtingsplannen (verkeersreconstructieplan) van het Stationsplein/Rijswijkseplein. 2.3 Locatiebeschrijving Het ZHESM-terrein is onderdeel van het gebied station Hollands Spoor en omgeving. De strook grond is langgerekt en is gesitueerd evenwijdig aan het perron richting het Rijswijkseplein. Tot voor kort was het terrein opgehoogd en afgeschermd met een keermuur. Begin november is begonnen met het slopen van de keermuur en afgraven van het terrein in het kader van reconstructie van het Stationsplein/Rijswijkseplein (verkeersreconstructieplan). De totale oppervlakte van het ZHESM- terrein is circa 3.100 m² (165 meter lengte bij gemiddeld 20 meter breedte). Het inrichtingsvoorstel omvat de volgende hoofdpunten: raadsvoorstellen 1999 1
- een taxistandplaats (circa 500 m²); - een voetgangersgebied (circa 650 m²); - een natuurlijk talud ( circa 1.250 m²); - en een opgeschoond en ingezaaid terrein achter de bestaande kantoren aan het Rijswijkseplein (circa 750 m²). De inrichting van het terrein is weliswaar tijdelijk maar het is vanwege de ligging van het terrein (zichtlocatie) nodig een entree te creëren op hoog niveau. 2.4 Varianten De keuze van de tijdelijke inrichting/variant is gebaseerd op een aantal randvoorwaarden: - de kosten van afgraven en tijdelijke inrichting; - het ambitieniveau (circa ƒ 150,- à ƒ 200,- per m² ); - de minimale ruimte die gecreëerd moet worden voor tijdelijke functies. Er zijn tijdens overleg met NS-Stations, NS-Vastgoed en NS-Railinfrabeheer een aantal varianten besproken: Basisvariant: Variant 1: Variant 2: Variant 3: gedeeltelijk afgraven (ca. 30%) en de constructie van een natuurlijk talud Inrichting terrein: natuurlijk talud ca. 19 meter, bestrating 6 meter (inclusief taxistandplaats). gedeeltelijk afgraven (ca. 60%) en de constructie van een natuurlijk talud Inrichting terrein: natuurlijk talud 10 meter, bestrating 15 meter (inclusief taxistandplaats). gedeeltelijk afgraven (ca. 80%) van het terrein en de constructie van een natuurlijk talud Inrichting terrein: natuurlijk talud 5 meter, bestrating 20 meter (inclusief taxistandplaats). geheel afgraven (100%) van het terrein en de constructie van een nieuwe keermuur. Inrichting terrein: bestrating 25 meter (inclusief taxistandplaats). Om het perron te ondersteunen moet er een natuurlijk talud aangelegd worden (basisvariant, variant 1 en 2) of, bij volledige afgraving, een nieuwe keermuur gebouwd worden (variant 3). In de basisvariant is voldoende ruimte voor inrichting van de taxistandplaatsen. Variant 3 is niet in beeld vanwege de enorme kosten die gemoeid zijn met de constructie van een nieuwe keermuur en wordt derhalve niet verder uitgewerkt. Vanuit DSO/afdeling Verkeer is aangegeven dat er een duidelijke behoefte is aan extra openbare c.q. onbewaakte fietsstallingsplaatsen bij het station Holland-Spoor (zie paragraaf 2.7 vraag c.q. behoefte openbare fietsenstalling ). Het ZHESM-terrein is uitermate geschikt om in te richten met + 150 niet overdekte fietsklemmen. De minimale ruimte (diepte) die zowel voor de taxistandplaats als voor deze functie gecreëerd moet worden is circa 15 meter. Variant 1 voldoet aan deze ruimtelijke voorwaarde (zie ook de hiervoor genoemde randvoorwaarden ) en is daarom verder uitgewerkt. De kosten van variant 1 voor het afgraven, transporteren en verwerken van de grond en het slopen van de keermuur zijn begroot op ca. ƒ 650.000,- (incl. BTW). Er is even sprake geweest van een eventuele gedeeltelijke voorfinanciering van de gemeente. Echter, in verband met aangetroffen bodemverontreiniging is het terrein volledig afgegraven en staan NS-Railinfrabeheer en Dienst Stadsbeheer, Stedelijke Structuren garant voor de gehele kosten van afgraving van het terrein en verwerking van de grond. Daarnaast zullen kosten worden gemaakt voor de tijdelijke inrichting van de ZHESM-strook met het oog op de aansluiting van de herinrichtingsplannen op het Stationsplein/Rijswijkseplein. De inrichtingskosten hebben betrekking op een voetgangersgebied, een natuurlijk talud en de groenstrook achter de kantoren (samen ca. 2.600 m²). De kosten voor de inrichting van een taxistandplaats zijn buiten beschouwing gelaten vanwege het feit dat dit is meegenomen in het budget voor de herinrichting Rijswijkseplein/Stationsplein (verkeersreconstructieplan). 2.5 Stedenbouwkundige uitgangspunten De belangrijkste conclusie vanuit het symposium Globe 750 wat betreft het gebied rondom het station Holland-Spoor is dat de gebouwen en de omgeving een upgrading nodig hebben. Oftewel er is een 2 raadsvoorstellen 1999
betere architectuur gewenst maar ook een aangenamer verblijfsklimaat. Er is een (directe) relatie tussen de uitkomsten van Globe 750 en de tijdelijke inrichting van het ZHESMterrein. Het gebied is onderdeel van wat genoemd kan worden de entree van de stad en moet daarom kwalitatief acceptabel ingericht worden. De investering voor de aanpak (afgraven plus tijdelijke inrichting) van het terrein is (dus) relatief hoog voor een inrichting voor minimaal drie tot vijf jaar. 2.6 Programma herinrichting Het inrichtingsgebied is circa 165 meter lengte bij gemiddeld 20 meter breedte. Het ZHESM-terrein wordt als volgt ingericht (zie bijgevoegd schetsontwerp): a. taxistandplaatsen (ca. 500 m²) In dit projectdocument wordt niet verder ingegaan op de inrichting van de taxistandplaats. Deze inrichting is opgenomen in het definitief ontwerp verkeersreconstructieplan Rijswijkseplein/Stationsplein. b. voetgangersgebied (ca. 650 m²) Het voetgangersgebied bestaat uit een trottoir evenwijdig gelegen aan het gehele gebied en een dieper (richting het perron) gelegen bestraat gedeelte (van circa 400 m²) gesitueerd tussen het talud en het stationsgebouw. De bestrating van het voetgangersgebied sluit aan bij de herinrichting van het Stationsplein/Rijswijkseplein. Er wordt dezelfde gebakken klinker dikformaat (novoton) gebruikt. De voornaamste invulling van het bestrate gedeelte aan de kant van het stationsgebouw is een openbare niet-overdekte fietsenstalling met 143 plaatsen. De fietsenstalling is gepland op een betrekkelijk klein oppervlak om de loopafstand van de verste plaats tot de ingang van het station te beperken. Om te komen tot een aanzienlijk aantal stallingsplaatsen op een betrekkelijk klein gebied is gekozen voor een dubbelzijdig fietsenrek met een aanbindpaal. Gezien de ruimte en het toekomstig onderhoud en beheer worden de fietsrekken in het midden van het terrein geplaatst met aan beide zijden een pad van circa 2 meter. Bij een stalling met de rekken langs de kant is er kans op vuilophoping tussen de rekken. Uit het oogpunt van sociale veiligheid is ervoor gekozen geen fysieke afscheiding te realiseren tussen het trottoir en het bestrate gedeelte waar de fietsenstalling wordt gesitueerd. Zodoende hebben de gebruikers goed zicht op de omgeving en vice versa. Langs het trottoir worden zes nieuwe lantaarnpalen geplaatst, drie daarvan worden geplaatst bij de openbare fietsenstalling om te zorgen dat dit gedeelte dag en nacht goed verlicht is. Dit om te voorkomen dat de stalling er s avonds verlaten en duister bij ligt en de fietser ervoor kiest de fiets s ochtends al op een andere plek te stallen. Aan de rand van het bestrate gedeelte wordt een toilet geplaatst waar alleen de taxichauffeurs gebruik van kunnen maken. Een belangrijk uitgangspunt bij de keuze van het toilet is dat het qua beheer eenvoudig en goedkoop moet zijn. Te denken valt aan een zelfreinigend toilet. c. Natuurlijk talud (ca. 1.250 m²) De hellingshoek van het talud heeft een verhouding van ongeveer 1 op 3, dit wil zeggen dat de hoogte en de breedte van het talud zich verhouden van 1 tot 3. Deze verhouding zorgt ervoor dat het talud nog machinaal bewerkt en onderhouden kan worden. Het talud loopt geleidelijk af vanaf het perron naar het trottoir (zie doorsnede A op het schetsontwerp). Aan de kant van het station wordt de hellingshoek van het talud afgebroken middels een damwand (zie doorsnede B op het schetsontwerp) om ruimte te kunnen scheppen voor de geplande fietsenstalling. Het natuurlijk talud wordt bedekt met graszoden en een aantal bloeiende struiken. Bovenaan het talud langs het perron wordt ter afscheiding een groene haag gepland. In het kader van de sociale veiligheid en een duidelijke afscheiding van privé en openbaar terrein (het voetgangersgebied), wordt aan de voet van het talud een kwalitatief hoogwaardig hek geplaatst. d. Groenstrook achter de kantoren (ca. 750 m²) De groenstrook (het terrein achter de kantoren) wordt opgeschoond, ingezaaid en afgesloten met een hek. Het terrein is niet toegankelijk voor publiek. 2.7 Vraag c.q. behoefte openbare fietsenstalling Station Hollands Spoor heeft verschillende malen de krant gehaald met de wild gestalde fietsen in de omgeving van het station en het feit dat er te weinig onbewaakte stallingsmogelijkheden zijn. Er zijn op dit moment voldoende mogelijkheden om de fiets bewaakt te stallen. Deze bewaakte stallingen zijn gesitueerd aan de zijde van de Waldorpstraat en aan de zijde van het Stationsplein. Er is echter altijd een grote groep fietsers die geen gebruik maakt van de bewaakte stalling. Op dit moment zijn er nauwelijks mogelijkheden om de fiets onbewaakt te stallen. Naast de ingang van de fietstunnel onder het station door is een onbewaakte stalling van ongeveer 100 plaatsen. Deze stalling staat dagelijks raadsvoorstellen 1999 3
vol. Verder staat het Stationsplein en een deel van de Stationsweg bezaaid met fietsen. Deze fietsen zijn vastgeketend aan de bomen, hekjes, gevels, lantaarnpalen en andere aanwezige aanbindmogelijkheden. Buiten het feit dat dit een rommelig straatbeeld oplevert, zijn de fietsen vaak ook hinderlijk en gevaarlijk geplaatst. De fietsenbond ENFB heeft verschillende malen tellingen gehouden en trof gemiddeld ongeveer 125 fietsen aan. De geplande onbewaakte fietsenstalling van 143 plaatsen zal gezien de huidige cijfers aan de vraag voldoen. Het ZHESM-terrein is een geschikte locatie voor een onbewaakte fietsenstalling. De stalling ligt dicht tegen het station aan en is goed bereikbaar vanaf de hoofdaanrijroutes van de fiets. 2.8 Afspraken/toezeggingen Voor de realisatie van de tijdelijke inrichting ZHESM-terrein zijn diverse afspraken gemaakt. De verschillende partijen (NS-Vastgoed, NS-Stations, NS-RIB) hebben aangegeven mee te willen werken aan een kwalitatief goede invulling van het terrein. De kosten die gemoeid zijn met het slopen van de keermuur, de afgraving van het terrein en sanering van de grond zijn voor rekening van Dienst Stadsbeheer Stedelijke Structuren en NS-RIB. De kosten van de tijdelijke inrichting van het ZHESM-terrein zoals beschreven in paragraaf 2.6 van ƒ 493.000,- (incl. BTW) zijn in hun geheel voor rekening van de gemeente en worden ten laste gebracht van het MPS, taakveld Leefbaarheid, Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte (zie paragraaf 3 financiële consequenties ). De kosten van de fietsenrekken, te weten een bedrag van ƒ 30.000,-, zijn voor rekening Dienst Stadsbeheer/Stedelijke Structuren en worden ten laste gebracht van het budget Fiets Voorop (zie paragraaf 3 financiële consequenties ). 2.9 Beheer De Dienst Stadsbeheer beschouwt het ZHESM-terrein als een aanvulling op de door haar te beheren openbare ruimte. Het toekomstig beheer en onderhoud voor Dienst Stadsbeheer omvat (1) een voetgangersgebied van circa 650 m², (2) een hek van circa 115 meter en (3) circa 145 fietsenrekken. Voor het komende jaar zullen de beheerskosten (ƒ 5.000,- per jaar) worden betaald uit het MPS, taakveld Leefbaarheid. Voor de lange termijn zullen de extra kosten voor Dienst Stadsbeheer, Stadsdeel Centrum betreffende het beheer en onderhoud van de bestrating en straatmeubilair worden meegenomen in de Begrotingscyclus. De NS heeft tijdens een overleg met de gemeente d.d. 25 november jl. de intentie uitgesproken om het beheer en onderhoud van het natuurlijk talud voor haar rekening te nemen. Dit zal op korte termijn worden uitgewerkt. Met de taxichauffeurs zullen afspraken gemaakt worden over het toekomstig beheer van het toilet. 3. Financiële consequenties De totale kosten hebben betrekking op de tijdelijke inrichting van het ZHESM-terrein en worden ten laste gebracht van het taakveld Leefbaarheid, Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte, MPS 1998-2001 ten gunste van de hiervoor bedoelde planontwikkeling met een saldo van ca. ƒ 498.000,- (incl. BTW). Het plan is niet opgenomen in het Vaststellingsprogramma Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte uit het MPS 1998-2001 dat op 26 maart 1998 (RV77) is vastgesteld. De kosten passen echter binnen het budget van het taakveld Leefbaarheid, Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte zoals opgenomen in het 2e concernbericht en vastgesteld in het College van B&W. De kosten voor de tijdelijke inrichting van het ZHESM-terrein zijn begroot op ƒ 493.000,- (incl. BTW), te verdelen in: - de kosten voor uitvoering tijdelijke inrichting van het ZHESM-terrein (civieltechnische werken, groenvoorzieningen en nutsvoorzieningen) zijn geraamd op ƒ 403.000,- (incl. BTW); - overige kosten (o.a. ontwerpkosten, bestekvoorbereiding en toezicht) bedragen circa ƒ 90.000,- (incl. BTW). Voor het komende jaar zullen de beheerskosten, te weten ƒ 5.000,- per jaar, worden betaald uit het MPS 1998-2001, taakveld Leefbaarheid, Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte. Ten behoeve van de kasgeldbudgetbewaking worden de kosten in de tijd gezien als volgt gefaseerd: S 1e/2e kwartaal 1999 : ƒ 498.000,- De kosten van de fietsenrekken, te weten een bedrag van ƒ 30.000,-, zijn voor rekening van Dienst Stadsbeheer/Stedelijke Structuren en worden ten laste gebracht van het budget Fiets Voorop ; 4 raadsvoorstellen 1999
4. Planning en procedures 4.1 Planning Vaststelling projectdocument : 13 januari 1999 Definitief ontwerp : 1e kwartaal 1999 Start uitvoering : 2e kwartaal 1999 Oplevering : 2e kwartaal 1999 4.2 Inspraak Er is tweemaal overleg geweest met de Buurtorganisatie Stationsbuurt. Tijdens het eerste overleg d.d. 22 september 1998 is gediscussieerd over de mogelijke invulling(en) van het ZHESM-terrein. Tijdens het tweede overleg d.d. 19 november 1998 is het schetsontwerp tijdelijke inrichting ZHESM-terrein besproken. De Buurtorganisatie stemde in met het schetsontwerp. NS-RIB en NS-Vastgoed, de eigenaar van het terrein, zijn tijdens een overleg d.d. 26 november geïnformeerd over het inrichtingsvoorstel. Het voorstel heeft hun instemming. Gezien het voorgaande stellen wij u voor, overeenkomstig het eenstemmige advies van de commissie voor Ruimtelijke Ordening, Stadsvernieuwing en Volkshuisvesting, het volgende besluit te nemen: Besluit: I. in te stemmen met het projectdocument tijdelijke inrichting ZHESM-terrein; II. het projectdocument tijdelijke inrichting ZHESM-terrein vast te stellen als operationeel plan; II. de kosten voor de tijdelijke inrichting van het terrein voor een bedrag van ƒ 498.000,00 (EUR 225.982,55) vast te stellen als budgettair kader voor de uitvoering van de tijdelijke inrichting ZHESM-terrein ten laste van het taakveld Leefbaarheid Kwaliteitsverbetering Openbare Ruimte MPS 1998. Aldus besloten in de openbare raadsvergadering van ¹) De secretaris, De voorzitter, Burgemeester en wethouders van Den Haag, De secretaris, J.A.M. KROESE-DUIJSTERS. De burgemeester, W.J. DEETMAN. ¹) 25 maart 1999 raadsvoorstellen 1999 5