Water. Feiten. Wist je dat... Waterbalans

Vergelijkbare documenten
Een feestmaal. Naam: -Ken jij nog een ander speciaal feest? Typ of schrijf het hier. a

Nakomelingen van rendieren kunnen een paar uur na de geboorte al met de kudde meerennen. Zijn rendieren nestvlieders of nestblijvers?

Wat is goed voor een mooie, gezonde huid? Kruis de goede antwoorden aan. weinig slaap. buitenlucht goede voeding. ontspanning veel fruit eten

Kennismaken. Wie zitten er bij jou in de klas? 4. Welke afspraken maak jij met je klas? 8

Route F - Desert. kangoeroerat

AFRIKA RAPPORT

abcdefg Nieuwsbrief 1 11 september 2013

DOEL: Weten wat de gevolgen en risico s kunnen zijn van het plaatsen van (persoonlijke) informatie op internet.

Welke van de volgende beweringen over de kromme snavel is of welke zijn juist voor jonge flamingo's? Maak het hokje met een juiste bewering zwart.

Overal NaSk 1-2 havo / vwo Uitwerkingen Hoofdstuk 2 Licht

Economische Topper 4 Evaluatievragen thema 3

1 De watersnoodramp van 1953

Hoe plan je een grote taak?

Om welke reden heeft een kwak relatief grote ogen?

fonts: achtergrond PostScript Fonts op computers?

Algemeen. Restweefsel voor medischwetenschappelijk onderzoek

Iepen en iepziekte. Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer. Colofon. Uitgave Gemeente Den Haag Dienst Stadsbeheer Postbus DP Den Haag

Mytylschool De Trappenberg Peter van Sparrentak

abcdefg Nieuwsbrief 4 6 november 2012

Route J. Een gier heeft naar verhouding een lange nek. Wat is het voordeel hiervan? vale gier

Hoofdstuk 0: algebraïsche formules

Urologie. Blaasaugmentatie

Een CVA (beroerte) kan uw leven drastisch veranderen! 2009 Een uitgave van de Nederlandse CVA-vereniging

Dit pakket is een inleiding op de educatieve rondleiding Haa2ooh

INLEIDING. Gezond eten Gezond drinken Genoeg slapen Goed bewegen

Hoe zichtbaar ben jij mobiel? MOBIELpakket. Oplossingen voor ondernemende kappers die kiezen

Vraag 2. a) Geef in een schema weer uit welke onderdelen CCS bestaat. b) Met welke term wordt onderstaande processchema aangeduid.

abcdefg Nieuwsbrief 5 27 november 2012

Examen VWO. wiskunde B (pilot) tijdvak 1 woensdag 16 mei uur

C 1 C blok 6. Er zijn 1440 tegels nodig.

6.1 Schaduw gevormd door een puntvormige

Overal NaSk 1-2 vwo / gymnasium Uitwerkingen Hoofdstuk 2 Licht

Niveau A. Opdracht 1 a Op veel plekken waren de afgelopen dagen grote bosbranden in Israël. b Eigen mening. Ter beoordeling aan de leerkracht.

INFORMATIE. hart. verwennend WEEKEND EEN LANG WEEKEND OP EEN TOPLOCATIE VOOR BALANS EN VITALITEIT

Wat maak jij. morgen mee MBO. Loonwerk (Groen, grond en infra)

Wat doen we met de vuile was?

Het bepalen van een evenwichtstoedeling met behulp van het 1 e principe van Wardrop is equivalent aan het oplossen van een minimaliserings-probleem.

De supermarkt. a Welk karretje heeft de duurste boodschappen? Leg uit waarom je dat denkt. b Hoeveel klanten nog tot de 1000ste klant? Reken uit.

Automatische ontluchters

Keuze van het lagertype

Inleiding Natuurwetenschappen

Werkblad TI-83: Over de hoofdstelling van de integraalrekening

RF - PORTIERSLOGE STRIJP R, EINDHOVEN

Voeders Lannoo Martens NV Vaartstraat 32a B-9850 Hansbeke - Nevele. Hobbyvoeders

Lucht in je longen. Streep de foute woorden door. Hoe komt lucht in je longen? Zet een cirkel om de dieren met longen.

Zelfstudie practicum 1

Faculteit Biomedische Technologie Tentamen OPTICA (8N040) 15 augustus 2013, 9:00-12:00 uur

energiedeskundige berekend energieverbruik (kwh/rn Dit certiflcaat is geldig tot en met 1 november 2021 softwareversie 1.33

RF - PORTIERSLOGE STRIJP R, EINDHOVEN

1a Een hoeveelheid stof kan maar op één manier veranderen. Hoe?

iiitii{iiiiiiiiiiiiiitiiüii!ihiinininiiiiiii!iini nnüiiiiiuii!iii!nniifi!uniiiiii

Verhuisgids. met handige tips. wij leveren gratis bel ons en bestel. Jij verhuist makkelijk en snel met stapelbare dozen

Abnormale verdachte (niet accidentele, intentionele) letsels en afwijkingen

Boek 2, hoofdstuk 7, allerlei formules..

Voorbereidende opgaven Kerstvakantiecursus

Controleerbare Keerkleppen EA

Praktische opdracht Optimaliseren van verpakkingen Inleidende opgaven

later Wat wil(de) worden Contact tussen oud en jong

HANDLEIDING FOKWAARDEN Informatie & Inspiratie document Met uitleg over het hoe en waarom van de fokwaarden

Mobilisatie en ademhalingsoefeningen (postoperatief)

9,1. KindereN. GeVen een CijFER. Schilderen5. sarah zegt. Volwassenenpagina6-7

Ben je het eens of oneens met de. stelling hieronder? Leg uit. Het moet elke dag Warme Truiendag zijn! betekent.

HOOFDSTUK 1 BASISBEGRIPPEN

Buitenplaats Dongeparck

schets 10 Bergrede: tweeërlei fundament (7:24-29)

OP GETAL EN RUIMTE KUN JE REKENEN

Natuurlijke getallen op een getallenas en in een assenstelsel

abcdefg Nieuwsbrief 1 1 september 2015

Werkkaarten GIGO 1184 Elektriciteit Set

Inhoudsopgave LES 1: NAAR SCHOOL LES 2: VRIJE TIJD LES 3: THUIS LES 4: NEDERLAND LES 5: TOEKOMST 126

Onafhankelijk van a. f snijdt de x-as in punt A ( , 0) Voor elke positieve waarde van a is een functie f. gegeven door F ( x) = x e ax.

Eindexamen vwo wiskunde B pilot I

LESINSTRUCTIE GROEP 7/8

Is er tussen de dieren in de afbeelding sprake van voedselconcurrentie? Leg je antwoord uit.

De tijdens de training aangeboden ski-imitaties gebruiken we zowel als middel maar ook als doel.

Speurtocht. Afrikaanse beeldenroute Damast-/Spaarnoogstraat. vanaf 8 jaar. Haarlem Mutare city link. stedenband

Puntenslijper-robot. Stuklijst. Afmetingen (mm)

MET VOLLE KRACHT VOORUIT

Cirkels en cilinders

Minicursus Rust creëren

Deze les krijgen de leerlingen een introductie over ongelijke breuken. Dit met name gericht op het vergelijken met een bemiddelende grootheid.

Opdrachten bij hoofdstuk 2

Voorbereidend Wetenschappelijk Onderwijs Tijdvak 1 Donderdag 20 mei uur

Hoofdstuk 8 Beslissen onder risico en onzekerheid

Lineaire formules.

Jaarlijks vinden er arbeidsongevallen plaats. Gebruik persoonlijke beschermingsmiddelen en voorkom dat je gewond raakt.

Continuïteit en Nulpunten

1 Theoretische achtergrond voor het schakelen van weerstanden.

Tips voor optimaal profijt van uw multifocale brillenglazen

Waaruit zou je kunnen afleiden dat het bewegen van de staart iets te maken kan hebben met een soort van communicatie naar soortgenoten?

Nieuwbouw Erasmus MC

De route van de Ocean start in de Bush. Volg de bordjes naar de Ocean. De vragen staan in chronologische volgorde.

a = 1 b = 0 k = 1 ax + b = lim f(x) lim

Breuken en verhoudingen

GBK Leden profiel beheer

bezorgerboekje informatie voor

abcdefg Nieuwsbrief 1 9 september 2014

INSTALLATIEGIDS. Voor alle soorten TL-buizen van Super Long Life

3 Snijpunten. Verkennen. Uitleg

Toyota Verzekeringen Altijd de beste oplossing

Transcriptie:

H2O

Wter Feiten Een volwssene bestt voor 70% uit wter, dt is ongeveer 37 liter. Hydrologische kringloop Het is ngerden om 2 liter wter per dg te drinken. Wter is de essentie vn de hydrologische kringloop op rde. En de motor vn deze kringloop is de zon. Hr hitte doet het oppervlktewter verdmpen. De wolken die druit ontstn, veroorzken neerslg die in de ondergrond dringt of vi rivieren nr zee wordt fgevoerd. Grondwter kn eeuwenlng in de bodem blijven en l sijpelend honderden kilometers fleggen voor het weer n de oppervlkte komt om opnieuw te verdmpen. Dn begint de kringloop opnieuw. Wter is de enige stof op rde die in de ntuur op 3 mnieren bestt. Als wter is ze vloeibr, ls ijs hrd en ls wterdmp gsvormig. Wterblns Slechts 2.5% vn lle wter is zoet wter. 70% vn het rdoppervlk is wter. Vloeibr Wter is vloeibr en pst overl in, mr toch blijft het bij elkr. Als je goed kijkt, lijkt wter n het oppervlk een buigzm vliesje te hebben. Dt is de oppervlktespnning vn wter. Die zorgt ervoor dt kleine dieren en insecten op het wter kunnen lopen of blijven drijven. Lichmstempertuur Wter regelt onze lichmstempertuur. Als we energie produceren, zl wter het teveel n hitte die drdoor in ons lichm ontstt, fvoeren. We gn zweten. Wter helpt ons ook lle nodige stoffen te vervoeren vi het bloed. En - levensbelngrijk - wter voert lle fvlstoffen f. Het evenwicht tussen wternvoer en -fvoer in de omgeving vn een rivier heet wterblns. Ntuurfenomenen zols extreme droogte of overstromingen kunnen die wterblns verstoren. Toch verstoort voorl de mens dt evenwicht. Vi regenpijpen en rioleringen voeren we regenwter meteen f nr rivieren en zeeën. En in steden en op wegen kn het regenwter nuwelijks in de grond sijpelen en doordringen tot in de ondergrond. Resultt: er komt te weinig wter bij in het gebied. Bovendien hlen we voor ons drinkwter in korte tijd te veel wter uit de rivieren. Die verstoring vn de wterblns zl uiteindelijk nefst worden voor ntuur, mens en dier. SOS Mensen gn niet verstndig om met wter. We spoelen echt lles door de fvoer: shmpoo, zeep, detergent, white spirit, olie, chemische stoffen, fvlwter vn fbrieken,... Bovendien sijpelen er met de regen ook lndbouwgif en kunstmest in het grondwter. En dt komt lleml in de kringloop terecht. Dieren, plnten en mensen stn er niet goed voor. Dr moeten we dringend iets n doen. In de eerste plts minder fvlwter produceren ntuurlijk! In de tweede plts fvlwter zuiveren zodt het opnieuw drinkwter wordt. Niet simpel en een dure zk, mr het kn. Wist je dt... g elk jr d r e t w ld e r We rt? m 2 2 p o t g door

Rietveld Enkele kenmerken vn riet Riet heeft veel licht nodig, mr niet te eel. Riet groeit snel. De rhizomen zijn de stengels die wortels vormen. Deze zijn hol en trnsporteren zuurstof nr de bodem. De wortels zitten meer dn 60cm onder de grond. Riet is bestnd tegen vorst en lngdurige droogte. Het is ook bestnd tegen chemische vervuiling. De stengels blijven rechtop stn bij storm en in de winter. Bcteriën Op wortels en stengels vn oever- en wterplnten vind je heel veel diezelfde onmisbre bcteriën die wter zuiveren. In ntuurlijke omstndigheden houden deze plnten in een beek of riviertje het wter mkkelijk proper, mr voor de voortdurende vervuiling die wij veroorzken, is er te weinig tijd en zuurstof. De beste oplossing voor wterzuivering in het klein is dus het imiteren en npssen vn wt de ntuur sowieso doet. En de ntuur doet dt uitstekend met riet. Vogels Sommige vogelsoorten leven bijn uitsluitend in het riet, ndere vinden er een rustige broedplts met voldoende voedsel. Wterhoentjes en wilde eenden zien we er vk; de kleine krekiet, de rietgors en de oeverloper spordisch. Dnkzij rietvelden vinden we in beekjes en riveren weer stekelbrsjes en piepkleine wterdiertjes. En dr profiteren ndere soorten vn, zols de bluwe reiger en de ijsvogel. Wt doen de bekkens? De eerste twee bekkens bereiden het fvlwter voor op het echte werk in het rietveld. Het wter komt eerst terecht in het beluchtingsbekken. Een fontein in dit bekken zorgt ervoor dt er zuurstof in het wter komt voor de ërobe bcteriën in het slib. Zo kunnen die l een deel vn het fvl in het wter verteren. De motor vn de fontein veroorzkt tijdens het pompen stroming in het wter wrdoor het slib niet nr de bodem kn zkken. Vi een overloop stroomt het wter dn vn het beluchtingsbekken in het bezinkingsbekken. Dr krijgt het slib wel de kns en de tijd om nr de bodem te zkken. Door de overloop nr het bezinkingsbekken krijgen de ërobe bcteriën opnieuw de kns om zuurstof op te nemen. Het wter wordt onder het oppervlk voorzichtig opgezogen en nr een goot geleid die lngs de volle 16 meter breedte vn het rietveld loopt. Vi fvoergtjes stroomt het wter hier zchtjes, mr zuurstofrijk het rietveld binnen. Hoe werkt riet? Het rechthoekige rietveld vn 16 bij 40 meter loopt lichtjes schuin nr beneden. Zo vloeit het wter rustig nr het einde vn het rietveld. Het riet werd geplnt in gespoeld zeeznd. Znd houdt tussen de korreltjes sommige fvlstoffen vst. Drom liggen er 3 zndruggen in het rietveld: het wter wordt gefilterd terwijl het door het znd sijpelt. Het riet zet zich met zijn fijne wortelhrtjes vst in de losse bovenlg vn de zndbodem. Drdoor kn het znd niet op- of wegwien. In de onderste lg vn het znd zit geen zuurtsof meer. Anërobe bcteriën eten dr fosften vn wsmiddelen en detergenten. De onoplosbre restjes drvn komen op de bodem terecht. Ongewenste bcteriën en eitjes vn prsieten blijven hier ook in het znd hngen. Rietwortels geven zuurstof f die ze vn de rietblderen krijgen. Zo komt er heel wt zuurstof terecht rond de wortels. Drin leven microorgnismen die wter filteren. Riet drinkt vi de wortels vervuild wter. De fvlstoffen slt het op in zijn blderen en stengels ls voedingsstoffen voor in de lente. Het is belngrijk om in de herfst de rietstengels te mien en f te voeren ls je vn de fvlstoffen f wil.

START EINDE

Eductieve Rondleidingen Herbivoren De gidsen vertellen honderduit over de soms specile gewoontes vn de herbivoren en de wereld wr ze vndn komen. Wrvoor gebruikt een olifnt zijn slurf? Hoeveel nekwervels heeft een girf? Roofvogels Ontdek tijdens de rondleiding lles over deze prchtige roofdieren. Hoe wordt een roofvogel getrind? Wrom is een dgelijkse weging zo belngrijk? Drnst mken u en uw leerlingen vn dichtbij kennis met roofvogels zols de kpgier, zwrte wouw en woestijnbuizerd. Crnivoren Uw leerlingen stn niet lleen oog in oog met de Amoerluiprden, leeuwen & tijgers. Smen met de gidsen nemen ze een exclusief kijkje chter de schermen. Hoeveel eet een leeuw? Zijn tijgers bng vn wter? En vn wr komt de nm Amoerluiprd? Attrcties & technologie Achter de spnnende ttrcties vn Bellewerde schuilt heel wt vernuftige techniek en technologie. G-krchten, hydrulic, trnsport,... Ontdek hoe deze knppe stltjes vn techniek jong en oud heel wt onvergetelijke momenten bezorgen. Een leuke en leerrijke schoolreis? Bellewerde ntuurlijk!