1.1 Groei naar volwassenheid 1 ste leerjaar 2 de leerjaar puberteit - lichamelijke veranderingen * puistjes, lichaamsgroei - seksualiteit * in een open sfeer praten over seksualiteit * de juiste biologische termen - lichamelijke verschillen tussen jongens en meisjes gezondheid - voeding * ontleden van persoonlijke eetgewoonten. * belang van regelmatige en gevarieerde voeding * verband tussen voeding en prestaties - lichaamsbeweging en sport * het belang van bewegen * vormen van beweging * vormen van sport - hygiëne * onderzoek gedragspatroon * wat is hygiëne? * het belang van hygiëne puberteit - lichamelijke veranderingen en mijn zelfbeeld - seksualiteit * zelfbevrediging * voorbehoedmiddelen - doorpraten over verliefdheid gezondheid - voeding * kritisch bekijken * additieven, residu s, E-lijst... * industriële voeding en biologische voeding - lichaamsbeweging en sport * topsport * als sport ongezond wordt * prestatiedwang en prestatiedrang - hygiëne * kritisch bekijken * reclame * schoonheidsproducten en verzorgingsproducten verschillen en gelijkenissen
* vormen van hygiëne kledij, lichaam, woning - vormen van verslaving * snoepen, tv-kijken, roken zelfonderzoek - opmaken zelfportret - betekenis van een identiteit - uiterlijk en innerlijk - aangeboren en aangeleerd * jongens/meisjes * verschil van opvoeding thuis, school, vrienden, jeugdbeweging, sportclub - belang van zelfkennis - wat zijn emoties? - emoties herkennen bij mezelf - faalangst en zelfvertrouwen - verdriet en vreugde - stress (examenstress) - verlegenheid... spiegelen aan anderen - hoe zien de anderen mij? - hoe wil ik dat de anderen mij zien? - vormen van verslaving: * alcohol, drugs, roken, gokken.. kritisch onderzoek van mijzelf - blinde vlekken - hoe leer ik mezelf kennen? - aangeboren en aangeleerd * zeden en gebruiken in mijn cultuur * doorbreken van rolpatronen * vormen van opvoeding laissez-faire, autoritair.. - zelfbeeld * positief of negatief zelfbeeld * realistisch of gefantaseerd zelfbeeld - emoties herkennen bij mezelf en bij anderen - agressie - jaloersheid - onzekerheid spiegelen aan anderen - ideaalbeeld - belang van eigenheid Wat wil ik?
Wat wil ik? Omgaan met mijn mogelijkheden verwachtingen - realisme behoeftenonderzoek - vriendschap - zakgeld - hobby Omgaan met mijn seksualiteit vriendschap, verliefdheid de eerste kalverliefde gevoelens: verwarring, schaamte gedrag : bluffen,liegen zich goed voelen Omgaan met mijn gezondheid lekker en gezond? - bv. snoepen stoer doen of gezond blijven - bv. roken Omgaan met mijn mogelijkheden zelfvertrouwen - omgaan met onzekerheid - omgaan met frustraties liefdesverdriet, slecht rapport verbroken vriendschap Omgaan met mijn seksualiteit seksuele geaardheid vergelijken met anderen hoe kan ik grenzen aangeven? een gevoel van veiligheid Omgaan met mijn gezondheid hoe schat ik risicogedrag in? - voeding - drugs - sport 3 de leerjaar 4 de leerjaar aanvaarding van mijn lichaam aanvaarding van mijn lichaam
- biologische behoeften - omgaan met gezondheid en ziekte * lichaamsbeweging (sport) * verslaving * gezondheidsobsessie seksualiteit - sekseverschillen - holebi - bespreekbaarheid, zelfrespect, afspraken, veiligheid * veilige seks * zwangerschapspreventie * SOA * zelf je grenzen bepalen zelfbeeld - negatief zelfbeeld oorzaken complexen dysfuncties - positief zelfbeeld het unieke zelf zelfwaardering zelfrelativering aangeboren/ aangeleerd - niet alles ligt voor het leven vast - dingen die ik kan veranderen - dingen die ik zou veranderen - realisme * omgaan met schoonheidsnormen * eetstoornissen - zelfrespect en respect voor de andere * risicogedrag seksualiteit - functies van seksualiteit * voortplanting * lustbeleving * genegenheid - normaal / abnormaal / aanvaardbaar / niet aanvaardbaar? * seksuele taboes persoonlijkheid, karakter en temperament - erfelijkheid - opvoeding en omgevingsfactoren - vrije wil mijn persoonlijkheid en die van anderen kennen - van frenologie naar persoonlijkheidstest - typologie van persoonlijkheden waardering van persoonlijkheidskenmerken - rol van de cultuur - rol van de context informatie over mezelf - zelfreflectie - feedback van anderen
- omgaan met emoties jaloersheid, afgunst agressie, haat, boosheid pijn, leed, verdriet, - emotionele behoeften genegenheid, liefde treuren, rouwen piekervaringen, kicks - EQ spiegelen aan anderen - mijn ideaalbeeld de leeftijdsgroep reclame en media vedettencultus - groepsgedrag, leiderschap, authenticiteit - rationeel / irrationeel kan ik objectief zijn? dromen - hulp bij emotionele moeilijkheden stress obsessie eenzaamheid angst depressiviteit, suïcide spiegelen aan anderen - zich afzetten tegen anderen in-group versus out-group coalities en territoriumgedrag rivaliteit - ploeggeest, samenhorigheid, samenwerking, Wat wil ik? Omgaan met mezelf mijn dromen - toekomstperspectief, - ambities, aspiraties mijn mogelijkheden - realistisch inschatten * onzekerheid Wat wil ik? Omgaan met mezelf een levensplan - initiatieven nemen/ parasiteren - conformisme/ non-conformisme mijn kwetsbaarheid - vallen en opstaan *ontgoochelingen
* zelfoverschatting wat heb ik nodig? - essentiële behoeften? - materialistisch of? Omgaan met anderen omgaan met conflicten - leeftijdgenoten - generatieconflicten - ouders - autoriteiten * frustraties - eenzaamheid * niemand begrijpt mij * uitsluiting, isolement - relativeren, humor, nuanceren Omgaan met anderen omgaan met conflicten - oorzaak van conflicten - oplossen van conflicten verwachtingen - wat ik van anderen verwacht - wat anderen van mij verwachten 5 de leerjaar 6 de leerjaar erfelijkheid - wat is het nut van genetica? * prenatale opsporing van genetische afwijkingen * wie bepaalt wat afwijkend is? - het menselijk genoom in kaart gebracht * algemeen menselijk genoom * specifiek genoom erfelijkheid - eugenetica * rasverbetering? * klonen - gedragsgenetica * tweelingonderzoek * adoptiekinderen - predictieve genetische testen * nut en gevaren
seksualiteit - intimiteit * taalgebruik - soorten relaties (Van Ussel) * ik-ik relatie: hoe beleef ik de eigen lichamelijkheid? * relatie ik de ander: geen wederkerigheid, geen gelijkheid, vb. voyeurisme, exhibitionisme * ik-jij relatie:wederkerigheid, geen gelijkheid, vb. prostitutie * wij-relatie: gelijkheid en wederkerigheid aangeboren/ aangeleerd - mens-zijn - het hominisatieproces - nature>< nurture - taal bij primaten bewust / onbewust - psychoanalyse - herinnering / geheugen - emotionele intelligentie normering van seksualiteit (Van Ussel) - historisch * binnen het gezin * in de maatschappij - cultureel * in onze samenleving * in andere maatschappijen persoonlijkheidstheorieën - trektheorieën (Eysenck, Guilford) - psychodynamische theorieën (Freud, Adler) - sociale gedragstheorieën (Bandura) - humanistische theorieën (Maslow, Rogers) persoonlijkheidsstoornissen - positief abnormaal * het genie - negatief abnormaal * criminaliteit * psychiatrie - sociale beïnvloeding van emoties * manipulatie van gevoelens (politiek,
Wat wil ik? - emotionele vaardigheden * kennis van de eigen emoties * positieve hantering van emoties * jezelf motiveren * empathie * kunnen omgaan met emoties van anderen authenticiteit - zelfbeeld (intern/extern) - introspectie (gevoelens/gedachten) - zelfperceptie (eigen gedrag) - looking glass-self (analyseren van reacties van anderen op onszelf - autobiografische herinneringen - zelfwaardering - zelfhandhaving - zelfbeschikking Omgaan met mijn toekomst realistische inschatting van de eigen mogelijkheden - ambities, aspiraties - zijn mijn doelen bereikbaar? blikverruiming - essentiële behoeften? - materialistisch of? Wat wil ik? reclame - emotionele experimenten * Milgram: gehoorzaamheid * Zimbardo: gevangenis-experiment - primaire en secundaire emoties - omgaan met negatieve emoties bij jezelf en anderen authenticiteit - verdedigingsmechanismen * rationalisatie / projectie / verdringing compensatie/ verschuiving van agressie / negatie/sublimering/ regressie - zichzelfbeschermende vooroordelen * positieve en negatieve vooroordelen Omgaan met mijn toekomst reflecteren over - studie- en beroepskeuze - partnerkeuze blikverruiming - mijn toekomst of onze toekomst? *samenhang * mogelijkheden Omgaan met anderen
Omgaan met anderen omgaan met conflicten - eenzaamheid - vervreemding - negatieve kritiek - grens autoriteit / morele zelfstandigheid - grenzen van absolute gehoorzaamheid omgaan met macht - verschijningsvormen van macht - machtsmiddelen - eigen macht en die van anderen - tertiaire groepsdruk, geld, bezit, titels - macht van de media