Eenzaam met twee. Relatietherapie

Transcriptie

1 Eenzaam met twee Relatietherapie

2 Wat is een partnerrelatie? Een relatie houdt in: rekening houden met elkaar, aanvoelen wat er bij de ander speelt en je gedrag daarop proberen aan te passen Delfos & Gottmer (2006)

3 Welke eigenschappen moet iemand hebben om een volwaardige relatie uit te bouwen? Plezier hebben met elkaar Een gekoesterde gedeelde geschiedenis Geluk ervaren Identiteit Conflicthantering Seksualiteit

4 Welke eigenschappen moet iemand hebben om een volwaardige relatie uit te bouwen? Gelijkgezindheid Gelijkwaardigheid Inlevingsvermogen Sociale vaardigheden Aanpassingsvermogen betrouwbaarheid

5 En toch is het nog moeilijk! Relaties vandaag zijn veeleisend: lenigen van persoonlijke noden, maar ook veel meer vrijblijvend verschillende gezinnen, families, achtergronden, milieus, enz. Jeugd met meningen, gedragspatronen, visies, angsten en belemmeringen Waar je in oorsprong op viel, wordt later vaak een valkuil Je partnerkeuze gebeurt vanuit onbewuste motieven.

6 Waarden waar mensen met zijn opgegroeid en zoeken in de andere Zelfrespect Respect voor anderen Schoonheid plezier vriendschap Vrijheid liefde nieuwsgierigheid Geluk eerlijkheid trouw Delen intelligentie seksualiteit Zelfvertrouwen Gevoel voor humor tederheid gelijkwaardigheid (Henault, 2006)

7 Een gehypothekeerde relatie? De ideale liefde veronderstelt wederkerigheid en gelijkwaardigheid. Alles wat je in de relatie investeert, komt (op een andere manier) weer terug. Daarbij gaat het niet om objectieve, kwantificeerbare uitwisselingstransacties, maar om een fundamenteel gevoel dat de relatie `klopt'. (Yalom, 1999)

8 Als je partner autisme heeft. Gelijkwaardigheid lijkt zoekt, partner moet vaak een aantal dingen overnemen, waardoor gelijk investeren zoek lijkt te zijn Persoon met autisme LIJKT zich niet zoveel aan te passen als de partner zelf. balans draagkracht/draaglast? Gebrek aan communicatie Meedenken Meningen en ideeën delen Niet waardevol genoeg om naar te luisteren Partners van mensen met autisme klagen vooral over het gebrek aan wederkerigheid in hun relatie

9 Wederkerigheid en inlevingsvermogen Delfos (2005) Autistische mannen en sterk empathische partners Autistische mannen: moeite met inleven. Sterk empathische vrouwen: heel veel inleven. Maar als wederkerigheid als inleven werd vertaald Verschil is belangrijk: kan je het laten bestaan, dan is het een heel goed punt van respect.

10 Verschil Man/Vrouw vergroot nog verder als er autisme in het spel is. Mannen Confronterend Doelgericht Dominant Egocentrisch Verstand Kennis Oordelend Rationeel Seksualiteit = behoeftebevrediging Weten van de dingen Dingen zelf doen Vrouwen Ontvankelijk Procesgericht Meegaand Sociaal, delend met elkaar Gevoel en intuïtie Geloof Niet oordelend irrationeel Seksualiteit is een uiting van hartstocht Weten achter de dingen Hulp zoeken

11 Maar je botst ook op jezelf De eerlijkheid, betrouwbaarheid en de volledige toewijding uit de beginperiode irriteren op lange termijn De tegenpolen die aantrekkelijk waren, gaan vaak in stressmomenten tegenwerken. Je compenseert als partner als het ware de sociale problemen, krijgt ook behoefte aan controle Je krijgt je blinde vlekken heel sterk weerspiegeld

12 Achterliggend mechanisme jij houdt nooit rekening met mij. We verwachten van onze partner dat hij/zij aanvoelt, en invult, waar we behoefte aan hebben, soms zonder dat we het zelf weten. projectie, bepaald door onze voorgeschiedenis Deze partner moet onze voorgeschiedenis en achtergrond dus heel goed kennen, om er ook rekening mee houden. Voor iemand met autisme niet makkelijk

13 Wanneer is relatietherapie zinvol? Als één of beide partners de andere niet begrijpt, vanuit gebrekkige kennis van elkaars achtergrond, gewoonten en verwachtingen Als er grote overgangsperiodes in het leven komen (bouwen, geboorte van kinderen, werkverandering, kinderen uit huis, pensioen, ) Als de draagkracht van één van beide partners niet veerkrachtig meer is. Bij angst van één van beide partners.

14 Bij depressie van één van beide partners. Bij verslaving van één van beide partners. Bij agressie, verbaal of lichamelijk. Bij gebrek aan communicatie. hoe minder je praat, hoe moeilijker het wordt

15 En dan de eerste strategieën. Erkennen van de diagnose Psycho-educatie Gemotiveerd zijn om te leren Verbeteren van wederzijds begrip Af en toe afstand nemen van elkaar Emoties leren beheersen Open en effectief communiceren Gezamenlijk activiteiten uitvoeren Apart activiteiten uitvoeren (Attwood, 2003)

16 Erkennen van de diagnose Rouw van de gedroomde partner Je leert iemand kennen, maar na verloop van tijd ga je dat beeld bijwerken. Je ziet je partner namelijk in verschillende rollen, en in verschillende situaties, je beseft dat hij/zij niet is zoals je in het begin dacht. dit accepteren is een rouwproces. (Vansteenwegen, 2005)

17 Psycho-educatie Verschillen leren zien en appreciëren tussen mensen met autisme en mensen zonder autisme. Bv. Het minder behoefte hebben aan sociale omgang met andere mensen, is niet persé een psychisch probleem, maar soms gewoon een gemoedstoestand waarin iemand zich goed voelt. Autisme uitleggen; gevolgen op maat vertalen, zowel voor partner met als zonder autisme. Gevolgen dus voor beide!

18 Verbeteren van wederzijds begrip In de therapie kunnen de deelnemers zich bewust worden van onderlinge reacties op elkaar en begrijpen welke invloed zij op anderen hebben. Niet: partner met autisme veranderen in zijn autisme!

19 Af en toe afstand nemen Partners zonder autisme: sterk twijfelen aan eigen kunnen, gevoel omdat partner zo halstarrig lijkt, dat jezelf in fout bent. Partners met autisme: veel zaken doet de partner zonder autisme NIET met opzet, maar vanuit eigen achtergrond.

20 Emoties leren beheersen Beheersen = emoties tonen! Maar gecontroleerd Duidelijk Partner zonder autisme verwacht vaak dat de andere zijn gevoelens en gedachten uit. Partners verwachten soms ook dat ander hun gevoelens lezen, aanvoelen, maar.voor mannen met autisme is dit vaak teveel gevraagd.

21 Open en effectief communiceren Partners zonder autisme communiceren minder duidelijk? (partners begrijpen hen vaak niet...) Communicatieproblemen: hij begrijpt me niet Hoe vaak ik het ook uitleg Het is alsof we een verschillende taal praten Wil hij me nu niet begrijpen?

22 Apart aan activiteiten deelnemen Als elke partner probeert meer zichzelf te realiseren, en zich goed in zijn vel voelt, dan zal ook de relatie verbeteren. Zo ontstaat er immers een gezonde IK-JIJ-relatie, met respect voor elkaars eigenheden en waarden. Door alleen maar samen dingen te doen, of niet bewust apart aan zelfontplooiing te doen, is er geen persoonlijke groei, en dus ook geen brandstof voor de relatie.

23 Samen aan activiteiten deelnemen Naast de individuele ontplooiing is de gezamenlijke ontplooiing echter evenveel waard. door gezamenlijke activiteiten te ondernemen en daarover te praten, meningen te geven en ideeën te delen, leer je elkaar immers nog beter kennen, en kan je nog beter met elkaars behoeften rekening houden.

24 Taak van de therapeut Tolken Helderheid brengen Meehelpen om vaardigheden en strategieën te ontwikkelen Partners motiveren om intenser met elkaar te praten, te communiceren Heeft geen kant- en klaar antwoord!

25 Helpt mee om situaties te analyseren, en te duiden wat aan autisme ligt, en wat niet. Aston (2008): Analyse bevat vier elementen : Feiten Gedachten Gevoelens behoeften

26 Middelen Sociale verhalen: Toont hoe twee mensen reageren op elkaar, en wat achterliggende gedachten kunnen zijn? Voordeel van visualisatie Voordeel van ruimte voor alternatieven Dingen neerschrijven: tijd om na te denken en om zaken te formuleren Geen afleiding door verbaal/non-verbaal gedrag van partner Partners zonder autisme worden verplicht om eigen reacties ook mee te nemen heftigheid van de emoties kan afzwakken

27 Huiswerk technieken zoals gebruikt in marriage encounter Schriftelijke zelfrapportages en observaties Schriftelijk overleg Schematiseren Concretiseren Rolpatronen herstructureren Veranderen van denkbeelden over elkaar

28 Thema s die veelal aan bod komen ouderschap, opvoeding werk, communicatie Vertrouwen eenzaamheid jaloersheid geldgebruik Stressmanagement kinderen omgang schoonfamilie seksualiteit te weinig gemeenschappelijke interesses onvoldoende waardering elkaar niet begrijpen drankmisbruik relaties buiten het huwelijk

29 Communicatie Verbeteren van communicatieve vaardigheden Nagaan wat in een gesprek precies begrepen wordt Negatieve communicatiestijlen blootleggen en positieve alternatieven aanbieden Visualisatie: als ik niet zie en begrijp hoe iets in elkaar zit, dan kan ik niet volgen. Veelvuldig herhalen helpt niet Belang van zowel verbale als non-verbale communicatie in een relatie tonen.

30 Stressmanagement Voor partner zonder autisme: Besef brengen dat partner met autisme niet altijd communiceert, maar soms ontlaadt, in een spervuur van verwijten. Gemeenschappelijk code ontwikkelen om dit signaal te geven Leren herkennen van spanning Nagaan wat ontspannend / ontladend werkt Voor partner met autisme andere manieren van ontlading zoeken Structurele inbouw van ontspanning in levensstijl

31 Seksualiteit Gebrek aan seksuele intimiteit Gevoel gebruikt te worden binnen de seksuele intimiteit Partner heeft bepaalde ideeën over seks, vaak afhankelijk van waar hij zijn informatie haalde. Iemand die bv. veel pornosites bezoekt, neemt dit als normaal aan. Partner met autisme ervaart seksualiteit soms als een manier van stressregulatie Leren inschatten hoe partner iets seksueel ervaart Binnen seksualiteit is communicatie, aanvoelen van elkaar, interpreteren van elkaars signalen dubbel zo belangrijk

32 Onvoldoende waardering Partner met autisme reageert allergisch op het woordje moeten Flexibiliteit van partner zonder autisme jaagt angst aan, een lokt soms beperkingen uit Partner zonder autisme wacht gefrustreerd lang op beslissingen en veranderingen. Partner met autisme wil niet altijd gelijk hebben, maar kan niet om met dingen die hij niet compleet begrijpt (overrationalisering) Partner met autisme ervaart goedbedoelde aanwijzingen vaak als kritiek

33 Elkaar niet begrijpen Hij doet/is altijd. Partners leren kijken en luisteren, zonder onmiddellijk te oordelen. Het getoonde gedrag kan anders overkomt, dan wat de achterliggende bedoeling bedoeling was En daarom moet partner zonder autisme veel vragen stellen En daarom moet partner met autisme veel spontaan vertellen

34 Voorwaarden als koppel? Bereidheid tot veranderen van eigen gedrag Bereidheid om verschil in visie te laten bestaan Bereidheid om rolpatronen te herbekijken Gelijkwaardigheid van elk respecteren. Vertrekken vanuit anders zijn van elk, en niet vanuit tekorten (geen deficit model)

35 Een officiële diagnose is niet nodig, maar helpt om te aanvaarden dat er een ongeneeslijke stoornis is. Indien er enkel een vermoeden is, dan wel noodzaak aan erkenning van gemeenschappelijke problemen. Diagnose helpt om gevolgen te verklaren op de relatie Diagnose helpt ook om met die gevolgen zo goed mogelijk om te gaan Indien partners de diagnose afwijzen, werkt relatietherapie vaak niet. (loyaliseren/ oppervlakkig)

36 Voorwaarden als therapeut? Voldoende kennis van relatietherapie Goede kennis van autisme Laag verbaal tempo installeren Kunnen werken vanuit meervoudige partijdigheid achter allebei de partners even sterk staan Partner zonder autisme voldoende emotioneel betrekken, leefwereld autisme tonen Partner met autisme voldoende duidelijkheid en veiligheid bieden