Bekijk het maar! met Suus & Luuk

Transcriptie

1 Bekijk het maar! met Suus & Luuk Richtlijnen voor taal en sociaal emotionele ontwikkeling die gebruikt kunnen worden in het werken met Bekijk het maar! met Suus & Luuk Taal Midden peuters (ca. 3 jaar) - spreekt in 3- en 4 woordzinnen (ontstaan van begrip voor taalregels, maar gebrekkige zinsopbouw) - reageert op luister- en denkvragen - gebruikt taal om iets te krijgen of om de eigen mening te geven - praat over zijn leefwereld buitenshuis Eind peuterperiode: - kan de begeleider/therapeut nadoen als hij/zij iets uitbeeldt - spreekt in 4 woordzinnen - gebruikt woorden in een andere situatie (generaliseren) - kent het verschil tussen ik, jij, hij/zij - kan vrijwel alle klanken goed uitspreken (eventueel moeite met /r/ en sommige medeklinkercombinaties) - geeft antwoord op vragen (wie, wat, waar- vragen, aanwijsvragen, luistervragen, voorspelvragen, keuzevragen) - reageert spontaan op een ander bijvoorbeeld door zelf iets te vertellen - kan iets wat hij/zij gezien of meegemaakt heeft op verstaanbare en begrijpelijke wijze onder woorden brengen - leert vergelijkingen te maken en mening te geven - luistert naar een ander Midden groep 1: - spreekt in uitgebreide enkelvoudige zinnen (beheerst voor een belangrijk deel de regels voor zinsopbouw) - oriënteert zich op de verbuigingen van werkwoorden (morfologie) - gesprekken zijn contextgebonden en concreet over voorwerpen en handelingen in het hier- en- nu - kan een verhaal navertellen Eind groep 1: - toont plezier in het bekijken en praten over afbeeldingen (leeft mee met de personages, uit zijn/haar gevoelens en mening) - spreekt in samengestelde zinnen met eenvoudige structuur - neemt actief deel aan gesprekken in kleine en grotere groep onder leiding van een leerkracht/therapeut - houdt rekening met zijn/haar luisteraar(s) - vertelt een verhaal/gebeurtenis chronologisch met veel herhaling in enkele zinnen 1

2 Midden groep 2: - gebruikt goedgevormde samengestelde zinnen - gebruikt complexe taalfuncties als redeneren en concluderen - kan spreken over gevoelens als blijheid, angst, verdriet en verwondering - kan zijn/haar verhaal non- verbaal ondersteunen - kan argumenten aandragen om zijn/haar eigen mening te ondersteunen en staat open voor de mening van anderen Eind groep 2: - beheerst het Nederlandse klanksysteem - kent en handelt naar de gespreksregels, zoals wachten tot een ander is uitgesproken - vertelt uitvoerig en samenhangend over wat hij/zij gedaan of meegemaakt heeft - gebruikt logische ordening en heeft gevarieerde woordkeus bij het vertellen van een verhaal - kan zijn/haar mening verwoorden, o.a. door gebruik van ik vind - kan kritisch luisteren en oorzaak- gevolg relaties aangeven - geeft gepast antwoord op vragen: o hoe, waarmee, wanneer, etc.- vragen o denkvragen o tegendeelvragen (bij een plaatje van boos: Is hij blij? ) o keuzevragen (kiezen tussen meerdere en complexere zaken) o indirecte vragen (bijvoorbeeld: ik zou graag weten waarom je dat deed ) o reflectieve vraag (bijvoorbeeld: hoe vind je dat het ging? ) Midden groep 3: - gebruikt de juiste morfologie, woorden en zinsopbouw - vertelt verhalen met zowel eenvoudige als complexe structuren, chronologisch en met vragen en antwoorden 2

3 Sociaal emotioneel Peuters (ca. 3 jaar): - leert basisemoties kennen - benoemt zichzelf als ik - kan van tijd tot tijd op zijn/haar beurt wachten Eind peuterperiode: - gebruikt en begrijpt het woord wij - kan basisemoties onderscheiden - toont non- verbaal eigen gevoelens - accepteert dat het niet alles even goed kan en krijgt controle over zichzelf - kan eenvoudige gevoelens bij anderen waarnemen/inschatten - kan aangeven dat het hulp nodig heeft - kan anderen al een beetje helpen - denkt en handelt nog vanuit zichzelf wat mag en niet mag - toont belangstelling en sympathie voor andere kinderen - maakt aan een ander kind duidelijk wat hij wel/niet wil - speelt eenvoudig doen- alsof spel - deelt ervaringen met een ander Midden groep 1: - leert enigszins omgaan met eigen emoties en spanningen - onderkent dat andere kinderen ook eigen gevoelens hebben, maar kan zich hierin nog niet verplaatsen Eind groep 1: - kan eigen gedrag benoemen - kan luisteren naar en reageren op andere kinderen - vraagt iemand anders om hulp - merkt of en wanneer een ander kind hulp nodig heeft - kan vertellen aan anderen wat hij/zij wil - toont eigen initiatief voor thema s en rollen, begin fantasiespel - kan gevoelens onder woorden brengen Groep 2: - kan meerdere emoties bij zichzelf onderscheiden - kan zijn/haar emoties beheersen - kan meerdere aspecten van het eigen gedrag onderscheiden (wat kan ik goed, wie vind ik aardig) - houdt rekening met gevoelens en wensen van anderen - ervaart dat door tegenstrijdige belangen conflicten kunnen ontstaan die hij onder begeleiding van een volwassene kan oplossen 3

4 Eind groep 2: - kan gevoelens en emoties bij zichzelf onderscheiden en onder woorden brengen - beseft dat er verschillen zijn in wat mensen denken, doen en willen - kent emoties en gevoelens van andere kinderen en kan die interpreteren - kan zich in anderen verplaatsen en houdt rekening met anderen - ervaart dat door tegenstrijdige belangen conflicten kunnen ontstaan, die ze alleen of samen kunnen oplossen - kan duidelijk zijn/haar mening geven - deelt een soortgelijke ervaring met anderen, bijvoorbeeld: ik ben daar ook geweest Groep 3 : - kan het verschil benoemen tussen bedoelingen van zichzelf en anderen - kan zich verplaatsen in rollen van anderen 4

5 Bronvermelding: - Centrum Educatieve Dienstverlening- groep (2012); De sociaal emotionele ontwikkeling van het jonge kind; Gedownload op 8 mei 2015: peuters.aspx - Centrum Educatieve Dienstverlening- groep (2010); pre- teaching, voorbereidingslessen bij de methode Kinderen en hun sociale talenten; Gedownload op 1 mei 2015: en- samenwerkingsverbanden/so/sociale- competentie/producten/kinderen- en- hun- sociale- talenten.aspx - Dungen van den, L. (2007) Taaltherapie voor kinderen met taalontwikkelingsstoornissen, Uitgeverij Coutinho - Expertise Centrum Nederlands (2010) Doorlopende leerlijnen taal basisonderwijs; Gedownload op 15 mei 2015: - Haags Centrum voor Onderwijsadvies (z.d.) Streefdoelenleerlijn Sociaal emotionele ontwikkeling; Gedownload op 15 mei 2015: analyse/leerlijn_sociaal- emotionele_ontwikkeling_jonge_kinderen.pdf - Haags Centrum voor Onderwijsadvies (z.d.) Streefdoelenleerlijn taalontwikkeling; Gedownload op 14 mei 2015: analyse/leerlijn_taalontwikkeling_jonge_kinderen.pdf - Kohnstamm, R. (2011), Kleine ontwikkelingspsychologie het jonge kind deel 1; Bohn Stafleu van Loghum - Stichting Leerplan Ontwikkeling (2012) Taalontwikkeling van het jonge kind: de doelen. Enschede: Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling; Gedownload op 8 mei 2015: - Stichting Leerplan Ontwikkeling (2012) Leerlijn sociaal emotionele ontwikkeling; de doelen. Enschede: Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling; Gedownload op 15 mei 2015: emotioneel doelen_20aanvang_20groep_201_20en_20eind_20groep_202.pdf/ - Stichting Leerplan Ontwikkeling (z.d.) Leerlijnen sociaal emotionele ontwikkeling. Enschede: Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling; Gedownload op 15 mei 2015: 5

6 - TULE kerndoelen Nederlands, leerlijn groep 1 en 2 (2009) Enschede: Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling; Gedownload op 1 mei 2015: KDNederlands.html - TULE kerndoelen (2009) Oriëntatie op jezelf en de wereld, leerlijn groep 1 en 2 Enschede: Nationaal Expertisecentrum Leerplanontwikkeling; Gedownload op 5 mei 2015: KDOrientatieJezelfEnWereld.html - Uitgeverij Couthino (2014), Ontwikkelingsdoelen Nederlands voor het kleuteronderwijs; Gedownload op 14 mei 2015: ederlands/ontwikkelingsdoelen.htm 6