TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers

Transcriptie

1 TOS ervaar en neem mee! SPO de Liemers Ellen de Vries en Kitty Gieling Als horen of communiceren niet vanzelfsprekend is

2 Koninklijke Kentalis (cluster 2) Specialist op het gebied van diagnostiek, zorg en onderwijs voor mensen die doof, slechthorend of doofblind zijn of een taalontwikkelingsstoornis hebben. Verspreid over het land, telt Kentalis: ruim 35 onderwijslocaties 80 zorglocaties 6 audiologische centra ruim leerlingen, van wie de helft op de reguliere school met ondersteuning van Kentalis zorgcliënten audiologiepatiënten medewerkers re-integratiebedrijf Werkpad met honderden cliënten 2

3 TaalOntwikkelingsStoornis (TOS) Wat is dat.? Een TOS is een neurocognitieve ontwikkelingsstoornis in het verwerven van taal Te weinig stimulans gehad van ouders of omgeving geldt hier NIET als een oorzaak Meertaligheid leidt NIET tot een TOS Er iets mis met het aangeboren taalleervermogen 3

4 Een kind met TOS kan goed horen heeft een normale intelligentie leert laat praten kan klanken, woorden en woordrelaties moeilijk onthouden heeft moeite met het eigen maken van grammaticale regels heeft last van de problemen tot in zijn volwassen leven heeft moeite met het omgaan van emoties vinden het moeilijk te plannen en hun dag te organiseren 4

5 TOS - video 5

6 en hoe voelt dat dan? Doel: Ervaren hoe het zou kunnen zijn om een specifieke taalstoornis te hebben en kennis mee te geven over de stoornis TOS, zodat jullie morgen met een andere bril kijken. Welke ervaring willen we jullie meegeven? Hoe is het om: niet goed te kunnen articuleren. niet goed te kunnen verstaan wat er wordt gezegd. niet goed duidelijk te kunnen maken wat je bedoelt. een gesproken verhaal niet goed te kunnen volgen. woorden te omschrijven terwijl je de woorden daarvoor niet hebt. 6

7 TOS Wat betekent: Man schiet niet in knie. 7

8 TOS 8

9 Spontane taal 9

10 Minimum spreeknormen (Bronvermelding A. Scheper, Scem presentatie ) Leeftijd maand Begrijpt 2 woordopdracht Brabbelt en zegt soms herkenbaar woord maand Zegt 5 tot 10 woordjes 2,0 2,6 jaar Begrijpt drie-woordzinnen Zegt twee-woordzinnen (met fouten) 2,6 3,0 jaar Zegt drie-woordzinnen (met fouten) 3,0 3,6 jaar Zegt 3 tot 5 woordzinnen; 50% verstaanbaar 3,6 4,0 jaar Vertelt spontaan een verhaaltje; 50-75% verstaanbaar 4,0 5,6 jaar Kan verhaaltje navertellen bij plaatjes Zegt enkelvoudige zinnen (fouten in vervoeging en meervoudvormen) 75-90% verstaanbaar 5,6 jaar en ouder Zegt samengestelde zinnen (bijna zonder fouten) 100% verstaanbaar Grote spreiding in leeftijd voor bereiken mijlpaal 10

11 Spraakproductie Kinderen met TOS zijn soms moeilijk verstaanbaar door een fonologische stoornis; ze spreken woorden niet goed uit omdat ze moeite hebben met de klanken en de volgorde van klanken in een woord Denk aan de k-t verwisseling -> koffie-toffie 11

12 Spraak: productie 12

13 En nu in zinnen Kijk, daar lopen een koe en een kalfje in de wei. De bakker bakt lekkere chocoladekoekjes. De consequenties van zulke zaken kunnen behoorlijk akelig zijn. 13

14 Auditieve verwerking: spraakperceptie (begrijpen gesproken taal) Kenmerken: vaak aangeven iets niet gehoord te hebben (huh, wat zeg je?) niet goed kunnen verstaan bij achtergrondgeluid mondelinge opdrachten moeizaam begrijpen, vooral als ze langer en ingewikkeld zijn vaak iets verkeerd verstaan meer tijd nodig hebben om te verwerken wat er gezegd is, vaak om herhaling vragen moeite hebben met het onthouden van mondelinge informatie. snel afdwalen bij gezamenlijke gesprekken of in kringgesprekken inadequate antwoorden geven op vragen of opdrachten.. niet tegelijk kunnen luisteren en schrijven 14

15 Auditieve verwerking: spraakperceptie Dictee 15

16 Taalbegrip Geef antwoord op de volgende vragen: Welke zopas heb je een kleur zwempak? Hoeveel heb ik trainer in per week? Zes kinderen heeft riem los of vast? 16

17 Moeite met uitdrukkingsvaardigheid en taalbegrip 17

18 Taalinhoud: lexicale semantische kennisontwikkeling 18

19 Taalinhoud: lexicale semantische kennisontwikkeling Ervaringen? Wat zou jou helpen om dit bericht beter te kunnen begrijpen? 19

20 Woordenschat Werkvorm: In tweetallen. Raad het verboden woord door een goede woordomschrijving te geven. De andere woorden op je kaartje mag je niet gebruiken. 20

21 Signalen van TOS 21

22 Ervaren en nu Door TOS te ervaren hopen we dat jullie nóg meer alert zijn op signalen van TOS. Deze signalen worden vaak gecamoufleerd door bijvoorbeeld; Teruggetrokken gedrag Snel emotioneel reageren Onzekere en ontwijkende houding Weinig contact maken Gedragsproblemen (fysiek contact) Veel conflicten Clownesk gedrag Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat 5-7% van alle kinderen een TOS hebben, waarvan we pas 0,6 % in beeld hebben.. 22

23 Afstemming tijdens communicatie Wat moet ie kosten? 23

24 Bedankt voor uw aandacht