Van Nul tot Taal. Doelgericht stimuleren van taal en communicatie

Transcriptie

1 Van Nul tot Taal Doelgericht stimuleren van taal en communicatie

2 Even voorstellen Nanja de Rooij - Orthopedagoog-Generalist, NVO geregistreerd - Werkzaam bij Auris vanaf Leerkracht Speciaal Onderwijs cluster 2 - Orthopedagoog Speciaal Onderwijs cluster 2 - Behandelcoördinator Peuterbehandelgroepen

3 Even voorstellen Koninklijke Auris Groep - Auris geeft hulp aan iedereen die moeite heeft met horen, spreken of taal. - Auris onderzoekt, behandelt, ondersteunt en geeft onderwijs. Passend bij wat nodig is en voor elke leeftijd

4 Koninklijke Auris Groep Onderwijs Ambulante Dienstverlening Audiologisch Centrum Behandelgroepen Signalering en vroegbegeleiding Gezinsbegeleiding Cursuscentrum

5

6 Wat gaan we doen? Taalontwikkelingsstoornis? Van Nul tot Taal Afsluiting

7 Filmpje: Herken de signalen van een TOS TYP MAAND EN JAAR (HFDLETTERS) via Beeld Kop-en Voettekst TYP PRESENTATIETITEL (HFDLETTERS) via Beeld Kop-en Voettekst

8 Een Taalontwikkelingsstoornis (TOS)? Hardnekkige taalproblemen die niet verklaard worden uit een laag intelligentieniveau, een slecht gehoor of een andere stoornis. Taalproblemen op minstens twee taalgebieden. Taalontwikkeling verloopt afwijkend. Een TOS is een neurologische ontwikkelingsstoornis. De precieze oorzaak is nog onbekend. De oorzaak ligt niet in het karakter van het kind, meertaligheid of de ouders. In de DSM 5 staan communicatiestoornissen benoemd onder de neurobiologische ontwikkelingsstoornissen: Een TOS komt minstens net zo vaak voor als ADHD of ASS % van de 2-jarigen behoort tot de late talkers. 7% van de 4-jarigen heeft een TOS 2% van de volwassenen heeft nog steeds een taalontwikkelingsstoornis.

9 Taalgebieden Taalgebied Spraak Auditieve vaardigheden Taalvorm Taalinhoud Taalgebruik Taalbegrip Taalproductie

10 Gevolgen van een taalontwikkelingsstoornis op andere ontwikkelingsgebieden Cognitie Sociaalemotioneel Spel Non-verbale intelligentie Taal-denkrelaties Gedragsproblemen Emotionele competentie Symbolisch spel Motoriek Motorische ontwikkeling Sensorische Informatieverwerking

11 Van Nul tot Taal Werk processen Methodiek Ontwikkel leerlijnen

12 Ontwikkel-leerlijnen Beschrijving van: - de ongestoorde ontwikkeling - welke problemen kunnen voorkomen bij kinderen met communicatieproblemen. - behandeldoelen - welke in de praktijk getoetste methoden geschikt zijn om doelen te behalen. - passende activiteiten Op de gebieden van - Taal en spraakontwikkeling - Sociaal emotionele ontwikkeling - Spelontwikkeling - Motorische ontwikkeling

13 Ontwikkel-leerlijn Taalproductie 1 (0 0;6 jaar) 2 (0;6 1 jaar) 3 (1 1;6 jaar) 4 (1;6 2 jaar) Maakt kirrende geluiden. Heeft verschillende huiltjes voor verschillende situaties. Lacht naar mensen. Brabbelt als met hem wordt gespeeld. Maakt geluid bij blijheid of boosheid. Zegt drie woorden. Brabbelt langer achtereen (herhalend brabbelen). (mimimi, babababa) Wijst voorwerpen aan en laat ze aan anderen zien. Gebruikt natuurlijke gebaren (gestures) (zoals zwaaien, hoofd schudden, wijzen) Gebruikt vanaf 11 maanden protowoorden. ( taa! voor dag) Gebruikt vaste uitdrukkingen. (sociale uitdrukkingen, stereotiepe uitdrukkingen, spreektaalzinnen en opsommingen zoals tellen) Imiteert (dieren)geluiden en woorden. Zegt 50 woorden (vooral inhoudswoorden). Gebruikt eigen naam. Zegt woorden. Woordenschatexplosie Drukt inhoudelijke relaties uit: Start met het verwoorden van handelingen of bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) 5 (2 2;6 jaar) 6 (2;6 3 jaar) 7 (3 3;6 jaar) 8 (3;6 4 jaar) Zegt 550 woorden. (woordvorm gebonden aan concept. Sensomotorische ervaringen, spelen een belangrijke rol bij opbouw woordenschat) Beantwoordt eenvoudige vragen. Kan enkele lichaamsdelen benoemen. Zegt 1000 woorden. Heeft woorden voor bekende mensen, plaatsen, voorwerpen en acties. Benoemt vier kleuren. Gebruikt voorzetsels zoals op, in en onder (overextensie vindt nog plaats, Ga je mee op de bos? ) Kan eenvoudige tegenstellingen aanduiden. (klein-groot) Duidt aan wat iets niet is (geen auto maar vliegtuig). Hoogtepunt bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) Zegt 1500 woorden. Benoemt gevoelens. Drukt oorzakelijke relaties uit. Drukt (enkele) temporele relaties uit. Kent eigen naam, achternaam, leeftijd.

14 Voorbeeld: Ontwikkel-leerlijn Joris op 3;5 jarige leeftijd Taalproductie 1 (0 0;6 jaar) 2 (0;6 1 jaar) 3 (1 1;6 jaar) 4 (1;6 2 jaar) Maakt kirrende geluiden. Heeft verschillende huiltjes voor verschillende situaties. Lacht naar mensen. Brabbelt als met hem wordt gespeeld. Maakt geluid bij blijheid of boosheid. Zegt drie woorden. Brabbelt langer achtereen (herhalend brabbelen). (mimimi, babababa) Wijst voorwerpen aan en laat ze aan anderen zien. Gebruikt natuurlijke gebaren (gestures) (zoals zwaaien, hoofd schudden, wijzen) Gebruikt vanaf 11 maanden protowoorden. ( taa! voor dag) Gebruikt vaste uitdrukkingen. (sociale uitdrukkingen, stereotiepe uitdrukkingen, spreektaalzinnen en opsommingen zoals tellen) Imiteert (dieren)geluiden en woorden. Zegt 50 woorden (vooral inhoudswoorden). Gebruikt eigen naam. Zegt woorden. Woordenschatexplosie Drukt inhoudelijke relaties uit: Start met het verwoorden van handelingen of bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) 5 (2 2;6 jaar) 6 (2;6 3 jaar) 7 (3 3;6 jaar) 8 (3;6 4 jaar) Zegt 550 woorden. (woordvorm gebonden aan concept. Sensomotorische ervaringen, spelen een belangrijke rol bij opbouw woordenschat) Beantwoordt eenvoudige vragen. Kan enkele lichaamsdelen benoemen. Zegt 1000 woorden. Heeft woorden voor bekende mensen, plaatsen, voorwerpen en acties. Benoemt vier kleuren. Gebruikt voorzetsels zoals op, in en onder (overextensie vindt nog plaats, Ga je mee op de bos? ) Kan eenvoudige tegenstellingen aanduiden. (klein-groot) Duidt aan wat iets niet is (geen auto maar vliegtuig). Hoogtepunt bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) Zegt 1500 woorden. Benoemt gevoelens. Drukt oorzakelijke relaties uit. Drukt (enkele) temporele relaties uit. Kent eigen naam, achternaam, leeftijd.

15 Ontwikkel leerlijnen Doelen evalueren Sterktes en zwaktes Doelen en methodieken vaststellen Bespreken met ouders

16 Voorbeeld: Behandeldoelen Joris TAALINHOUD Doel: Joris kan 50% van de themawoorden actief gebruiken. Methode (plan van aanpak) Om de woordenschat van Joris te vergroten is het belangrijk dat hij nieuwe woorden leert. Het komende twee thema s staan in het teken van Dieren en Oef, wat warm!. In de taalgroepjes zullen de nieuwe woorden aangeboden worden en op de groep zullen er verschillende oefeningen gedaan worden waarin de woorden geoefend worden, zodat Joris de woorden eigen kan maken. Bij de individuele logopedie zullen de woorden herhaald en geoefend worden zodat Joris tijdens 1 op 1 situaties de woorden gaat gebruiken. Belangrijk is dat thuis de woorden ook herhaald worden zodat Joris meer kan oefenen met de nieuwe woorden en hij dit in meerdere situaties gaat toepassen. Methodiek: Met Lexicon in de Weer Tussenevaluatie juli 2016 Dit doel is al behaald. De woorden worden niet allemaal fonologisch correct uitgesproken. Voor het checken is het belangrijk om te weten hoe hij de woorden uitspreekt. Bijgesteld doel/ plan van aanpak: Joris gebruikt 80% van de aangeboden themawoorden actief in zijn spontane taal. Evaluatie September 2016 Behaald. Joris laat 89% van de aangeboden themawoorden terug komen in zijn spontane taal. Ook uit de Schlichting Test voor Taalproductie kwam naar voren dat Joris een gemiddelde actieve woordenschat heeft voor zijn leeftijd.

17 Voorbeeld: Joris op 3;5, 3,8 en 3;11 jarige leeftijd Taalproductie 1 (0 0;6 jaar) 2 (0;6 1 jaar) 3 (1 1;6 jaar) 4 (1;6 2 jaar) Maakt kirrende geluiden. Heeft verschillende huiltjes voor verschillende situaties. Lacht naar mensen. Brabbelt als met hem wordt gespeeld. Maakt geluid bij blijheid of boosheid. Zegt drie woorden. Brabbelt langer achtereen (herhalend brabbelen). (mimimi, babababa) Wijst voorwerpen aan en laat ze aan anderen zien. Gebruikt natuurlijke gebaren (gestures) (zoals zwaaien, hoofd schudden, wijzen) Gebruikt vanaf 11 maanden protowoorden. ( taa! voor dag) Gebruikt vaste uitdrukkingen. (sociale uitdrukkingen, stereotiepe uitdrukkingen, spreektaalzinnen en opsommingen zoals tellen) Imiteert (dieren)geluiden en woorden. Zegt 50 woorden (vooral inhoudswoorden). Gebruikt eigen naam. Zegt woorden. Woordenschatexplosie Drukt inhoudelijke relaties uit: Start met het verwoorden van handelingen of bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) 5 (2 2;6 jaar) 6 (2;6 3 jaar) 7 (3 3;6 jaar) 8 (3;6 4 jaar) Zegt 550 woorden. (woordvorm gebonden aan concept. Sensomotorische ervaringen, spelen een belangrijke rol bij opbouw woordenschat) Beantwoordt eenvoudige vragen. Kan enkele lichaamsdelen benoemen. Zegt 1000 woorden. Heeft woorden voor bekende mensen, plaatsen, voorwerpen en acties. Benoemt vier kleuren. Gebruikt voorzetsels zoals op, in en onder (overextensie vindt nog plaats, Ga je mee op de bos? ) Kan eenvoudige tegenstellingen aanduiden. (klein-groot) Duidt aan wat iets niet is (geen auto maar vliegtuig). Hoogtepunt bed-monologen. (mijlpaal, geen doel) Zegt 1500 woorden. Benoemt gevoelens. Drukt oorzakelijke relaties uit. Drukt (enkele) temporele relaties uit. Kent eigen naam, achternaam, leeftijd.

18 Methodieken Met Lexicon in de weer Logopedische Behandeling Tas vol Taal App Van Nul tot Taal Magazine

19 App Van nul tot taal

20 Vragen? auris.nl aurisinfo.nl